2021-06-06 10:00:00

Wojna o pomnik

Precz z Hasiorem

Reklama

- Nie widzę powodu, żeby pomnik Hasiora sterczał na Snozce - uważa Anna Paluch, posłanka PiS. Tak przynajmniej uważała w 2008 roku. Pomnik się uchował, a my tak relacjonowaliśmy co się wokół niego wówczas działo. Przypominamy tej tekst.

W pomyśle tym nie jest odosobniona. Na terenie gminy Czorsztyn, na której znajdują się słynne Żelazne Organy, pojawił się pomysł, by zamiast pomnika postawić tam platformę widokową. Pomnik wykonany przez wybitnego artystę Władysława Hasiora został poświęcony „Wiernym synom Ojczyzny, poległym na Podhalu w walce o utrwalenie władzy ludowej”. Dla jednych jest dziełem sztuki, dla innych smutną pamiątką po komunistycznym reżimie. Przy znajdujących się w pobliżu ruchliwej drogi Organach Hasiora zatrzymują się liczni turyści. Z bliska widok zardzewiałego pomnika, ozdobionego wulgarnymi napisami, nie przynosi chluby gospodarzom. Wśród radnych PiS powstała inicjatywa, by pomniki i inne pamiątki, przywołujące poprzednią epokę, zlikwidować. Projekty dwóch ustaw, dotyczących tego tematu, zostały już złożone w Sejmie. Według jednego z nich przy wojewodach powstałyby Rady Ochrony Pamięci Narodowej, od których zależałby los takich pamiątek.

– Nie mieliśmy na myśli Hasiora. Nasza inicjatywa klubowa, dotycząca usunięcia symboli komunistycznych, wiązała się raczej z faktem, że gdzieś w Polsce są ciągle ulice, które noszą imiona najczarniejszych postaci PRL-u – tłumaczy Anna Paluch, posłanka PiS. – Osobiście pomnik Hasiora mi się nie podoba. Nie widzę powodu, żeby tam sterczał. Nie słyszałam, żeby kiedykolwiek te Organy zagrały na wietrze. To była tylko dorobiona do nich legenda. Cenię Hasiora jako artystę, inne jego prace podobały mi się, ale nie ten pomnik. A do tego powstał, żeby upamiętnić utrwalaczy władzy ludowej – przypomina posłanka z Pienin. Wypowiedzią Anny Paluch oburzony jest prof. Andrzej Szarek, artysta i przyjaciel Hasiora. – Pani poseł powinna najpierw wziąć lekcje z historii i sztuki, a potem dopiero publicznie się wypowiadać. To nie jest pomnik z twarzą Lenina czy Stalina, ale świetna, abstrakcyjna forma, rewelacyjnie wpisana w krajobraz. Odważna plastycznie, pozbawiona literackości, dzieło sztuki. Organy Hasiora powinno się odnowić i spowodować, żeby znowu grały – nie ma wątpliwości prof. Szarek. – Takie zjawiska powinno się chronić, a nie niszczyć, bo wkrótce zostanie nam jedynie sztuka ludowa i stoiska z oscypkami – dodaje. Artysta nie ma wątpliwości, że to politycy są winni takim właśnie sytuacjom. To na ich zamówienie powstawały pomniki „ideologiczne” za komuny, oni są teraz inicjatorami burzenia dzieł sztuki, a jednocześnie stawiania innych pomników, często koszmarnych artystycznie, ale słusznych politycznie.

