Odkryliśmy nieznany dotąd epizod z życia Stanisława Nędzy-Kubińca - poety, prozaika, działacza społecznego i politycznego z Kościeliska. W archiwach Instytutu Pamięci Narodowej odnaleźliśmy jego ręcznie podpisane zobowiązanie o współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa.
Zobowiązanie o współpracy
Publikujemy jego treść w oryginalnym brzmieniu:
„Ja Kubiniec Stanisław zam. w Kościelisku oświadczam, że jest dobrym obywatelem Polski Ludowej i zobowiązuję się dobrowolnie i uczciwie pracować na rzecz Polski Ludowej, służyć radą i pomocą organom państwowym, tępić objawy wrogiej działalności i zawiadomić Władze Bezpieczeństwa Publicznego. Informacje moje będę składał pod pseudonimem „Stary”. W razie niedotrzymania powyższego w tajemnicy nawet przed najbliższą rodziną zostanę ukarany zgodnie i z prawem obowiązującym w Polsce Ludowej. St. Nędza Kubiniec”.
Czas represji
Kubiniec podpisał zobowiązanie 11 września 1954 roku. Odtąd jako TW Stary miał składać informacje na UB. Pamiętajmy, że był to czas okrutnych i bezwzględnych represji bezpieki. Władze PRL stosowały brutalne metody kontroli społeczeństwa. W więzieniach przetrzymywano tysiące więźniów politycznych, osoby oskarżane o wrogą działalność wobec ustroju. Stosowanie tortur i przemocy fizycznej było powszechne. Trwała w tym czasie na wielką skalę inwigilacja obywateli. UB stosowało donosy, prowokacje i podsłuchy. Rozpracowywano środowiska inteligencji, duchowieństwa oraz byłych żołnierzy AK. Oprócz represji fizycznych stosowano również metody psychologiczne. Propaganda komunistyczna była intensywnie wykorzystywana do zastraszania społeczeństwa i kontrolowania myśli obywateli.
Prawnuk Sabały
Stanisław Nędza-Kubiniec, prawnuk słynnego gawędziarza Sabały, od najmłodszych lat przejawiał talent literacki. Debiutował w 1912 roku na łamach czasopisma „Cepy”. Jego życie było niezwykle bogate - walczył w Legionach Polskich, a później w polskich oddziałach czerwonych podczas rewolucji bolszewickiej. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, dostając się do radzieckiej niewoli. Po wojnie działał w PSL „Piast”, był radnym i wójtem gminy Kościelisko. W czasie okupacji niemieckiej działał w ruchu oporu, a po wojnie angażował się w działalność polityczną i społeczną.
Działacz i twórca
Kubiniec przez rok redagował „Gazetę Podhalańską”, a w 1957 roku otrzymał nagrodę literacką Zakopanego. Był posłem na Sejm II kadencji i aktywnie promował kulturę Podhala. Jego dorobek literacki i działalność społeczna zostały docenione wieloma odznaczeniami, w tym Krzyżem Komandorskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Najdłuższa ulica w Kościelisku nosi jego imię. Od ponad 25 lat odbywa się tu międzygminny konkurs recytatorski im. Stanisława Nędzy-Kubińca. Szkolny Zespół Pieśni i Tańca, który obchodził niedawno jubileusz 70-lecia istnienia, nosi imię Stanisława Nędzy-Kubińca. W Kościelisku na Nędzówce, przy ulicy Strzelców Podhalańskich w odremontowanym domu poety w 2013 r. powstała Izba Pamięci Stanisława Nędzy-Kubińca.
Werbunek
Gdy Stanisław Kubiniec podpisywał zobowiązanie o współpracy z bezpieką, miał 57 lat. Pełnił w tym czasie funkcję sekretarza Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Kościelisku. Był aktywnym prezesem Związku Podhalan. Jak doszło do podpisania zobowiązania do współpracy, czytamy w ściśle tajnym raporcie sporządzonym 11 września 1954 roku przez st. sierżanta Mariana Wcisłę z Urzędu Bezpieczeństwa w Zakopanem
„Werbunku wymienionego dokonano zgodnie z planem na terenie lokalu werbunkowego w Zakopanem przy czym zabezpieczona była należycie konspiracja w toku werbunku. (…) w toku rozmowy kandydat zachowywał się normalnie, nie przejawiając głębszego zdenerwowania. Stale podkreślał swą lojalność wobec obecnej rzeczywistości wykazując że jako małorolny chłop zobowiązał się przedterminowo wywiązać się z obowiązkowych dostaw i przypadającą mu należność z mięsa z obowiązkowych dostaw na wrzesień odstawił już w maju. (…) Prowadząc z nim rozmowę wokół konieczności rozeznania sytuacji wśród chłopstwa oraz w kierunku konieczności zlikwidowania ukrywającego się Długopolskiego, który swą działalnością ujemnie wpływa na chłopstwo zaproponowano jemu udzielanie informacji Org.B.P. (Organom Bezpieczeństwa Publicznego - przyp. redakcji) z terenu Gminy Kościelisko. Na co ten, przyrzekając, ustosunkował się pozytywnie. Gdy jednak zaproponowano mu napisanie zobowiązania o udzielaniu informacji Org.B.P sprzeciwił się podając, że może je osobiście przekazywać Szefowi (chodzi o szefa UB w Zakopanem - przyp. redakcji), ale bez zobowiązania" - czytamy dalej w raporcie. „W toku rozmowy z nim wspomniał m.in. że obawia się bo gdy podpisze zobowiązanie to musi pracować z pracownikiem przydzielonym na Gminie i że z tego powodu obawia się dekonspiracji. Po przekonaniu jego w drodze rozmowy i po przyrzeczeniu mu, że współpraca będzie kontynuowana z Szefem lub ze mną napisał zobowiązanie oraz inne formalności związane z werbunkiem - raportował funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa.
Przydatny agent
A oto w jaki sposób ocenił przydatność Stanisława Kubińca jako informatora: „W toku werbunku wymienionego osiągnięto cel postawiony w planie werbunku w kierunku wykorzystania wymienionego informatora po sprawdzeniu do rozpracowania wrogiego elementu spośród chłopstwa z terenu Gminy Kościelisko, elementu przemytniczego, oraz rodziny ukrywającego się Długopolskiego. Według początkowego rozpoznania perspektyw informatora stwierdza się, że werbunek jest celowy i poprzez odpowiednie wychowanie i wyszkolenie informatora poszerzy się jego dalsze perspektywy w kierunku rozeznania terenu i oddziaływania poprzez niego na chłopstwo góralskie u których posiada zaufanie".
Potem sierżant pisze, że polecono Kubińcowi szczegółowo opisać datę i okoliczności, w jakich zgłaszała się do niego rodzina Długopolskiego o poradę i jakie zajął stanowisko. Na koniec raportu funkcjonariusz UB dodaje, że przeszkolono Kubińca o konieczności zachowania tajemnicy, o przestrzeganiu konspiracji i o sposobie zachowywania się w rodzinie jak i w otoczeniu.
(Niestety nie udało nam się znaleźć informacji o wspomnianym w raporcie, poszukiwanym przez UB mężczyźnie z Kościeliska o nazwisku Długopolski. Jeśli ktoś ma informacje na jego temat, prosimy o kontakt z redakcją).
Agent bez wartości operacyjnej
Osiem miesięcy po werbunku wydane zostaje postanowienie o zakończeniu współpracy ze Stanisławem Nędzą-Kubińcem. „Wnoszę o wyeliminowanie informatora pseudonim „Stary” - pisze prowadzący go funkcjonariusz UB. Jego zdaniem Kubiniec nie przedstawiał większej wartości operacyjnej. Wskazuje na jego problemy zdrowotne i zaangażowanie w działalność literacką. "Z powodu jego przewlekłej a poważnej choroby serca z powodu której przez okres ostatnich trzech miesięcy przebywa na leczeniu skontaktowanie się z nim jest niemożliwe” - kończy funkcjonariusz Wcisło.
Wyeliminowany z agentury
Równocześnie sporządza dokument, który nazywa charakterystyką informatora ps. "Stary". Pisze w nim, że werbunek miał na celu rozpracowanie środowiska góralskiego na terenie gminy Kościelisko. Wspomina o trudnościach z wprowadzeniem Kubińca do jakiejkolwiek sprawy z powodu jego poświęcenia się pracy literackiej. Dlatego postanowił zrezygnować z dalszego wykorzystywania go w pracy operacyjnej. Ową charakterystykę kończy w ten sposób: „W okresie krótkiej z nim współpracy nie uzyskano żadnych poważniejszych materiałów. Współpraca była utrudniona, gdyż stale był on wzywany do Warszawy w związku z przygotowaniem do wydania książek „Sabała” „Lenin w Poroninie”. (...) Zgodnie z nowymi wytycznymi postanowiłem wymienionego wyeliminować ze stanu agentury".
