2018-02-24 20:33:32

Reklama

BLOG Maciej Krupa

Blog

ZAMILCZANY NA ŚMIERĆ

W sierpniu 2018 roku podczas Zakopiańskiego Festiwalu Literackiego, po raz drugi po jej odnowieniu, przyznana zostanie Literacka Nagroda Zakopanego. Postaramy się tu przybliżyć kilka książek, które zostały wydane w ubiegłym roku, a ich autorzy mają szansę na tę nagrodę. Na początek Mariusz Urbanek, doświadczony autor licznych, popularnych biografii, którego opowieść o życiu Kornela Makuszyńskiego zbiera zarówno fakty powszechnie znane i przeczuwane, jak i te skryte, zapomniane, szerzej nieznane.

To zdumiewające, że jeden z najpopularniejszych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego i jeden z najbardziej znanych twórców polskiej literatury dla dzieci i młodzieży, do tej pory nie miał swojej biografii! Ale już ma i jest to lektura zajmująca, barwny obraz minionej epoki i portret postaci, o której – jak się wydaje – wiemy wszystko.

Makuszyński w powszechnym oglądzie pozostaje sympatycznym i dowcipnym starszym panem, autorem 120 przygód Koziołka Matołka, Szatana z siódmej klasy i Awantury o Basię. Tymczasem z książki Mariusza Urbanka wyłania się postać dalece niejednoznaczna, momentami mroczna i bez wątpienia pełna sprzeczności. Utalentowany rymopis, którego twórczość dla dorosłych nie wytrzymała próby czasu i pozostaje znany jako autor książek dla dzieci. Własnych dzieci nie miał i ponoć w codziennym życiu za nimi nie przepadał. Ale pisał dla nich z wyjątkowym wyczuciem, fundował biednym góralskim dzieciom setki par nart, wspierał budowę rabczańskiego sanatorium dziecięcego.

Był dwukrotnie żonaty, za każdym razem szczęśliwie, choć jego pierwsza żona przedwcześnie zmarła. I mimo, że kochał swoje żony, a w powieściach tworzył fantastyczne, wyraziste postaci niezależnych dziewcząt, to w swojej publicystyce i w felietonach był niepoprawnym mizoginem. W stosunku do kobiet używał słów i określeń, które dziś chyba nie mogłyby się ukazać drukiem, a ich autor zostałby przez opinię publiczną skazany na infamię. Nie ośmielam się tu ich przytoczyć.

Podobnie nie mam odwagi cytować ksenofobicznych i zjadliwie antysemickich tekstów Makuszyńskiego. Ten pozytywny, pogodny, radosny i otwarty człowiek był jednocześnie zagorzałym antysemitą. Mariusz Urbanek tłumaczy to klimatem epoki i podkreśla, że Makuszyński jednocześnie utrzymywał koleżeńskie stosunki z licznymi pisarzami żydowskiego pochodzenia. To fakt, ale nie sposób dziś przejść obojętnie wobec tak jawnie ksenofobicznej retoryki, nie sposób jej usprawiedliwić. Z jednej strony tradycyjny, konserwatywny endek, a z drugiej przyjaciel skamandrytów, Żydów i lewaków, jedyny, który dobrze czuł się w Ziemiańskiej przy bardzo różnych stolikach.

Przed wojną człowiek zamożny, popularny, mówiąc językiem współczesnym – celebryta. Jego książki ukazywały się regularnie w wielkich na owe czasy nakładach. Wraz z Marianem Walentynowiczem stworzył najpopularniejsze polskie komiksy, wydawane do dziś. Na podstawie jego powieści kręcono filmy. Po wojnie żył w biedzie w Zakopanem, chory, zapomniany, niewydawany, nieobecny. Przed wojną obdarzony godnością honorowego obywatela Zakopanego i honorowego członka Związku Górali. Po wojnie na jego pogrzebie nie było żadnych oficjalnych delegacji, ani władz miejskich, ani przedstawicieli stowarzyszeń. Popularność Makuszyńskiego powróciła dopiero po jego śmierci i po październikowej odwilży.

