2021-06-06 10:00:00

Wojna o pomnik

Precz z Hasiorem

- Nie widzę powodu, żeby pomnik Hasiora sterczał na Snozce - uważa Anna Paluch, posłanka PiS. Tak przynajmniej uważała w 2008 roku. Pomnik się uchował, a my tak relacjonowaliśmy co się wokół niego wówczas działo. Przypominamy tej tekst.

W pomyśle tym nie jest odosobniona. Na terenie gminy Czorsztyn, na której znajdują się słynne Żelazne Organy, pojawił się pomysł, by zamiast pomnika postawić tam platformę widokową. Pomnik wykonany przez wybitnego artystę Władysława Hasiora został poświęcony „Wiernym synom Ojczyzny, poległym na Podhalu w walce o utrwalenie władzy ludowej”. Dla jednych jest dziełem sztuki, dla innych smutną pamiątką po komunistycznym reżimie. Przy znajdujących się w pobliżu ruchliwej drogi Organach Hasiora zatrzymują się liczni turyści. Z bliska widok zardzewiałego pomnika, ozdobionego wulgarnymi napisami, nie przynosi chluby gospodarzom. Wśród radnych PiS powstała inicjatywa, by pomniki i inne pamiątki, przywołujące poprzednią epokę, zlikwidować. Projekty dwóch ustaw, dotyczących tego tematu, zostały już złożone w Sejmie. Według jednego z nich przy wojewodach powstałyby Rady Ochrony Pamięci Narodowej, od których zależałby los takich pamiątek.

– Nie mieliśmy na myśli Hasiora. Nasza inicjatywa klubowa, dotycząca usunięcia symboli komunistycznych, wiązała się raczej z faktem, że gdzieś w Polsce są ciągle ulice, które noszą imiona najczarniejszych postaci PRL-u – tłumaczy Anna Paluch, posłanka PiS. – Osobiście pomnik Hasiora mi się nie podoba. Nie widzę powodu, żeby tam sterczał. Nie słyszałam, żeby kiedykolwiek te Organy zagrały na wietrze. To była tylko dorobiona do nich legenda. Cenię Hasiora jako artystę, inne jego prace podobały mi się, ale nie ten pomnik. A do tego powstał, żeby upamiętnić utrwalaczy władzy ludowej – przypomina posłanka z Pienin. Wypowiedzią Anny Paluch oburzony jest prof. Andrzej Szarek, artysta i przyjaciel Hasiora. – Pani poseł powinna najpierw wziąć lekcje z historii i sztuki, a potem dopiero publicznie się wypowiadać. To nie jest pomnik z twarzą Lenina czy Stalina, ale świetna, abstrakcyjna forma, rewelacyjnie wpisana w krajobraz. Odważna plastycznie, pozbawiona literackości, dzieło sztuki. Organy Hasiora powinno się odnowić i spowodować, żeby znowu grały – nie ma wątpliwości prof. Szarek. – Takie zjawiska powinno się chronić, a nie niszczyć, bo wkrótce zostanie nam jedynie sztuka ludowa i stoiska z oscypkami – dodaje. Artysta nie ma wątpliwości, że to politycy są winni takim właśnie sytuacjom. To na ich zamówienie powstawały pomniki „ideologiczne” za komuny, oni są teraz inicjatorami burzenia dzieł sztuki, a jednocześnie stawiania innych pomników, często koszmarnych artystycznie, ale słusznych politycznie.