W 1966 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zniszczyło teczkę TW „Stary”, uznając ją za bezwartościową operacyjnie i historycznie.
Jurek Jurecki
Kilka słów komentarza. W dokumentach, do których dotarłem, jest też sporządzony przez funkcjonariusza UB życiorys Stanisława Nędzy-Kubińca. Jest pełen błędów ortograficznych, ale co ciekawe kończy go własnymi spostrzeżeniami. Pisze, że Stanisław Kubiniec jest inteligentny, małomówny, skryty i sprytny. I tu trudno się z nim nie zgodzić, bo po lekturze tej teczki widać jak szybko i sprytnie wywinął mu się nasz poeta z pułapki zastawionej przez bezpiekę.
jarek
2025-03-24 14:55:41
W sumie dla UB okazal sie bezwartosciowym figurantem.
W Zakopanem jest za to tablica upamietniajaca poetke, ktora w tamtych latach podpisala list wspierajacy brutalne represje stalinowskiego rezimu.
Odnosi sie on do sfingowanego procesu komunistycznych oprawcow, ktorzy m.in. skazali na kare smierci k. Lelite, proboszcza rabczanskiej parafii.
Kartka z historii tamtej epoki.
xxx
2025-03-24 10:45:45
#doktór Karol N - a to nie Bruksela + biznes USA kombinuje otwarcie NS ? Złodziej krzyczy - łapać złodzieja ! No, ale planeta płonie, biznes pada i okazuje się, że bez tanich surowców dalej nie wychodzi.
doktór Karol N
2025-03-24 09:46:08
PIS+KONFEDERACJA=ROSJA
X.Teofil
2025-03-24 08:49:55
PZPR = płatny zdrajca pachołek Rosji
Stanisław hmm... Piotrowicz
GT
2025-03-23 18:15:58
Nie glupcow a durniow.
Zaraz, zaraz, o kogo chodzi ?
doktór Karol N
2025-03-23 18:10:05
@Teodorslysz, ten zwrot był i jest popularny wśród członków i sympatyków komunizmu, a więc również pisowszczyków co non stop potwierdzacie :)))
jarek
2025-03-23 17:55:10
GT czyli ostatnia nadzieja czerwonych.
Wiesc niesie, ze nadzieja jest matka glupcow.
W tym wypadku w pelni spelniona.
kurr
2025-03-23 17:26:31
pisiorki uwielbiają swoich komunistów kaczyński np. uwielbia swojego wieloletniego współpracownika kujdę lub prokuratora stanu wojennego piotrowicza, którego nawet wysłał do trybunału konstytucyjnego
Teodorslysz
2025-03-23 16:30:47
Doktorku jeszcze można by coś dodać, ale masz rację. Towarzyszem nigdy nie byłem a już na pewno nie Twoim. Coś tam wiesz ale nie za wiele
doktór Karol N
2025-03-23 16:15:25
wytłumaczę wam to towarzyszu @ Teodorslysz, a więc towarzyszu przed drugą wojną światową Stanisław Nędza Kubiniec był tam, gdzie był tzn. tam, gdzie kacapy urzędowały i to właśnie tam z powodzeniem dla czerwonych przeszedł pozytywnie indoktrynację, która to kontynuował po powrocie do Polski i swoją podpisaną deklaracją w 1954 przypieczętował to. Koniec kropka czy jeszcze czegoś nie panimajetie!!!
Justynian dobry oracz
2025-03-23 16:10:02
GT nienawiść do PiSu resztki mózgu ci zabrała ,obawiam się że nawet wizyta u doktora od głowy nic ci nie pomoże.Jesteś jakimś ząbi który nawet we śnie powtarza j... PiS i Boga
Nalfred Obel
2025-03-23 16:03:20
To aż boje się pomyśleć, jak w czasach drugiej wojny postrzegała patriotyzm taka jedna Wisława, skoro w latach 50.....
GT
2025-03-23 15:17:12
Przecież pisowskie rządy niczym się nie różniły od tych z lat komunistycznych . Brutalne bicie kobiet ,donosy ,podsłuchy ,inwigilacje, pegasusy, przetrzymywanie w więzieniach bez wyroków, zastraszania społeczeństwa , nawet komuna nie zabrała nam tyle wolności co pisowska banda. A bycie w pisie jest większym wstydem niż było bycie współpracownikiem SB w tamtych czasach , ludzie byli nie świadomi ,nikt ich nie ostrzegał, nie było środków przekazu .
cyklista
2025-03-23 14:23:08
u @ Teodorslysz, tak samo z czytaniem jak i z ortografią
Koli
2025-03-23 14:00:52
Mamy zatem współpracowników SB dobrych - bo sa nasi, jak Tischner, Nędza -Kubiniec i innych, którzy najzwyczajniej nazywani sa donosicielami. Podpisał - zdradził. A już sama funkcja przewodniczącego zdradza, ze z władzą ludową był za pan brat.
Teodorslysz
2025-03-23 13:58:34
Doktorku karolku pytałem o te mniej chlubne rzeczy. To Ty masz zryty mózg
mokra kuweta
2025-03-23 13:21:24
jeżeli w latach 50 tak postrzegał patriotyzm to pewnie w czasach drugiej wojny tak samo jak i wacek krzeptowski
doktór Karol N
2025-03-23 12:56:21
następny, który cytać nie umi Todoru przeczytaj artykuł kilka razy dużymi literami :))))
Teodorslysz
2025-03-23 12:32:20
Panie Jurecki a gdzie losy z przed drugiej wojny ? Te mniej chlubne? ,, doktór Karol N ,, prawda to prawda nie zależnie czy chlubna czy nie. A artykuł jest na poziomie dziecka z klasy pierwszej szkoły podstawowej. Nie chcę obrażać dzieci.
uwielbiacz pisirów gryzaczy
2025-03-23 11:10:53
Psychopata Obłąkany znowu dorwał się do klawiatury
Bojtar
2025-03-23 09:52:19
Zgodnie z prawem powinno się ujawnić wszystkich funkcjonariuszy UB i SB oraz ich TW ( Tajnych Współpracowników ). Tak jak jest z czsów okupacji niemieckiej, współpracujący z okupantem są znani.
doktór Karol N
2025-03-23 09:35:27
Teodorusłyszu budiet pozew?
-
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
-
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni POKOJOWĄ - 666 37 83 57.
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
-
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
-
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych, ekipy, podwykonawców. 601 508736.
-
PRACA | dam
Zatrudnimy Panią na pokoje. Praca całoroczna stała w małym obiekcie 40-50 osób w Zakopanym. Panie chętne, proszę o kontakt. 18 2061434 sgzakopane@interia.eu
Tel.: 18
-
PRACA | dam
CENTRALNY OŚRODEK SPORTU w Zakopanem zatrudni KIEROWNIKA Działu Utrzymania i Eksploatacji Kolei Linowych. Tel.: 18 263 26 59, www.bip.cos.pl, e-mail: praca.zakopane@cos.pl
-
PRACA | dam
Przyjmę PRACOWNIKA NA SKŁAD Z DREWNEM OPAŁOWYM - Łopuszna. 501 577 105.
-
MOTORYZACJA | sprzedaż
MITSHUBISHI OUTLANDER 2,2 DI-D, 4X4, r.p.2014, przebieg 224 tys. km, I właściciel, bogata wersja Intense Plus, dodatkowo kpl. kół zimowych z felgami, zdejmowany hak,oryginalny bagażnik dachowy. 605 564 270.
-
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
-
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni do restauracji hotelowej: KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną, całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
-
PRACA | dam
Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko ZASTĘPCA SZEFA KUCHNI. Praca w doświadczonym zespole, wysokie wynagrodzenie. Oferujemy pracę bez zamieszkania. Wymagane doświadczenie zawodowe,więcej info:. 518-259-536 www.restauracjagorska.pl email : rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
-
PRACA | dam
Przedsiębiorstwo Budowlane Sikora zatrudni pracowników na stanowisko: pomocnik budowlany, malarz, tynkarz, płytkarz, cieśla, zbrojarz, pracownik ogólnobudowlany .
Tel.: 602 629 623
-
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
-
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
-
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
-
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
-
PRACA | dam
Z. R. GŁOWACCY ZATRUDNI PRACOWNIKÓW BUDOWLANYCH DO ROBÓT WYKOŃCZENIOWYCH W ZAKOPANEM. 608 813 506
-
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
-
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
-
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
-
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
-
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
-
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.