2021-08-20 10:00:00

Reklama

Pycha pycha

Lepsze nad wszystkie kwaśne mleka

Mlekiem i śmietaną można się było kiedyś posilić wysoko, na tatrzańskich szlakach. Wynosiły je góralki z dolin, w których kwitło życie pasterskie.

Na Karczmisku wesoły góral rozłożył kilka baniek z mlekiem. Mile mnie pozdrowił, podziękował za papierosy i poczęstował kwaśnym mlekiem. Nie skończyło się na jednej szklaneczce i na dwóch zdaniach. Pogadaliśmy o „wszystkim i niczym” i po chwili samotnie wędrowałem dalej – wspominał w książce „O Tatrach rozmowy” Jerzy Młodziejowski. Do końca lat 60. ubiegłego wieku na tatrzańskich szlakach można było spotkać góralki, które oferowały spragnionym turystom kwaśne mleko, pyszną śmietanę, a nawet borówki czy maliny z cukrem i śmietaną. Wszystko musiały same wynieść na plecach. Wodę nosiły w bańkach, a produkty mleczne – w plecakach. W górach takie mleko smakowało bardziej, niż inne kwaśne mleka. W Tatrach znajdowały się takie stałe miejsca, gdzie stały babki mleczarki, m.in. wspomniane już Karczmisko, Skupniów Upłaz, morena nad Czarnym Stawem Gąsienicowym, a nawet Zawrat. Był to czas, kiedy jeszcze na wielu halach odbywał się wypas owiec.

Na Przełęczy Herbacianej

Najbardziej znana była Wyżnia Kondracka Przełęcz, do dziś zwana przez wiele osób Przełęczą Herbacianą. To rozdeptane siodełko pod szczytową kopułą Giewontu swoją nazwę zawdzięcza herbacie, którą – oprócz mleka – można tam było kupić od góralki. Tutaj jeszcze do lat 70. ubiegłego stulecia gospodarzyły dwie panie. – Tu gazdowała stara Wójciocka z Murzasichla. Zapamiętałem ją jako siwiutką kobietę. Z Małej Łąki wychodziła zawsze rano, jeszcze przed świtaniem. Z jej wychodzeniem zaczynał się cały ruch na polanie, początek codziennego życia pasterskiego. Ona szła ku przełęczy, juhasi – doić owce, a dziewki – oporządzić krowy – opowiada Wojciech Gąsienica Byrcyn. – Nazywałem ją ciotką. Gdy częstowała mnie mlekiem, mówiła: „Wypij, chłopce, wypij, a rośnij, cobyś sie nom przydoł”. Pamiętam, jak pięknie śpiewała. Kiedy wiatr wiał od zachodu, śpiewała ku Kondratowej. A gdy wiatr był wschodni, w kierunku Małej Łąki – wspomina. Wójciocka nie tylko oferowała mleko czy śmietanę, ale gotowała też herbatę dla turystów, którzy rozsiadali się na trawie wokół niej. Rozpalała niewielkie ognisko z igliwia i suchych gałązek kosówki, gotowała wodę w czajniku, który razem ze szklankami, kubkami i miseczkami na jagody chowała na noc w krzakach kosodrzewiny. Gdy nie sprzedała mleka lub śmietany, również zostawiała w kosówce, ale wiele osób wiedziało, gdzie chowa zapasy. – Kiedyś mój dziadek z kumotrem Stanisławem Gąsienicą z Lasa poszli na pomoc kobiecie, która zrobiła sobie coś w nogę pod Giewontem i nie mogła sama zejść. Gdy doszli, byli głodni, a nie wzięli ze sobą nic do jedzenia. Ale dziadek znalazł śmietanę Wójciocki. Jeszcze i panią nakarmili. Przyznał się jej dopiero po latach – śmieje się Wojciech Gąsienica Byrcyn.

