2025-03-23 09:00:44

Kościelisko

Tajemnica Kubińca. Ta sprawa nie miała nigdy ujrzeć światła dziennego

Stanisław Nędza-Kubiniec podpisał zobowiązanie o współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa. Po niespełna roku UB uznało go za informatora bez wartości operacyjnej. Oto kulisy tej sprawy.

Odkryliśmy nieznany dotąd epizod z życia Stanisława Nędzy-Kubińca - poety, prozaika, działacza społecznego i politycznego z Kościeliska. W archiwach Instytutu Pamięci Narodowej odnaleźliśmy jego ręcznie podpisane zobowiązanie o współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa.

Zobowiązanie o współpracy

Publikujemy jego treść w oryginalnym brzmieniu:

„Ja Kubiniec Stanisław zam. w Kościelisku oświadczam, że jest dobrym obywatelem Polski Ludowej i zobowiązuję się dobrowolnie i uczciwie pracować na rzecz Polski Ludowej, służyć radą i pomocą organom państwowym, tępić objawy wrogiej działalności i zawiadomić Władze Bezpieczeństwa Publicznego. Informacje moje będę składał pod pseudonimem „Stary”. W razie niedotrzymania powyższego w tajemnicy nawet przed najbliższą rodziną zostanę ukarany zgodnie i z prawem obowiązującym w Polsce Ludowej. St. Nędza Kubiniec”.

Czas represji

Kubiniec podpisał zobowiązanie 11 września 1954 roku. Odtąd jako TW Stary miał składać informacje na UB. Pamiętajmy, że był to czas okrutnych i bezwzględnych represji bezpieki. Władze PRL stosowały brutalne metody kontroli społeczeństwa. W więzieniach przetrzymywano tysiące więźniów politycznych, osoby oskarżane o wrogą działalność wobec ustroju. Stosowanie tortur i przemocy fizycznej było powszechne. Trwała w tym czasie na wielką skalę inwigilacja obywateli. UB stosowało donosy, prowokacje i podsłuchy. Rozpracowywano środowiska inteligencji, duchowieństwa oraz byłych żołnierzy AK. Oprócz represji fizycznych stosowano również metody psychologiczne. Propaganda komunistyczna była intensywnie wykorzystywana do zastraszania społeczeństwa i kontrolowania myśli obywateli.

Prawnuk Sabały

Stanisław Nędza-Kubiniec, prawnuk słynnego gawędziarza Sabały, od najmłodszych lat przejawiał talent literacki. Debiutował w 1912 roku na łamach czasopisma „Cepy”. Jego życie było niezwykle bogate - walczył w Legionach Polskich, a później w polskich oddziałach czerwonych podczas rewolucji bolszewickiej. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, dostając się do radzieckiej niewoli. Po wojnie działał w PSL „Piast”, był radnym i wójtem gminy Kościelisko. W czasie okupacji niemieckiej działał w ruchu oporu, a po wojnie angażował się w działalność polityczną i społeczną.

Działacz i twórca

Kubiniec przez rok redagował „Gazetę Podhalańską”, a w 1957 roku otrzymał nagrodę literacką Zakopanego. Był posłem na Sejm II kadencji i aktywnie promował kulturę Podhala. Jego dorobek literacki i działalność społeczna zostały docenione wieloma odznaczeniami, w tym Krzyżem Komandorskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Najdłuższa ulica w Kościelisku nosi jego imię. Od ponad 25 lat odbywa się tu międzygminny konkurs recytatorski im. Stanisława Nędzy-Kubińca. Szkolny Zespół Pieśni i Tańca, który obchodził niedawno jubileusz 70-lecia istnienia, nosi imię Stanisława Nędzy-Kubińca. W Kościelisku na Nędzówce, przy ulicy Strzelców Podhalańskich w odremontowanym domu poety w 2013 r. powstała Izba Pamięci Stanisława Nędzy-Kubińca.

Werbunek

Gdy Stanisław Kubiniec podpisywał zobowiązanie o współpracy z bezpieką, miał 57 lat. Pełnił w tym czasie funkcję sekretarza Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Kościelisku. Był aktywnym prezesem Związku Podhalan. Jak doszło do podpisania zobowiązania do współpracy, czytamy w ściśle tajnym raporcie sporządzonym 11 września 1954 roku przez st. sierżanta Mariana Wcisłę z Urzędu Bezpieczeństwa w Zakopanem

„Werbunku wymienionego dokonano zgodnie z planem na terenie lokalu werbunkowego w Zakopanem przy czym zabezpieczona była należycie konspiracja w toku werbunku. (…) w toku rozmowy kandydat zachowywał się normalnie, nie przejawiając głębszego zdenerwowania. Stale podkreślał swą lojalność wobec obecnej rzeczywistości wykazując że jako małorolny chłop zobowiązał się przedterminowo wywiązać się z obowiązkowych dostaw i przypadającą mu należność z mięsa z obowiązkowych dostaw na wrzesień odstawił już w maju. (…) Prowadząc z nim rozmowę wokół konieczności rozeznania sytuacji wśród chłopstwa oraz w kierunku konieczności zlikwidowania ukrywającego się Długopolskiego, który swą działalnością ujemnie wpływa na chłopstwo zaproponowano jemu udzielanie informacji Org.B.P. (Organom Bezpieczeństwa Publicznego - przyp. redakcji) z terenu Gminy Kościelisko. Na co ten, przyrzekając, ustosunkował się pozytywnie. Gdy jednak zaproponowano mu napisanie zobowiązania o udzielaniu informacji Org.B.P sprzeciwił się podając, że może je osobiście przekazywać Szefowi (chodzi o szefa UB w Zakopanem - przyp. redakcji), ale bez zobowiązania" - czytamy dalej w raporcie. „W toku rozmowy z nim wspomniał m.in. że obawia się bo gdy podpisze zobowiązanie to musi pracować z pracownikiem przydzielonym na Gminie i że z tego powodu obawia się dekonspiracji. Po przekonaniu jego w drodze rozmowy i po przyrzeczeniu mu, że współpraca będzie kontynuowana z Szefem lub ze mną napisał zobowiązanie oraz inne formalności związane z werbunkiem - raportował funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa.

Przydatny agent

A oto w jaki sposób ocenił przydatność Stanisława Kubińca jako informatora: „W toku werbunku wymienionego osiągnięto cel postawiony w planie werbunku w kierunku wykorzystania wymienionego informatora po sprawdzeniu do rozpracowania wrogiego elementu spośród chłopstwa z terenu Gminy Kościelisko, elementu przemytniczego, oraz rodziny ukrywającego się Długopolskiego. Według początkowego rozpoznania perspektyw informatora stwierdza się, że werbunek jest celowy i poprzez odpowiednie wychowanie i wyszkolenie informatora poszerzy się jego dalsze perspektywy w kierunku rozeznania terenu i oddziaływania poprzez niego na chłopstwo góralskie u których posiada zaufanie".

Potem sierżant pisze, że polecono Kubińcowi szczegółowo opisać datę i okoliczności, w jakich zgłaszała się do niego rodzina Długopolskiego o poradę i jakie zajął stanowisko. Na koniec raportu funkcjonariusz UB dodaje, że przeszkolono Kubińca o konieczności zachowania tajemnicy, o przestrzeganiu konspiracji i o sposobie zachowywania się w rodzinie jak i w otoczeniu.

(Niestety nie udało nam się znaleźć informacji o wspomnianym w raporcie, poszukiwanym przez UB mężczyźnie z Kościeliska o nazwisku Długopolski. Jeśli ktoś ma informacje na jego temat, prosimy o kontakt z redakcją).

Agent bez wartości operacyjnej

Osiem miesięcy po werbunku wydane zostaje postanowienie o zakończeniu współpracy ze Stanisławem Nędzą-Kubińcem. „Wnoszę o wyeliminowanie informatora pseudonim „Stary” - pisze prowadzący go funkcjonariusz UB. Jego zdaniem Kubiniec nie przedstawiał większej wartości operacyjnej. Wskazuje na jego problemy zdrowotne i zaangażowanie w działalność literacką. "Z powodu jego przewlekłej a poważnej choroby serca z powodu której przez okres ostatnich trzech miesięcy przebywa na leczeniu skontaktowanie się z nim jest niemożliwe” - kończy funkcjonariusz Wcisło.

Wyeliminowany z agentury

Równocześnie sporządza dokument, który nazywa charakterystyką informatora ps. "Stary". Pisze w nim, że werbunek miał na celu rozpracowanie środowiska góralskiego na terenie gminy Kościelisko. Wspomina o trudnościach z wprowadzeniem Kubińca do jakiejkolwiek sprawy z powodu jego poświęcenia się pracy literackiej. Dlatego postanowił zrezygnować z dalszego wykorzystywania go w pracy operacyjnej. Ową charakterystykę kończy w ten sposób: „W okresie krótkiej z nim współpracy nie uzyskano żadnych poważniejszych materiałów. Współpraca była utrudniona, gdyż stale był on wzywany do Warszawy w związku z przygotowaniem do wydania książek „Sabała” „Lenin w Poroninie”. (...) Zgodnie z nowymi wytycznymi postanowiłem wymienionego wyeliminować ze stanu agentury".

W 1966 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zniszczyło teczkę TW „Stary”, uznając ją za bezwartościową operacyjnie i historycznie.

Jurek Jurecki

Kilka słów komentarza. W dokumentach, do których dotarłem, jest też sporządzony przez funkcjonariusza UB życiorys Stanisława Nędzy-Kubińca. Jest pełen błędów ortograficznych, ale co ciekawe kończy go własnymi spostrzeżeniami. Pisze, że Stanisław Kubiniec jest inteligentny, małomówny, skryty i sprytny. I tu trudno się z nim nie zgodzić, bo po lekturze tej teczki widać jak szybko i sprytnie wywinął mu się nasz poeta z pułapki zastawionej przez bezpiekę.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

jarek 2025-03-24 14:55:41

W sumie dla UB okazal sie bezwartosciowym figurantem.
W Zakopanem jest za to tablica upamietniajaca poetke, ktora w tamtych latach podpisala list wspierajacy brutalne represje stalinowskiego rezimu.
Odnosi sie on do sfingowanego procesu komunistycznych oprawcow, ktorzy m.in. skazali na kare smierci k. Lelite, proboszcza rabczanskiej parafii.
Kartka z historii tamtej epoki.

xxx 2025-03-24 10:45:45

#doktór Karol N - a to nie Bruksela + biznes USA kombinuje otwarcie NS ? Złodziej krzyczy - łapać złodzieja ! No, ale planeta płonie, biznes pada i okazuje się, że bez tanich surowców dalej nie wychodzi.

doktór Karol N 2025-03-24 09:46:08

PIS+KONFEDERACJA=ROSJA

X.Teofil 2025-03-24 08:49:55

PZPR = płatny zdrajca pachołek Rosji
Stanisław hmm... Piotrowicz

GT 2025-03-23 18:15:58

Nie glupcow a durniow.
Zaraz, zaraz, o kogo chodzi ?

doktór Karol N 2025-03-23 18:10:05

@Teodorslysz, ten zwrot był i jest popularny wśród członków i sympatyków komunizmu, a więc również pisowszczyków co non stop potwierdzacie :)))

jarek 2025-03-23 17:55:10

GT czyli ostatnia nadzieja czerwonych.
Wiesc niesie, ze nadzieja jest matka glupcow.
W tym wypadku w pelni spelniona.

kurr 2025-03-23 17:26:31

pisiorki uwielbiają swoich komunistów kaczyński np. uwielbia swojego wieloletniego współpracownika kujdę lub prokuratora stanu wojennego piotrowicza, którego nawet wysłał do trybunału konstytucyjnego

Teodorslysz 2025-03-23 16:30:47

Doktorku jeszcze można by coś dodać, ale masz rację. Towarzyszem nigdy nie byłem a już na pewno nie Twoim. Coś tam wiesz ale nie za wiele

doktór Karol N 2025-03-23 16:15:25

wytłumaczę wam to towarzyszu @ Teodorslysz, a więc towarzyszu przed drugą wojną światową Stanisław Nędza Kubiniec był tam, gdzie był tzn. tam, gdzie kacapy urzędowały i to właśnie tam z powodzeniem dla czerwonych przeszedł pozytywnie indoktrynację, która to kontynuował po powrocie do Polski i swoją podpisaną deklaracją w 1954 przypieczętował to. Koniec kropka czy jeszcze czegoś nie panimajetie!!!

Justynian dobry oracz 2025-03-23 16:10:02

GT nienawiść do PiSu resztki mózgu ci zabrała ,obawiam się że nawet wizyta u doktora od głowy nic ci nie pomoże.Jesteś jakimś ząbi który nawet we śnie powtarza j... PiS i Boga

Nalfred Obel 2025-03-23 16:03:20

To aż boje się pomyśleć, jak w czasach drugiej wojny postrzegała patriotyzm taka jedna Wisława, skoro w latach 50.....

