Reklama

2018-01-07 11:51:32

Reklama

Blog

ZAKOPANE. MIASTO KOBIET

Reklama

W plenerowej przestrzeni wystawienniczej w Parku Miejskim wciąż prezentowana jest wystawa zatytułowana „Zakopane. Miasto kobiet”. Szczególnie w kontekście ostatnich wydarzeń i trendów – odzyskiwania przez kobiety silnej tożsamości, stanowczych ruchów emancypacyjnych, sprzeciwiania się przemocy wobec kobiet i kreowania nowej, mocnej podmiotowości, wydaje się ona być wyrazistym głosem przypominającym o roli kobiet w historii i współczesności Zakopanego.

     Przypominam o tej wystawie, bo przemknęła trochę bez echa. Warto ją zobaczyć, póki jeszcze wisi (do kiedy, nie wiadomo). Do tej pory narracja o historii i tradycji miasta wydawała się być pisana z męskiego punktu widzenia. Ale dziś jest to już – na szczęście – anachroniczne i chyba niemożliwe. Oto poniżej wprowadzenie do wspomnianej wystawy.

     Liczby są nieubłagane. W 2015 roku na stu mężczyzn w Zakopanem przypadało sto piętnaście kobiet. I nie jest to przypadek. Od ostatnich dekad XIX wieku do dziś „piękna płeć” dominuje w naszej strukturze demograficznej. Zakopiańskiej przemianie – od biednej, nieznanej góralskiej wsi do modnego i popularnego centrum rekreacji, sportu, wydarzenia w polskiej kulturze – kobiety towarzyszą liczniej niż mężczyźni. Cóż z tego, że w cieniu często pozostają. Bez ich pracy, oddania, talentów, bez upartej woli i silnego charakteru połączonego z wdziękiem, bez miasta kobiet podlejsze byłoby miejsce po Giewontem. 
     Przypomnijmy. Klementyna Homolacs właścicielka dóbr zakopiańskich znacząco przyczyniła się w latach czterdziestych XIX wieku do powstania zakopiańskiej parafii. Miało to nie tylko religijne, ale też cywilizacyjne znaczenie.  Jadwiga Zamoyska stworzyła Szkołę Domowej Pracy Kobiet, do której, poza pannami z dobrych domów, przyjmowano także dziewczęta z tak zwanych niższych klas. Oczywisty – choć być może nie zamierzony – był emancypacyjny wymiar tego projektu. Fach, możliwość pracy i zarobkowania zmieniała pozycję kobiet w domu, rodzinie, społeczeństwie. Zmiana tym bardziej była prawdopodobna, że po Tatrami spotkać można było panie prawdziwie niebanalne. Niezależne, sprawcze, słynne talentem, wiedzą, przymiotami charakteru. 
     Wspaniała Helena Modrzejewska, dla której – choć nie tylko dla niej – do Zakopanego przybywał Tytus Chałubiński, Ignacy Paderewski, Stanisław Witkiewicz. Bronisława Dłuska, Maria Skłodowska-Curie, Klara Jelska – ileż uczyniły one dla leczących się w „polskim Davos”. Spotkanie z takimi osobami musiało odmieniać wyobrażenia o relacjach damsko-męskich i możliwych rolach kobiet w modernizującym się społeczeństwie. Duchowa aura miejsca, do którego przybywano by  wyzdrowieć, odrodzić się, przez chwilę choćby inaczej żyć, sprzyjała osłabieniu konwenansów, rozmiękczała stabuizowane, konserwujące bariery. Kobiety ubrały spodnie i w męskim towarzystwie chodziły w góry. Obrazoburcze były to czyny. 
     Potem przyszedł sport – narciarstwo i taternictwo – otwierając drogę, na której dziewczyny udowodniły, że chcą, mogą, potrafią. Pewnie, że czasami przychodziło za to płacić cenę najwyższą. Przy próbie kobiecego przejścia południowej ściany Zamarłej Turni giną młodziutkie siostry Marzena i Lida Skotnicówny. Ale ruchu na raz już osiągniętej emancypacyjnej drodze nikt już zatrzymać nie mógł. Narty i lina stały się dla wielu kobiet, także z góralskich rodzin, kluczem do kariery, mocniejszej pozycji, ciekawszego i pełniejszego życia. Helena Marusarzówna może być ich symbolem. 
     Wojna zniszczy szalony „pępek świata” i jego piękny gwiazdozbiór: Marusię Kasprowiczową, Zofię Stryjeńską, Ritę Sacchetto, Wandę Gentil-Tippenhauer, Helenę Roj-Kozłowską, Marię Pawlikowską-Jasnorzewską. Ich gwiezdny czas minął, bo realny socjalizm, który na pół wieku zagościł pod Giewontem był ponuro-poważny, buro-przaśny i zasadniczo wrogi barwności, indywidualności, subtelnemu wdziękowi istnienia. Mimo te wszystkie braki i niedobory, na przekór im Maria Bujakowa i Halina Micińska-Kenarowa współtworzyły i latami prowadziły znakomite artystyczne szkoły. Krystyna Słobodzińska twórczo i kompetentnie animowała miejską kulturę. Pracowały, tworzyły, działały Zofia Radwańska-Paryska, Anna Górska, Barbara Gawdzik-Brzozowska, Helena Warszawska, Ewelina Pęksowa trwałe zostawiając po sobie ślady w zakopiańskiej historii. A ileż niewymienionych tu z nazwiska znakomitych kobiet sprawiało, że sfeminizowane obszary – służba zdrowia, edukacja, obsługa ruchu turystycznego mimo ideologicznych absurdów działały. 
     Koniecznie pamięcią wracać trzeba do tamtego czasu. Do braku podstawowych dóbr, kolejek, biedy. Po to by uzmysłowić sobie, kim był zbiorowy anonimowy bohater przecież nie tylko tamtej rzeczywistości. To „One” – matki, żony, przyjaciółki, dziewczyniny i niewiasty wystawał, zdobywały, przemieniały szare na złote, podtrzymując i upiększając życie. Mimo symbolicznej i bywało fizycznej przemocy, mimo alkoholizmu, którego nie raz były ofiarami, pomimo różnych mimo. Jednoczył ten los panie, ceperki, góralki – prawdziwe przewodniczki tutejszego istnienia. „Zakopane jest opowieścią”, ale ta o mieście kobiet wciąż czeka na napisanie. Wszystkim jest nam potrzebna. Bez tego nie pojmiemy kim jesteśmy i w jakim miejscu biegnie nasza egzystencja.

