2021-09-09 10:30:00

Z archiwum

Życie w sepii

Czy gdyby Awit Szubert żył dziś, wystąpiłby w jury programu "Top model", zachwycił się photoshopem i namiętnie kupował kolejne karty fotograficzne? A może jednak - tak jak kiedyś - spędzałby czas w ciemni, w magicznym atelier w Szczawnicy?

Stare fotografie mają w sobie coś niezwykłego. Są niczym dobrze zapisany zbiór wspomnień. Pożółkłe, może trochę wyblakłe, potrafią przenieść w czasie. Uzmysłowić, dokąd zmierzamy i czy warto tak bardzo się spieszyć. Pokazują, jak wszystko się zmienia. Bo dziś miejsca, które z taką starannością utrwalił na zdjęciach jeden z najznakomitszych zawodowych polskich fotografów XIX wieku, odszuka niewielu. Części zabytkowych szczawnickich willi już nie ma, inne zmieniły się nie do poznania. Krajobraz Pienin i Tatr także wygląda inaczej. Górale również.

Pewnie nie poznalibyśmy tak dobrze historii naszego regionu, gdyby Awit Szubert nie był pasjonatem, odkrywcą i erudytą. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych razem z Janem Matejko, Arturem Grottgerem i Antonim Kozakiewiczem. Spędził 3 lata na stypendium rządowym w Rzymie, gdzie odkrył rejestrację obrazów – fotografię. Po upadku powstania styczniowego, w którym brał udział, poświęcił się poznanej na obczyźnie sztuce. Nawiązał współpracę z najlepszymi zakładami fotograficznymi w Wiedniu, Wilnie i Warszawie. Z czasem otworzył własne atelier w Oświęcimu.

Co go przyciągnęło do Szczawnicy? Nie najlepszy stan zdrowia. Modne w ówczesnych czasach uzdrowisko zachwyciło fotografa. Wspólnie z żoną założył swój zakład przy ul. Krupniczej 7 w Krakowie oraz w maleńkiej willi za „Domem Kawalerskim” w Pieninach (obecnie jest to dom „Pod Różami” na ul. Jana Wiktora). Fotograf Heleny Modrzejewskiej i wielickiej kopalni – Głównym polem jego działalności była fotografia portretowa – tłumaczy Barbara Węglarz, dyrektor Muzeum Pienińskiego w „Awit Szubert Szczawnickie Atelier”.

– W 1868 r. umieścił pierwsze ogłoszenie w prasie: „Fotografuję portrety z ulepszeniami momentalnymi, zdejmując grupy do 30 osób w salonie (…). Polecając się Szanownej Publiczności, upraszam o łaskawe względy”. Wykonywał portrety znanych osób ze świata polityki i kultury, m.in. światowej sławy aktorki Heleny Modrzejewskiej, biskupa krakowskiego Albina Dunajewskiego. Fotografował też obrazy: „Lithuanię” Grottgera, niedokończoną jeszcze w 1877 r., „Bitwę pod Grunwaldem” Matejki.

Szubert nie ograniczał się jedynie do portretów. Robił zdjęcia, które wykorzystywano do celów naukowych: w chirurgii, archeologii i astronomii. Jako pierwszy sfotografował wnętrze kopalni soli w Wieliczce oraz kopalni węgla kamiennego, należącej do Potockich w Tenczynku.

Zapamiętany został jednak jako znakomity fotograf Pienin i Tatr – Szczawnicy oraz Zakopanego. Jego prace nagradzano medalami na międzynarodowych wystawach w Wiedniu, Brukseli, we Lwowie oraz Paryżu. Docenił je także król Włoch, który za album „Widoki Tatr i Pienin” wysłał Szubertowi list gratulacyjny i brylantową szpilkę. Nagroda nie trafiła do rąk fotografa, zarekwirował ją szef krakowskiej policji. Powód? Znany portrecista miał zatrudniać współtowarzyszy Ludwika Waryńskiego, sądzonego razem z nim w procesie krakowskim.

Tragarze, przewodnicy i gumowe namioty

– W owym czasie, chcąc fotografować panoramiczne widoki gór, trzeba było prócz aparatów mieć pod ręką całe laboratorium – butelki z płynami do natychmiastowego wywoływania zdjęć na miejscu i utrwalania ich na dużych, szklanych kliszach – wyjaśnia Barbara Węglarz. – Wymagało to zaimprowizowania ciemni fotograficznej. Ilość sprzętu była tak duża, że musiała być transportowana przez kilku tragarzy. W wyprawie z Szubertem, prócz górali dźwigających skrzynie, uczestniczyli także przewodnicy i laboranci.

Szubert przemierzał Tatry i Pieniny z dwoma gumowymi namiotami. Jeden z nich służył mu jako ciemnia, drugi był przez niego wykorzystywany do odpoczynku, gdyż jego wyprawa w góry trwała przeważnie 2 tygodnie. – Prace fotografa z owych górskich plenerów przyniosły mu rozgłos i uznanie. Wysoko oceniano jego warsztat i artyzm, każda fotografia miała przemyślaną kompozycję, co niewątpliwie było zasługą jego artystycznego wykształcenia i uprawianego przez niego malarstwa pejzażowego – podkreśla w „Awit Szubert Szczawnickie Atelier” dyrektor Muzeum Pienińskiego. – Sława i zastrzyk pieniędzy wpłynęły na decyzję o budowie domu w Szczawnicy i własnego atelier. Powstało ono na pierwszym piętrze Dworca Gościnnego. Fotograf wyłożył na nie kwotę 2770 florenów austriackich. Głównym wyposażeniem studio było 6-metrowe tło – widok na Pieniny: Trzy Korony, Sokolicę, Dunajec, zamek w Czorsztynie i w Niedzicy. Artysta ustawiał grupy na jego fragmencie, w zależności od pomysłu. Wykorzystywał także inne elementy aranżacji – sztuczne skały, siano, kilkuszczeblowy płot, dzbanki i koszyki.

Wykonywane przez Szuberta zdjęcia były czarno-białe lub w kolorze sepii, na życzenie kolorowane. Każda jego fotografia naklejana była na tekturkę, na której znajdowała się informacja o zakładzie fotograficznym, a na jej odwrocie wydrukowane były medale, którymi nagrodzono fotografa. Szczawnickie atelier było miejscem, w którym Szubert pracował nad osiągnięciem najwyższej czułości emulsji, udoskonaleniem proszku magnezjowego, wykorzystywanego do fotografii z fleszem.

Portrecista prowadził zakład w Szczawnicy do pierwszych lat XX w. – Po śmierci Awita 27 maja 1919 r. szczawnickie atelier straciło swoją rangę. Fotografia szła już inną drogą, niż ta wyznaczona przez XIX-wiecznych mistrzów. Zakład chylił się ku upadkowi. Pod koniec lat 20. wdowa po Awicie i syn podjęli decyzję o likwidacji atelier – kończy opowieść o artyście Barbara Węglarz.

Aneta Dusik

Tygodnik Podhalański 03/2011

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Z archiwum

Życie w sepii

Czy gdyby Awit Szubert żył dziś, wystąpiłby w jury programu "Top model", zachwycił się photoshopem i namiętnie kupował kolejne karty fotograficzne? A może jednak - tak jak kiedyś - spędzałby czas w ciemni, w magicznym atelier w Szczawnicy?

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Zobacz pozostałe galerie