2018-01-07 11:51:32

BLOG Maciej Krupa

Blog

ZAKOPANE. MIASTO KOBIET

Reklama

W plenerowej przestrzeni wystawienniczej w Parku Miejskim wciąż prezentowana jest wystawa zatytułowana „Zakopane. Miasto kobiet”. Szczególnie w kontekście ostatnich wydarzeń i trendów – odzyskiwania przez kobiety silnej tożsamości, stanowczych ruchów emancypacyjnych, sprzeciwiania się przemocy wobec kobiet i kreowania nowej, mocnej podmiotowości, wydaje się ona być wyrazistym głosem przypominającym o roli kobiet w historii i współczesności Zakopanego.

Fot. Maciej Krupa

Przypominam o tej wystawie, bo przemknęła trochę bez echa. Warto ją zobaczyć, póki jeszcze wisi (do kiedy, nie wiadomo). Do tej pory narracja o historii i tradycji miasta wydawała się być pisana z męskiego punktu widzenia. Ale dziś jest to już – na szczęście – anachroniczne i chyba niemożliwe. Oto poniżej wprowadzenie do wspomnianej wystawy.

Liczby są nieubłagane. W 2015 roku na stu mężczyzn w Zakopanem przypadało sto piętnaście kobiet. I nie jest to przypadek. Od ostatnich dekad XIX wieku do dziś „piękna płeć” dominuje w naszej strukturze demograficznej. Zakopiańskiej przemianie – od biednej, nieznanej góralskiej wsi do modnego i popularnego centrum rekreacji, sportu, wydarzenia w polskiej kulturze – kobiety towarzyszą liczniej niż mężczyźni. Cóż z tego, że w cieniu często pozostają. Bez ich pracy, oddania, talentów, bez upartej woli i silnego charakteru połączonego z wdziękiem, bez miasta kobiet podlejsze byłoby miejsce po Giewontem.

Przypomnijmy. Klementyna Homolacs właścicielka dóbr zakopiańskich znacząco przyczyniła się w latach czterdziestych XIX wieku do powstania zakopiańskiej parafii. Miało to nie tylko religijne, ale też cywilizacyjne znaczenie. Jadwiga Zamoyska stworzyła Szkołę Domowej Pracy Kobiet, do której, poza pannami z dobrych domów, przyjmowano także dziewczęta z tak zwanych niższych klas. Oczywisty – choć być może nie zamierzony – był emancypacyjny wymiar tego projektu. Fach, możliwość pracy i zarobkowania zmieniała pozycję kobiet w domu, rodzinie, społeczeństwie. Zmiana tym bardziej była prawdopodobna, że po Tatrami spotkać można było panie prawdziwie niebanalne. Niezależne, sprawcze, słynne talentem, wiedzą, przymiotami charakteru.

Wspaniała Helena Modrzejewska, dla której – choć nie tylko dla niej – do Zakopanego przybywał Tytus Chałubiński, Ignacy Paderewski, Stanisław Witkiewicz. Bronisława Dłuska, Maria Skłodowska-Curie, Klara Jelska – ileż uczyniły one dla leczących się w „polskim Davos”. Spotkanie z takimi osobami musiało odmieniać wyobrażenia o relacjach damsko-męskich i możliwych rolach kobiet w modernizującym się społeczeństwie. Duchowa aura miejsca, do którego przybywano by wyzdrowieć, odrodzić się, przez chwilę choćby inaczej żyć, sprzyjała osłabieniu konwenansów, rozmiękczała stabuizowane, konserwujące bariery. Kobiety ubrały spodnie i w męskim towarzystwie chodziły w góry. Obrazoburcze były to czyny.

Potem przyszedł sport – narciarstwo i taternictwo – otwierając drogę, na której dziewczyny udowodniły, że chcą, mogą, potrafią. Pewnie, że czasami przychodziło za to płacić cenę najwyższą. Przy próbie kobiecego przejścia południowej ściany Zamarłej Turni giną młodziutkie siostry Marzena i Lida Skotnicówny. Ale ruchu na raz już osiągniętej emancypacyjnej drodze nikt już zatrzymać nie mógł. Narty i lina stały się dla wielu kobiet, także z góralskich rodzin, kluczem do kariery, mocniejszej pozycji, ciekawszego i pełniejszego życia. Helena Marusarzówna może być ich symbolem.

Wojna zniszczy szalony „pępek świata” i jego piękny gwiazdozbiór: Marusię Kasprowiczową, Zofię Stryjeńską, Ritę Sacchetto, Wandę Gentil-Tippenhauer, Helenę Roj-Kozłowską, Marię Pawlikowską-Jasnorzewską. Ich gwiezdny czas minął, bo realny socjalizm, który na pół wieku zagościł pod Giewontem był ponuro-poważny, buro-przaśny i zasadniczo wrogi barwności, indywidualności, subtelnemu wdziękowi istnienia. Mimo te wszystkie braki i niedobory, na przekór im Maria Bujakowa i Halina Micińska-Kenarowa współtworzyły i latami prowadziły znakomite artystyczne szkoły. Krystyna Słobodzińska twórczo i kompetentnie animowała miejską kulturę. Pracowały, tworzyły, działały Zofia Radwańska-Paryska, Anna Górska, Barbara Gawdzik-Brzozowska, Helena Warszawska, Ewelina Pęksowa trwałe zostawiając po sobie ślady w zakopiańskiej historii. A ileż niewymienionych tu z nazwiska znakomitych kobiet sprawiało, że sfeminizowane obszary – służba zdrowia, edukacja, obsługa ruchu turystycznego mimo ideologicznych absurdów działały.

Koniecznie pamięcią wracać trzeba do tamtego czasu. Do braku podstawowych dóbr, kolejek, biedy. Po to by uzmysłowić sobie, kim był zbiorowy anonimowy bohater przecież nie tylko tamtej rzeczywistości. To „One” – matki, żony, przyjaciółki, dziewczyniny i niewiasty wystawał, zdobywały, przemieniały szare na złote, podtrzymując i upiększając życie. Mimo symbolicznej i bywało fizycznej przemocy, mimo alkoholizmu, którego nie raz były ofiarami, pomimo różnych mimo. Jednoczył ten los panie, ceperki, góralki – prawdziwe przewodniczki tutejszego istnienia. „Zakopane jest opowieścią”, ale ta o mieście kobiet wciąż czeka na napisanie. Wszystkim jest nam potrzebna. Bez tego nie pojmiemy kim jesteśmy i w jakim miejscu biegnie nasza egzystencja.

„Zakopane. Miasto kobiet”. Scenariusz i opracowanie: Fundacja „Zakopiańczycy. W poszukiwaniu tożsamości”. Opracowanie graficzne: Stanisław Berbeka. Wystawa zrealizowana na zamówienie i sfinansowana ze środków Urzędu Miasta Zakopanego. Park Miejski od strony ulicy Grunwaldzkiej.

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

koniczyna 2018-01-08 11:34:37

"Szczególnie w kontekście ostatnich wydarzeń i trendów ? odzyskiwania przez kobiety silnej tożsamości, stanowczych ruchów emancypacyjnych, sprzeciwiania się przemocy wobec kobiet i kreowania nowej, mocnej podmiotowości..."
a konkretnie - o co siem rozchodzi, jakie "ostatnie wydarzenia i trendy"?
czyżbym coś przeoczyła?
czy taka np Fibi lub Uorcyk, nie mówiąc już o mnie, nie mają silnej tożsamości i podmiotowości?
Ja np. w żaden sposób nie uważam, by panie demonstrujące pod lewackimi (tęczowymi, mojomacicowymi itp) hasłami były reprezentatywną dla Polek grupą. Bo chyba tylko o takie "wydarzenia i trendy" może chodzić.

Janowski 2018-01-08 10:19:21

Te rtyndy to feminizm , zwrócenie na kobiecość uwagi kolczykiem w d.... ? Chciałeś powiedzieć lewackość zakolczykowana tu i ówdzie ? wytatuowana doszczętnie ? Kolego Krupa nie podobają mi się twoje tryndowate wypociny i tyle ..

