2022-01-05 10:00:00

Wspominamy

Dziadek Marusarz

Olimpijczyk, kurier tatrzański, najlepszy i najbardziej wszechstronny narciarz międzywojnia. Mówili o nim "Stani", "Dziadek", a zagraniczna prasa nie pisała inaczej, niż "Król nart".

Jego imię nosi Wielka Krokiew, ochrzczona w wolnej Polce, w 1989 roku. Sylwetkę czterokrotnego olimpijczyka, który w czasie II wojny światowej przeprowadzał szlakiem kurierskim żołnierzy Armii Krajowej, przypominać też będą harcerze podczas lipcowego zlotu na Równi Krupowej. Okazją będzie wręczenie medalu Chwała Bohaterom rodzinie Stanisława Marusarza. 18 czerwca minęła 100. rocznica urodzin znakomitego skoczka. Z tej okazji Związek Podhalan zorganizował posiady poświęcone jego pamięci, a rodzina ufundowała pamiątkową tablicę, która powróciła na godne miejsce w pawilonie Wielkiej Krokwi.

Kameralne grono w Biołej Izbie. Ojca wspominają córki Magdalena Marusarz-Gądek, Barbara Borgula, syn Stanisław Piotr Marusarz i wnuczka Magdalena Gądek-Posadzki. Czterokrotny olimpijczyk (1932, 1936, 1948, 1952) urodził się 18 czerwca 1913 r. w wielodzietnej zakopiańskiej rodzinie góralskiej. Miał starszego brata Jana i siostry: Zofię, Bronisławę, Helenę i Marię. Narciarskie szlify zdobywał na Lipkach. Tam też jako 10-latek odniósł pierwsze zwycięstwo w zawodach. Wygrał zjazd spod Regli. Kusiły go też skoki. W wielkiej tajemnicy, bez widzów, już mając lat 14 wykonał swój pierwszy skok na skoczni w Dolinie Jaworzynki. Szturmem dostał się do czołówki zakopiańskich skoczków, gdy jako junior zaczął skakać na Krokwi. - Do wszystkiego ojciec doszedł sam - mówi Magdalena Marusarz-Gądek.

- Nas też specjalnie nie uczył narciarstwa, pilnował tylko, żebyśmy nie zjeżdżali z dachu. Ale Piotrek nie dał się upilnować. Naśladował oczywiście ojca. Stanisław Marusarz jako 16-latek wstąpił do SNPTT. W barwach tego klubu w 1931 roku zdobył pierwszy tytuł Mistrza Polski. Był zawodnikiem bardzo wszechstronnym. Miał samorodny talent, który szlifował morderczym treningiem i pracą. Wraz z bratem i kuzynem Andrzejem często biegał w sztafetach. I coraz częściej biegi łączył ze swoją największą namiętnością - skokami. - Był świetnym kombinatorem, wielokrotnie startował w kombinacji norweskiej - zaznacza Stanisław Piotr Marusarz.

Po wybuchu wojny rozpoczął służbę kurierską na trasie Zakopane - Budapeszt. Przeprowadzał ludzi, przenosił materiały konspiracyjne i pieniądze na działalność podziemną w kraju. Słowacka służba graniczna złapała go dwukrotnie. Pierwszy raz wiosną 1940 roku. Salwował się wtedy ucieczką z posterunku i lekko ranny wykurował się u znajomego Słowaka. Drugi raz był dużo gorszy. Przekazany Niemcom, po ciężkim przesłuchaniu w „Palace” został przewieziony do Krakowa, do mocno strzeżonego więzienia przy Montelupich. Dostał wyrok śmierci i 28 dni czekał na rozstrzelanie. Cały czas kombinował, jak uciec. I gdy tylko pojawiła się okazja, z innymi więźniami w brawurowy sposób uciekli z więzienia. Stanisław Marusarz dotarł do Zakopanego i ruszył na Węgry.

Po wojnie nie mógł wrócić do Zakopanego. Uciekł do Karpacza. Tam pracował do 1948 roku. - To był cud - wspomina Magdalena Marusarz-Gądek. - Byli z mamą, która studiowała w Krakowie, a do domu jego rodziców przyszło UB. Nie zastali go, jego siostra Zofia ostrzegła go, że może zostać aresztowany. Dlatego pojechał do Karpacza. Potem w 1946 roku z maleńkim Piotrem dojechała do niego mama. W Karpaczu zaprojektował i wybudował 2 skocznie, trasę narciarską. Po kilku latach mógł wrócić w rodzinne strony. - Na początku został trenerem w SNPTT - mówi Stanisław Piotr Marusarz. - Przeszedł do CKWS, bo tam można było dostać motor do startów w rajdach tatrzańskich. Wszystko robił przy nim sam, umiał naprawiać motory.

