Jana Wałacha powrót do Zakopanego

Po 120 latach Jan Wałach wraca symbolicznie do Zakopanego, które także kształtowało jego wrażliwość artystyczną. Świat górali i ich obyczajowość, głęboka wiara, studia u Mehoffera czy Fałata, obcowanie z wybitnymi dziełami i studia w Paryżu składają się na wyjątkową sztukę artysty bazującą na twórczości rodzimej, godną prezentowania szerokiej publiczności.

WYSTAWA "JAN WAŁACH - POWRóT (1903-2023). MALARSTWO, DRZEWORYT,  RYSUNEK"
Zakopiańskie Centrum Kultury, Centrum Kultury Rodzimej w willi Czerwony Dwór, ul. Kasprusie 27
27 MAJA - 5 SIERPNIA
Wernisaż: 26 maja, godz. 17

Jan Wałach (1884-1979) - malarz, grafik i rzeźbiarz. Pochodził z rodziny górali beskidzkich. Od 1898 był uczniem Polskiego Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Cieszynie, a następnie Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, gdzie uczył się u Jana Nalborczyka, znakomitego rzeźbiarza, autora m.in. wielu rzeźb w zakopiańskim kościele parafialnym oraz pomnika Tytusa Chałubińskiego (1901-1903). W latach 1904-1908 kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem J. Mehoffera, J. Fałata, F. Ruszczyca i J. Stanisławskiego. Dzięki stypendium ASP wyjechał do Paryża i kontynuował studia w Acadèmie Julien i w école de Beaux Arts.
Podróżował do Włoch, odwiedził też Norymbergę i Pragę. W 1913 został powołany do wojska austriackiego. Służbę odbył na stanowisku malarza i medaliera pułkowego. Rysował mapy, malował portrety żołnierzy i obrazy z pola walki (Bitwa pod Gorlicami, 1915). Po wojnie został odznaczony złotym krzyżem za waleczność. W obrazach malowanych już po wojnie często podejmował tematy patriotyczne związane z odrodzeniem Śląska Cieszyńskiego (Wkroczenie wojsk polskich do Cieszyna, Wiec w Jabłonkowie).
Osiadł w rodzinnej Istebnej na Andziołówce, a jego twórczość „związana jest z Istebną, jej mieszkańcami, krajobrazem. Tematy te uwiecznił na płótnach w malarstwie olejnym, akwareli, drzeworycie, rysunkach i rzeźbach, przedstawia w nich rozległy pejzaż Beskidu, chaty drewniane, wnętrza chat, prace górali, zabawy, obrzędowość, są one realistycznym dokumentem już historyczno-etnograficznym” (cyt. za B. Wałach). Malował także tematy podhalańskie oraz kompozycje religijne. Był autorem polichromii w kościołach w Istebnej, Jaworzynce, Koniakowie i Wiśle (nie zachowane). Projektował witraże (m.in. kościoły w Jedliczach, Goleszowie), zajmował się rzeźbą. Od 1932 - zachęcany przez Jerzego Warchałowskiego, swego mecenasa i przyjaciela - zajął się drzeworytnictwem, osiągając w tej dziedzinie prawdziwe mistrzostwo. Wystawiał od 1904 - w Mińsku, Krakowie, Katowicach i Warszawie. Swoje drzeworyty pokazywał na wystawach zagranicznych - w Paryżu (1937, brązowy medal), w Londynie, Amsterdamie, Chicago, Hamburgu (lata 1937-1939). Po II wojnie nadal mieszkał i tworzył w Istebnej. Tam też zmarł. Prace artysty znajdują się  w Muzeum im. Jana Wałacha w Istebnej oraz w zbiorach licznych muzeów, m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie czy Muzeum Śląskim w Katowicach.

Organizatorzy wystawy: Miasto Zakopane, Zakopiańskie Centrum Kultury
Partnerzy: Muzeum Śląska Cieszyńskiego oraz Stowarzyszenie im. artysty Jana Wałacha
Patroni medialni: Program Pierwszy Polskiego Radia, Radio Kraków, TVP3 Kraków, TVP Kobieta, Góral Info, Kultura Podhala, Tygodnik Podhalański, 24TP, Podhale Region, Nowy Targ 24.tv, Podhale24.pl, Serwis Informacyjny Watra