Helena Deskur kilka lat temu sprowadziła się z powrotem w Pieniny, do domu wybudowanego nad Zalewem Czorsztyńskim. Wraz z nią wróciła kolekcja fotografii i niespisane nigdy rodzinne barwne opowieści o „dziaduniu”, panu hrabim, których nie znajdzie się w książkach do historii. - Dziaduniowi szalenie podobały się kobiety. Już jako pradziadek bywał u nas w domu. Zacierał ręce, widząc koleżanki moich dorastających córek, i mówił: Ale ładna bestia - śmieje się pani Helena. - Był cudowny. Nienawidził nieuczciwości, kłamstwa, bałaganiarstwa. Ale był też cholerykiem i potrafił się wściec. Jak się na kogoś wściekł, to wołał, że zastrzeli. A potem strasznie przepraszał, bo mu było głupio.
Koniec pewnej epoki
W Szczawnicy, w Małych Pieninach, w Nawojowej i w Beskidzie Sądeckim znają go wszyscy starzy górale. Adam Zbigniew Leon Stadnicki herbu Śreniawa bez krzyża jest częścią historii tego regionu i jednocześnie bohaterem niezliczonych anegdot, opowieści, niedługo pewnie legend. W 1909 roku, mając 27 lat, kupił od Polskiej Akademii Umiejętności podupadające uzdrowisko Szczawnica i przywrócił zdrojowi poprzednią renomę.- Rodzina była przeciwna tej transakcji, ale dziadek był pod wrażeniem hrabiego Zamoyskiego, który kupił wcześniej część Tatr z Morskim Okiem, żeby tego miejsca nie przejął węgierski kapitał - opowiada Helena Deskur. - Ziemie uzdrowiska przylegały zresztą do jego lasów nawojowskich i krynickich. Ożenił się rok później i w prezencie ślubnym od ciotki dostał pierwszą ratę należności za Szczawnicę. Resztę spłacił sam. Adam Stadnicki w młodości studiował w Wiedniu leśnictwo i świetnie gospodarował górskimi lasami. Lasy były podstawą utrzymania dla całej rodziny. To on założył rezerwaty między Rytrem i Prehybą. Jeszcze po wojnie komunistyczne władze zwracały się do niego o porady, jak gospodarzyć. W czasie niemieckiej okupacji cała rozległa rodzina Stadnickiego zaangażowała się w konspiracyjną działalność Armii Krajowej. Zięć, Adam Czartoryski, dowodził AK w Szczawnicy. Syn Józef był komendantem placówki w Nawojowej. Po wyzwoleniu w 1945 roku skończyła się epoka Adama Stadnickiego. Nowe władze wyrzuciły starego właściciela, bo dla ziemian w nowej Polsce miejsca już nie było. Początkowo wraz z żoną przenieśli się do sąsiedniej Krynicy, potem do Krakowa, a jeszcze później do Czech, gdzie Adam Stadnicki odziedziczył wcześniej zamek Vranov - Frain, leżący blisko austriackiej granicy. - Zaraz po wyjeździe ze Szczawnicy babka zapytała dziadka, ile mają pieniędzy, bo trzeba wynająć jakieś mieszkanie, coś kupić. Dziadek jej na to odpowiedział: Nic już nie mam. Musiałem zapłacić całej służbie - przytacza rodzinne opowieści Helena Deskur. - Po jakimś czasie czeskie władze też kazały się im wynosić z pałacu w Vranovie, bo uznali, że to jest strefa nadgraniczna. Zamieszkali w Znojmie. Dziadek nawet siedział w więzieniu w Brnie, chyba po prostu za pochodzenie. W latach 50. wrócili do Polski i kupili dom w Ossoli koło Wrocławia.