Pionier w dziedzinie polskiego komiksu, był także współtwórcą tak dziś popularnych faktów medialnych. ówczesna prasa musiała spełniać rolę, którą dziś wypełniają, poza gazetami, media elektroniczne z internetem na czele. Zapełniał więc łamy pism wymyślonymi, niestworzonymi opowieściami, stanowiącymi informacyjną papkę dla ówczesnego masowego czytelnika. Śledząc losy Makuszyńskiego zastanawiałem się czy był koniunkturalistą. Czy jego flirt z endecją to szczery wyraz przekonań, czy też zewnętrzny wizerunek mający mu zapewnić prestiżową posadę w lwowskim „Słowie Polskim”? Bo przecież po wojnie tkwił w swoim ukochanym Zakopanem, a jedna socrealistyczna książeczka, kilka wierszy sławiących kogo trzeba i zapewne mógłby wrócić na salony, na łamy gazet, do księgarń. Nie zrobił tego. I – jak trafnie napisał Mariusz Urbanek – „Makuszyński został zamilczany na śmierć”.

Zakopane to było ważne miejsce w życiu Makuszyńskich. Miejsce letniego i zimowego wypoczynku, miejsce rodzinne – teść pana Kornela miał tu wakacyjny dom, to także ostatnia życiowa przystań po ucieczce ze zniszczonej po powstaniu Warszawy. Wiele miejsca poświęcił Zakopanemu w swojej twórczości, przechodząc od złośliwego sceptycyzmu do niemal bezkrytycznej apoteozy miasteczka pod Giewontem. Zawdzięczamy mu prześmieszne i do dziś trafne opisy i charakterystyki tego miejsca i jego mieszkańców. „Górale jest to szczep dorodny i dzielny; wesele trwa u nich trzy dni, pogrzeb siedem. Jedynym ich celem i zajęciem jest obdzieranie naiwnych ceprów ze skóry i dudków, chociaż w zamian ofiarują niewiele, a najchętniej nic. Poza oczywiście najpiękniejszymi na świecie górami, których czują się wyłącznymi właścicielami. Mają najczulsze na świecie serca, które nie pozwalają im skrzywdzić (a już broń Boże zabić) żadnego stworzenia: barana, indyka czy choćby kury. Czekają, aż zwierzę samo zdechnie ze starości, i wtedy podają je do zjedzenia przybyszom z nizin”.

Ta barwna opowieść dzieje się w zakopiańskich i warszawskich knajpach, na salonach, w ziemskich majątkach, lwowskich i stołecznych redakcjach i teatrach. Pokazuje jak ważne kiedyś było życie literackie i jaką rolę pełnili pisarze w życiu społecznym. Dziś te polemiki, kawiarniane stoliki, stowarzyszenia i instytucje z Polską Akademią Literatury na czele, wydają się jak nieco nostalgiczne, staroświeckie sceny ze starego, czarno-białego filmu.

Na ile Makuszyński jest obecny dziś? Na jego grobie na Pęksowym Brzyzku wciąż palą się znicze i przybywają kolejne szkolne tarcze. Ale czy to wyrazy sympatii ze strony wiernych dziecięcych czytelników i czytelniczek, czy raczej gesty inspirowane przez nauczycieli polonistów? Bo kiedy zdarza mi się oprowadzać po Pęksowym Brzyzku szkolne wycieczki i kiedy zatrzymuję się przed grobem pana Kornela, to coraz częściej widzę entuzjazm, radość, a czasem wzruszenie w oczach dorosłych i obojętność na obliczach dzieci. Niektórym nazwisko Makuszyńskiego nie mówi już nic. Może kiedyś sięgną po tę książkę…