Temat pomnika Hasiora na Snozce poruszany był przez radnych gminy Czorsztyn podczas obrad komisji polityki społecznej. Większość była za tym, by pomnik wyremontować, pojawiły się jednak także głosy, by go usunąć. – Zdania są podzielone co do ideologicznej tożsamości pomnika. Ja uważam, że Żelazne Organy” na Snozce na stałe wpisały się w pejzaż regionu. Mają one niepowtarzalne walory artystyczne – przekonuje Waldemar Wojtaszek, wójt Czorsztyna. – Ten pomnik ciągle intryguje, wywołuje emocje, wzbudza duże zainteresowanie. Liczni indywidualni turyści i grupy autokarowe zatrzymują się tutaj, by obejrzeć pomnik z bliska – dodaje. – Przepiękny widok, rozpościerający się z tego miejsca, górującego ponad dolinami i całą przełęczą, jest ważnym doznaniem, rekompensującym raczej przygnębiające spotkanie z bliska z niszczejącym pomnikiem – przekonuje wójt. Twierdzi, że z decyzją dotyczącą przyszłości pomnika poczeka, aż będzie wiadomy los ustaw złożonych przez posłów PiS, a dotyczących symboli komunistycznych. Zapowiada, że o zdanie zapyta też mieszkańców. – Organy są w takim stanie, że za kilka lat nie będzie do czego wracać – obawia się. – Należałoby go w końcu odnowić. Możliwy jest też inny scenariusz, mający swoich zwolenników – rozebranie istniejącego pomnika i postawienie w tym miejscu platformy widokowej lub innego punktu obserwacyjnego – mówi. – Według autorów tego drugiego rozwiązania pomnik kojarzy się z poprzednim systemem, w trakcie którego doznali wielu krzywd i upokorzeń – próbuje ich wytłumaczyć.

– Dwa lata temu zostałem poproszony, by pod pomnik zaprowadzić wycieczkę z Norwegii. Kiedy tam dotarliśmy, wstydziłem się za siebie i za Polaków. Pod nosem mamy taki piękny pomnik, który grozi zawaleniem – mówi Jerzy Sosna z Kluszkowiec, który po tym incydencie postanowił dzieło ratować. – Od ówczesnego wójta usłyszałem, że tematu pomnika nie ma, bo rękę na nim trzyma konserwator zabytków. Tymczasem od konserwatora otrzymałem odpowiedź, że pomnik nie jest zabytkiem i że jego los leży w gestii gminy. Wystąpiłem do nowego wójta, ale i tym razem nic nie wskórałem – opowiada. – Według mnie pomnik powinien być odnowiony. Wystarczyłoby kilku prostych rzemieślników – betoniarz, ślusarz, który pospawałby pewne elementy, i lakiernik, który by wszystko poczyścił. Powinien też pojawić się neutralny napis, który odpowiadałby wszystkim, np. „ofiarom II wojny światowej” – podaje gotową receptę. – Polacy się ośmieszają jedne pomniki niszcząc, inne stawiając – podsumowuje. – Dla mnie Organy Hasiora nie są symbolem komunizmu, ale dziełem sztuki – przekonuje Jan Krępak, dyrektor Szkoły Podstawowej w Kluszkowcach i jednocześnie przewodnik górski. Uważa, że szum wokół komunistycznego podtekstu pomnika jest niepotrzebny. – Powinno się mu nadać inne znaczenie, ale pomnik zostawić. Ale w takim stanie, z wystającymi z betonu prętami, to wstyd – uważa.

Zdaniem Stanisława Cukra, zakopiańskiego rzeźbiarza i dyrektora Liceum Kenara, w miejscu obecnego pomnika powinna powstać jego kopia ze stali nierdzewnej. – To jest bardzo dobra rzeźba, Hasior był mistrzem formy monumentalnej, wpisanej w pejzaż – przekonuje o wartości Organów. Jest też przeciwny zacieraniu śladów, łączących pomnik z miniona epoką. – Nie możemy udawać, że nie było takich czasów. Takie wtedy było zapotrzebowanie. Jest przeciwny, by Hasiora jednostronnie szufladkować. – On nie tylko głaskał i pieścił komunizm, potrafił też szczypać i wyśmiewać – przekonuje. – Jak się wchodziło do jego mieszkania, to po prawej stronie wisiał na ścianie olbrzymi Chrystus, a pod nim komunistyczne medale – dodaje Cukier. Przywołuje też listy Hasiora do swojej opiekunki, w których pisał o rozterkach, jakie towarzyszyły mu przy tworzeniu takich pomników jak Organy, na zamówienie ówczesnych komunistycznych władz.

Mieszkańcy Kluszkowiec nie uporali się jeszcze z innymi pamiątkami po epoce komunizmu. Ulice we wsi ciągle noszą nazwiska powojennych lokalnych partyjniaków, których za przynależność Ogień kazał zastrzelić. Mowa o ulicach Stanisława Bochnaka i Jakuba Bąka. Do niedawna imię trzeciego z kontrowersyjnych bohaterów – Jana Lacha, nosiła miejscowa szkoła. Na wniosek mieszkańców imię to zostało anulowane i szkoła jest przed wyborem innego patrona. – Co do szkoły nie miałem wątpliwości, że nie powinna nosić takiego imienia, ale za zmianą nazw ulic idą ogromne koszty dla mieszkańców – zastanawia się dyrektor. – Nazwy ulic powinny być zmienione – nie ma wątpliwości Ryszard Jaworski, który mieszka przy ul. Bąka. – Bochnak, Lach i Bąk wysługiwali się komunistom. Nic dobrego nie zrobili. Ogień dał im ostrzeżenie, żeby oddali legitymacje partyjne. Nie oddali i dlatego partyzanci wykonali na nich wyrok – przybliża sylwetki kluszkowskich bohaterów. Mieszkaniec tej samej ulicy Józef Babiak uważa inaczej: – Nie sztuka zmienić, ale kto to za to wszystko zapłaci? – pyta retorycznie. – Z tego, co dziadkowie opowiadali, to ci ludzie nie zasłużyli, by ich imiona nadawać ulicom. Na siłę zrobili z nich bohaterów, ale już się przyzwyczaiłam – mówi mieszkanka ul. Bochnaka, Stanisława Zontek.

Tekst i fot.: Beata Zalot

Tygodnik Podhalański 42/2008

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

luke 2021-06-09 16:51:15

co niektórym przeszkadza już wszystko co nie wiąże się z obecną władzą. Najlepiej będzie jak zniszczycie ten pomnik a postawicie schody im....MLK, przynajmniej będzie można lepiej podziwiać Tatry i jezioro z wysokości 7 stopnia....Tacy posłowie jak ci "nasi" to tragedia dla regionu

Gamuń 2021-06-08 20:05:38

Patrząc od strony artystycznej To jest niewątpliwie dzieło niepowtarzalne i grzechem byłoby je zniszczyć jako dzieło sztuki. Jako pomnik historii również powinien zostać i świadczyć o niezbitych faktach jakie na jej kartach zostały zapisane. Przekazywanie faktów historycznych za pomocą takich symboli ma głęboki sens bez względu jakie fakty one przekazują, czy dobre czy złe, ponieważ kojarzą te fakty nierozerwalnie z nimi. Pomnik ten powinien zostać `również dlatego że sama jego historia jest warta opowiadania turystom i młodszym pokoleniom.

Ze ino 2021-06-06 11:16:09

Za 3 lata bedziemy burzyc pomniki zarazy pisowskiej i rozliczac beneficjentow partyjnych

Jule 2021-06-06 11:07:07

Ja nie widzę powodu żeby pani Anna była dalej pasożytem za nasze pieniądze .

myślący inaczej 2021-06-06 11:02:02

@tadek. Bardzo dobry komentarz. Ludzie szybko zapominają bo duchowieństwo potrafi odwrócić uwagę (patrz Konstytucja 3 Maja a święto Maryjne). Mieszkańcy będą dopatrywać sie złego w Pomniku Hasiora zapominają o wybitnej rodzimej postaci, która w sutannie dopuściła się obrzydliwych zbrodniach na dzieciach.

tadek 2021-06-06 10:27:57

A może postawić pomnik swojemu rodakowi biskupowi Wesołowskiemu.

Obywatel RP 2021-06-06 10:10:55

Najlepszy byłby monumentalny pomnik małżeństwa Kaczyńskich, ofiar katastrofy lotniczej.

