Jak zrobić wentylację w domu?

Dlaczego sprawna wentylacja w domu jest ważna?

Powód jest prozaiczny, a zarazem ogromnie istotny - sprawna wentylacja umożliwia stałą wymianę powietrza we wnętrzu budynku. Dzięki temu nie tylko możemy cieszyć się stałym dopływem świeżego powietrza, ale też ochronić się przed wieloma szkodliwymi substancjami zalegającymi w nieruchomym powietrzu (tzw. zużyte powietrze).

Bez stałej wymiany powietrza w pomieszczeniu zalegać będzie nie tylko nadmiar wilgoci (który sprzyja powstawaniu pleśni), ale także przeróżne szkodliwe substancje, takie jak dwutlenek węgla czy związki chemiczne unoszące się z powierzchni podłóg, mebli, tapet, okładzin i innych materiałów konstrukcyjnych. Sama pleśń może być bardzo trudna do usunięcia - niektóre jej gatunki wnikają głęboko w mury, co wymusza kucie ścian, aby się ich pozbyć.

Długotrwałe i częste przebywanie w pomieszczeniach, w których wentylacja nie działa prawidłowo, może prowadzić do rozwoju tzw. syndromu chorego budynku (SBS od ang. Sick Building Syndrome). Jest to zespół dolegliwości związanych z drogami oddechowymi, który z czasem może prowadzić do rozwoju poważnych chorób, takich jak ostre zapalenie płuc.

Po czym poznać, że wymiana powietrza nie zachodzi sprawnie? Pierwszą wyraźną oznaką są parujące szyby - nadmiar wilgoci osiada na ich powierzchni. Jeśli coś takiego zauważymy, trzeba jak najszybciej usprawnić wentylację.

Rodzaje systemów wentylacji w domach

Obecnie mamy kilka opcji, aby zapewnić odpowiednią cyrkulację powietrza w domu. Najczęściej spotykane rozwiązania to:

1. Wentylacja grawitacyjna - obecnie spotykany przede wszystkim w starszych budynkach. To prosty system wentylacji oparty na kominach wentylacyjnych i naturalnych zjawiskach fizycznych - przepływ powietrza odbywa się tutaj przy odpowiedniej różnicy ciśnień między powietrzem na zewnątrz a tym wewnątrz budynku, powstałym wskutek istnienia różnicy temperatur. Różnica ciśnień jest tutaj konieczna, aby wytworzył się ciąg kominowy. Niestety taka zasada działania sprawia też, że system wentylacji grawitacyjnej jest bardzo uzależniony od warunków atmosferycznych - jest to szczególnie dostrzegalne przy silnych wiatrach i latem.

2. Wentylacja mechaniczna - w tym przypadku ruch powietrza jest wymuszany za pomocą specjalnych turbin lub wentylatorów (zależnie od rodzaju systemu). Wentylację mechaniczną dzielimy na dwa podstawowe rodzaje:

   1. Wentylacja mechaniczna wywiewna - ciąg kominowy jest tutaj wytwarzany dzięki specjalnym turbinom montowanym na wylocie kanałów wentylacyjnych. Świeże powietrze napływa przez otwory wentylacyjne, a zużyte jest wyciągane przez kratki wentylacyjne i dalej na zewnątrz przez kanał wentylacyjny. To stosunkowo proste rozwiązanie - można bardzo łatwo przerobić na nią wentylację grawitacyjną.

2. Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna - w tym systemie wykorzystuje się specjalną sieć kanałów wentylacyjnych, które równomiernie rozprowadzają powietrze po budynku. Zarówno za nawiew, jak i wywiew odpowiadają tutaj wentylatory umieszczone w jednostce centralnej. System ten może mieć też dodatkowe udogodnienia, takie jak czujnik wilgoci. Instalację wentylacji mechanicznej tego typu można również wyposażyć w system rekuperacji, pozwalający odzyskać część energii cieplnej z wywiewanego powietrza. Minusem tego typu wentylacji jest wysoki koszt (zwłaszcza z odzyskiem ciepła) i całkowity brak możliwości wykorzystania istniejącego systemu wentylacji grawitacyjnej - korzystają one z zupełnie innych kanałów wentylacyjnych. Inwestycja w wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną jest najbardziej opłacalna w przypadku dopiero budowanego domu.

Jak zapewnić swobodny przepływ powietrza w domu?

Wentylację w starym domu można poprawić przynajmniej na kilka sposobów. Część z nich nie wymaga nawet generalnego remontu. Oto one:

Montaż nawiewników okiennych/ściennych

Nawiewniki to niewielkie urządzenia mechaniczne, których zadaniem jest zapewnienie regulowanego napływu powietrza do wnętrza pomieszczeń. Do wyboru jest kilka typów, różniących się zasadami działania i precyzją sterowania - najprostsze z nich są sterowane ręcznie, ale dostępne są również w pełni automatyczne modele, reagujące na wilgotność powietrza, zmiany ciśnienia lub temperaturę na zewnątrz budynku. Jak wskazują ich nazwy, nawiewniki ścienne montuje się w ścianach, a okienne w oknach lub ich bezpośrednim sąsiedztwie.

Nawiewniki są przeznaczone do budynków korzystających z wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej wywiewnej. Nie stosuje się ich natomiast przy wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej - ich funkcję pełnią tam wspomniane wyżej wentylatory nawiewne.

Instalacja turbin kominowych

Problem niewystarczającej wymiany powietrza w starym domu z wentylacją grawitacyjną można też rozwiązać, montując na ujściach kominów wentylacyjnych wspomniane już wcześniej turbiny napędzające ciąg. Turbiny mogą działać ciągle (typowa wentylacja mechaniczna wywiewna) lub być wyposażone w inteligentne sterowanie. Powstanie w ten sposób tzw. wentylacja hybrydowa - przy sprzyjających warunkach atmosferycznych działać będzie tradycyjna wentylacja naturalna, a turbiny będą się uruchamiać dopiero wtedy, gdy ciąg kominowy będzie zbyt słaby. Najlepsze efekty można uzyskać, łącząc turbiny z siecią nawiewników.

Przejście na wentylację nawiewno-wywiewną

Choć opcja ta jest najbardziej opłacalna w nowych budynkach, montaż wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej jest również możliwy w starym domu, w którym już jest wentylacja grawitacyjna. Oczywiście wymaga to więcej pracy i zamknięcia dotychczasowych kanałów wentylacyjnych, ale skuteczność takiego systemu będzie znacznie wyższa. Ta opcja powinna raczej towarzyszyć generalnemu remontowi - modernizacja samej wentylacji jest średnio sensowna, jeśli cały budynek jest już mocno przestarzały.

Wentylacja w domu - podsumowanie

Sprawnie działający system wentylacyjny jest jedną z podstawowych kwestii pod względem komfortu i zdrowia domowników. Tradycyjna wentylacja grawitacyjna jest raczej mało efektywna, zwłaszcza w letnich miesiącach, kiedy warunki atmosferyczne uniemożliwiają jej działanie. Warto zatem rozważyć modernizację wentylacji - już montaż nawiewników i turbin kominowych daje zauważalne efekty i umożliwia zachowanie sprawnego przepływu powietrza przez cały rok. W domach, które dopiero powstają, warto od razu postawić na nowoczesne, efektywne rozwiązania, takie jak wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła lub bezkanałowy system wentylacji (jak np. Fjord).