Nieraz, kiedy była dobra pogoda, góralka nie wracała do Małej Łąki lub do domu, tylko spała w kosówce. Następnego dnia, gdy przyszli pierwsi turyści, miała już gotową herbatę i świeżo nazbierane borówki. – Ona potrafiła ocenić, czy noc będzie na tyle ciepła, żeby zostać na przełęczy. Ale miała taką zasadę, że nie nocowała tam po piątym sierpnia – wspomina Byrcyn. Na Zawrat wychodził Stanisław Strączek Helios. Nosił tam wiktuały z Hali Gąsienicowej. – Mówiono mi, że gdy zarobił tam pół dniówki robotnika, to był wielki zarobek. Kiedyś podsłuchałem też rozmowę dziewcząt z Jaworzynki, które czasem szły z mlekiem na Przełęcz między Kopami. Mówiły między sobą, że nie zarobią tym nawet na spódnicę – opowiada pan Wojciech. Mleka można było się napić w niżej położonych dolinach, a przy szałasach – żętycy. Niegdyś takim miejscem była Polana Zahradziska. – W jednej trzeciej polana była własnością mojej mamy. Przyjeżdżaliśmy tam wozem zaprzęgniętym w konia. Mama opowiadała mi o Błachutce, która miała na polanie szałas. Pokazywała mi to miejsce. Przed wojną Błachutka wystawiała kwaśne mleko i śmietanę, czyściutkie garnuszki i wodę w cebrzyku – mówi Wojciech Gąsienica Byrcyn. Turyści, którzy tam zachodzili, mogli się napić. Na przygotowanym talerzyku zostawiali pieniądze, bo jej tam zazwyczaj nie było. Zachodziła tylko, żeby zostawić świeże mleko i czystą wodę.

Z Olczyskiej na Skupniowy Upłaz

– Byliśmy jednymi ze współwłaścicieli Doliny Olczyskiej i wypasaliśmy tam krowy. Nasz szałas znajdował się pod lasem, w okolicach dzisiejszego paśnika. Już go nie ma, bo został spalony – wyjaśnia Stanisław Skupień. Na Polanie Olczyskiej wypasano tylko krowy i jagnięta. Mleko i produkty mleczne góralki starały się sprzedać. Nosiły je m.in. do pensjonatów w Jaszczurówce. – Babcia regularnie nosiła śmietanę do sióstr urszulanek. Na dobrą śmietanę było dużo chętnych. Babcia miała centryfugę, więc mogła jej dużo odciągnąć – opowiada pan Stanisław, który jako dziecko pomagał sprzedawać mleko. Jednym z takich punktów było miejsce, gdzie szlak wiodący od Jaszczurówki wychodzi na Polanę Olczyską. – Do dziś pod drzewami przy wodzie są dwa duże kamienie. Tam razem z Broncią i Marysią Skupniowymi braliśmy wiaderko mleka na sprzedaż. One miały jeszcze jagody ze śmietaną – wspomina dawne lata. – Przy wywierzysku stała ze swoimi produktami – mlekiem i oscypkami – Róźka Krowiolkula. Latem oferowała też borówki i maliny. Mieszkała w szałasie, który do dziś pozostał przy szlaku prowadzącym do Kuźnic – tłumaczy. Przed szałasem, przy wodzie, mleko sprzedawała Maria Strączek Miedzokula. Była wesołą kobietą. Miała donośny głos, więc jej wołanie na krowy rozlegało się daleko po polanie. – Na krowy nie zawsze się cenzuralnie wołało – śmieje się Stanisław Skupień. – Kiedyś siostry urszulanki przybiegły do mojej babki, żeby jej powiedzieć, że przyjdą tu w gości osoby duchowne. Prosiły, żeby pogadała z Maryśką, żeby na krowy głośno nie wołała – opowiada.

Kobiety i pasterze, którzy gospodarzyli na Polanie Olczyskiej, wychodzili na Skupniów Upłaz, którędy wiedzie szlak na Halę Gąsienicową. Często towarzyszył im – jeszcze jako mały chłopiec – pan Stanisław. – Krowy pasaliśmy nie tylko na polanie i w reglu, ale też na Skupniowym Upłazie. Wtedy umawiało się kilku pasterzy. Szła też moja babka. Każdy coś tam niósł, żeby sprzedać na górze. Mnie dawali do niesienia bańkę z wodą. W plecaku mieliśmy szklanki z grubego szkła, takie musztardówki. Razem z nami na górę wędrowały krowy – snuje opowieść. Gospodarze z Olczyskiej mieli na Upłazie swoje miejsce. Tam, gdzie szlak od Kuźnic wychodzi z lasu. – A ja pierwszy tornister do szkoły to sobie właśnie kupiłem z tych zarobionych pieniędzy. Pamiętam, że wtedy kosztował 19 zł – kończy opowieść Stanisław Skupień.

