Dzień zagłady

30 sierpnia mija dokładnie 80 lat od zagłady Żydów na Podhalu. Był to jeden tragiczny dzień, w którym zakończyła się wielowiekowa historia tej społeczności pod Tatrami. Tegorocznym obchodom przypominającym ten tragiczny dzień poświęcona była dzisiejsza konferencja w Miejskim Centrum Kultury w Nowym Targu.

Uroczystości będą się odbywać w Nowym Targu, Rabce i Czarnym Dunajcu.  Rozpoczną się w sobotę 27 sierpnia o godz. 16 w Miejskiej Bibliotece w Rabce od opowieści o swojej rodzinie Racheli  Shavsha, córki Zvi Hirscha Schifefedrina, który urodził się w Rabce. Godzinę później wykład "I woła jedno puste miejsce" wygłosi Ewa Koper z Muzeum - Miejsca Pamięci w Bełżcu. To tam zostali zagazowani Żydzi wywiezieni z Nowego Targu 30 sierpnia 1942 r.

Z kolei w niedzielę 28 sierpnia nieformalna grupa "Historia Rabki" zaprasza na Spacer Pamięci. - Zacznie się w miejscu symbolicznym - na deptaku przed Kawiarnią Zdrojową, gdzie odbył się wielki wiec Goralevolku, podczas którego niemieckim oficjelom dziękowano za to, że oczyścili Rabkę z Żydów - opowiadał podczas piątkowej konferencji prasowej w Miejskim Centrum Kultury w Nowym Targu Narcyz Listkowski. Kolejnym punktem będzie willa Tereska, w której znajdowała się niemiecka szkoła policyjna. Jej wykładowcy i kursanci wzięli aktywny udział w Akcji Reinhard, której celem była zagłada ludności żydowskiej na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Na koniec uczestnicy "Spaceru Pamięci" zapalą świeczki na mogiłach rabczańskich Żydów. W Rabce przed wojną żyło ok. 450 Żydów.

W poniedziałek 29 sierpnia uroczystości przeniosą się do Czarnego Dunajca. O godz. 17 odbędzie się modlitwa i odczytanie 500 nazwisk ofiar zagłady na odnowionym przez wolontariuszy żydowskim cmentarzu w Czarnym Dunajcu. O godz. 18 w sali CKiP odbędzie się pokaz filmu "Ukos świata" w reżyserii Wojciecha Szumowskiego dokumentującego działania wolontariuszy w Czarnym Dunajcu. O godz. 20 będzie okazja odwiedzenia synagogi, w której odbędzie się recital Ryfki Foremniak. W czarnodunajeckiej synagodze powstanie Centrum Dialogi Międzynarodowego i Ziem Czarnodunajeckich.

Dokładnie w 80 rocznicę zagłady Żydów uroczystości przeniosą się do Nowego Targu. Poniedziałkowe obchody rozpoczną się na Stadionie Miejskim przy ul. Piłsudskiego o godz. 14, gdzie 30 sierpnia 1942 r. odbyła się zbiórka podhalańskich Żydów przed deportacją. Zostanie tu odczytanych 2,5 tys. nazwisk żydowskich mieszkańców Nowego Targu - ofiar zagłady.

Potem nastąpi przemarsz na stację kolejową, skąd feralnego dnia 80 lat temu wyruszył pociąg załadowany Żydami do obozu zagłady w Bełżcu. Po złożeniu tam kwiatów uroczystości przeniosą się na cmentarz żydowski. Modlitwę tu odprawi  Avi Baumol, naczelny rabin Krakowa. O godz. 20 będzie jeszcze jedna okazja by obejrzeć film Szumowskiego, tym razem w nowotarskim MCK.

Chętni będą mogli skorzystać ze specjalnego autobusu, który w tym dniu o godz. 13 40 będzie czekał na Rynku koło sklepu z tkaninami i będzie przewoził uczestników obchodów.

Z kolei  w środę 31 sierpnia o godz. 18 na nowotarskim Rynku zostanie otwarta wystawa "Aktion Reinhard 80. rocznica niemieckiej zbrodni 1942-1943". Godzinę później w MCK zobaczymy przedstawienie "Ślady na piasku" i koncert  zespołu Magdy Brudzińskiej - Klezmer TRIO.

Ostatnim punktem obchodów będzie 1 września o godz. 17 spotkanie autorskie z Miriam Guensberg, której ojciec pochodził z Nowego Targu. Jest on bohaterem jej książki "Bohater bez ojczyzny", którą będzie można dostać podczas spotkania w nowotarskim Muzeum Drukarstwa przy ul. Jana III Sobieskiego 4.

- Pierwszy raz rocznica zagłady Żydów będzie obchodzona na taką skalę i na terenie całego powiatu - mówiła podczas konferencji prasowej Karolina Panz znawczyni historii podhalańskich Żydów i autorka wielu publikacji na ten temat. Dziękowała wszystkim instytucjom i osobom, które się zaangażowały w organizację. - Chcemy podczas tych obchodów skupić się na ofiarach, konkretnych osobach, ich upamiętnić - tłumaczyła.
Swój udział w obchodach zapowiedzieli Żydzi z wielu krajów m. in. z Izraela, USA, Holandii.