Góral z Trójmiasta 2018-01-07 23:27:27

Czyli jest szansa poznać jakąś samotną Zakopiankę z widokiem na Tatry :)

niepełnosprawny umysłowo 2018-01-07 13:10:34

Jak to leciało z ust .Nowośmiesznej emancypantki i feministki? : "Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet." A durny i bezmyślny tłum jak echo za nią powtarzał: "Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet. Dość dyktatury kobiet."

Reklama

Galerie

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Pokonkursowa wystawa Moje Zakopane

Jubileuszowa Gala konkursu Tatrzańska Jesień

Gala Stypendialna Powiatu Tatrzańskiego

Fenomen krakowskiej szopki

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA od A do Z. 572624414.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOM CENTRUM - ZAKOPANE - 609 09 35 99.
USŁUGI | budowlane
Witam, oferujemy Państwu kompleksowe usługi prac brukarskich.Wykonujemy między innymi: - odwodnienia - korytowanie - utwardzanie terenu - przygotowanie terenu pod ogrody-k W celu jakichkolwiek pytań i informacji proszę o kontakt 798 366 466. 798366466 biuro@czorsztynski.com biuro@czorsztynski.com
Tel.: 798366466
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam MIESZKANIE 4-pokojowe, 73 m2, I piętro, balkon, piwnica. Bardzo dobra lokalizacja, Nowy Targ, ul. Podtatrzańska. 604 905 727, monika1971@op.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Kościelisko-Czajki dom z super widokiem -sprzedam 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
BIAŁKA TATRZAŃSKA - atrakcyjna działka 1398 m2 z pozwoleniem na budowę blisko wyciągu----sprzedam 660797241 b12.pl.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Wynajmę lokal do prowadzenia działalności gastronomicznej (kuchnia i sala dla gości) w centrum Zakopanego- gotowy bądź do niewielkiego remontu-tel. 666522367
Tel.: 666522367
PRACA | dam
RESTAURACJA REGIONALNA w Zakopanem zatrudni KUCHARZA oraz KELNERA. 604 450 060.
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA MIESZKANIE lub POKÓJ - 880 390 028.
USŁUGI | inne
MYCIE DOMÓW DREWNIANYCH - 880 363 281.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni KIEROWCĘ. Dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni EKSPEDIENTKĘ. Bardzo dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
MIESZKANIE 45 m2, V piętro, z windą, duży balkon z widokiem na Tatry. 606 689 441.
PRACA | dam
PRACOWNIK PRODUKCJI MEBLI Producent mebli, firma K|MW poszukuje pracownika przy produkcji mebli i elementów wykończeniowych wnętrz. Miejsce pracy: Skawa Praca od poniedziałku do piątku. Zatrudnienie - umowa o pracę.. 698688132 poczta@kumorowicz.pl
Tel.: 698688132
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę budowalną min 10 arów z widokiem na Tatry. Koniecznie dojazd uregulowany, widok na góry. Zakopane, Ząb, Kościelisko, Gliczarów.. 600404554 grz.wicik@gmail.com
Tel.: 600404554
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SHIH TZU.730 519 594.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU (katalizatory, akumulatory, silniki, kable, blacha cynkowa itp.) 533 782 239.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
ZDROWIE I URODA
Poszukiwany/a: Rehabilitant/Rehabilitantka OWR Krywań I Murzasichle Szukamy ambitnego i zaangażowanego rehabilitanta, który wspólnie z nami bedzie pomagał pacjentom wracać do sprawności.. 601544146 www.krywan-tatry.pl biuro@krywan-tatry.pl
Tel.: 601544146
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOM W JABŁONCE centrum. 605 306 294.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 080, 600 035 355.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
MOTORYZACJA | sprzedaż
MITSHUBISHI OUTLANDER 2,2 DI-D, 4X4, r.p.2014, przebieg 224 tys. km, I właściciel, bogata wersja Intense Plus, dodatkowo kpl. kół zimowych z felgami, zdejmowany hak,oryginalny bagażnik dachowy. 605 564 270.
PRACA | dam
Przyjmę do pracy na recepcję i do sprzątania apartamentów. Praca stała w Kościelisku. +48698954671 osadawidokowa.pl d.zacharko@gorskagrupa.pl
Tel.: 48698954671
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.