Temat pomnika Hasiora na Snozce poruszany był przez radnych gminy Czorsztyn podczas obrad komisji polityki społecznej. Większość była za tym, by pomnik wyremontować, pojawiły się jednak także głosy, by go usunąć. – Zdania są podzielone co do ideologicznej tożsamości pomnika. Ja uważam, że Żelazne Organy” na Snozce na stałe wpisały się w pejzaż regionu. Mają one niepowtarzalne walory artystyczne – przekonuje Waldemar Wojtaszek, wójt Czorsztyna. – Ten pomnik ciągle intryguje, wywołuje emocje, wzbudza duże zainteresowanie. Liczni indywidualni turyści i grupy autokarowe zatrzymują się tutaj, by obejrzeć pomnik z bliska – dodaje. – Przepiękny widok, rozpościerający się z tego miejsca, górującego ponad dolinami i całą przełęczą, jest ważnym doznaniem, rekompensującym raczej przygnębiające spotkanie z bliska z niszczejącym pomnikiem – przekonuje wójt. Twierdzi, że z decyzją dotyczącą przyszłości pomnika poczeka, aż będzie wiadomy los ustaw złożonych przez posłów PiS, a dotyczących symboli komunistycznych. Zapowiada, że o zdanie zapyta też mieszkańców. – Organy są w takim stanie, że za kilka lat nie będzie do czego wracać – obawia się. – Należałoby go w końcu odnowić. Możliwy jest też inny scenariusz, mający swoich zwolenników – rozebranie istniejącego pomnika i postawienie w tym miejscu platformy widokowej lub innego punktu obserwacyjnego – mówi. – Według autorów tego drugiego rozwiązania pomnik kojarzy się z poprzednim systemem, w trakcie którego doznali wielu krzywd i upokorzeń – próbuje ich wytłumaczyć.

– Dwa lata temu zostałem poproszony, by pod pomnik zaprowadzić wycieczkę z Norwegii. Kiedy tam dotarliśmy, wstydziłem się za siebie i za Polaków. Pod nosem mamy taki piękny pomnik, który grozi zawaleniem – mówi Jerzy Sosna z Kluszkowiec, który po tym incydencie postanowił dzieło ratować. – Od ówczesnego wójta usłyszałem, że tematu pomnika nie ma, bo rękę na nim trzyma konserwator zabytków. Tymczasem od konserwatora otrzymałem odpowiedź, że pomnik nie jest zabytkiem i że jego los leży w gestii gminy. Wystąpiłem do nowego wójta, ale i tym razem nic nie wskórałem – opowiada. – Według mnie pomnik powinien być odnowiony. Wystarczyłoby kilku prostych rzemieślników – betoniarz, ślusarz, który pospawałby pewne elementy, i lakiernik, który by wszystko poczyścił. Powinien też pojawić się neutralny napis, który odpowiadałby wszystkim, np. „ofiarom II wojny światowej” – podaje gotową receptę. – Polacy się ośmieszają jedne pomniki niszcząc, inne stawiając – podsumowuje. – Dla mnie Organy Hasiora nie są symbolem komunizmu, ale dziełem sztuki – przekonuje Jan Krępak, dyrektor Szkoły Podstawowej w Kluszkowcach i jednocześnie przewodnik górski. Uważa, że szum wokół komunistycznego podtekstu pomnika jest niepotrzebny. – Powinno się mu nadać inne znaczenie, ale pomnik zostawić. Ale w takim stanie, z wystającymi z betonu prętami, to wstyd – uważa.

Zdaniem Stanisława Cukra, zakopiańskiego rzeźbiarza i dyrektora Liceum Kenara, w miejscu obecnego pomnika powinna powstać jego kopia ze stali nierdzewnej. – To jest bardzo dobra rzeźba, Hasior był mistrzem formy monumentalnej, wpisanej w pejzaż – przekonuje o wartości Organów. Jest też przeciwny zacieraniu śladów, łączących pomnik z miniona epoką. – Nie możemy udawać, że nie było takich czasów. Takie wtedy było zapotrzebowanie. Jest przeciwny, by Hasiora jednostronnie szufladkować. – On nie tylko głaskał i pieścił komunizm, potrafił też szczypać i wyśmiewać – przekonuje. – Jak się wchodziło do jego mieszkania, to po prawej stronie wisiał na ścianie olbrzymi Chrystus, a pod nim komunistyczne medale – dodaje Cukier. Przywołuje też listy Hasiora do swojej opiekunki, w których pisał o rozterkach, jakie towarzyszyły mu przy tworzeniu takich pomników jak Organy, na zamówienie ówczesnych komunistycznych władz.

