2024-07-25 19:00:48

Premiera w Witkacym

Martwo urodzeni (WIDEO)

Reklama

Niezdolni do miłości, żyjący w strachu przed prawdą o sobie. Nasz portret wielokrotny. Dostojewski z komentarzem, przyprawiony Witkacym czyli premiera "Performance" w zakopiańskim teatrze.

Mroczny Dostojewski i jeszcze jego Notatki z podziemia. Na premierę "Performance" szłam z ciekawością, ale i przekonaniem, że to nie będzie lekki i przyjemny wieczór. Że czeka nas przydługawy monolog, egzystencjalne rozważania.  Spowiedź rosyjskiego inteligenta,  nieszczęśliwca, który "pozostając człowiekiem, odczuwa przyjemność, dręcząc siebie i innych". Streszczając pokrótce: facet lat 50 otrzymuje spadek, rezygnuje z pracy i przestaje opuszczać swoje mieszkanie, schodzi do symbolicznego„podziemia”. Opowiada o swoim życiu, dzieciństwie bez przyjaciół, o różnych nieprzyjemnych epizodach. Jest boleśnie samotny, niszczy sam siebie, nie był w stanie zbudować żadnych relacji.

Notatki z podziemia - to powieść egzystencjalna, bardzo gęsta, uważana za uwerturę do późniejszych, najlepszych powieści Fiodora Dostojewskiego:  Odwoływało się do niej wielu filozofów, Jean-Paul Sartre uważał tę powieść za wstęp do swojej filozofii. Friedrich Nietzsche mówił, że w Notatkach z podziemia „prawda krzyczy”.

Co z tym "materiałem" zrobił Andrzej Dziuk, reżyser spektaklu "Performance"? Opowieść głównego bohatera mocno skraca. Pomija wiele wątków. Za to dużo mówi "pomiędzy" - rekwizytami, gestami aktorów, obrazami...

Tak naprawdę poznajemy dokładnie tylko jedną historię prostytutki Lizy z Rygi, którą najpierw nasz bohater (w tej roli świetny Andrzej Bienias!) odwiedza w burdelu. Uzmysławia jej ohydę położenia, namawia, by przestała się sprzedawać, zaczęła normalnie żyć. Daje jej swój adres. Fantazjuje o niej, wyobraża sobie wspólne życie. Gdy jednak Liza przychodzi do niego, znęca się nad nią moralnie, śmieje się z niej, obraża ją, a na końcu gwałci.

Widz zaskoczony jest od pierwszej sceny. Spektakl jest bardzo kameralny, na widowni tylko 36 krzeseł. Wszyscy siedzą w "pierwszym rzędzie", w kwadracie osaczając głównego bohatera, który - jak się okaże nieco później - każdemu z nas patrzy prosto w oczy. Kto tu kogo osacza?
Spektakl zaczyna się od obmycia każdemu z widzów rąk. Z miską i ręcznikiem krążą aktorzy - Andrzej Bienias i Emilia Nagórka. 
Hm...obmycie rąk - scena wymowna. Wiadomo, na myśl od razu przychodzi Piłat, jego gest mycia rąk tuż przed wydaniem wyroku śmierci na Jezusa. Gest naszej małości, oportunizmu, ucieczki przed odpowiedzialnością. Jakby każdy z nas publicznie przyznał się właśnie, obnażył...

Nasze ręce obmywane są przy dźwiękach mocnego, eksperymentalnego rocka zespołu Stereolab. Dźwięki wymierzane metronomem. Gdzieś na myśl przywodzą rytm naszego mechanicznego życia. I jeszcze ta klamra czasowa od Piłata do współczesności już w tej pierwszej scenie, w której zagrała widownia.

A potem monolog Bieniasa wprost do kamery ustawionej na scenie, z mocnymi zbliżeniami twarzy. Sam jest reżyserem. Przestawia kamerę, zmienia perspektywę  I ekran na każdej z czterech ścian, a z ekranu, jakby do każdego z nas oddzielnie, mówi aktor. Patrząc nam w oczy opowiada swoją historię, wwierca się nią w nas. Każdy jego grymas, każde zakrzywienie ust, jest oglądane przez nas z bliska, w dużym powiększeniu, i analizowane jak pod mikroskopem.

