2022-09-25 21:40:40
Historia
Słuszna sprawa górę wzięła! Morskie Oko nasze!
Jeszcze Polska nie zginęła! Wiwat plemię lasze! Słuszna sprawa górę wzięła! Morskie Oko nasze! - śpiewali 120 lat temu nasi rodacy w Zakopanem.
Na początku ubiegłego stulecia rozgorzał jeden z ważniejszych, chociaż może trochę zapomnianych dziś sporów w polskiej historii ostatnich wieków. Po latach mógłby on stać się kanwą dla filmu historyczno-przygodowego. Konflikt dotyczył co prawda maleńkiego skrawka terenu, ledwie 362 hektarów. Z punktu widzenia historii, kultury, turystyki chodzi o jedno z najcenniejszych miejsc w Polsce. W spór o Morskie Oko i okoliczne tereny zaangażowane były dwa państwa tworzące monarchię austro-węgierską. Z jednej strony Węgry, z drugiej Austria, a konkretnie polska Galicja. - Tatry dla Węgier są bardzo ważne po dziś dzień. Wystarczy spojrzeć na herb tego kraju, w którym znajdują się trzy wzgórza symbolizujące góry: Matra, Fatra i właśnie Tatry - mówi starosta tatrzański Piotr Bąk.
Zamoyski kontra Hohenlohe
Konflikt o Morskie Oko nie był jednak tylko sporem państwowym, a toczył się między dwiema wielkimi postaciami związanymi z ówczesnymi Tatrami. Z jednej strony był to niemiecki książę Christian Hohenlohe, właściciel części obecnych Tatr Słowackich, jeden z najbogatszych ludzi w Rzeszy, który w Tatrzańskiej Jaworzynie wybudował pałac. Z drugiej hrabia Władysław Zamoyski, społecznik, założyciel Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Krakowie, który na aukcji stał się właścicielem dóbr w Zakopanem.
Rozpoczęli oni między sobą prywatną wojenkę, która obfitowała w wydarzenia niczym z westernu. Było niszczenie mostów, słupków granicznych, wzajemne oskarżenia, próby przekupstwa. Obie strony stosowały podstępy, byle tylko dowieść, że Morskie Oko im się należy. Słynni górale - muzykant Bartuś Obrochta i Klimek Bachleda, pierwszy ratownik tatrzański, byli wynajmowani przez hrabiego Zamoyskiego do kłusowania w Dolinie Rybiego Potoku. Tam na gorącym uczynku łapał ich leśniczy Jędrzej Dziadoń. Sąd w Nowym Targu skazywał ich na grzywny, które płacił za nich Zamoyski. Wszystko po to, aby udowodnić, że to właśnie służby Zamoyskiego panują na tym terenie.
Była też akcja zniszczenia węgierskiego posterunku nad Morskim Okiem. Węgrzy na wschodnim krańcu stawu postawili bowiem budynek, aby pokazać, kto rządzi w tym miejscu Tatr. Tu do akcji wkroczył leśniczy Władysław Bieńkowski. Dowiedział się, kiedy większość węgierskich żandarmów stacjonujących w posterunku będzie nieobecna. Najechał budynek z góralami. Pojmali dwóch obrońców. - Sam budynek górale rozkawałkowali w 20 minut. Ten najazd skończył się ostatecznie postępowaniem procesowym. Leśniczy Bieńkowski został pojmany przez żandarmów na targu w Kieżmarku, ale w czasie transportu w drodze do Lewoczy uciekł - opowiada Paweł Skawiński, były dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Za trudna sprawa dla cesarza
Ostatecznie spór tak się zaognił, że sprawa trafiła na dwór samego cesarza Franciszka Józefa. Węgrzy domagali się wytyczenia granicy niemal przez środek Morskiego Oka, tak aby wschodnia część stawu należała do nich. Sprawa była tak zagmatwana, że nawet sam cesarz Austro-Węgier Franciszek Józef nie chciał wydać werdyktu. Oddał więc sprawę w ręce niezależnego trybunału - Międzynarodowego Sądu Rozjemczego w Grazu. Na jego czele stanął bezstronny superarbiter Jan Winkler, prezydent Najwyższego Trybunału Federalnego Szwajcarskiego. Trybunał obradował od 21 sierpnia do 13 września 1902 roku. Polską stronę reprezentowali m.in. Aleksander Mniszek Tchorzewski, sędzia pochowany na cmentarzu przy ul. Nowotarskiej w Zakopanem, i prof. Oswald Balzer, polski historyk i prawnik. Aby udowodnić swoje racje jeszcze przed procesem, z Zakopanego do Morskiego Oka wybudowano drogę. Powstała ona do Włosienicy, ostatniego odcinka nad sam staw nie zdążono już dokończyć i pokryto go szutrem. Później na cześć prof. Oswalda Balzera droga ta została nazwana jego imieniem.