Jolanta Flach

Tygodnik Podhalański 51-52/2010

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Konserwatywny 2021-08-20 16:39:37

To jest lista paragrafów, dzięki "wielkiemu postępowi" zeby mleka nie można było sprzedawać w górach:
1) Ktoś może dostać rozwolnienia
2) Swistak może wypić, i dostanie rozwolnienia
3) Trawa zostanie zadeptana, i już nigdy nie urośnie w tym miejscu
4) Babcia zasłania widok na góry
5) Kobiety nie powinny pracować jako żywicielki rodzin, tylko w biurach
6) babcia śpiąc w kosodrzewinie powinna mieć płacone nadgodziny
7) Babcia nie ma otworzonej działalnosci komercyjnej
8) Babcia nie ma ubezpieczenai na wypadek urazu psychicznego osoby nielubiacej żyntycy
9) A co bedzie jak w "niepracującą niedziele komuś sie zachce pić mleka na hali?
Ta lista, to jest wierzchołek góry lodowej postępu.

władek 2021-08-20 11:04:42

ej ka siy podziały starodowne casy

Galerie

Dyplomowa wystawę w Szkole Kenara

Szkoła Kenara po wielkim remoncie

Tatromaniacy pod Giewontem

Jubileuszowa Gala Szpitala na Ciągłówce

Na Kamieńcu w Zakopanem stanie dom wielofunkcyjny

Małopolska Wspiera Talenty

Zakopane, święconka w parafii Świętego Krzyża

Święcenie pokarmów z Majerankami przy rabczańskim, starym kościółku

Stanisław Kulon w Salonie Marcowym

Konwencja wyborcza Maciej Tokarz i Nowy Targ zasługuje na więcej

Marka Tatrzańska 2023 w Teatrze Witkacego

Jubileuszowa Wiosna Jazzowa Zakopane 2024

Świat, w którym nie widać nic czyli Barbara Sowińska w przedszkolu

Luna czyli spektakl bez słów dla najmłodszych widzów

Konwencja wyborcza Grzegorza Watychy i komitetu Nasze Miasto

Przyszłość Powiatu Nowotarskiego przedstawia

Biały Miś - jeden i tylko jeden, prawdziwy

Podhalańczycy pod Giewontem

Kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie

Przedszkolaki na stoku

Karnawał na Śniegu czyli Mali Śwarni na natach

Ach co to był za bal

Grupa exMaanam w Nosalowym Dworze

Pnioki, Krzoki, Ptoki

Obrazy Natalii Kuropki w "Kmicicu"

Kolędowanie Martyny Kasprzyckiej i Macieja Czemplika

Hanna Zbyryt u Ojców Jezuitów na Górce

Mateusz Ziółko dla Centrum Pomocy Dzieciom

Kolędowanie z "Krywaniem"

Szkolne urodziny w "Kmicicu"

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA WNĘTRZ KRÓTKIE TERMINY GWARANCJA NA WYKONANE ROBOTY. 602839607
Tel.: 602839607
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane - DOM na ulicy Grunwaldzkiej. 660 797 241
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Działka pow. 41ar do zabudowy położona w Lipnicy Wielkiej pod Babią Górą. 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428.
PRACA | dam
Zatrudnię TYNKARZA I POMOCNIKA przy tynkach maszynowych. 730 39 73 01.
PRACA | dam
Poszukujemy osób do pomalowania drewnianych balkonów w obiekcie turystycznym w Zakopanem. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 693 692 100. 693692100
Tel.: 693692100
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912.
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912.
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 1.6 HA i 42 AR. 505 429 375.
NAUKA
NATIVE SPEAKER - JĘZYK ANGIELSKI - nauka face to face lub online, PRZYGOTOWANIE DO MATURY - Zakopane, okolice - 605 069 173
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.