 „Zakopane. Miasto kobiet”. Scenariusz i opracowanie: Fundacja „Zakopiańczycy. W poszukiwaniu tożsamości”. Opracowanie graficzne: Stanisław Berbeka. Wystawa zrealizowana na zamówienie i sfinansowana ze środków Urzędu Miasta Zakopanego. Park Miejski od strony ulicy Grunwaldzkiej. 

Zostań Patronem Tygodnika Podhalańskiego.

Reklama
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
koniczyna 2018-01-08 11:34:37
"Szczególnie w kontekście ostatnich wydarzeń i trendów ? odzyskiwania przez kobiety silnej tożsamości, stanowczych ruchów emancypacyjnych, sprzeciwiania się przemocy wobec kobiet i kreowania nowej, mocnej podmiotowości..."
a konkretnie - o co siem rozchodzi, jakie "ostatnie wydarzenia i trendy"?
czyżbym coś przeoczyła?
czy taka np Fibi lub Uorcyk, nie mówiąc już o mnie, nie mają silnej tożsamości i podmiotowości?
Ja np. w żaden sposób nie uważam, by panie demonstrujące pod lewackimi (tęczowymi, mojomacicowymi itp) hasłami były reprezentatywną dla Polek grupą. Bo chyba tylko o takie "wydarzenia i trendy" może chodzić.
Janowski 2018-01-08 10:19:21
Te rtyndy to feminizm , zwrócenie na kobiecość uwagi kolczykiem w d.... ? Chciałeś powiedzieć lewackość zakolczykowana tu i ówdzie ? wytatuowana doszczętnie ? Kolego Krupa nie podobają mi się twoje tryndowate wypociny i tyle ..
Góral z Trójmiasta 2018-01-07 23:27:27
Czyli jest szansa poznać jakąś samotną Zakopiankę z widokiem na Tatry :)
niepełnosprawny umysłowo 2018-01-07 13:10:34
Jak to leciało z ust .Nowośmiesznej emancypantki i feministki? : "Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet." A durny i bezmyślny tłum jak echo za nią powtarzał: "Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet."

