Ludzkie szczątki, makabryczna klątwa i tajemniczy grób

Ta historia wydarzyła się naprawdę, choć trudno w nią uwierzyć. To był kwiecień 2019 roku. Kluszkowce. Na strychu drewnianej szopy należącej do Osady Turystycznej Czorsztyn ktoś poukładał w kilku rzędach kartony pełne ludzkich szczątków. Widok budził grozę. Obok, na sianie, porozrzucane puszki po piwie i legowisko. Najwyraźniej komuś nie przeszkadzało, że śpi obok nieboszczyków.

Tajemnica poliszynela

O tym, że w tym miejscu znajdują się kości, wiedziało wielu miejscowych. - Na tym miejscu ciąży klątwa, nie zniknie, dopóki wszyscy nie zostaną pochowani - słyszymy od osoby, która dokładnie lokalizuje nam makabryczne składowisko. Na zewnątrz zabudowań cisza. Nie ma tu nikogo. Od lat nikt tu nie zaglądał. Muzeum obok stodoły jest zamknięte, podobnie zresztą jak drewniany domek z informacją "Do wynajęcia".

Ktoś najwyraźniej ewidencjonował szczątki. W kartonach pomiędzy szczękami, kośćmi udowymi i piszczelami znajdujemy pożółkłe karteczki z informacją "Maniowy - kaplica. Gmina Czorsztyn. Głębokość 1-1,2 metra. Kości luźne. 29 VII 1992".

Policja natychmiast wszczyna dochodzenie. Szczątki trafiają do krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej. Informacja o makabrycznym znalezisku obiega ogólnopolskie media.  

Oburzenie po latach

Jaką tajemnicę skrywają wypełnione kośćmi kartony? W latach 90. ubiegłego wieku w starych Maniowach tuż przed ich zalaniem przez Jezioro Czorsztyńskie trwają badania archeologiczne. Nadzoruje je znany i ceniony nowosądecki konserwator Adam Szybowicz. Choć od tego czasu minęło sporo czasu, archeolog doskonale pamięta, czym się wtedy zajmował. Na podstawie tych badań miała powstać publikacja, która jednak nigdy się nie ukazała. Wykopaliska były prowadzone na cmentarzysku szkieletowym z XVI i XVII wieku. Szczątki z grobów były przenoszone do bazy ekspedycji archeologicznej, znajdującej się wynajętej posesji w Kluszkowcach. Dlaczego kości po badaniach nie zostały godnie pochowane?

 - Mogę przyjechać samochodem i te kości zabrać. Tak nie powinno być... - reflektuje się po latach Adam Szybowicz, z którym naszej redakcji udaje się skontaktować. Początkowo naukowiec, rozmawiając z Tygodnikiem, przekonuje, że szczątki były dewastowane i kradzione przez protestujących, którzy nie chcieli dopuścić do budowy zapory w Niedzicy, ale gdy wspominamy o kilkunastu kartonach pełnych ludzkich kości, zapada milczenie.

Szczątki dzieci

Jak ustalają biegli z krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej, w pudłach złożonych w szopie znajdują się głównie szczątki dzieci. Należą do co najmniej 60 osób, co zostało ustalone w głównej mierze na podstawie zebranych kości udowych. Prawdopodobnie w tym czasie w Maniowach panowała epidemia. Znalezione w szopie kości przebywały w ziemi co najmniej kilkaset lat. Znaczna ich fragmentacja wskazuje, że nie były one wydobywane z miejsca pierwotnego, ale z miejsca, do którego wtórnie je przeniesiono po pierwszym pochówku. 

Tuż po makabrycznym odkryciu jedną z osób przesłuchiwanych przez policję jest Adam Szybowicz. Archeolog tłumaczy śledczym, że opracowywane antropologicznie szczątki miały być przeniesione z cmentarzyska do bazy ekspedycji archeologicznej, a potem godnie pochowane.

Nowotarska prokuratura, która początkowo prowadziła postępowanie związane ze znieważaniem zwłok, w związku z niewykryciem sprawcy, a także z uwagi na upływ czasu śledztwo po kilku miesiącach umorzyła.

Jak ustalili śledczy, żaden ani z byłych, ani z obecnych właścicieli Osady Turystycznej Czorsztyn nie miał informacji na temat porzuconych kości.

Grób NN

Znalezione szczątki na koszt gminy Czorsztyn miały zostać pochowane na cmentarzu w Maniowach. Dokładnie we wrześniu 2019 roku prokuratura zwróciła się do urzędu o pochowanie zabezpieczonych w toku śledztwa szczątków ludzkich. Pochówkiem zajęła się firma z Waksmundu. Kości pochowano na cmentarzu w Maniowach. - Został wykopany grób i postawiono krzyż bez oznakowania - mówi Tomasz Bodziarczyk, kierownik GOPS-u. - Kości złożono do jednej trumny - dodaje. Po pochówku ksiądz proboszcz odprawił nabożeństwo.  

Grób znajduje się nieopodal muru cmentarnego w Maniowach. W miejscu, gdzie 10 lat wcześniej pochowano inne szczątki ludzkie, które odkryto po obniżeniu tafli Jeziora Czorsztyńskiego. Na niewielkiej mogile nie palą się znicze, nie ma świeżych kwiatów, choć w miejscowości prawdopodobnie mieszkają potomkowie pochowanych tu osób. Jest tylko krzyż z tabliczką "śp. NN 18.09.2019 r. prosi o modlitwę".