Rekreacja na cmentarzu

We wrześniu pisaliśmy o tym, że z gminnych dokumentów zniknął cmentarz choleryczny na Dziole w Maniowach. Przed laty mieli być tu pochowani członkowie rodziny Plewów, Bednarczyków i Grywalskich. Głównie dawni mieszkańcy starych Maniów - miejscowości, która zniknęła pod taflą Jeziora Czorsztyńskiego.

Działki, na których znajdował się cmentarz, obecnie należą do prywatnych właścicieli, a sam teren przeznaczony jest pod zabudowę rekreacyjno-letniskową. Jak to możliwe? Okazuje się, że w gminnych archiwach nie ma śladu, że na Dziole chowano zmarłych. To miejsce nie posiada karty cmentarnej. 

Pod koniec sierpnia, po zgłoszeniu sprawy przez jednego z mieszkańców, konserwator zabytków był na oględzinach terenu w Maniowach. - W tym miejscu są widoczne pozostałości cmentarza - Paweł Dziuban, kierownik delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Nowym Targu, nie ma co do tego wątpliwości  - Mamy dwa krzyże, jeden przy drodze na Dzioł, przy budynku nr 1, a drugi przy starej drodze do Maniów. Na tym ostatnim żeliwnym krzyżu - na tabliczce pod warstwą farby znajduje się data, a dokładnie 1760 rok. To typowy grobowy krzyż - dodaje. Drugi drewniany krzyż został wyremontowany 12 lat temu, ale nie jest tak cenny.   

Konserwatorowi udało się skontaktować z jednym z mieszkańców, którego matka przed laty opiekowała się cmentarzem na Dziole. Świadek nie miał wątpliwości, gdzie znajduje się to miejsce. Wiadomo, że zmarłych podczas epidemii grzebano bez trumien, bezpośrednio w ziemi. Czasami w miejscach pochówku usypywano kopce. Ciała zmarłych zawijano jedynie w prześcieradła, słomę lub siano, a ich odzież oraz przedmioty codziennego użytku palono. - Będziemy się starać dotrzeć do ksiąg parafialnych - mówi konserwator. - Na Dzioł mieli być zwożeni zmarli z pobliskich miejscowości - od Huby po Sromowce, bo parafia w Maniowach była znacznie większa niż teraz.

Na odnalezionej starej mapie katastralnej Maniów miejsce cmentarzyska jest zaznaczone dwoma krzyżami. Kiedyś był to teren gromadzki, który po skomunalizowaniu przeszedł na własność gminy. Jak to się stało, że działki, na których był cmentarz, są obecnie prywatną własnością - nie wiadomo.

Kierownik delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Nowym Targu ma zamiar teren na Dziole objąć kartą cmentarza. - Musimy się skupić na tym, by określić granice tego cmentarza - podkreśla Paweł Dziuban. - Obecnie teren ten znajduje się w środku inwestycji deweloperów. Chcemy, by było to miejsce pamięci. Nikt nie powinien mieć możliwości budowy na ludzkich szczątkach - dodaje. 

O wszczęciu procedury mają zostać poinformowani Urząd Gminy w Czorsztynie, nowotarskie starostwo, a także właściciele działek, na których znajduje się cmentarz. Założenie karty cmentarza wiąże się z ograniczeniami w dysponowaniu nieruchomością.

ad