Reklama
  • USŁUGI | inne
    WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
  • PRACA | dam
    Poszukuję KIEROWCY raz w tygodniu. Wyjazd na rehabilitację matki z dzieckiem. Trasa Nowy Targ - Andrychów. 503 852 848.
  • PRACA | dam
    Zatrudnie tynkarza z doświadczeniem lub pomocnika do przyuczenia. praca na terenie Podhala. wiecej informacji na nr tel. 535 290 865
    Tel.: 535
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
  • MOTORYZACJA | sprzedaż
    SKUTER SNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
  • SPRZEDAŻ | różne
    LIKWIDACJA SKLEPU "WOD-NA I ŁAZIENKI". WYPRZEDAŻ ASORTYMENTU W ATRAKCYJNYCH CENACH. W tym: baterie, umywalki, itp. Zapraszamy: ul. Chramcówki 33, Zakopane.
  • PRACA | dam
    Pensjonat w Zakopanem zatrudni KONSERWATORA, koniecznie zmotoryzowanego. Praca na 1/2 etatu 666378357.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    Sprzedam DOM, centrum Zakopanego - 602 633 931.
  • USŁUGI | budowlane
    WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
  • SPRZEDAŻ | różne
    OPAŁ BUK. 660 079 941.
  • PRACA | dam
    Orlen Białka Tatrzańska kasjer sprzedawca. Praca w systemie zmianowym, elastyczny grafik. Zapraszam do składania aplikacji! Obowiązki: Obsługa klientów przy kasie. Sprzedaż paliw i to. 501708897
    Tel.: 501708897
  • PRACA | dam
    Przyjmę DO OPIEKI NAD STARSZĄ OSOBĄ. 665 602 766.
  • PRACA | dam
    Hotel **** w Zakopanem zatrudni PRACOWNIKA TECHNICZNEGO /zmiany dzienne i nocne/. Tel. (w godz: 8:00-15:00) + 48 665 678 182.
  • USŁUGI | budowlane
    WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
  • SPRZEDAŻ | różne
    OPAŁ BUK. 660 079 941.
  • PRACA | dam
    ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO, KELNERKĘ. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
  • PRACA | dam
    Hotel **** w Zakopanem zatrudni KUCHARZA a la Carte tel. + 48 792 276 261
  • USŁUGI | budowlane
    FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
  • USŁUGI | budowlane
    KAMIENIARSTWO. 882080371.
  • NIERUCHOMOŚCI | wynajem
    WYDZIERŻAWIĘ DZIAŁKĘ W LUDŻMIERZU PRZY DRODZE NA CZARNY DUNAJEC. 608 729 122
  • PRACA | dam
    PRZYJMĘ MURARZY, DEKARZY, CIESLI DACHOWYCH. PRACA POLSKA-NIEMCY. 608 729 122
  • PRACA | dam
    NIEMCY: murarz, cieśla, malarz, ocieplenia, elekryk, spawacz, operator koparki, dźwigowy. Umowy na warunkach Niemieckich 0048 601 218 955
  • SPRZEDAŻ | zwierzęta
    Sprzedam klacz rasy śląskiej 1.5 roku. 782049935
    Tel.: 782049935
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    PORONIN MAJERCZYKÓWKA - DZIAŁKA 4000 m - dojazd bezpośredni z drogi, uzbrojona - 607 506 428.
  • NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
    DZIAŁKA NIEBUDOWLANA, Zakopane, ul. Broniewskiego, 1900 m, dojazd prosto z ulicy, widok na Tatry - 607 506 428.
  • SPRZEDAŻ | różne
    Sprzedam piękny STóŁ KONFERENCYJNO-BILARDOWY (10 osób) z krzesłami. Wymiary stołu: 280 x 150 x 82. Cena do negocjacji. Odbiór: Zakopane. Kontakt: podhale2025@onet.pl
  • USŁUGI | budowlane
    TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
  • PRACA | dam
    Regipsy Austria 2500 Euro netto bez zakwaterowania Wiedeń szukamy parami Monterów zatrudnienie na warunkach austryjackich + kasa urlopowa. +436606388124 office@mpabau.at
    Tel.: +436606388124
    E-mail: office@mpabau.at
  • PRACA | dam
    Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
  • USŁUGI | budowlane
    MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
  • SPRZEDAŻ | różne
    DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
  • USŁUGI | budowlane
    OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
2025-10-09 21:36 Zmiana organizacji ruchu w Rabce na Zaborni 2025-10-09 20:57 Budowa bloku komunalnego na finiszu 2025-10-09 20:40 Stłuczka dwóch osobówek w Szczawnicy 1 2025-10-09 20:00 Rusza gazyfikacja Rdzawki 1 2025-10-09 19:15 Dach nad głową, czyli bój o zwolnione mieszkanie blisko Krupówek 4 2025-10-09 18:30 Jan Kubik z Krościenka nominowany do prestiżowej nagrody 2025-10-09 17:43 Zmiany w zamknięciu popularnych szlaków na Babiej Górze 2025-10-09 17:00 Za dużo dzieci w jednej klasie. Rodzice z Zakopanego chcą zmian 1 2025-10-09 16:51 Sprzedaż sadzonek ze szkółki leśnej 2025-10-09 16:20 Kłusownicy w Nowem Bystrem i Zębie? 5 2025-10-09 15:45 Zmarł wieloletni nauczyciel z Liceum. im. Balzera w Zakopanem 2025-10-09 15:28 Przeszukali jego mieszkanie i znaleźli narkotyki 1 2025-10-09 15:25 Jechał samochodem, chociaż miał zakaz 2025-10-09 14:59 Czy doczekamy się na piękną jesień? Widać światełko w tunelu 2025-10-09 14:30 "Kultura na poziomie". Rusza kolejny cykl koncertów w Poroninie 2025-10-09 14:00 Nieproszeni goście w zakopiańskich szkołach - słodycze, alkohol i zniszczone ogrodzenia 8 2025-10-09 13:31 W Beskidy wróciła jesień 2025-10-09 13:00 Amatorski Turniej Koszykówki 2025-10-09 12:00 Po co niszczyć drogowskazy w Tatrach 7 2025-10-09 11:00 Zapiszcie się na Bieg Hasiora 2025-10-09 10:30 "Jedna bitwa po drugiej" ze świetną obsadą. Mamy dla Was bilety 2025-10-09 10:00 Wejście do szpitala od strony apteki ponownie otwarte 2025-10-09 09:30 Fundusze Europejskie wspierają nowoczesną fizjoterapię onkologiczną w Małopolsce 2025-10-09 08:59 W czwartek i piątek utrudnienia dla kierowców w Nowym Targu 2025-10-09 08:10 Wypadek quada Poroninie 7 2025-10-09 08:00 Porwany dla okupu 6 2025-10-08 21:00 Brutalnie pobił 42-latka 2 2025-10-08 20:18 Pokazał się nam Giewont na koniec dnia. Takie widoki z Nosala (WIDEO) 2025-10-08 19:25 Zakopane przez chwilę miało połączenia lotnicze, a nawet własne lotnisko 2 2025-10-08 19:00 Różnorodnie i pięknie jest na Ciągłówce (WIDEO) 2025-10-08 18:00 Droga w Ratułowie zamknięta na dwa tygodnie, objazd przez Czerwienne 2025-10-08 17:30 Wpadli za kradzież z włamaniem (WIDEO) 1 2025-10-08 17:00 Pomóż bezdomnym zwierzętom 2025-10-08 16:00 Starlink w Tatrach 3 2025-10-08 15:30 Redyk jesienny w Szczawnicy 12 2025-10-08 15:00 Relacje - rozwój - rozsądek 2025-10-08 14:00 Marsz marsz Dąbrowski na Rynku w Nowym Targu, czyli wielkie święto licealistów (WIDEO) 4 2025-10-08 13:30 Koncert Ojcu Świętemu 4 2025-10-08 13:00 Nowa łódź strażacka dla druhów z Tylmanowej 2025-10-08 12:00 Akcje ratownicze na Babiej Górze 3 2025-10-08 11:00 Zielonym szlakiem na królową Beskidów (WIDEO) 3 2025-10-08 10:00 Konkurencja dla pendolino? 2025-10-08 10:00 Całkowite zamknięcie remontowanej ulicy Sienkiewicza dla samochodów 2 2025-10-08 09:00 Dźwięki Orawy (WIDEO) 2025-10-08 07:54 Poranne mgły i chmury nad miastem, przed nami przerwa w opadach deszczu 1 2025-10-07 21:35 Atak nożownika w Zakopanem. Prokuratura oskarża 60-latka 1 2025-10-07 20:59 Strażacy gościli u strażników granicznych. Symulacja pożaru 2025-10-07 20:00 Redyk Bacy Józefa Klimowskiego w drodze do Nowego Targu (WIEDEO) 2 2025-10-07 19:00 Wywrotka łodzi i poszukiwania zaginionych pasażerów, czyli ostry trening na granicy 2025-10-07 18:30 Przewrócił się jadąc hulajnogą - czeka go proces 5