Reklama

Galerie

Żółty żonkil nadzieją dla hospicjum

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Produkcja pączków, piekarz Pączkarnia-ZAKOPANE przyjmie do pracy dziewczynę-kobietę z Zakopanego lub okolic,do produkcji pączków. Praca na stałe, zmianowa, w godzinach od 6.oo-18.00. Informacja tylko telefonicznie. 609097999
Tel.: 609097999
SPRZEDAŻ | różne
PIERZE I PUCH Z GĘSI. 536 88 77 35.
USŁUGI | budowlane
WYKAŃCZANIE WNĘTRZ, ZABUDOWY GK, MALOWANIE. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJE PODDASZY, OCIEPLANIE WEŁNĄ MINERALNĄ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Sprzedaż NIERUCHOMOŚCI na Podhalu. Zadzwoń 792 250 793 lub skorzystaj z formularza na www.dobrasprzedaz.pl
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię MIESZKANIE w Nowym Targu. Bezpośrednio od właściciela. Może być do remontu. Pomogę załatwić formalności. Tel. 603 607 360.
PRACA | szukam
PRZERÓBKI - KOŻUCHÓW, FUTER, NA PILOTKI NOWEGO KROJU. NIEDROGO, PROFSJONALNIE. 606989935.
MOTORYZACJA | sprzedaż
Sprzedam Toyotę Rav4 , z niezawodnym silnikiem 2.0 benzyna , 151 KM, rocznik 2015. Auto z polskiego salonu. Dwa komplety opon, opony zimowe po jednym sezonie. Więcej info pod numerem telefonu. 880869664 telka.mirabelka@gmail.com
Tel.: 880869664
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. OBRÓBKI BLACHARSKIE (balkony, tarasy, podbitki). 796 544 016.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
PRACA | dam
Sprzątanie apartamentów, pokojowa, Zatrudnie do sprzątania apartamentów w okolicy ul. Strążyskiej w Zakopanem (wskazane auto w celu dojechania do apartamentów). Praca na stałe, 3-4 dni w tygodniu (gdy są wyjazdy w weekendy również) w godzinach 9-15.. 609097999
Tel.: 609097999
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER ŚNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO OBSŁUGI KLIENTA w biurze Szkoły Narciarskiej na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem! Praca sezonowa: grudzień - marzec. ZAKRES OBOWIĄZKÓW. - Obsługa klientów bieżących w biurze szkoły, - Obsługa e-maila i przyjmowanie rezerwacji telefonicznych, - Sprzedaż usług szkoły narciarskiej, - Rozliczanie lekcji oraz współpraca z instruktorami. WYMAGANIA: - Komunikatywność i cierpliwość, - Dobra organizacja pracy i umiejętność samodzielnego działania, - Umiejętność obsługi komputera, - Łatwość w nawiązywaniu kontaktów, - Zdolność do pracy przy kilku zadaniach jednocześnie, - Komunikatywna znajomość języka angielskiego. OFERUJEMY: - Pracę w przyjaznej, sportowej atmosferze, - Możliwość nauki i rozwoju w branży turystyczno-narciarskiej, - Zimowy sezon pełen dobrej energii i górskiego klimatu! OSOBY ZAINTERESOWANE prosimy o przesyłanie aplikacji na e-mail: szkola@szymoszkowa.pl lub kontakt telefoniczny: 734 011 011. CZEKAMY WŁAŚNIE NA CIEBIE!
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
MOTORYZACJA | inne
PELLET!!! W sprzedaży posiadamy pellet olczyk i barlinek w najlepszej cenie na Podhalu!!!. 607695394 romar.zakopane@wp.pl
Tel.: 607695394
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM MIESZKANIE KRAKÓW - KURDWANÓW - ŚWIETNA LOKALIZACJA. Oferujemy na sprzedaż jasne i przestronne mieszkanie położone w zadbanym budynku na osiedlu Kurdwanów. Powierzchnia 28,12 m kw. Budynek wyposażony jest w trzy windy, w tym jedną towarową. UKŁAD MIESZKANIA: - duży pokój z wnęką (nyżą), - jasna kuchnia z oknem, - duża, oszklona loggia, - piwnica przynależna do mieszkania. Mieszkanie jest słoneczne i ustawne, IDEALNE DLA SINGLA, PARY lub JAKO INWESTYCJA POD WYNAJEM. Lokalizacja zapewnia szybki dojazd do centrum oraz dostęp do pełnej infrastruktury - sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, szkoły i tereny zielone w zasięgu kilku minut spacerem. SPRZEDAŻ BEZ POŚREDNIKÓW. Cena 450 tys zł - do negocjacji. Kontakt: 604 08 16 43
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: PIZZERÓW, BARMANKI, BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE, OSOBY NA ZMYWAK, OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788 63 36 33
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.