Jego córka Magdalena wylicza, że 22 razy był Mistrzem Polski w skokach narciarskich, kombinacji norweskiej, sztafecie 5 x 10 km, zjeździe i kombinacji alpejskiej. Był 5-krotnym wicemistrzem kraju, chorążym polskiej ekipy podczas IO w St. Moritz (1948) i Oslo (1952). Laureat Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej i triumfator plebiscytu „PS” na najlepszego sportowca Polski (1938). Najlepszy narciarz 50-lecia Polskiego Związku Narciarskiego. Po zakończeniu kariery zawodniczej był trenerem i wieloletnim kierownikiem zespołu zakopiańskich skoczni. Za jego czasów wybudowano Średnią Krokiew oraz całkowicie przebudowano Dużą Krokiew, którą przygotowywano do MŚ 1962.

Przez kilka lat prowadził schroniska turystyczne na Hali Pysznej i Ornaku. Jego pasją było też myślistwo. - Chodził po górach, lubił wędrować. Kochał polować. Ale gdy pewnego dnia zobaczył, jak sarna płacze, przestał polować - wspomina Magdalena Marusarz-Gądek. Odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu VM, Krzyżem Komandorskim OOP, Krzyżem Walecznych i Honorową Odznaką Żołnierza Komendy Głównej AK. Brat stryjeczny olimpijczyków Andrzeja i Józefa Marusarzów. Zmarł 29 października 1993 w Zakopanem. I śmierć jego była też tak niecodzienna, jak całe jego nietuzinkowe życie. Przemawiał nad grobem profesora UJ Wacława Felczaka, szefa kurierów, przyjaciela z czasów wojny. Prasa pisała o nim następnego dnia: „Umarł tak, jak żył - stojąc”, „Kurier odszedł przy grobie kuriera”.

Rafał Gratkowski

Tygodnik Podhalański 25/2022

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Jerzy 2022-01-05 21:07:50

Popieram. Tak zasłużony zakopiańczyk powinien mieć swój pomnik.

Jerzy 2022-01-05 16:50:12

Bardzo prosimy o wznowienie wydania wspomnień Pana Stanisława. Ostatnio wydane bodajże w latach 70 tych. Wspaniałe opisał swoje życie pełne ciekawych i niesamowitych wydarzeń jako kuriera tatrzański. Miałem to szczęście że osobiście spotkałem się z "dziatkiem". Uczestniczył w spotkaniach z młodzieżą szkolna z Kościelca /uczestnicy obozu wędrownego w Tatrach w wakacje w latach siedemdziesiątych..Mamy wspaniałe wspomnienia z tych spotkań. Człowiek o którym nie wolno zapomnieć.

Wspominamy

Dziadek Marusarz

Olimpijczyk, kurier tatrzański, najlepszy i najbardziej wszechstronny narciarz międzywojnia. Mówili o nim "Stani", "Dziadek", a zagraniczna prasa nie pisała inaczej, niż "Król nart".

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Warszawa ma "Złote tarasy", a Zakopane tarasy cenniejsze od złota

Na dnie oceanu w Kolibie

Nagrody za Macierzyństwo rozdane

Punk Styku u Rząsów

Sportowcy HANDICAP Zakopane podsumowali sezon

Nauczyciele i sportowcy docenieni w Poroninie

XXXII Jesienny Wyścig Rowerowy w Małem Cichem

Zaufaj Panu już dziś

Malarstwo Beaty Kołaciak w Jutrzence

Biesiada pod Giewontem

Adam Bałdych i Daniele di Bonaventura U Wnuka

Dawid Lubowicz Quartet U Wnuka

Kapele, instrumentaliści i śpiewacy ludowi na scenie

Góralskie żywioły na festiwalowej scenie

Festiwalowe Targi Staroci

Barbara i Agata na folkową nutę

Mistrzostwa Podhala w powożeniu

Góralski świat Zofii Stryjeńskiej w Czerwonym Dworze

Zobacz pozostałe galerie