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2025-10-09 22:56 1. @do pola - współczuję sąsiadów, z którymi przekazujesz w niedzielę tzw. znak pokoju i miłości bliżniego. @uchany pisior na pewno nie nie jest Polakiem, bo tyle błędów to nawet dzieci w podstawówce nie robią. Takie patriotyczne wychowanie. 2025-10-09 22:47 2. ZA DUŻO POBŁAŻLIWOŚCI DLA HOŁOTY I ZA NISKIE KARY - dlatego jest jej coraz więcej . Łamanie przepisów dotyczących zachowania w parkach narodowych powinno być obłożone tak wysokimi karami żeby jednemu z drugim bezmózgowcowi w pustym łbie zaświeciła się lampka ostrzegawcza przed możliwymi konsekwencjami swojego buractwa. Wystarczy ustalić dolną granicę w wysokości 10 tys. zł , plus pokrycie kosztów czyszczenia skał, napraw zniszczonych elementów informacyjnych i tym podobnych - znajdujących się na terenie TPN. Pusta pała zrozumie tylko porządne walnięcie po kieszeni. Nic więcej. 2025-10-09 22:36 3. Wszystkie pokoiki w suterynach za 500 zł macie zarezerwowane na Sylwestra? 2025-10-09 22:29 4. Pani Czytelniczko. Bo nie rozumiem. Ślady po kulach. Skóry w restauracji. Nogi bez śladów po wnykach. I wiele osób zbiera grzyby. A nocą widziała pani quady. Podsumowując co się robi nocą w lesie nogi zwierząt padły łupem leśniczego/myśliwego w restauracjach na Słowacji jest wyborny gulasz z sarny i rogi lelenia a dzielnicowemu niech pańcia du...y nie zawraca. Turystce polecam wodopój u cudownych wód. Może nad morzem. 2025-10-09 22:12 5. Mogły zostać upolowane nie koniecznie akurat tu. Tak samo można upolować zwierzynę w gdzieś w Polsce, a ktoś poprostu wyrzucił skórę. Ameryki nie odkryliście... 2025-10-09 21:36 6. Osobówki na lory. 2025-10-09 21:11 7. "Z kolei wiceburmistrz Iwon Grzebyk Dulak stwierdziła, że złożone przez rodziców pismo nie spełniało znamion petycji i zostało potraktowane jak pisemny wniosek." No, co za rodzice! Pismo nie spełniało wymagań! Przecież to jest URZĄD! Chwała IM za to, że w ogóle na to popatrzyli! 2025-10-09 21:10 8. 8 października 2025 https://bip.zakopane.eu/zalacznik/57974 "MAŁOPOLSKI WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW zawiadamia o wydaniu decyzji z dnia 7.10.2025 r. sygn. DNT-VI.5140.4.2023 orzekającej nie wpisać do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego historycznego układu urbanistycznego części miasta Zakopane w granicach "Parku Kulturowego obszar ul. Krupówki" https://ocdn.eu/pulscms-transforms/1/Qv7k9kpTURBXy9mY2JlNDlhOTdlMGIzYTZjZTFlODQ0ZGU2MzM3ZWNlZC5wbmeTlQMAAM0C5s0CWZUCzQOsAMLDlQIAzQJLwsPeAAOhMAWhMQGhM8M "Ulica Krupówki w Zakopanem, będąca jedną z najbardziej rozpoznawalnych przestrzeni publicznych w Polsce, przez ostatnie dziesięciolecia uległa znacznym przekształceniom urbanistycznym, architektonicznym oraz funkcjonalnym. Obecny charakter ulicy w dużym stopniu odbiega od pierwotnej struktury przestrzennej i estetycznej. Znaczna ingerencja w historyczną tkankę urbanistyczną , dominacja funkcji komercyjnych, brak jednorodności stylistycznej, zatarcie wartości autentyzmu - to główne przyczyny dla których MWKZ orzekł jak na wstępie." 2025-10-09 21:03 9. Radny Tatar ostatni który powinien wypowiadać się o uczciwym załatwianiu spraw z nieruchomościami 2025-10-09 20:50 10. To w końcu tym gazem wolno będzie ogrzewać domy i szkoły czy też pieniądze są w błoto wyrzucone?
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama