Z archiwum

Jesienna melancholia

Reklama

Przynajmniej co dziesiąty spośród twoich znajomych poczuje się źle z powodu jesieni - opadających liści, obniżenia temperatury, słoty, szybko zapadających ciemności itp. Niektórzy do tego stopnia nie znoszą tej pory roku, że - jak Marek Niedźwiedzki - wyjeżdżają w tym czasie na południową półkulę.

Gdybyśmy spojrzeli na mapę Europy, okaże się, że jesienna depresja występuje przede wszystkim na północy - Norwegia, Finlandia, Szkocja, Islandia - tu sezonowe zaburzenie nastroju (SZN) jest znacznie częstsze niż we Włoszech, Grecji czy Hiszpanii. W dodatku im bardziej na północ Europy, aż poza koło podbiegunowe, tym objawy są silniejsze i więcej ludzi ich doświadcza. W klimacie tropikalnym to zjawisko zupełnie nie występuje. Istnieje kilka sposobów wyjaśnienia sezonowej depresji. Być może tysiące lat temu miała ona przystosowawcze znaczenie. Gdy jaskiniowcy żyli w grupach pierwotnych, to zima była dla nich szalenie niebezpieczną porą roku. Wychodzenie z jaskini narażało człowieka na szereg niebezpieczeństw - polujące, wygłodniałe drapieżniki mogły łatwo wytropić człowieka, który pozostawiał po sobie wyraźny ślad, niskie temperatury narażały na przeziębienia, odmrożenia i zamarznięcia, krótki dzień powodował, że łatwiej było zabłądzić itp. W dodatku wychodzenie z jaskini nie miało też wielkiego sensu (rośliny nie owocują) i było kosztowne energetycznie.

Wyjaśniając sezonową depresję, można odwołać się też do mechanizmów fizjologicznych. Światło wpływa na nasz organizm m.in. w ten sposób, że obniża aktywność szyszynki - gruczołu, wydzielającego melatoninę („hormon snu”). Obecność tego hormonu we krwi sprawia, że stajemy się senni i apatyczni. Szyszynka wydziela go przede wszystkim wtedy, gdy jest ciemno (wtedy siatkówka oka nie wysyła bodźców hamujących aktywność szyszynki). Im mniej światła słonecznego (czyli jesienią i zimą), tym więcej melatoniny i w związku z tym większa senność i apatia. Ten sam mechanizm może być odpowiedzialny również za to, że w pochmurne, słotne dni częściej chce się nam, po prostu, leżeć w łóżkach, nie wychodzić z domu i przespać całą dobę. W dni słoneczne mamy więcej ochoty do życia.

Inna hipoteza wiąże SZN z poziomem hormonów płciowych. Jeśli przyjrzymy się ilości urodzeń w ciągu roku, okaże się, że najmniej dzieci rodzi się w miesiącach letnich i jesiennych. Oznacza to, że dziewięć miesięcy wcześniej (a więc właśnie późną jesienią i zimą) najniższa jest prokreacja. Różnie można tłumaczyć to zjawisko. Jedno z wyjaśnień odwołuje się do spadku poziomu hormonów płciowych u ludzi jesienią i zimą. Wiemy zaś skądinąd, że gdy jądra mężczyzny produkują mało testosteronu, będzie on doświadczać stanów depresyjnych. Podobnie, jeśli ilość kobiecych hormonów płciowych (zwłaszcza estrogenu) jest mniejsza, kobieta może doświadczać depresji.

Niedobór światła można uzupełnić poprzez naświetlania, np. chodzenie do solarium lub tak zwaną fototerapię, do której konstruowane są specjalne lampy. Leczenie światłem daje najlepsze wyniki, jeśli jest przeprowadzane rano niż po południu lub wieczorem. Naświetlanie trwa przeważnie około jednej godziny dziennie i człowiek może je wykonać samodzielnie. Podobnie skuteczny w hamowaniu melancholii jest wyjazd do ciepłych krajów. Także zastrzyki testosteronu sprawiają, że mężczyźni odczuwają przypływ witalności, nastrój się poprawia.

dr Marcin Florkowski, psycholog

Tygodnik Podhalański 46/2012

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Z archiwum

Jesienna melancholia

Szkolnie i kolędowo

Zaglądamy do Czerwonego Dworu

Jedla z koncertem w Atmie

Żółty żonkil nadzieją dla hospicjum

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Zobacz pozostałe galerie