Jakbyśmy "operowali" jego świadomość. Jakbyśmy wchodzili pod jego skórę. Mamy jak na talerzu tę jego marną, nieudaną egzystencję, autodestrukcję. Jego lęki, niemoc. To jego uciekanie przed prawdą o sobie samym. Momentami jest tak żałosny, że aż śmieszny.

I jest też wymowna bardzo scena z Lizą ( w tej roli świetna Emilia Nagórk), niewinną dziwką. Postać przywodzi gdzieś na myśl inną bohaterkę Dostojewskiego - Sonię ze "Zbrodni i kary", zmuszoną do prostytucji z powodów materialnych. O Lizie tyle nie wiemy, choć też musiała być skrzywdzona przez najbliższych.

Liza ze swoim idealnym, pięknym, młodym ciałem i z twarzą, która na naszych oczach przeistacza się z niewinnej, bezbronnej istoty w obojętną (pozornie jak się później okaże) dziwkę. Brawo dla Emilii Nagórki za jej grę grymasami, oczami, prawie niewidocznymi ruchami.

Znaczącym w spektaklu elementem jest aparat fotograficzny (kamera), który rejestruje spowiedź bohatera. To jego lustro, ale to także zwierciadło każdego z nas. Bo kilka razy reżyser pokazując na dużym ekranie widownię (czasem tylko nasze nogi), przypomina: "Hej, to historia także o Tobie, o Twojej beznadziei?" Zdaje się pytać: No co, a wy kogo udajecie? Jesteście w stanie zmierzyć się z prawdą o sobie? Kochaliście choć raz? Tak prawdziwie? Nie siedźcie tam tak wygodnie....".

A jak aparat fotograficzny, to Witkacy. Gdy pojawia się na ekranie zwielokrotniony portret bohatera, nie mamy już wątpliwości, że ten spektakl to także gra z Witkacym, patronem teatru z Chramcówek.       

Dla Witkacego aparat fotograficzny miał szczególne znaczenie, używał fotografii jako narzędzia kreacji własnego wizerunku. Prowokował. Jego portret wielokrotny, który kojarzy każdy, był efektem m. in.  zainteresowań stanami rozszczepienia osobowości. A więc wiercimy w duszę dalej. 
To znak, że oglądamy różne odbicia twarzy bohatera, ale tej prawdziwej nie zobaczyliśmy.

A gdy kamera zostaje wyłączona, a bohaterowie podsumowują to, co przed chwilą oglądaliśmy, z ust Lizy - Emilii Nagórki- pada fundamentalne "To forma". Forma? Tylko forma czy aż? A może to podpowiedź Witkacego?  Może to drogowskaz? Może naszym światłem w tej ciemności niemocy, w tej strasznej samotności jest witkacowska Czysta Forma?  Może to w sztuce jest nasze ocalenie? Droga do prawdy?.

Andrzejowi Dziukowi kolejny raz udało się - nas maluczkich nieszczęśników - potrząsnąć, skonfrontować z nami samymi, zmusić do głębszych, może nawet metafizycznych przeżyć.

A to napięcie, które spektakl budował w każdym z nas z minuty na minutę, ten niepokój - na koniec został rozładowany w charakterystyczny dla  zakopiańskiego teatru sposób. Gdy w ostatniej scenie widzowie zostali zaproszeni do wspólnej z aktorami konsumpcji arbuza.

Chapeau ba dla Andrzeja Bieniasa, chyba za najtrudniejszą w swoim dorobku rolę. Nie wiem, ile trwał spektakl (straciłam rachubę czasu), ale cały czas miał na sobie skupiony wzrok 36 wnikliwych par oczu. Bez chwili oddechu. I dał radę.

I jeszcze warto wspomnieć o scenografii Zbigniewa Bajka - ascetycznej, ale wymownej. Białe połacie materiału poplamione farbą jak krwią były dla nas ekranem. Jedna brudna płachta, także z czerwonymi plamami, przerzucana była przez aktorów na scenie. W którymś momencie okryła się nią Liza. Ta płachta - była trochę jak nasze plugawe, beznadziejne życie. Jak czas, gdy tak poskręcana wiła się po podłodze. Trochę jak pępowina - pępowina nas, martwo urodzonych.

