2012-08-08 12:39:34
Krwawy zwierzyniec księcia Chrystiana
W początkach XX wieku po Tatrach spacerowały kaukaskie koziorożce, amerykańskie jelenie wapiti, a nawet bizony.
- Zwierzyniec obejmował ogromny obszar - mówi Filip Zięba, specjalista ds. fauny Tatrzańskiego Parku Narodowego. W 1897 roku książę Chrystian Hohenlohe ogrodził płotem część swoich tatrzańskich dóbr, ok. 1200 ha powierzchni, w tym olbrzymie doliny Jaworową i część Białej Wody oraz część Tatr Bielskich. Zwierzyńca strzegli jegrowie, czyli strażnicy, z których wielu sprowadzono z Tyrolu. Przez cały teren poprowadzono sieć myśliwskich ścieżek, pobudowano drewniane domki dla jegrów. Księciu nie przyświecał bowiem cel w postaci ochrony gatunków; wręcz przeciwnie: był on zapalonym myśliwym. \"Wsławił\" się tym, że w ciągu ponad 40 lat zabił tysiąc kozic, napędzanych mu przez góralskich naganiaczy. W Hawraniej Dolinie z tej okazji postawiono kamienną płytę z napisem w języku polskim: \"Najjaśniejszy Książę Christian Kraft Hohenlohe (...) dnia 5ego Septembra 1924 zastrzelił tysiącznego capa.\" Dodajmy, że podczas akcji ostatniego liczenia kozic, która odbyła się w czerwcu, naliczono 950 sztuk tych zwierząt. Hohenlohe zamordował więc więcej kozic, niż liczy ich cała obecna populacja.
Po zwierzyńcu hasały nie tylko rodzime gatunki. Wpuszczono tu także jelenie z Kaukazu, Siedmiogrodu i Ameryki, koziorożce z Kaukazu i Alp, żubry z Kaukazu, bizony z Ameryki.
Jak podają Zofia Radwańska-Paryska i Witold Henryk Paryski w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej, zwierzyna była w zimie dokarmiana, ale w obrębie zwierzyńca żyła na swobodzie, osiągając najwyższe pogłowie w 1912. Na ogrodzonym obszarze żyło wtedy ok. 600 kozic, 1200 jeleni, 150 koziorożców, 21 bizonów i żubrów, 30 niedźwiedzi. Po 1912, z powodu trudności finansowych, Hohenlohe zmniejszył liczbę strażników i stan zwierzyny, wzmogło się kłusownictwo (m.in. górali podhalańskich), ale liczba zwierzyny była nadal pokaźna.
- Zwierzęta były trzymane za ogrodzeniem, jednak jakieś jelenie wapiti przedostały się i ta populacja była przez jakiś czas obserwowana w Tatrach. Wapiti to gatunek jelenia zamieszkujący Amerykę Północną. Poza tym ze zwierzyńca nie przedostały się żadne obce gatunki - mówi Filip Zięba. Nie da się jednoznacznie stwierdzić, czy w żyłach tatrzańskich jeleni płynie dziś krew z domieszką amerykańskiej... - Do tego potrzebne byłyby szczegółowe badania genetyczne - mówi Filip Zięba.
Chrystian Hohenlohe był właścicielem wielkich obszarów w Tatrach. Zakupił dobra jaworzyńsko-lendackie, obejmujące m.in. Tatry Jaworzyńskie i Jaworzynę Spiską w 1879 roku. W kolejnych latach powiększał swój tatrzański majątek: kupił Wyżnie Hagi wraz z Batyżowiecką Doliną (bez jej górnej części) i Mięguszowiecką Doliną, a w 1904 roku dokupił dalszą część północnych stoków Tatr Bielskich, aż po Dolinę Bielskiego Potoku. Zamierzał kupić dalsze części Tatr, w tym Zadnie Koperszady i Szczyrbskie Jezioro z otoczeniem, jednak planów tych nie udało mu się zrealizować.
Hohenlohe zapisał się także w historii Polski, jako osoba uczestnicząca w sporze granicznym pomiędzy Galicją a Węgrami o Morskie Oko i podsycająca go na niekorzyść Galicji. Chciał bowiem zyskać na rozjątrzonym sporze dodatkowe grunty w Tatrach. \"Nie tylko polecił swym pracownikom z bronią w ręku dokonywać różnych gwałtów w Dolinie Rybiego Potoku (na obszarze tak Zamoyskiego, jak i górali białczańskich), lecz również spowodował swymi wpływami, że władze węgierskie podjęły bezprawne kroki zbrojne na tym terenie (wysłanie żandarmów węg. nad Morskie Oko)\" - czytamy w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej.
Zamieszkiwał w drewnianym \"pałacyku\" o charakterze myśliwskim w Jaworzynie Spiskiej. Jego dwór stoi zresztą do dziś. Został pochowany na cmentarzu położonym obok jaworzyńskiego kościółka.
W czasach funkcjonowania Zwierzyńca Jaworzyńskiego Hohenlohe zabronił turystom wstępu na ten obszar. Dopiero po licznych protestach turystów w prasie i interwencji węgierskich władz państwowych Hohenlohe zezwolił przechodzić przez swoje dobra, ale jedynie trzema znakowanymi szlakami: przez Polski Grzebień, Lodową Przełęcz i Przełęcz pod Kopą.
Do dziś w Tatrach Bielskich można obserwować pozostałości po zwierzyńcu, przede wszystkim w postaci resztek płotów. - Gdy pisałem przewodniki po Tatrach Bielskich, płoty jeszcze stały, więc pewnie stoją i teraz - mówi Władysław Cywiński, znawca topografii Tatr, autor szczegółowych przewodników po Tatrach. - Znajdowały się w kilku miejscach, m.in. w rejonie północnej grani Nowego Wierchu, na południowej grzędzie Hawraniej Czubki i na Murańskim Koniu, z tym, że nie mam pewności, czy drut w tym miejscu jest pozostałością po zwierzyńcu.
Zniknęła także tablica upamiętniająca zamordowanie przez Hohenlohego tysięcznej kozicy. - Tablica długo pozostawała w dolinie, jednak ktoś w końcu ją wyniósł - mówi Władysław Cywiński.
Obecnie przez tereny dawnego zwierzyńca wiedzie kilka znakowanych szlaków - głównie Doliną Białej Wody oraz Doliną Jaworową na Lodową Przełęcz. Gdy dopisze nam szczęście, spotkamy kozice, coraz liczniejsze w Tatrach. Na szczęście książę Chrystian Hohenlohe nie zdążył wytrzebić całej populacji.
Agnieszka Szymaszek
Warto sobie przypomnieć dzieje zwierzyńca w dobrach jaworzyńskich, w latach 1969 minie, bowiem osiemdziesiąt lat, kiedy właściciel Jaworzyny Kristian Kraft, Prinz zu Hohenlohe – Oringen, Herzog von Ujest, wyznaczył szlak, po którym można było z Węgier do Morskiego Oka przejść obok zamkniętego i ogrodzonego wysokim płotem i drutem kolczastym zwierzyńca, strzeżonego przez służbę leśną pochodzącą z Alp, bowiem naszym góralom nie dowierzano.
Po wygraniu sporu o Morskie Oko, jaworzyński rewir zmniejszył się o 25 000 ha. Przed zagospodarowaniem jaworzyńskiego łowiska prócz dzików, kierdli kozic, świstaków, rysi i niedźwiedzi, głuszców i orłów nie było zwierzyny płowej, bowiem jeleń karpacki już na początku XIX wieku z powodu zajmowania łąk i pastwisk przez zwierzęta domowe – prawie całkowicie w Tatrach Wysokich wyginął. Jeleń karpacki był tylko gościem w lecie, a zimie szukał karmy w lasach bukowych i dębowych na południu Tatr. Hohenlohe starał się go utrzymać (było ich ok. 300 sztuk), tępiąc kłusownictwo i niszcząc rabusiów zwierzęcych. Ofiara tej ochronnej gospodarki łowieckiej padł ryś, spełniający rolę sanitarną wśród zwierzyny leśnej.
Próbowano osiedlić jelenie różnych odmian, jak angielskie białe jelenie, Wapiti, pochodzące głównie z ówczesnego Śląska niemieckiego z miejscowości Sławięcice. Od roku 1879 do 1886 sprowadzono ich 112 sztuk, o dużej domieszce krwi jelenia karpackiego, najłatwiej dającego się aklimatyzować w warunkach tatrzańskich.
Odmian azjatyckich, amerykańskich i angielskich dostarczał hodowca dzikich zwierząt w Hamburgu, Hagenbeck. Odmiany te okazały się mniej odporne na choroby i panujące w Tatrach warunki klimatyczne.