GT 2025-03-23 15:17:12

Przecież pisowskie rządy niczym się nie różniły od tych z lat komunistycznych . Brutalne bicie kobiet ,donosy ,podsłuchy ,inwigilacje, pegasusy, przetrzymywanie w więzieniach bez wyroków, zastraszania społeczeństwa , nawet komuna nie zabrała nam tyle wolności co pisowska banda. A bycie w pisie jest większym wstydem niż było bycie współpracownikiem SB w tamtych czasach , ludzie byli nie świadomi ,nikt ich nie ostrzegał, nie było środków przekazu .

cyklista 2025-03-23 14:23:08

u @ Teodorslysz, tak samo z czytaniem jak i z ortografią

Koli 2025-03-23 14:00:52

Mamy zatem współpracowników SB dobrych - bo sa nasi, jak Tischner, Nędza -Kubiniec i innych, którzy najzwyczajniej nazywani sa donosicielami. Podpisał - zdradził. A już sama funkcja przewodniczącego zdradza, ze z władzą ludową był za pan brat.

Teodorslysz 2025-03-23 13:58:34

Doktorku karolku pytałem o te mniej chlubne rzeczy. To Ty masz zryty mózg

mokra kuweta 2025-03-23 13:21:24

jeżeli w latach 50 tak postrzegał patriotyzm to pewnie w czasach drugiej wojny tak samo jak i wacek krzeptowski

doktór Karol N 2025-03-23 12:56:21

następny, który cytać nie umi Todoru przeczytaj artykuł kilka razy dużymi literami :))))

Teodorslysz 2025-03-23 12:32:20

Panie Jurecki a gdzie losy z przed drugiej wojny ? Te mniej chlubne? ,, doktór Karol N ,, prawda to prawda nie zależnie czy chlubna czy nie. A artykuł jest na poziomie dziecka z klasy pierwszej szkoły podstawowej. Nie chcę obrażać dzieci.

uwielbiacz pisirów gryzaczy 2025-03-23 11:10:53

Psychopata Obłąkany znowu dorwał się do klawiatury

Bojtar 2025-03-23 09:52:19

Zgodnie z prawem powinno się ujawnić wszystkich funkcjonariuszy UB i SB oraz ich TW ( Tajnych Współpracowników ). Tak jak jest z czsów okupacji niemieckiej, współpracujący z okupantem są znani.

doktór Karol N 2025-03-23 09:35:27

Teodorusłyszu budiet pozew?

Reklama

Galerie

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Pokonkursowa wystawa Moje Zakopane

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni POKOJOWĄ - 666 37 83 57.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych, ekipy, podwykonawców. 601 508736.
PRACA | dam
Zatrudnimy Panią na pokoje. Praca całoroczna stała w małym obiekcie 40-50 osób w Zakopanym. Panie chętne, proszę o kontakt. 18 2061434 sgzakopane@interia.eu
Tel.: 18
PRACA | dam
CENTRALNY OŚRODEK SPORTU w Zakopanem zatrudni KIEROWNIKA Działu Utrzymania i Eksploatacji Kolei Linowych. Tel.: 18 263 26 59, www.bip.cos.pl, e-mail: praca.zakopane@cos.pl
PRACA | dam
Przyjmę PRACOWNIKA NA SKŁAD Z DREWNEM OPAŁOWYM - Łopuszna. 501 577 105.
MOTORYZACJA | sprzedaż
MITSHUBISHI OUTLANDER 2,2 DI-D, 4X4, r.p.2014, przebieg 224 tys. km, I właściciel, bogata wersja Intense Plus, dodatkowo kpl. kół zimowych z felgami, zdejmowany hak,oryginalny bagażnik dachowy. 605 564 270.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni do restauracji hotelowej: KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną, całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
PRACA | dam
Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko ZASTĘPCA SZEFA KUCHNI. Praca w doświadczonym zespole, wysokie wynagrodzenie. Oferujemy pracę bez zamieszkania. Wymagane doświadczenie zawodowe,więcej info:. 518-259-536 www.restauracjagorska.pl email : rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
PRACA | dam
Przedsiębiorstwo Budowlane Sikora zatrudni pracowników na stanowisko: pomocnik budowlany, malarz, tynkarz, płytkarz, cieśla, zbrojarz, pracownik ogólnobudowlany .
Tel.: 602 629 623
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
PRACA | dam
Z. R. GŁOWACCY ZATRUDNI PRACOWNIKÓW BUDOWLANYCH DO ROBÓT WYKOŃCZENIOWYCH W ZAKOPANEM. 608 813 506
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.