Poranna kąpiel hrabiego
Przed sądem w Grazu obie strony przedstawiały mapy, dokumenty świadczące o ich racji. Sprawa okazała się skomplikowana również dla sędziów. Trybunał postanowił powołać biegłego Fridolina Beckera, pułkownika szwajcarskiego sztabu generalnego, profesora politechniki w Zurichu. Becker przyjechał na miejsce. Hrabia Zamoyski nie chciał za bardzo naprzykrzać się rzeczoznawcy, wybrał więc mały podstęp, aby "przypadkowo" go spotkać. Wiedział, że Becker zamieszkał nad Morskim Okiem i lubił poranne spacery. Hrabia sam więc niemal o świcie poszedł nad staw i zażywał kąpieli w jego toniach. Dzięki temu spotkał biegłego i próbował go przekonać do swoich racji. Ostatecznie o tym, że nasza strona ma zwyciężyć, zadecydowała wizja lokalna w miejscu, gdzie Biała Woda łączy się z Rybim Potokiem i tworzy rzekę Białkę. Nawet nie będąc hydrologiem, pierwszy rzut oka widać, że to Rybi Potok jest mniejszym potokiem i wpływa do Białej Wody, a więc źródła Białki leżą gdzieś pod Gerlachem. To odebrało stronie węgierskiej kolejne argumenty.
Dziadoń nie dał się przekupić
Ostatecznie wyrokiem wydanym 13 września 1902 roku trybunał przyznał zdecydowaną większość spornych terenów Galicji, na pocieszenie Węgrzy otrzymali 11 hektarów terenu z 362, o które toczył się konflikt. - To było niesamowite zwycięstwo. Szczególnie że odniesione nad Christianem Hohenlohe, który był trzecim największym podatnikiem w Niemczech i jednym z najbogatszych ludzi na świecie - przekonuje Maciej Hodorowicz, potomek Jędrzeja Dziadonia, leśnego, który razem z innymi góralami odegrał dużą rolę w wygraniu procesu. - Książę Hohenlohe chciał zresztą Dziadonia, można powiedzieć, przekupić. Nie mógł go pokonać, więc próbował zatrudnić, szczególnie że ten uratował kiedyś małżonkę księcia. Dziadoń jednak odmówił - opowiada Maciej Hodorowicz. Trudno dziś, po wielu latach, dociec, co zadecydowało o takiej decyzji. Pewnie po trosze chodziło o przywiązanie do Polski, trochę o honor, który nie pozwalał Dziadoniowi złamać danego Zamoyskiemu słowa.
***
Niedawno w Bukowinie Tatrzańskiej odbywały się obchody 120. rocznicy wygrania sporu o Morskie Oko. Rozpoczęły się od Mszy św. w kościele parafialnym w Bukowinie Tatrzańskiej. O godz. 12.30 Bartłomiej Koszarek słowami z początku tekstu rozpoczął sesję naukową w Domu Ludowym. Starosta Piotr Bąk przedstawił geodezyjne i topograficzne aspekty sporu, Maria Krzeptowska-Jasinek mówiła o dziejach sołtysiego rodu Nowobilskich z Białki Tatrzańskiej, prof. Jerzy Roszkowski zaprezentował postać hrabiego Władysława Zamoyskiego, były dyrektor TPN Paweł Skawiński mówił o leśniczym Władysławie Bieńkowskim, Maciej Hodorowicz przedstawił udział w sporze leśnego Jędrzeja Dziadonia i innych górali. Uroczystości zakończyły się odsłonięciem tablicy poświęconej Jędrzejowi Dziadoniowi nad Morskim Okiem.
Paweł Pełka
PIS i tak sprzeda.