Ukazała się w serii „Biografie” Wydawnictwa Czarne, która powoli staje się jedną z wiodących serii tej oficyny. Czarne nadrabia zaległości zamawiając i wydając biografie Zofii Stryjeńskiej, Kornela Makuszyńskiego, Stanisława Lema, Witolda Gombrowicza czy Ireny Sendlerowej, a czasem zaskakuje, publikując książki o Katarzynie Kobro, Marii Kownackiej czy Tadeuszu Gajcym. Plus świetne „czeskie” biografie Havla i Hrabala pióra Aleksandra Kaczorowskiego. Czekamy na więcej, bo rzetelna biografistyka od dawna, szczególnie w krajach anglosaskich, stanowi jeden z głównych nurtów literatury faktu, a w Polsce bywa wciąż traktowana po macoszemu.

Mariusz Urbanek, Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2017, 296 s.

Tekst ukazał się pierwotnie w numerze 11/2017 miesięcznika "Nowe Książki"

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Wiktor 2018-02-25 16:12:23

Partner wydania: Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem. Nic dodać nic ująć. Rozumiem, ze Krzyżyk tez Pan będzie omawiał? Ale ze szczegółami proszę. Co skąd wzięte i jakie błędy... OK? A potem może link do filmiku z promocji. Jakoś brnie Pan w te Wołowcowe klimaty.

abc 2018-02-25 10:29:40

Bo można krytykować każdą nację, ale nie żydów. I teraz najważniejszym punktem życiorysu każdego literata jest jego stosunek do Narodu Izraela. W mediach całego świata rozpowszechnia się w ten sposób jakaś izraelska histeria, która na pewno wpłynie, że żydzi będą bardziej kochani? Wypowiadam się o Rosjanach Niemcach i nie rozumiem dlaczego żydzi zasługują na jakąś cenzurę. Jest obrazą całego narodu napisanie, że żyd był mordercą i kolaborantem. Ale jeśli kilku Polaków zamordowało żydów, to odpowiada cały nasz naród. I jeszcze będziemy kręcić filmy o ich bestialstwie, za publiczne pieniądze.
Kreowana jest jakaś polityczna poprawność. Jestem tym zmęczony. A Pan Maciej, nie wiem po co, zbiera punkty wśród lewaków i akurat wpisuje się często na blogu w taką poronioną retorykę.

Abeto 2018-02-24 20:50:01

Cytuje " Jedynym ich celem i zajęciem jest obdzieranie naiwnych ceprów ze skóry i dudków" przynajmniej napisane prawidłowo "DUDEK" nie tak jak niektórzy twierdza , że to "dutek"

Reklama

Galerie

Wielki powrót dziadków do... szkoły

Ikony z Supraśla w Zakopanem

Rok Wojciecha Doruli zainaugurowany w Poroninie

Góralska Gońba w Białym Dunajcu

Ania Byrcyn z zespołem w "Księżówce"

Muzeum Tatrzańskie otwiera swe podwoje

World Snow Day Zakopane 2023

Basia Giewont i Michał Jurkiewicz na tęgi mróz

Harcerze, bohaterowie i sportowcy

Puchar Świata w skokach narciarskich

Krzysztof Frys pyta kim jest człowiek

Puchar Zakopanego Amatorów w Narciarstwie Alpejskim

Królowie w Poroninie

Tytusa Chałubińskiego 202 urodziny

Malarstwo Jaśka z Gorców w Kościelisku

Sto lat dla zakopiańskiego hospicjum

Malarstwo i obiekty Mariana Gromady

Bożonarodzeniowy jarmark w Zakopanem

Wicepremier Gliński otwarcie nowego skrzydła szkoły muzycznej

Halny w Kmicicu

XXII Tatrzańskie Forum Gospodarcze

Elektroniczne Zaduszki w Zakopanem

Integracja w stylu artystycznym

Miejskie Igrzyska Szkół Podstawowych w Pływaniu Indywidualnym i Drużynowym

Arkadiusz Karapuda i jego prawda

Hojne Majowe Granie w Kościelisku

Konkurs Młodyk Toniecników w Białym Dunajcu

Strojne Podhale i Opolszczyzna w Kościelisku

Poszukiwania Władysława Trebuni-Tutki

Zakochani w Zakopanem

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Zatrudnię pomoc kuchenną w restauracji w Murzasichlu Praca z możliwością zakwaterowania. Szczegóły pod numerem telefonu 504154570 Pozdrawiam Wojciech. 504154570 Ka.lukaszczyk@gmail.com
Tel.: 504154570
TURYSTYKA I WYPOCZYNEK
POKÓJ - FERIE - ZAKOPANE - 607826896
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
PRACA | dam
Przyjmę komunikatywną ekspedientkę do sklepu odzieżowego w Zakopanem. Więcej informacji pod numerem telefonu +48 537 165 165 lub mailem: kontakt@lagattini.pl
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych ZBROJARZ, MURARZ. tel. 601508736
SPRZEDAŻ | zwierzęta
BORDER COLLIE szczenięta. 791 669 932.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam BUDKĘ DLA PARKINGOWEGO - TANIO - 602 378 614.
PRACA | dam
ZLECĘ SZYCIE NARZUT Z KAWAŁKÓW SKÓR WŁOSKICH. Wymagane doświadczenie. 504 636 921.
PRACA | dam
Posiadasz doświadczenie w obsłudze kadrowo-płacowej? Chcesz pracować z najlepszymi specjalistami w branży? POZNAJ NAS: Polskie Koleje Linowe S.A. są liderem wśród operatorów kolei linowych w Polsce. DOŁĄCZ DO NAS! Obecnie poszukujemy osób na stanowisko: MŁODSZY SPECJALISTA DS. KADR I PŁAC. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻEĆ DO TWOICH OBOWIĄZKÓW? - Obsługa kadrowo-płacowa pracowników, - Sporządzanie umów o pracę i prowadzenie dokumentacji pracowniczej związanej ze stosunkiem pracy (m.in. prowadzenie akt osobowych, tworzenie dokumentacji związanej z nawiązywaniem, zmianą warunków zatrudnienia oraz rozwiązywaniem stosunku pracy), - Sporządzanie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia, umowy o dzieło), - Sporządzanie list płac, - Sporządzanie deklaracji ZUS, PIT, PFRON, - Rozliczanie ZFŚS, Rozliczanie czasu pracy, - Kompleksowe prowadzenie bieżącej ewidencji i dokumentacji kadrowo-płacowej, - Przygotowywanie zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, - Przygotowywanie zestawień, analiz i raportów dotyczących danych kadrowo-płacowych. NASZE WYMAGANIA: - Wykształcenie co najmniej średnie, - Minimum 2 lata doświadczenia w pracy na podobnym stanowisku, - Mile widziane doświadczenie w kompleksowej obsłudze kadrowo-płacowej, - Dobra znajomość prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i podatku dochodowego od osób fizycznych, - Praktyczna znajomość programów Płatnik, pakietu MS Office (w szczególności MS Excel), - Mile widziane doświadczenie w obsłudze programu Comarch ERP, - Proaktywne podejście do powierzanych zadań, - Sumienność i dobra organizacja pracy, - Umiejętność współpracy, - Wysokie umiejętności