Wracałam do domu, a w uszach pobrzmiewały mi dalej dźwięki muzyki ze spektaklu. Jak się później okazało utworu  "Metronomic Undeground" zespołu Stereolab. 
Niezależnie, czy słuchacie na co dzień Szymanowskiego, czy Śpulanderów, posłuchajcie tego na Spotify, świetnie wchodzi, szczególnie nocą za kierownicą. I kto by pomyślał, że będę słuchać eksperymentalnego rocka....
Beata Zalot

Fot. Iwona Toporowska Photography

Zostań Patronem Tygodnika Podhalańskiego.

Reklama
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    Murzasichle--piękna działka budowlana z widokiem -1650m2 powierzchni tel 660797241.
  • SPRZEDAŻ | budowlane
    WIĘŹBA 950 zł/kubik. 790 759 407.
  • SPRZEDAŻ | różne
    DREWNO OPAŁOWE 160zł/ m3. 790 759 407.
  • SPRZEDAŻ | zwierzęta
    WAŁACH 3-letni, zajeżdżony, 11.500 zł. 790 759 407.
  • PRACA | dam
    PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I PRZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
  • USŁUGI | budowlane
    BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
  • USŁUGI | budowlane
    REMONTY I WYKOŃCZENIA od A do Z. 572624414.
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    Wynajmę kawalerkę w Nowym Targu. 788206545 ascyk21@vp.pl
    Tel.: 788206545
  • PRACA | dam
    POSZUKUJEMY OSÓB DO PRACY W KARCZMIE PRZY KRUPÓWKACH na stanowisko: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA. 600 035 355.
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    Do wynajecia pod działalność (biura, gabinet kosmetyczny, itp.) 3 LOKALE W ZAKOPANEM. 602 617 177.
  • SPRZEDAŻ | różne
    OPAŁ BUK. 660 079 941.
  • USŁUGI | budowlane
    KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
  • USŁUGI | budowlane
    OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    Na sprzedaż atrakcyjny sklep odzieżowy w centrum Zakopanego,zatowarowany na sezon ,niski czynsz oraz możliwość natychmiastowego przejęcia ,sprzedaż z prywatnych powodów .Zainteresowanych zapraszam do kontaktu. 669252344
    Tel.: 669252344
  • PRACA | dam
    Poszukujemy POKOJOWYCH do aparthotelu Białce Tatrzańskiej. Możliwość pracy stałej z umową o pracę lub inną w zależności od potrzeb pracownika oraz pracy sezonowej/dorywczej. Tel +48696112266, goralski.edyta@gmail.com.
  • SPRZEDAŻ | budowlane
    Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY, ŁATY - 788 344 233.
  • PRACA | dam
    Kąpielisko Geotermalne Szymoszkowa przyjmie do pracy na sezon letni: PIZZERA, BARMANKI, OSOBY DO OBSŁUGI PUNKTÓW GASTRONOMICZNYCH. Więcej informacji pod nr tel.: 693 319 707
  • PRACA | dam
    PIELĘGNIARKA ANESTEZJOLOGICZNA z doświadczeniem potrzebna na 24-godzinne dyżury do starszej kobiety od wielu lat na respiratorze. Warunki do uzgodnienia. Wiadomość: 882 940 447.
  • USŁUGI | budowlane
    OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    SPRZEDAM UDZIAŁ - 1/3 CZĘŚCI - W DZIAŁCE ROLNEJ POŁOŻONEJ W BIAŁYM DUNAJCU o numerze 6455/2, pow. 850 m2. 602 339 889.
  • USŁUGI | budowlane
    FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
  • USŁUGI | budowlane
    KAMIENIARSTWO. 882080371.
  • PRACA | dam
    NIEMCY - MURARZ, CIEŚLA, MALARZ, OCIEPLENIA, SPAWACZ, ELEKTRYK. 601-218-955
  • SPRZEDAŻ | różne
    DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
  • USŁUGI | budowlane
    PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
  • USŁUGI | inne
    WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
  • NIERUCHOMOŚCI | kupno
    Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
    Tel.: 600
  • USŁUGI | budowlane
    CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
  • MOTORYZACJA | kupno
    KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
  • MOTORYZACJA | kupno
    KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
  • USŁUGI | budowlane
    MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
  • USŁUGI | budowlane
    KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
  • SPRZEDAŻ | różne
    NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
  • SPRZEDAŻ | różne
    Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
  • USŁUGI | budowlane
    OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
2025-06-17 10:00 Spotkajmy się w Kmicicu 2025-06-17 09:59 Przekonaj się, jak łatwo zadbać o swoje dobre samopoczucie z fotelem masującym 2025-06-17 09:16 Dostała piętnaście punktów karnych i trzy tysiące do zapłaty 2025-06-17 09:00 Strażackie podsumowanie walki z wodnym żywiołem 2025-06-17 08:30 Uczniowie z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Nowym Targu odwiedzili Dom Seniora w Maniowach 2025-06-17 08:00 Proboszcz odchodzi i... zostaje. Czas na zmiany w parafiach 2025-06-16 21:39 Poszukiwania z tragicznym zakończeniem. W Tatrach zginęła himalaistka Krystyna Palmowska 1 2025-06-16 21:30 Szkolenie psów ratowniczych 2025-06-16 21:18 Wojtek Galik wygrywa międzynarodowy meeting na Słowacji 2025-06-16 21:00 Burmistrz z absolutorium 2025-06-16 20:00 Folklor z najwyższej półki 2025-06-16 19:25 Zderzenie dwóch samochodów w Krośnicy 2025-06-16 18:57 W powiecie tatrzańskim IMGW podniósł poziom zagrożenia burzowego do trzeciego stopnia 2 2025-06-16 18:54 W dalszym ciągu leje. Tak wygląda tama pod Nosalem (WIDEO) 5 2025-06-16 18:30 Program Czyste Powietrze w nowej odsłonie. Nareszcie ciepły, zdrowy dom na lata 2025-06-16 18:00 Nowy EkoSłupek i tablica informacyjna w Zakopanem. Sprawdź jakość powietrza w swoim otoczeniu 3 2025-06-16 17:39 Daniel Wellington - sekret popularności minimalistycznych zegarków 2025-06-16 17:00 Oberwanie chmury w Kościelisku. Woda zalewa posesje (WIDEO) 4 2025-06-16 16:00 Ruszyła zbiórka na odbudowę domu po pożarze w Dzianiszu 2025-06-16 15:50 Jakie produkty warto zawsze mieć w domu? 2025-06-16 15:00 Ludźmierz CUP 2025 czyli piłkarskie święto młodych talentów 2025-06-16 14:30 Zmarła matka wójt Anity Żegleń 2025-06-16 14:00 Widzimy się na Dunajcu 1 2025-06-16 13:22 Wyjątkowo pracowity weekend ratowników TOPR. Jednej osoby nie udało się uratować 5 2025-06-16 13:00 Głośne meleksy po ulicach Zakopanego mkną 10 2025-06-16 12:42 Uważajcie na burze. W Tatrach Słowackich już leje i grzmi 1 2025-06-16 12:13 Po akcji antyterrorystów. 56-latek aresztowany na trzy miesiące 5 2025-06-16 12:00 Człowiek z Bajki 2 2025-06-16 11:00 Czyste Tatry ekoMałopolska - dwa dni edukacji i 100 kg śmieci 2025-06-16 10:30 Magiczna Pienińska Noc Świętojańska pod Homolami 1 2025-06-16 09:54 Słowaccy ratownicy znaleźli ciało polskiego turysty w rejonie Gerlacha. Inny Polak stracił życie na Jagnięcym Szczycie 3 2025-06-16 09:00 Uwaga na burze. Jest alert RCB 1 2025-06-16 08:00 Dzień Dziecka z bł. Carlem Acutisem 2025-06-15 22:03 Samochód wypadł z drogi 3 2025-06-15 21:00 Wilki w muzeum, słychać było wycie, ale nikt nie zginął, obyło się bez zagrożeń 3 2025-06-15 20:44 Podhale przegrywa w pierwszym barażu, ale nadzieja na awans pozostaje 2025-06-15 20:23 Pożar garażu w Zębie. Dwa zniszczone auta 2025-06-15 20:00 Kompozytor Adam Golicki nagrywał w Ochotnicy (WIDEO) 2025-06-15 18:59 Jeśli nie Regina Tokarz, to kto? 8 2025-06-15 18:31 Rekordowa edycja Tatra Fest. Takich imprez potrzebuje Zakopane 2025-06-15 18:00 Zrozumieć menopauzę. Mamy dla Was książki 1 2025-06-15 17:39 Pożar w Nowym Targu. Słup dymu widać było z daleka (WIDEO) 2025-06-15 17:00 Poczuj miejski urok lata podczas Dni Miasta 2025-06-15 16:00 Mamy pod Giewontem Pałac Kultury i Nauki 8 2025-06-15 15:00 Kolejny wernisaż z cyklu "Spotkania przy Ruczaju" 2025-06-15 14:00 Dzielnicowy czyta dzieciom 2025-06-15 13:00 Seniorzy w Zakopanem to już jedna trzecia lokalnej społeczności 3 2025-06-15 12:00 Zakończenie Szkolnej Ligi Sportów 2025-06-15 11:30 Właściciel działki na Brzozowskiego: Do wycinki drzew przystąpiłem zgodnie z prawem 17 2025-06-15 10:59 Nie zmarnujcie tego pięknego dnia! (WIDEO) 1
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2025-06-17 09:43 1. @krzysiekzG. mówisz że jak POSTAĆ to może sobie pozwolić na więcej...? Więcej wybaczysz...? Wydaje mi się że kiedyś od POSTACI wymagało się więcej... Ale to były czasy honoru... 2025-06-17 08:59 2. Do zembuszka. Obecny urząd od czasu nowego burmistrza nie odpisał mi jeszcze na żadne pismo. Sam na gościa zagłosowałem ale popełniłem błąd. 2025-06-17 08:57 3. @Chat / Rozumiem, że przy nie dynamicznym działaniu to jest wszystko odwrotnie ? 2025-06-17 00:59 4. @GG to troll - do mnie zyzasz? I co z tego, że w Toruniu tata Rydz nie potrafi zrobić porządku? Jego sprawa. A propos - mój sąsiad z Bangladeszu (pracuje przy pomidorach) wczoraj przysiągł i obiecał, że nie chce napastować starych bab, ani pastować ich butów. Woli pracować. 2025-06-17 00:23 5. Pisząc komentarz o "turystach" nie wiedziałem,ze zginęła Pani Krystyna Palmowska,teraz już Ś.P. ,wybitna POSTAĆ w gronie ludzi gór. Wieczny odpoczynek. 2025-06-17 00:23 6. Klaudia, na jakim nielegalu? Przepisy się zmieniły. 2025-06-16 23:33 7. Uważam, że jeśli za kompletowanie zespołu referendalnego bierze się pan Kaleta, to nie chodzi o działanie dla dobra mieszkańców Zakopanego, tylko o rozpierduchę. Kadencja burmistrza to 5 lat. Mieszkańcy mogą korzystać ze swych uprawnień Jest prawo do informacji publicznej - składać wnioski o dostęp do dokumentów, uchwał, raportów z wykorzystania budżetu Jest Rada Miasta, która ma obowiazek rozpatrywania skarg na działania niezgodne z prawem lub zaniedbania burmistrza - składać skargi Jest komisja rewizyjna uprawniona do kontroli działań burmistrza. Ale to wymaga pewnego wysiłku, nie tylko odhaczenia, czy mi się burmistrz podoba, czy nie. Tylko jeśli chcemy, by Zakopane bylo dobrze zarządzane, to może warto wytykać błędy, kontrolować, rozliczać, a nie tylko narzekać, że wszystko jest źle. 2025-06-16 23:12 8. Podnieśli poziom i przestało grzmieć... 2025-06-16 21:50 9. Cóż, myślę sobie ze chyba też wolałbym tak zginąć niż po jakiejś ciężkiej chorobie i prawie roku leżenia w szpitalu, jak moja ciotka. 2025-06-16 21:24 10. "Pisałam już o tym wielokrotnie ale jakoś nikt tego nie słucha."

Szanowna Zakopianko, urzędnicy i celebryci zwani burmistrzami przyswajają jedynie uwagi w formie PISEMNEJ na fizycznym papierze który wpłynie na DZIENNIK PODAWCZY. Ile byś tu nie pisała oczywistych mądrości i dobrych rad to nie spodziewaj się że ktoś z elity je przeczyta i weźmie sobie do serduszka. Nie ma pisma - nie ma sprawy. Można sobie wypłacić premie i nagrody.
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama