2024-11-07 21:21:19

Reklama

Zakopane

Skądkolwiek wieje wiatr. Zawsze ma zapach Tatr. Fraszki Sztaudyngera nie tracą na aktualności

Jego fraszki bawią, uczą, wbijają szpilki i chociaż napisane przed ponad półwieczem zupełnie nie straciły na aktualności. Postać Jana Sztaudyngera, poety, fraszkopisarza, wciąż trochę niedocenianego w Zakopanem i Polsce przedstawiła jego wnuczka Dorota Sztaudynger w rozmowie z Kingą Nędzą Sikoniowską z Muzeum Tatrzańskiego.

Fraszki Jana Sztaudyngera traktowały o przyrodzie, Tatrach, ludzkich przywarach, Zakopanem, miłości, erotyce. Cytowane w czasie zorganizowanego przez Muzeum Tatrzańskie spotkania w Muzeum Kornela Makuszyńskiego w czwartkowy wieczór, co chwila budziły uśmiech na twarzach słuchaczy.

Od Krakowa po Zakopane

Dorota Sztaudynger mówiła o miastach ważnych w życiu poety. O Krakowie, gdzie się wychował, ukończył gimnazjum Sobieskiego oraz polonistykę i germanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. O Poznaniu, gdzie zaczęła się jego romantyczna miłość do żony Zofii Jankowskiej. O Łodzi i Szklarskiej Porębie, gdzie spędzał lata po II wojnie światowej i gdzie działa Liceum Ogólnokształcące jego imienia. Wreszcie o Zakopanem, gdzie pod skocznią w 1955 roku kupił willę "Koszystą" i zamieszkał w niej wraz z małżonką.

- Dziadek już przed I wojną światową z rodzicami odwiedzał Zakopane. Zresztą jego ojciec był jednym z pierwszych narciarzy tatrzańskich. Zakopane było dla dziadka wielką inspiracją, w swojej twórczości zawarł na przykład opis spaceru do Doliny Strążyskiej z matką, gdy miał 8 lat - mówiła Dorota Sztaudynger.

Fraszka pomogła w remoncie

Willa "Koszysta" była zakopiańskim domem pisarza. Budynek powstał w 1890 roku. Został zbudowany przez Henryka Jarosza z Nowego Bystrego. Gdy nie tak dawno halny zerwał na nim dach, w jego odbudowie również pomogła fraszka. W pierwszym konkursie Ministerstwo Kultury odrzuciło dofinansowanie remontu. - Jerzy Handzlik, fraszkopisarz z Bielska Białej poradził, aby w odwołaniu napisać fraszkę i to poskutkowało - wspominała Dorota Sztaudynger. Gdy Jan Sztaudynger mieszkał w "Koszystej" nie miał smykałki do remontów, te przeprowadzała jego żona Zofia, poznanianka. To ona podtrzymywała go też na duchu, gdy przez siedem lat w okresie stalinowskim nie mógł wydać żadnej fraszki i nie mógł zarabiać.

Przez całe życie zbierał też przeróżne dokumenty, listy. To była jedna z jego pasji. Dzięki jego córce udało się to całe archiwum uporządkować i jest to jedno z największych literacko-historycznych archiwów w Polsce. Inną pasją Sztaudyngera był teatr lalek. To właśnie w okresie stalinowskim, gdy odebrano mu redakcję czasopisma "Teatr lalek" zaczął pisać fraszki. Był autorem pierwszej w historii polskiej literatury książki traktującej o teatrze lalek pt. "Marionetki".

Tęsknota za Tatrami

Jedną z jego najsłynniejszych fraszek pt. "Tęsknota" napisał w ostatnich miesiącach życia, które spędził chory w klinice w Krakowie tęskniąc za Tatrami. "Skądkolwiek wieje wiatr. Zawsze ma zapach Tatr" - ten tekst w ostatnich latach żyje nowym życiem cytowany bardzo często chociażby w mediach społecznościowych.

Dwa plecaki

70 lat temu był prekursorem dbania o ekologię w Tatrach. Na wycieczki zabierał dwa plecaki, jeden pusty, do którego wkładał znalezione po drodze śmieci. To zaśmiecanie Tatr, Zakopanego leżało mu bardzo na sercu, stąd cykl fraszek ekologicznych, np. "Kiedy cały naród śmieci, śmieciarzami muszą być poeci".

Przewycieczkowanie

Jedną z fraszek nazwał "Przewycieczkowanie" terminu tego użył opisując zatłoczone Tatry. Jakże termin ten jest aktualny dziś. Jego fraszki mają jak się okazuje działanie lecznicze. Dorota Sztaudynger zrealizowała w Krakowie projekt "Fraszkoterapia", który skierowany był do pacjentów onkologicznych. Dzięki fraszkom przestawali myśleć o chorobie.

Miłość od pierwszego wejrzenia

Gros twórczości Sztaudyngera stanowią fraszki erotyczne. Często otaczał go wianuszek kobiet, ale przez całe życie kochał małżonkę Zofię. Pierwszy raz ujrzał ją w Poznaniu. Rodzice chcieli go wyswatać z bogatą krakowianką, a on tymczasem pojechał do Poznania, gdzie tamtejsze wydawnictwo zdecydowało się w 1925 roku wydać debiutancki tom jego poezji. Na miejscu okazało się, że wydanie tomiku to w dużej mierze zasługa sekretarki, w której Sztaudynger zakochał się od pierwszego wejrzenia. Już po dwóch tygodniach oświadczył się. Zofia Jankowska jednak odmówiła. Pochodziła bowiem z ubogiej rodziny. Sztaudynger nie ustawał w staraniach i w końcu wziął z Zofia ślub. Nie zaprosił na niego rodziców, przeniósł się do Poznania. Dopiero wiele lat po ślubie przedstawił małżonkę rodzicom. - Była to cudowna żona dla bujającego w obłokach poety. Mogę powiedzieć, że dziadek był trochę kochliwy. Zachwycał się młodymi kobietami, pisał o nich fraszki. Był też dowcipny i zawsze otaczał go wianuszek kobietę. Wierzę jednak, że był kochliwy wyłącznie platonicznie - stwierdziła wnuczka poety.

Góral i krakowianin

Wiele ze swoich fraszek poświęcił Zakopanemu. Wiele z nich nie podobało się władzom, bo pisał o niedogodnościach, dziurach, śmieciach. Tak naprawdę kochał jednak Zakopane i Tatry, gdy ostatnie dziewięć miesięcy spędził w klinice w Krakowie tęsknił za pięknym ogrodem przy "Koszystej", którego pielęgnacja była jedna z jego pasji. W jednej z ostatnich fraszek napisał: "A kiedy wreszcie minę, Mówcie, żem był góralem i krakowianinem."

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Klara z Suwałk 2024-11-08 15:42:52

Dla Górali i nie tylko - "Kiedy strzyżesz owieczki, opowiadaj im bajeczki."

Lala 2024-11-07 22:55:37

Prawda, fraszki Sztaudyngera są niesamowite i bardzo dowcipne!

Reklama

Galerie

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Podczerwone -sprzedam mieszkanie 46m2 gotowe do zamieszkania tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Kościelisko-Czajki -dom na super widokowej działce -sprzedam tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Łopuszna działka budowlana 1466 m2 -media, dojazd asfaltowy tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -działka 1398m2 z planem zagospodarowania -MU , przy drodze asfaltowej, blisko wyciagi narciarskie tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -działka z pozwoleniem na budowę dwoch domków -blisko wyciąg narciarskie tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Jurgów-sprzedam do do zamieszkania tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Suche --działka 2000m2 z pozwoleniem na budowę , blisko wyciagu tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -działka 2500m2 -pierwsza linia zabudowy, zjazd, wz sprzedam tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane- Jaszczurówka -dom -pensjonat na dużej działce 1758 m2 -sprzedam 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane -Jaszczurówka- lokal pod gastronomie w apartamentowcu 100m2 -do wynajęcia lub sprzedaży tel 6607972410.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię DOM do 100.000 zł. 500 221 028.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Czerwienne - nowy piękny dom sprzedam gotowy do zamieszkania tel. 660797241 b12
Tel.: 660797241
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Owczarek podhalański. 501816189
Tel.: 501816189
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam LAS w Łopusznej. 18 28 560 60.
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni POKOJOWĄ - 666 37 83 57.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych, ekipy, podwykonawców. 601 508736.
PRACA | dam
Zatrudnimy Panią na pokoje. Praca całoroczna stała w małym obiekcie 40-50 osób w Zakopanym. Panie chętne, proszę o kontakt. 18 2061434 sgzakopane@interia.eu
Tel.: 18
MOTORYZACJA | sprzedaż
MITSHUBISHI OUTLANDER 2,2 DI-D, 4X4, r.p.2014, przebieg 224 tys. km, I właściciel, bogata wersja Intense Plus, dodatkowo kpl. kół zimowych z felgami, zdejmowany hak,oryginalny bagażnik dachowy. 605 564 270.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni do restauracji hotelowej: KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną, całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
PRACA | dam
Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko ZASTĘPCA SZEFA KUCHNI. Praca w doświadczonym zespole, wysokie wynagrodzenie. Oferujemy pracę bez zamieszkania. Wymagane doświadczenie zawodowe,więcej info:. 518-259-536 www.restauracjagorska.pl email : rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
PRACA | dam
Przedsiębiorstwo Budowlane Sikora zatrudni pracowników na stanowisko: pomocnik budowlany, malarz, tynkarz, płytkarz, cieśla, zbrojarz, pracownik ogólnobudowlany .
Tel.: 602 629 623
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
PRACA | dam
Z. R. GŁOWACCY ZATRUDNI PRACOWNIKÓW BUDOWLANYCH DO ROBÓT WYKOŃCZENIOWYCH W ZAKOPANEM. 608 813 506
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.