Stalking

Czym jest stalking? Stalking jest słowem zapożyczonym z języka angielskiego, oznaczającym prześladowanie, śledzenie. Zgodnie z definicją słownika PWN jako stalking rozumiemy obsesyjne i uporczywe nękanie innej osoby. 

W terminologii prawniczej stalking to uporczywe nękanie. Definicja prawna uporczywego nękania została określona w art. 190a § 1 kodeksu karnego (kk) Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność. 

Nękanie czym tak naprawdę jest?

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, czym jest wskazane w przepisie „nękanie”. Nękanie to ustawiczne dręczenie, trapienie, niepokojenie, dokuczanie. Może ono przybierać różne formy, przykładowo: dzwonienie, wysyłanie wiadomości (sms, e-mail, za pośrednictwem komunikatorów), wysyłanie listów, śledzenie, nachodzenie (w domu, w miejscu pracy), zaczepianie na ulicy, narzucanie się z prezentami, kierowanie bezpodstawnych zawiadomień do różnych instytucji, rozpowszechnianie nieprawdziwych i obraźliwych informacji o pokrzywdzonym. Mogą to być powtarzające się zachowania jednorodne, np. wysyłanie wiadomości sms lub różnorodne, np. wysyłanie wiadomości sms połączone ze śledzeniem oraz nachodzeniem w miejscu zamieszkania. Sprawcą takich zachowań jest tzw. stalker.

Które zachowania to już stalking?

Oceny, czy dane zachowania stanowią stalking, należy dokonywać biorąc pod uwagę całokształt sprawy, albowiem nie każde wskazane powyżej zachowanie będzie stanowiło na gruncie prawa przestępstwo uporczywego nękania.  

Konieczne jest, aby tych zachowań podejmowanych przez stalkera było tyle, żeby mogły one świadczyć o wskazanej w przepisie „uporczywości”. I tutaj również żaden przepis nie definiuje, czym jest ta „uporczywość”. Zgodnie z orzecznictwem nękanie jest uznawane za uporczywe, gdy zachowania składające się na nie są kontynuowane pomimo wyraźnego sprzeciwu pokrzywdzonego lub innych osób. Nie ma określonego limitu, np. miesięcznego, po którego przekroczeniu można stwierdzić, że dane zachowania stanowią już stalking. Jednakże przyjmuje się, że muszą one wystąpić wielokrotnie. Nie możemy mówić o stalkingu, gdy zachowania te są jednorazowe. Przykładowo, jeśli dana osoba wyśle kilka wiadomości sms w skali kilku miesięcy, jej zachowanie na gruncie prawa nie będzie miało charakteru stalkingu. Ewentualnie może stanowić inne przestępstwo np. znieważenia, kierowania gróźb karalnych, naruszenia miru domowego.

Kto może być ofiara stalkingu?

Pokrzywdzonym przestępstwa stalkingu może być osoba dobrze znana stalkerowi, np. były małżonek, ale również i osoba obca. Nękanie może dotyczyć zachowań podejmowanych bezpośrednio przez sprawcę lub przez osoby trzecie (rzadziej spotykane), np. umieszczenie ogłoszenia w internecie powodującego kontaktach telefoniczny wielu osób z pokrzywdzonym, bezpodstawne wzywanie na adres pokrzywdzonego np. policji lub pogotowia, zamawianie taksówek, jedzenia.

Skutkiem zachowań stalkera musi być wytworzenie u pokrzywdzonego uzasadnionego poczucia zagrożenia, poniżenia, udręczenia. Skutki te nie muszą występować łącznie. Może zaistnieć nawet i tylko jeden z nich, aby można było uznać, że działania stalkera stanowią przestępstwo. Ponadto skutkiem uporczywego nękania może być również uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia. Nie jest konieczne sprecyzowanie źródła jego pochodzenia, rodzaju zagrożenia. Poczucie te może być wyłącznie uzasadnione okolicznościami co oznacza, że inna osoba (w orzecznictwem określana jako „osoba zrównoważona”) na miejscu pokrzywdzonego również odczuwałaby stan zagrożenia.

Konsekwencje stalkingu

Przestępstwo z art. 190a § 1 kodeksu karnego jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Jest możliwość skorzystania z różnych instytucji prawnych, które umożliwią wymierzenie kary łagodniejszego rodzaju. 

Za stalking można również uznać zgodnie z art. 190a § 2 kodeksu karnego podszywanie się pod inną osobę, wykorzystywanie jej wizerunku, innych jej danych osobowych lub innych danych, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej. 

Podszywanie się pod inną osobę ma na celu wprowadzenie w błąd odbiorcy poprzez stworzenie w nim błędnego wyobrażenia, że nadawcą wiadomości jest pokrzywdzony, gdy tymczasem jest nim sprawca. Jednocześnie informacja ta nie może być dla pokrzywdzonego informacją obojętną, lecz jej przekazanie ma wyrządzić mu szkodę majątkową lub osobistą, np. wizerunkową. Przykładowo za podszywanie się można uznać przedstawienie się danymi innej osoby, umieszczenie na stronie internetowej oferty z podpisem innej osoby. Istotne jest, aby zachowanie takie zostało podjęte bez zgody i wiedzy pokrzywdzonego. 

Wszystkie wyżej wskazane przestępstwa są przestępstwami wnioskowymi, tzn. ściganym na wniosek pokrzywdzonego. To znaczy, że pokrzywdzony musi wskazać organom ścigania (policji, prokuraturze), że żąda ścigania stalkera. Pomocny w takim przypadku będzie doświadczony adwokat (Gdańsk, Gdynia, Sopot i okoliczne miejscowości), który specjalizuje się w prowadzeniu spraw karnych. Od samego początku zaistnienia okoliczności przestępstwa będzie niewątpliwym wsparciem i pomocą w przebrnięciu przez całe postępowanie.   

Przestępstwo z art. 190a § 2 kodeksu karnego jest zagrożone również karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Natomiast gdy skutkiem tych przestępstw jest targnięcie się pokrzywdzonego na swoje życie (art. 190a § 3 kodeksu karnego), sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 lat 12 i takie przestępstwo ścigane jest już z urzędu.