Miłośnik życia i dobrej muzyki
- Szalenie lubił muzykę. W Nawojowej ciągle się grało na fortepianie - wspomina wnuczka Adama Stadnickiego. - Uwielbiał śpiewać arie Wagnera. Nad życie uwielbiał operę „Madame Butterfly”. Ciągle na to chodził i mówił: „Ach jaka bidusia, jaka bidusia”. Płakał i nucił półgłosem, co słyszeli wszyscy wokoło. Dwie córki pani Heleny pojechały kiedyś odwiedzić pradziadka w Ossoli. Oczywiście musiały mu towarzyszyć w wyprawie do wrocławskiej opery. Do tej pory wspominają, jak śpiewał i się wzruszał. - Po spektaklu musieli jakoś wrócić na dworzec kolejowy, a stamtąd do Ossoli - opowiada pani Helena. - W tamtych czasach taksówki były rzadkością, trzeba było stać w kolejce na przystanku. Dziadunio poszedł na sam początek kolejki i mówi do wszystkich: Proszę państwa, ja mam prawie 100 lat, a to są moje 2 prawnuczki. Musimy wrócić do domu. I nie było gadania, po prostu wszedł do nadjeżdżającej taksówki. Wypędzony pod Wrocław, ciągle utrzymywał kontakty z ukochaną Szczawnicą. Ciągle spotykał się z wdzięcznością i pamięcią ze strony zwykłych ludzi. - Tu go wszyscy kochają nad życie - mówi wnuczka hrabiego, która wiele razy sama odbierała dowody pamięci i życzliwości dla dziadka. - Pamiętają, że jak ktoś się spalił, to dostał drzewo. Dziadek parcelował grunty, rozdawał ziemię. Jak ktoś był bezrobotny, to dostawał kij z gwoździem, zbierał śmieci i zarabiał pensję. Jak ktoś zbierał runo w lesie bez pozwolenia leśniczego, to krzyczał, że to złodziejstwo, nieuczciwe, że on nie zakazuje, ale ma być uczciwie. A potem pokazywał, którą drogę wybrać, żeby nie spotkać leśniczego.
Jeszcze wiele lat po upaństwowieniu Uzdrowiska był bardzo sympatycznie traktowany przez dyrektora państwowego przedsiębiorstwa dra Kuklińskiego, który Adama Stadnickiego stale zapraszał i przyjmował. Miał zawsze zarezerwowany apartament w „Modrzewiach”. - Dr Kukliński omawiał z dziaduniem sprawy uzdrowiska - opowiada pani Helena. - W latach 60. spalił się w Szczawnicy Dworzec Gościnny, piękny, drewniany budynek z wieżyczkami. Kukliński chciał to odbudować, robił projekty. Zachował się list dziadka, w którym pisze do Kuklińskiego, że widział projekty odbudowy Dworca Gościnnego. Bardzo mu się to nie podoba, bo absolutnie nie zgadza się ze stylem Szczawnicy. Najlepiej, jakby to było w tym samym stylu. I dopisał jeszcze swoją prośbę: „Byłbym wdzięczny, że jeśli ten dom się odbuduje, to może władze się zgodzą, aby tam były 2 malutkie pokoiki, żebym mógł spędzić resztę życia w mojej ukochanej Szczawnicy.
Teraz o odbudowie dworca myślą spadkobiercy hrabiego, którzy po latach przerwy odzyskali dawną własność. Żona hrabiego, Stefania z domu Woroniecka, zmarła na zawał serca w Krakowie w 1963 roku, gdy na krótko przenieśli się do syna. Adam Stadnicki po jej śmierci wrócił do Ossoli, gdzie przez pewien czas mieszkał z rodziną swojej córki Heleny Mańkowskiej, a potem zupełnie sam, mimo sędziwego wieku. Zmarł w Ossoli w 1982 roku, dokładnie miesiąc przed setnymi urodzinami. - Przyjechałam do niego w odwiedziny, kiedy miał 98 lat - opowiada Helena Deskur. - Długo musiałam pukać, bo słabo słyszał. W końcu wyszedł i mówi: - Jak to dobrze, że przyjechałaś, zaraz do ciebie przyjdę, tylko się ubiorę, a ty usiądź sobie w saloniku. Nie mogłam się go doczekać, więc w końcu zaglądam do pokoju, a on śpi w najlepsze. - Dziaduniu, bo ja do dziadunia przyjechałam. - Ach, tak, tak. Już idę. Usiadł, rozmawiamy, i on pyta: - A ty właściwie to kto jesteś? - Dziaduniu, jestem Heluś, córka Maryś. - Maryś? A kiedy ona wyszła za mąż? To ile ja mam lat? - Sto! - To niemożliwe.
