ARTUR HAJZER IN MEMORIAM

Nie znałem go dobrze, ot kilka spotkań, kilka rozmów, kilka wspomnień. Ale Artur – znany w środowisku wspinaczkowym jako „Słoń” – był niemalże moim równolatkiem (rocznik 1962). Siłą rzeczy śledziłem jego górską karierę, przede wszystkim u boku Jerzego Kukuczki. Zaczynał jak wszyscy w Polsce – w Tatrach, z końcem lat 70. Potem Alpy, Hindukusz (Tiricz Mir) i jakiś nepalski sześciotysięcznik.
     Pierwszy zdobyty ośmiotysięcznik to Manaslu w 1986 roku wraz z Jerzym Kukuczką. Już rok później, w 1987, pierwsze zimowe wejście na Annapurnę ponownie z Jerzym Kukuczką. Hajzer miał wówczas 25 lat, dla Kukuczki był to 13 ośmiotysięcznik. I w tym samym roku jesienią Shisha Pangma nową drogą z Kukuczką i Wandą Rutkiewicz. I jeszcze nowa droga na Annapurnie Wschodniej w 1988 roku.
     W maju 1989 roku mocna polska wyprawa atakuje Everest. Atakują szczyt Zachodnią Granią. 24 maja 1989 na wierzchołku stają kierownik wyprawy Eugeniusz Chrobak i Andrzej Marciniak. W pierwszym obozie na przełęczy Lho La na zwycięzców czekały dwa zespoły. Następnego dnia w gęstej śnieżycy z trudem znaleźli powrotną drogę, która wymagała podejścia na grań Khumbutse. Do grani brakowało im już tylko pięćdziesięciu metrów kiedy zeszła lawina. W lawinie tej zginęli Mirosław „Falco” Dąsal, Mirosław Gardzielewski, Andrzej Zygmunt Heinrich i Wacław Otręba. Eugeniusz Chrobak przeżył, ale miał złamaną nogę, był w szoku. Andrzej Marciniak wygrzebał się z lawiniska o własnych siłach. Masy śniegu odcięły Lho La od bazy wyprawy. W nocy zmarł Chrobak. Marciniak został sam, zgubił okulary, dostał kurzej ślepoty, nic nie widział. Artur Hajzer uczestniczący w wyprawie Reinholda Messnera na południową ścianę Lhotse był już w Kathmandu. Natychmiast zaczął organizować pomoc. Kiedy okazało się, że użycie śmigłowca jest niemożliwe, wraz z dwoma wybitnymi nowozelandzkimi wspinaczami – Robem Hallem i Garym Ballem – zorganizował wyprawę ratunkową od strony chińskiej, czy też raczej tybetańskiej, przez lodowiec Rongbuk. Wyprawa ratunkowa po Andrzeja Marciniaka została już wielokrotnie szczegółowo opisana jako jedna z najgłośniejszych akcji ratunkowych w historii podboju Himalajów. 1 czerwca, po pięciu dniach samotnego oczekiwania, Marciniak usłyszał głosy – Hajzer, Ball i Hall dotarli na przełęcz. Był uratowany.
     W październiku 1989 roku na Lhotse ginie Jerzy Kukuczka – przyjaciel i mentor „Słonia”. Te dwie tragedie na przestrzeni kilku miesięcy przelały czarę goryczy. Niespełna trzydziestoletni Hajzer porzuca góry wysokie. I rzuca się w wir biznesu pokazując wielkie zdolności organizacyjne i menedżerskie. Wraz z przyjaciółmi zakłada firmę Alpinus, kojarzoną przez wszystkich miłośników sportów przestrzeni w Polsce. Kiedy w czasie kryzysu Alpinus bankrutuje, Hajzer z Majerem nie załamują się. Zakładają nową firmę, dziś równie dobrze znaną i nadal się rozwijającą – HiMountain.
     W wysokie góry wrócił dopiero w 2005 roku, po piętnastu latach przerwy. W 2008 zdobył Dhaulagiri, w 2010 wszedł na Nanga Parbat, a rok później na Makalu. W lutym 2008 roku podczas przejścia fragmentu grani Tatr Zachodnich spadł z lawiną, ale dzięki szczęściu i szybkiej akcji ratowników TOPR odkopano go żywego. Sprawa ta odbiła się głośnym echem w środkach masowego przekazu.
     W 2009 wymyślił program Polski Himalaizm Zimowy, który miał być wielkim powrotem Polaków do pierwszej ligi himalajskiego wspinania. Kierował zwycięską zimową wyprawą podczas której Adam Bielecki i Janusz Gołąb zdobyli Gasherbrum I. Koordynował z kraju zakończoną zwycięstwem i tragedią tegoroczną zimową wyprawę na Broad Peak. Po śmierci Macieja Berbeki i Tomasza Kowalskiego odezwały się liczne i poważne słowa krytyki skierowane przeciwko programowi Polski Himalaizm Zimowy, jak i osobiście przeciwko Hajzerowi.
     W czerwcu wyjechał z Marcinem Kaczkanem na małą, sfinansowaną z prywatnych środków wyprawę, mającą na celu pierwszy trawers Gasherbrumów I i II. 7 lipca 2013 spadł około pięciuset metrów tzw. Kuluarem Japońskim, pomiędzy obozami II a III. Dziś, 10 lipca, Marcin Kaczkan potwierdził, że znalazł Hajzera martwego.
     Współtworzył potęgę polskiego wspinania w górach wysokich w okresie jego świetności. Po piętnastu latach powrócił, aby odrodzić polskie zimowe wspinanie w Himalajach i Karakorum.
     Ta seria górskich śmierci nie daje mi spokoju. Ale nie piszę tego po to, by nie mający pojęcia o górach frustraci zaczęli zamieszczać idiotyczne komentarze o rzekomych egoistach lub samobójcach. Piszę, byśmy pamiętali „Słonia”. Bo zawsze ludzie będą chodzić w góry – w Tatry i w Himalaje, latem i zimą, wygodną ścieżką i przewieszoną ścianą. Niektórzy już z tych gór nie wrócą.
     I powraca do mnie ta scena gdy 1 czerwca 1989 do tracącego nadzieję na ratunek Andrzeja Marciniaka dochodzą Artur Hajzer, Gary Ball i Rob Hall. Na zdjęciu zrobionym już niżej, na granicznej przełęczy Kodari, stoją w czwórkę uśmiechnięci – bo znowu się udało! Powraca do mnie ta scena, bo wszyscy już nie żyją. Pierwszy z tego grona odszedł Gary Ball, w październiku 1993, na skutek wysokościowego obrzęku mózgu na Dhaulagiri. Rob Hall zginął w maju 1996 na Evereście podczas jednej z największych tragedii na tym szczycie, opisanej przez Jona Krakauera w słynnej książce „Wszystko za Everest” („Into Thin Air”). Andrzej Marciniak cudownie ocalały i uratowany na Lho La, zginął podczas wspinaczki w Tatrach, na Pośredniej Grani, w sierpniu 2009 roku. Trzy dni temu odszedł ostatni z tej czwórki – Artur Hajzer „Słoń”. Cześć jego pamięci. Niech odpoczywa w pokoju.