Wyjątkowa szkoła specjalna (WIDEO)

Ośrodek przy ul. Jana Pawła II świętuje w tym roku 50 lat. Podopiecznymi tej placówki to dzieci z niepełnosprawnością intelektualną - lekką, umiarkowaną bądź znaczną, dzieci z autyzmem, zespołem Downa, współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi, po przebytych ciężkich chorobach, itd. Szkoła prowadzi również wczesne wspomaganie rozwoju, realizuje też rządowy program kompleksowego wsparcia rodzin "Za życiem". Najmłodszy podopieczny ma kilka miesięcy, najstarsi uczniowie 24 lata.

Szkoła liczy obecnie 230 uczniów, którymi opiekuje się 118 nauczycieli, psychologów, logopedów, terapeutów, rehabilitantów.

Miara sukcesu

- Wszyscy nauczyciele, którzy tu pracują, to osoby z pasją i poczuciem misji. Tu nie ma sukcesów olimpijskich. Bywa, że ogromną satysfakcję mamy, gdy dziecko powie pierwsze słowo, zapnie samo guzik czy zacznie zgłaszać potrzeby fizjologiczne. To są nasze sukcesy - mówi Urszula Filas, dyrektorka Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Nowym Targu.

 - To praca wieloaspektowa, trudna, można się w niej szybko wypalić - dodaje. Podkreśla jednocześnie, że nauczyciele cały czas się szkolą, szukają nowych metod działania, często korzystają z innowacyjnych rozwiązań, nowinek. - To kopalnia specjalistów, nic więc dziwnego, że nasza kadra to często nauczyciele wspomagający w innych szkołach - zauważa dyrektorka. - Jesteśmy dla innych szkół skarbnicą wiedzy, często zwracają się do nas o pomoc - dodaje.

Oczywiście uczniowie tej szkoły odnoszą też sukcesy w sporcie czy sztuce. Dobrze znany nie tylko na Podhalu jest zespół regionalny "Milusioki", który działa przy SOSW.

Od przedszkola do zawodu

Ośrodek ma aż 32 oddziały - od przedszkola specjalnego, przez podstawówkę dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną lekką, podstawówkę dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną umiarkowaną i znaczną, szkołę przysposabiającą do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością umiarkowaną i znaczną, po szkołę branżową, która kształci przyszłych pracowników pomocniczych w gastronomii, obsługę hotelową, cukierników czy monterów zabudowy. - Absolwenci naszej szkoły pracują w kuchni hotelu Kasprowy, są bardzo chwaleni w Lewiatanie. Mamy nawet ucznia, który jest szefem kuchni - nie ukrywa Urszula Filas, dyrektorka SOSW. - Absolwenci naszej szkoły zakładają własną działalność gospodarczą i radzą sobie - dodaje.

Uczniowie mają możliwość mieszkania w Ośrodku , z czego korzysta 49 osób. Uczęszczają tu bowiem dzieci i młodzież nie tylko z powiatu nowotarskiego, ale także tatrzańskiego, suskiego, a nawet limanowskiego.

Tu nie są inni

- W żaden sposób nasza praca nie jest porównywalna z pracą w zwykłej szkole. Tu musi być praca zespołowa. Nad jednym dzieckiem pracuje wiele osób. Często zdarzają się trudne sytuacje, wówczas praca w pojedynkę nie jest możliwa. Musimy i chcemy współpracować, bo wiemy, że tylko taka formuła zda egzamin w naszej szkole - tłumaczy Monika Poręba - Strycharz, jedna z bardziej doświadczonych tu nauczycielek. Klasy na szczęście są kilkuosobowe.

Dodaje też, że relacje z uczniami są bliższe, bywa często, że kontakty z byłymi wychowankami utrzymuje się przez lata.  

- Uczniowie mają tu poczucie akceptacji, bezpieczeństwa, czują się tu lepiej, niż w szkołach ogólnodostępnych - podkreśla nauczycielka. Ich rówieśnicy są na podobnym poziomie intelektualnym, z podobną wrażliwością, nie czują się inne. Spędzają tu też o wiele więcej czasu niż uczniowie w tradycyjnych placówkach.

Sala, gdzie można ukoić zmysły

Jednym ze szczególnych miejsc w szkole jest Sala Doświadczania Świata. Odbywające się tu zajęcia mają ukoić zmysły, wyciszyć.

Ściany są białe. Nie ma okien. Sączy się tylko przyciemnione, delikatne światło. Jest tu m.in. łóżko wodne, basen z piłeczkami. - Takich miejsc w szkołach nie ma, zazwyczaj są w prywatnych gabinetach - opowiada Izabela Chałupka, która prowadzi tu zajęcia.To jedyna taka sala na Podhalu, podobne najbliżej są w Krakowie.

Trochę historii

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1w Nowym Targu powstał w 1974 r. Przez pierwsze sześć lat funkcjonował pod nazwą Specjalny Zakład Wychowawczy.

Inicjatywa budowy szkoły w 1968 r. wyszła od Komitetu Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej. Ich zamysłem było, by w trakcie roku szkolnego korzystały z obiektu dzieci wymagające specjalnej opieki pedagogicznej, a w wakacje i ferie w budynku odbywały się kolonie dla dzieci pracowników MO i Służby Bezpieczeństwa. Budowa obiektu przy ul. Strzelniczej (obecnie Jana Pawła II) rozpoczęła się w roku 1971, a zakończono ją trzy lata później.

Pierwszym dyrektorem SZW został Józef Różański, późniejszy poseł, znany także ze swojej działalności społecznej.

     SZW składał się ze szkoły podstawowej oraz internatu. Program nauczania nie przewidywał lekcji języka obcego, fizyki, chemii, natomiast poszerzony został o program zajęć praktycznych i technicznych. Dziewczęta pracowały przy kuchniach i maszynach do szycia, chłopcy przy warsztatach do obróbki drewna i metalu. Już w pierwszym roku działalności do szkoły podstawowej uczęszczało 240 dzieci, połowa z uczniów mieszkała w internacie. Rekrutację i kwalifikację młodzieży do zakładu prowadziła Poradnia Psychologiczno-Zawodowa Wydziału Oświaty i Wychowania Urzędu Powiatowego. Od 1978 r. na stałe rozpoczęły działalność pierwsze klasy życia, a rok później klasy zawodowe.

  13 października 1974 r. placówka otrzymała imię ppor. Władysława Waśkowicza, po wojnie komendanta Komendy Powiatowej w Nowym Targu. W 1947 r. został on zastrzelony w Lasku podczas starcia milicjantów z grupą „ogniowców”. Waśkowicz był patronem zakładu do lat 90. ubiegłego wieku.

  W 1984 r. po ustąpieniu z funkcji przez dyrektora SOSW Józefa Różańskiego, stery w szkole na kolejne prawie 30 lat przejął Włodzimierz Żak.

W roku szkolnym 1984/85 uczyło się tu trzystu uczniów, w  internacie zamieszkiwało 127 wychowanków, a z półinternatu korzystało 35 osób. Szkoła podstawowa składała się z 11 oddziałów, szkoła życia z czterech, a szkoła zawodowa z trzech. Ta ostatnia kształciła dziewczęta w zawodzie krawca konfekcji lekkiej.

W 1989 r. szkoła zawodowa miała już 15 grup zawodowych - 9 krawieckich, 3 tkackie, 2 aparatury przetwórstwa mleczarskiego oraz jedną grupę dziewiarstwa.

Olimpiady specjalne, rajdy i obozy

 Od początku istnienia szefostwo placówki sporo uwagi poświęcało sportowi. Szkoła organizowała też obozy wędrowne.

W maju 1987 r. SOSW w Nowym Targu był jednym z organizatorów I Ogólnopolskiego Rajdu SOSW. Przez trzy dni 260 uczestników z 20 ośrodków z całej Polski wędrowało po wytyczonych trasach Podhala, Gorc, Pienin i Beskidu Wyspowego. W  kolejnym rajdzie w 1990 r. wzięło udział już blisko pięćset uczestników z 29 ośrodków.

     W czerwcu 1986 r. SOSW w Nowym Targu był jednym z organizatorów I Wojewódzkiej Olimpiady Specjalnej. Nowotarski ośrodek zakończył rywalizację z 46 medalami na koncie. W późniejszych latach podobne zawody odbywały się w Nowym Targu cyklicznie. Podobnie było w obywających się od 1988 r. ogólnopolskich olimpiadach specjalnych w sportach zimowych.

     W marcu 1989 r. w Warszawie odbyły się po raz pierwszy w Polsce ogólnopolskie igrzyska specjalne przeznaczone dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym. SOSW w Nowym Targu reprezentowało czterech chłopców, którzy wrócili ze stolicy z pięcioma złotymi medalami, jednym srebrnym i jednym brązowym. Dwaj z nich bracia - Jacek i Marian Kula - w nagrodę tego samego roku wyjechali na 7. Ogólnoświatową Olimpiadę Specjalną do South Bend w amerykańskim stanie Indiana. Jacek wrócił z USA ze złotym medalem w biegu na 800 metrów oraz srebrnym w pchnięciu kulą, Marian - złotym krążkiem w biegu na 400 metrów oraz srebrnym w biegu na 200 metrów.    

Jubileusz w MCK

SOSW świętuje obchody 50-lecia przez cały rok. Centralnym punktem jubileuszu będzie gala 26 listopada o godz. 10.30  w Miejskim Centrum Kultury w Nowym Targu. Wcześniej, o godz. 9.00, będzie miała miejsce Msza św. w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowym Targu.

(Podczas pisania historii szkoły wykorzystałam opracowanie autorstwa Macieja Pallutha.)
Beata Zalot