Mieszkańcy Kluszkowiec nie uporali się jeszcze z innymi pamiątkami po epoce komunizmu. Ulice we wsi ciągle noszą nazwiska powojennych lokalnych partyjniaków, których za przynależność Ogień kazał zastrzelić. Mowa o ulicach Stanisława Bochnaka i Jakuba Bąka. Do niedawna imię trzeciego z kontrowersyjnych bohaterów – Jana Lacha, nosiła miejscowa szkoła. Na wniosek mieszkańców imię to zostało anulowane i szkoła jest przed wyborem innego patrona. – Co do szkoły nie miałem wątpliwości, że nie powinna nosić takiego imienia, ale za zmianą nazw ulic idą ogromne koszty dla mieszkańców – zastanawia się dyrektor. – Nazwy ulic powinny być zmienione – nie ma wątpliwości Ryszard Jaworski, który mieszka przy ul. Bąka. – Bochnak, Lach i Bąk wysługiwali się komunistom. Nic dobrego nie zrobili. Ogień dał im ostrzeżenie, żeby oddali legitymacje partyjne. Nie oddali i dlatego partyzanci wykonali na nich wyrok – przybliża sylwetki kluszkowskich bohaterów. Mieszkaniec tej samej ulicy Józef Babiak uważa inaczej: – Nie sztuka zmienić, ale kto to za to wszystko zapłaci? – pyta retorycznie. – Z tego, co dziadkowie opowiadali, to ci ludzie nie zasłużyli, by ich imiona nadawać ulicom. Na siłę zrobili z nich bohaterów, ale już się przyzwyczaiłam – mówi mieszkanka ul. Bochnaka, Stanisława Zontek.

Tekst i fot.: Beata Zalot

Tygodnik Podhalański 42/2008

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

luke 2021-06-09 16:51:15

co niektórym przeszkadza już wszystko co nie wiąże się z obecną władzą. Najlepiej będzie jak zniszczycie ten pomnik a postawicie schody im....MLK, przynajmniej będzie można lepiej podziwiać Tatry i jezioro z wysokości 7 stopnia....Tacy posłowie jak ci "nasi" to tragedia dla regionu

Gamuń 2021-06-08 20:05:38

Patrząc od strony artystycznej To jest niewątpliwie dzieło niepowtarzalne i grzechem byłoby je zniszczyć jako dzieło sztuki. Jako pomnik historii również powinien zostać i świadczyć o niezbitych faktach jakie na jej kartach zostały zapisane. Przekazywanie faktów historycznych za pomocą takich symboli ma głęboki sens bez względu jakie fakty one przekazują, czy dobre czy złe, ponieważ kojarzą te fakty nierozerwalnie z nimi. Pomnik ten powinien zostać `również dlatego że sama jego historia jest warta opowiadania turystom i młodszym pokoleniom.

Ze ino 2021-06-06 11:16:09

Za 3 lata bedziemy burzyc pomniki zarazy pisowskiej i rozliczac beneficjentow partyjnych

Jule 2021-06-06 11:07:07

Ja nie widzę powodu żeby pani Anna była dalej pasożytem za nasze pieniądze .

myślący inaczej 2021-06-06 11:02:02

@tadek. Bardzo dobry komentarz. Ludzie szybko zapominają bo duchowieństwo potrafi odwrócić uwagę (patrz Konstytucja 3 Maja a święto Maryjne). Mieszkańcy będą dopatrywać sie złego w Pomniku Hasiora zapominają o wybitnej rodzimej postaci, która w sutannie dopuściła się obrzydliwych zbrodniach na dzieciach.

tadek 2021-06-06 10:27:57

A może postawić pomnik swojemu rodakowi biskupowi Wesołowskiemu.

Obywatel RP 2021-06-06 10:10:55

Najlepszy byłby monumentalny pomnik małżeństwa Kaczyńskich, ofiar katastrofy lotniczej.

Reklama

Galerie

Leszek Możdżer w Nosalowym Dworze

Wielkie otwarcie wystawy prac Witkacego w Okszy

Witkacy w Okszy

Koniec roku szkolnego 2024/2025

Wspaniałe Powitanie Lata w Nowym Targu

Kurierzy Tatrzańscy w żywej pamięci

Czysta Piątka w Czystych Tatrach

Zwiedzamy zrujnowane Sanato

Z mamą i tatą fajnie jest!