-
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607 -
PRACA | dam
Centralny Ośrodek Sportu w Zakopanem zatrudni Kasjera. 725300144 https://bip.cos.pl/1509/zakopane praca.zakopane@cos.pl
Tel.: 725300144 -
USŁUGI | budowlane
WYKONCZENIA I REMONTY. 602839607
Tel.: 602839607 -
SPRZEDAŻ | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607 -
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680. -
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958. -
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594. -
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638 -
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638 -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403. -
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941. -
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227. -
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233. -
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689. -
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Działka pow. 41ar do zabudowy położona w Lipnicy Wielkiej pod Babią Górą. 603071487, 609325040. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428. -
PRACA | dam
Zatrudnię TYNKARZA I POMOCNIKA przy tynkach maszynowych. 730 39 73 01. -
PRACA | dam
Poszukujemy osób do pomalowania drewnianych balkonów w obiekcie turystycznym w Zakopanem. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 693 692 100. 693692100
Tel.: 693692100 -
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912. -
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912. -
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476 -
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484. -
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098. -
NAUKA
NATIVE SPEAKER - JĘZYK ANGIELSKI - nauka face to face lub online, PRZYGOTOWANIE DO MATURY - Zakopane, okolice - 605 069 173 -
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880. -
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325. -
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
- Wszystkie komitety wyborcze, które wystawią listy w całej Polsce przedstawiły liderów list wyborczych. Poznaliśmy wszystkie nazwiska osób w okręgu 14 obejmującym powiaty Tatrzański, Nowotarski, Nowosądecki, Limanowski i Gorlicki.
- MÓJ ROZwój obejmuje też sprawy nowotarskie i próbę zrozumienia aktualnego tematu związanego z wyższą szkołą podhalańską.
-
- Ukraina, leżąc na pograniczu Rosji a zachodnimi państwami Europy, odzwierciedla swoją rozdartą naturę i podział w społeczeństwie. Połowa ludności mówi po rosyjsku jako swoim pierwszym języku, druga połowa po ukraińsku. Uprzemysłowione landy centrum, wschód i południe, są kulturalnie odzwierciedleniem ortodoksyjnych Rosjan. Niektóre części zachodnie były powiązane z Ukrainą dopiero po II wojnie światowej, historycznie mając inną kulturę.
- Animalsi wypowiadając sie na temat przeciążeń koni pracujących w zaprzęgach bazują na konkretnych, inżynierskich wyliczeniach.
- W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy zwiększoną presję ze strony rządów kilku krajów, które wspierają potężne grupy w sektorze prywatnym w celu nadzorowania mediów społecznych i alternatywnych źródeł informacji. Jest to wielopłaszczyznowy atak na naszą wolność, który już ograniczył rodzaje informacji, do których mają dostęp obywatele, a tym samym zawęża opcje polityczne, aby odpowiadały osobom sprawującym władzę.
- Patrząc z kosmosu, staje się jasne, że Ziemia jest prawdziwie żywą planetą, odmienną od każdego innego znanego świata w Układzie Słonecznym. Z kontynentami, płynnymi oceanami, pokrywami lodowymi, zmieniającymi się wzorami chmur i cienką, ale znaczącą atmosferą. Nasza planeta tętni życiem, zmieniając się z dnia na dzień i z sezonu na sezon. Bez atmosfery nasz świat byłby chłodniejszy o 33 ° C, co czyniłoby go niezdolnego do posiadania ciekłej wody na powierzchni.
- Mój ROZwój jest też pod wpływem kobiet. Jedną z nich jest Byron Katie, która wyjaśnia pojęcie arogancji
- Rada Europejska, czyli przywódcy 28 krajów członkowskich Unii, przedstawili po trzech dniach burzliwych obrad listę zaskakujących kandydatów na najważniejsze stanowiska w Brukseli. Po naradach, rówież Parlament Europejski wybrał swojego przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu europarlamentarzystów.
- Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie na otwarte Spotkanie Konfederacji w Nowym Targu i Zakopanem!
- Według najnowszych danych pochodzących z Międzynarodowego Funduszu Walutowego Wenezuela ma najmniejszy na świecie wzrost gospodarczy, największą inflację i dziewiątą największą stopę bezrobocia. Wskaźnik śmiertelności niemowląt zwiększył się 100 krotnie w ciągu ostatnich czterech lat. Ich waluta straciła 99 procent swojej wartości od początku 2012 roku. To się nazywa całkowite załamanie społeczne i gospodarcze. I stało się to pomimo faktu, że Wenezuela ma największe na świecie rezerwy ropy naftowej.