interpersonalne. OFERUJEMY: - Zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę, - Możliwość zdobywania doświadczenia w dynamicznie rozwijającej się Firmie, - Ciekawą i kreatywną pracę, - Atrakcyjne wynagrodzenie, - Odzież identyfikacyjną, - Szeroki pakiet benefitów: - ubezpieczenie na życie finansowane przez pracodawcę, - Karty Rodzinne uprawniające do zniżek na produkty i usługi w ośrodkach PKL, - Dodatkowe świadczenia socjalne. APLIKACJE prosimy przesyłać na adres rekrutacja@pkl.pl z dopiskiem: "PKL Młodszy Specjalista ds. Kadr i Płac". Informujemy, że skontaktujemy się z wybranymi kandydatami. Prosimy o dopisanie oświadczenia o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych.
PRACA | dam
Restauracja na Krupówkach zatrudni DOSTAWCĘ, PIZZERA i KELNERKĘ - 668 404 790.
SPRZEDAŻ | maszyny, narzędzia
MASSEY FERGUSON 590, 80-lata, stan bdb, (z powodu wyjazdu za granicę), 53.000 zł. 518 413 809 po 18-tej.
PRACA | dam
Zatrudnię pracownika do wypozyczalni sprzętu narciarskiego w Bukowinie Tatrzańskiej. 601529290 biuro@juswik.pl
Tel.: 601529290
PRACA | dam
Centralny Ośrodek Sportu w Zakopanem zatrudni KUCHARZA i POMOC KUCHENNĄ. Oferujemy stabilne, całoroczne zatrudnienie. Tel. 725 300 095.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupie dom , działke ,pensjonat w Zakopanym lub Białce Tatrzańskiej b12.pl. 660797241
Tel.: 660797241
PRACA | dam
Regionalna karczma w Zakopanem przyjmie do pracy: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA, KELNER/-KA. 602 366 750.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY. 534 428 571, 889 388 484..
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
KUPIĘ DZIAŁKĘ BUDOWLANĄ LUB ROLNĄ ZAKOPANE lub KOŚCIELISKO. tel. 507 360 911
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
PRACA | dam
Firma Vero Nowy Targ zatrudni KRAWCÓW, KRAWCOWE. 501 67 25 98.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DWA DOMY W JEDNYM - GRONKÓW. 510 80 75 74.
MOTORYZACJA | sprzedaż
Zakopiańskie TBS TKGK Sp. z o.o zaprasza do składania ofert w postępowaniu na sprzedaż Peugeot Boxer/Gefco Y/G Boxer 335 skrzyniowy/paka; Dostawczy do 3,5 T; 2008 r; silnik pojemność 2,2 VIN - VF3YCBMHC11603889. Szczegóły www.ztbs-zakopane.pl. www.ztbs-zakopane.pl 509 628 992 firma@ztbs-zakopane.pl
Tel.: 509 628 992
E-mail: firma@ztbs-zakopane.pl
WWW: www.ztbs-zakopane.pl
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
NOWY TARG RYNEK - LOKAL do wynajęcia ok. 60 m2. 517 600 205.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia powierzchnie BIUROWO - USŁUGOWE od 100 do 600 m2 na II piętrze. Park Handlowy STOPIAK w Nowym Targu. Tel. 606 123 437.
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
KOMLEKSOWE ŁAZIENKI, HYDRAULIKA, SZPACHLOWANIE, MALOWANIE. 667 746 033, 783 913 580.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
BIZNES
Profesjonalnie i kompleksowo poprowadzę: willę, pensjonat, apartamentowiec. Dzierżawa lub prowizja. Możliwe referencje. 0048 788 63 36 33
Tel.: 48
PRACA | dam
NORWEGIA - TYNKARZ, MALARZ, BLACHARZ, STOLARZ. Norwegia (Oslo). Zatrudnimy tynkarzy, malarzy, blacharzy, stolarzy. Języki obce NIE wymagane. Praca z pracownikami z Podhala. Zjazd do kraju (samolot) co 1-3 tygodni wg. własnego uznania - pełna elastyczność i swoboda co do wyjazdów. Zarobki w przeliczeniu 20-27 Euro/godz. ZAPRASZAMY. Tel. 667 602 602.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
SKUPUJEMY NIERUCHOMOŚCI ZA GOTÓWKĘ, PODHALE; DOMY, DZIAŁKI MIESZKANIA . 600 404 554.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. CHODNIKI TKANE NA KROŚNIE. Tel. 793 887 893