Józefa Pęksa-Czerniawska, Agata Nowakowska-Wolak i Wojciech Strączek nagrodzeni w "Księżówce"

Szesnaście kobiet w Miejskiej Galerii Sztuki

Sky Walk Serce Poronina otwarte dla wszystkich

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyli Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. SILNIK ŻUKOWSKI prawie nowy. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
USŁUGI | budowlane
DROBNE USŁUGI STOLARSKIE. OKNA, DRZWI NA ZAMÓWIENIE. RENOWACJA STARYCH SCHODÓW, PODŁÓG I MEBLI. 502 647 392.
MOTORYZACJA | sprzedaż
MERCEDES E KLASSE, combi, W211, 2.2 CDI, r. 2004 - 502 647 392
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
NIEMCY - murarz cieśla malarz ocieplenia spawacz elektryk kranista. 601-218-955
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK - 660 404 104.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
ZAKOPANE - KOŚCIELISKO DO WYNAJĘCIA MIESZKANIA 35-38m2. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO-USŁUGOWY 110m2 W CENTRUM NOWEGO TARGU, UL. KRZYWA. 608 806 408
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
PRACA | dam
Pilnie! Przyjmę DO OPIEKI NAD STARSZĄ OSOBĄ (przynajmniej trzy razy w tygodniu) - Skrzypne. 606 577 762.
USŁUGI | budowlane
PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA STRYCHÓW, REMONTY, ŁAZIENKI, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 693 206 403.
PRACA | dam
Praca na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i okolice. tel. 500160574. 500160574
Tel.: 500160574
PRACA | dam
KONSERWATORA/PRACE PORZĄDKOWE PRZY PENSJONACIE. Zakopane. 602 74 31 38
PRACA | dam
PRACOWNIK BIUROWY na hali sprzedaży (faktury, itp.). Zakopane. 602 74 31 38, gobo10@wp.pl
PRACA | dam
HURTOWNIA SPOŻYWCZO-MROŻONKOWA POSZUKUJE PRZEDSTAWICIELA HANDLOWEGO na teren Zakopanego i okolic. OFERUJEMY: - stabilne zatrudnienie, - atrakcyjny system wynagrodzenia (podstawa + prowizje), - samochód służbowy, telefon, laptop. CV NA ADRES: gobo10@wp.pl, tel. 602 74 31 38.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
LOKAL do wynajęcia ok.120 m2, Maruszyna, cena 2000 zł, do uzgodnienia, tel. 512293983
PRACA | dam
PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM - BUKOWINA TATRZAŃSKA - STOISKO MIĘSNO-WĘDLINIARSKIE. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
PRACA | dam
Poszukuję pielęgniarki do ośrodka rehabilitacyjnego w Murzasichlu. 601544146 www.krywan-tatry.pl biuro@krywan-tatry.pl
Tel.: 601544146
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Restauracja w Zakopanem zatrudni POMOC KUCHENNĄ na sezon letni. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
POSZUKUJEMY KANTORA DO UDZIAŁU W TRADYCYJNEJ MSZY ŚWIĘTEJ WSZECHCZASÓW. 697 718 044
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
PRACA | dam
GALERIA CREO MAZUR ZAKOPANE ZATRUDNI STUDENTKĘ/UCZNIA (Z UBEZPIECZENIEM) DO SPRZEDAŻY BIŻUTERII - elastyczny grafik+ premie! CV prosimy o wysyłanie na maila: gcreocv@gmail.com, bądź zapraszamy osobiście do salonu "Złoto Srebro" ul. Kościuszki 10, Zakopane
E-mail: gcreocv@gmail.com
PRACA | dam
POSZUKUJEMY OSÓB DO PRACY W KARCZMIE PRZY KRUPÓWKACH na stanowisko: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA. 600 035 355.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY, ŁATY - 788 344 233.
PRACA | dam
Kąpielisko Geotermalne Szymoszkowa przyjmie do pracy na sezon letni: PIZZERA, BARMANKI, OSOBY DO OBSŁUGI PUNKTÓW GASTRONOMICZNYCH. Więcej informacji pod nr tel.: 693 319 707
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
PRACA | dam
NIEMCY - MURARZ, CIEŚLA, MALARZ, OCIEPLENIA, SPAWACZ, ELEKTRYK. 601-218-955
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.