Aby postawić na odpowiednim poziomie hodowlę jelenia, nie wolno było przez 10 lat do 1889 roku polować na zwierzynę płową. Hohenlohe strzelił 8 XI 1889 roku pierwszego selekcyjnego czternastaka, a ustrzelony w 1908 roku szesnastak ważył 375 kg, po wypatroszeniu 312 kg, o porożu wagi 13 kg.
Gospodarstwo łowieckie pochłaniało rocznie olbrzymie sumy, kosztem innych gospodarstw rolnych. Ile kosztowała hodowla jelenia i innej zwierzyny, mówią już ilości skarmionej paszy w ciągu roku:
- 300 ton siana
- 144 tony owsa
- 400 ton kasztanów
- 5 ton soli
- 144 tony chleba, na które składały się: otręby żytnie, jęczmień, bobik, mąka żytnia z dodatkiem fosforanu potasu. Takich chlebów wypiekano dziennie 600 kg.
Najlepszym rykowiskiem był rewir „Zuberec”. Jak sama nazwa wskazuje, w średniowieczu musiały tam żubry i to był jeden z powodów prób wprowadzenia z powrotem tego przeżuwacza. W 1885 roku sprowadzono znowu 44 sztuki do Jaworzyny, w tym dwa żubry z rezerwatu pszczyńskiego ks. Pless, amerykańskich bizonów dostarczył Hagenbeck. Oba te przeżuwacze, co rok odbywały wędrówki w poszukiwaniu odpowiedniej dla siebie karmy, aby ustrzec się przed ich wyemigrowaniem przeznaczono dla nich niewielką enklawę leśną.
W Jaworzynie po 6 letniej hodowli urodziło się 13 V 1901 roku pierwsze ciele żubrze.
Bizony od 1885 do 1932 roku wychowały 18 cieląt; odstrzelono tylko 4 sztuki.
Pierwszego bizona strzeliła arcyksiężna Izabella, drugiego arcyksiążę Fryderyk, trzeciego ks. Georg Hohenlohe-Oringen, a ostatniego książę Tassilago Festetisch.
5 III 1932 roku pozostałe przeżuwacze zostały przeniesione do Praskiego ZOO.
Wprowadzenie koziorożców nieudało się, znaczna część ich padła na skutek parchów. Ivan Bohus po wojnie, w latach 1953 – 1954, starał się bez dodatnich wyników zaaklimatyzować syberyjskiego koziorożca.
Niedźwiedzi, zalegających i niezapadających w sen zimowy, było 30 sztuk stale dożywianych w ciągu zimy 120 końmi.
W Jaworzyńskim pałacyku było 1000 poroży, znaczna ich część pochodziła z Tatr. Zbiór ten przedstawiał dużą wartość i na pierwszej międzynarodowej wystawie łowieckiej w Wiedniu w 1910 roku otrzymał wiele odznaczeń.
Janusz Królikowski
Na 264 stronie 74 tomu \"Wierchów\" znajduje się artykuł niejakiego Jakuba Boguckiego pt. \"Trudna karta sudeckich dziejów nareszcie opisana\"... Myślę więc, że nie to źródło miałeś na myśli. Pozdrawiam!
300 ton siana
144 tony owsa
400 ton kasztanów
5 ton soli
144 tony chleba, na które składały się: otręby żytnie, jęczmień, bobik, mąka żytnia z dodatkiem fosforanu potasu. Takich chlebów wypiekano dziennie 600 kg.
Niedźwiedzi, zalegających i niezapadających w sen zimowy, było 30 sztuk stale dożywianych w ciągu zimy 120 końmi.
Może Pan redaktor i ochraniarze tatrzańskiej przyrody wyjaśnią czym róznił się książe od tych, którzy po skończonej pracy na rzecz ochrony przyrody idą na polowanie, podobno mordując tylko \"chore\" zwierzęta, czy jak im zachoruje ktoś bliski to walą go na komorę zamiast leczyć?
-
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638 -
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638 -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403. -
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941. -
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227. -
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233. -
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA WNĘTRZ KRÓTKIE TERMINY GWARANCJA NA WYKONANE ROBOTY. 602839607
Tel.: 602839607 -
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane sprzedam wydzielone udziały w kamienicy na Krupówkach. tel 660797241 b12.pl. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane - DOM na ulicy Grunwaldzkiej. 660 797 241 -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane -sprzedam dom na ulicy Stachonie 660797241 b12.pl. -
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni POKOJOWE - 666378357 -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Działka pow. 41ar do zabudowy położona w Lipnicy Wielkiej pod Babią Górą. 603071487, 609325040. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428. -
PRACA | dam
Zatrudnię TYNKARZA I POMOCNIKA przy tynkach maszynowych. 730 39 73 01. -
PRACA | dam
Poszukujemy osób do pomalowania drewnianych balkonów w obiekcie turystycznym w Zakopanem. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 693 692 100. 693692100
Tel.: 693692100 -
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912. -
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912. -
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476 -
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484. -
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 1.6 HA i 42 AR. 505 429 375. -
NAUKA
NATIVE SPEAKER - JĘZYK ANGIELSKI - nauka face to face lub online, PRZYGOTOWANIE DO MATURY - Zakopane, okolice - 605 069 173 -
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880. -
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325. -
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
- Wszystkie komitety wyborcze, które wystawią listy w całej Polsce przedstawiły liderów list wyborczych. Poznaliśmy wszystkie nazwiska osób w okręgu 14 obejmującym powiaty Tatrzański, Nowotarski, Nowosądecki, Limanowski i Gorlicki.
- MÓJ ROZwój obejmuje też sprawy nowotarskie i próbę zrozumienia aktualnego tematu związanego z wyższą szkołą podhalańską.
-
- Ukraina, leżąc na pograniczu Rosji a zachodnimi państwami Europy, odzwierciedla swoją rozdartą naturę i podział w społeczeństwie. Połowa ludności mówi po rosyjsku jako swoim pierwszym języku, druga połowa po ukraińsku. Uprzemysłowione landy centrum, wschód i południe, są kulturalnie odzwierciedleniem ortodoksyjnych Rosjan. Niektóre części zachodnie były powiązane z Ukrainą dopiero po II wojnie światowej, historycznie mając inną kulturę.
- Animalsi wypowiadając sie na temat przeciążeń koni pracujących w zaprzęgach bazują na konkretnych, inżynierskich wyliczeniach.
- W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy zwiększoną presję ze strony rządów kilku krajów, które wspierają potężne grupy w sektorze prywatnym w celu nadzorowania mediów społecznych i alternatywnych źródeł informacji. Jest to wielopłaszczyznowy atak na naszą wolność, który już ograniczył rodzaje informacji, do których mają dostęp obywatele, a tym samym zawęża opcje polityczne, aby odpowiadały osobom sprawującym władzę.
- Patrząc z kosmosu, staje się jasne, że Ziemia jest prawdziwie żywą planetą, odmienną od każdego innego znanego świata w Układzie Słonecznym. Z kontynentami, płynnymi oceanami, pokrywami lodowymi, zmieniającymi się wzorami chmur i cienką, ale znaczącą atmosferą. Nasza planeta tętni życiem, zmieniając się z dnia na dzień i z sezonu na sezon. Bez atmosfery nasz świat byłby chłodniejszy o 33 ° C, co czyniłoby go niezdolnego do posiadania ciekłej wody na powierzchni.
- Mój ROZwój jest też pod wpływem kobiet. Jedną z nich jest Byron Katie, która wyjaśnia pojęcie arogancji
- Rada Europejska, czyli przywódcy 28 krajów członkowskich Unii, przedstawili po trzech dniach burzliwych obrad listę zaskakujących kandydatów na najważniejsze stanowiska w Brukseli. Po naradach, rówież Parlament Europejski wybrał swojego przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu europarlamentarzystów.
- Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie na otwarte Spotkanie Konfederacji w Nowym Targu i Zakopanem!
- Według najnowszych danych pochodzących z Międzynarodowego Funduszu Walutowego Wenezuela ma najmniejszy na świecie wzrost gospodarczy, największą inflację i dziewiątą największą stopę bezrobocia. Wskaźnik śmiertelności niemowląt zwiększył się 100 krotnie w ciągu ostatnich czterech lat. Ich waluta straciła 99 procent swojej wartości od początku 2012 roku. To się nazywa całkowite załamanie społeczne i gospodarcze. I stało się to pomimo faktu, że Wenezuela ma największe na świecie rezerwy ropy naftowej.