Krzysztof Strauchmann
Tygodnik Podhalański 23/2011
iiich
2021-09-28 13:29:26
Doprowadziła Modrzewie do takiego stanu, że mało brakowało a dach by się zawalił.
-
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Siewierski Nieruchomości ul. Br. Czecha 1, Zakopane. +48 18 20 66 129, +48 506 13 14 63 www.siewierski.pl
-
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupie Pilnie -Pensjonat w Zakopanym -tel 660797241 b12.pl.
-
PRACA | dam
Zatrudnię KIEROWCĘ C+E na pracę po kraju ( poniedziałek - piątek). Praca na plandece. Kontakt 514 240 136, 691 758 882.
-
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Sprzedam konia czeskiego zimnokrwistego. Masc karogniady,przyjazny dla dzieci, jezdzil w zaprzęgu i siodle. WAŁACH. Prawie 3 lata. kontakt tylko telefoniczny 791818377.
-
PRACA | dam
Przyjmę DO OPIEKI NAD STARSZĄ OSOBĄ. 602 534 193.
-
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Dwa KONIE 8.500 zł/szt. 790 759 407.
-
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO OPAŁOWE 160zł/ m3 i odpad tartaczny 130zł/m3. 790 759 407.
-
SPRZEDAŻ | budowlane
WIĘŹBA 950 zł/kubik. 790 759 407.
-
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. SILNIK ŻUKOWSKI prawie nowy. 515 503 494.
-
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
-
PRACA | dam
Skicontrol H.Martinczak.s.k.a. (Białka Tatrzańska) przedstawiciel na Polskę firmy SKIDATA, zatrudni: INFORMATYKA - SERWISANTA. Oferujemy: umowę o pracę, możliwość rozwoju zawodowego. Wymagania: znajomość rozwiązań IT, wykształcenie kierunkowe, doświadczenie na podobnym stanowisku, znajomość j.angielskiego, czynne prawo jazdy kat.B. Główne obowiązki: montaż i serwis systemu kontroli dostępu SKIDATA. CV prosimy przysłać na e-mail: praca@skicontrol.pl
-
PRACA | dam
Zlecę SZYCIE NARZUT z kawałków skór włoskich, kożuchowych. Dzwonić tylko z doświadczeniem. 504 636 921.
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
-
PRACA | dam
POTRZEBNA OPIEKUNKA DO 8-MIESIĘCZNEGO DZIECKA, 4-5 godzin dziennie. Zakopane. 692 278 855.
-
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Oferujemy powierzchnię parkingową dla pojazdów osobowych/dostawczych/ciężarowych z możliwością składowania /przechowywania towaru, na monitorowanym obiekcie z własną stacja paliw. Przemysłowa dzielnica Nowego Targu blisko wjazdu na S7. Zapraszamy. Tel. 602 290 555
-
PRACA | dam
PIEKARNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI PIEKARZA. Na stałe, umowa. 602 759 709
-
PRACA | dam
Zatrudnię SPRZEDAWCZYNIĘ DO SKLEPU SPOŻYWCZEGO W ZAKOPANEM. 602 759 709
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
-
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
-
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
-
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
-
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
-
PRACA | dam
NIEMCY - murarz cieśla malarz ocieplenia spawacz elektryk kranista. 601-218-955
-
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK - 660 404 104.
-
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
-
USŁUGI | budowlane
PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
-
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
-
PRACA | dam
Praca na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i okolice. tel. 500160574. 500160574
Tel.: 500160574
-
PRACA | dam
PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM - BUKOWINA TATRZAŃSKA - STOISKO MIĘSNO-WĘDLINIARSKIE. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
-
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
-
PRACA | dam
POSZUKUJEMY KANTORA DO UDZIAŁU W TRADYCYJNEJ MSZY ŚWIĘTEJ WSZECHCZASÓW. 697 718 044
-
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
-
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
-
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
-
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
-
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
-
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.