2023-12-10 17:00:28

Zakopane

Mniej znaczy więcej

Reklama

To nie jest hasło dla Zakopanego, bo tu zawsze chcemy mieć więcej, budować wyżej, szerzej i "na bogato", tak, by strumień dudków szybciej zapełniał bankowe konta, a sąsiad pękał z zazdrości.

Sala im. Borysa Wigilewa wypełniła się błyskawicznie. Kolejni wchodzący na spotkanie zajmowali już miejsca stojące. Najwyraźniej organizatorzy wernisażu zbyt uwierzyli w hasło "Mniej znaczy więcej". Nawet wąski korytarz zaczął wypełniać się coraz szczelniej.

Jacek Kłak, szef podhalańskiego oddziału SARP - Stowarzyszenia Architektów Polskich, przywitał wszystkich tak licznie przybyłych na spotkanie poświęcone zakopiańskiej architekturze modernistycznej.

Jak zaznaczył prowadzący spotkanie Piotr Mazik - modernizm wymaga dopieszczenia, bo styl ten jest w Zakopanem kapitalny, ale całkowicie został zdominowany przez styl regionalny.

W zakopiańskiej siedzibie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na Równi Krupowej odbył się wernisaż wystawy "Mniej znaczy więcej, czyli niewidzialna architektura Zakopanego". Wystawę, która prezentowana jest w parku miejskim oraz w Willi "Koliba", zorganizował krakowski oddział SARP - Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz Muzeum Tatrzańskie.

Nie sama architektura

"Mniej znaczy więcej" - to słowa, które powiedział doskonały architekt Ludwig Mies van der Rohe i do nich dostosował swe projekty będące dziś wyznacznikiem modernizmu. Proste, wkomponowane w otoczenie funkcjonalne bryły, które nie ingerują w przestrzeń, lecz dopełniają otaczającą je naturę.

- Ale modernizm znany był dużo wcześniej, bo to styl nie tylko w architekturze. Pojawia się w chwili ważnych przemian. Począwszy od wydarzeń takich jak schizma, gdy kościół dzieli się na dwa obrządki - wschodni i zachodni. Już możemy mówić o modernizmie - podkreślał Piotr Mazik, otwierając niecodzienną wystawę.

W trakcie wykładu prezentował liczne, choć zapomniane przykłady doskonałego modernizmu, które dziś przetrwały w Zakopanem. To obiekty w Centralnym Ośrodku Sportu, Centrum Edukacji Przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego, willa "Palace", "Wierchy", budynek urzędu miasta, hotel "Helios", Dom Handlowy "Granit", dolna stacja kolejki na Kasprowy Wierch, stacja górna i przesiadkowa na Myślenickich Turniach czy sztandarowy przykład architektury modernistycznej - budynek IMGW na Równi Krupowej. A także budynki willowe, takie jak "Sosnów", willa Sendzimirów przy ul. Orkana czy willa Janickich na Bystrem.

- "Mniej" - to nie jest hasło dla Zakopanego. W żadnej mierze. U nas nigdy mniej nie znaczyło więcej. To miasto przeciw temu hasłu. Miasto zawsze kapitalistyczne, zawsze nastawione na zysk - dodał Piotr Mazik.

Bardziej niż sama architektura modernistyczna interesują go przyczyny jej pojawienia się pod Giewontem. Przez ostatnie dwa lata w Muzeum Tatrzańskim brał udział w projekcie badawczym "W stronę Nowego Zakopanego". Odpowiadał za publiczną rozmowę z architektami.- Bardzo się starałem, żeby zadać im pytanie o modernizm. W tym, co mówili, nie było ani miłości, ani nienawiści do tej architektury. Jesteśmy bezradni wobec tego stylu - stwierdził prowadzący spotkanie.

Medycyna, sport, polityka

W historii kultury europejskiej modernizmów można wskazać bardzo dużo. Począwszy od wspomnianej schizmy w kościele z roku 1052. - Następuje modernizacja kościelnej instytucji. Albo XVI wiek, reformacja i kontrreformacja. Gigantyczna modernizacja, która ma wpływ na architekturę. Kto był w Rzymie, wie, że to kontrrefomistyczne miasto. Te wszystkie bazyliki to modernizm w architekturze. Następnie rewolucja francuska, kolejno rewolucja przemysłowa - wyliczał Piotr Mazik.

W jego opinii ruch pojawia się i znika. "Nasz modernizm" podobnie - ma początek w połowie XIX wieku i zanika w latach 70. ubiegłego wieku. A wszystkie te modernizmy łączy fakt, że są szerokim ruchem. Wiąże się ze zmianami społecznymi, zmianami ustrojów politycznych, ruchami ogromnych mas społecznych.

- U nas to był postęp i ogólny dostęp do medycyny. Przykładowo znany dobrze budynek "Rialto". Zbudowany jako drewniany dom sanatoryjny. Został otynkowany nie ze względów estetycznych, tylko ze względów bezpieczeństwa. Sanatorium musi być dezynfekowane. Czyli higiena i bezpieczeństwo - podkreślił Piotr Mazik.

Na slajdach prezentował kolejne wiekowe, duże budynki na zboczu Gubałówki. Sanatorium nauczycielskie, szpital płucny, dawne sanatorium Odrodzenie. Ekspozycja słoneczna, duże tarasy, wielkie południowe okna - to początek modernizmu w Zakopanem.

Druga grupa budynków, mocno związanych z modernizmem, to budynki budowane dla potrzeb sportowców i ważnych wydarzeń sportowych. Dla kibiców i zawodników rywalizacja to czysty sport. Dla rządzących to polityka. Największe imprezy FIS to ekspozycja kraju na arenie międzynarodowej. Stąd w 1939 mamy w Zakopanem kolej na Kasprowy Wierch, na Gubałówkę.

Bogaci mieszkańcy też chcą budować nowocześnie. Powstają modernistyczne wille Sendzimirów na Orkana, willa Sosnów (dziś rozbudowana) na Goszczyńskiego, czy willa Janickich na Bystrem ze słonecznym, dziś zabudowanym tarasem i klatką schodową przypominającą kiosk okrętu podwodnego. Kolejny FIS - najbardziej modernistyczny rok 1962. Powstaje m.in. restauracja "Wierchy" (Krupówki), a na Równi Krupowej Polski Instytut Hydrometeorologiczny (oba autorstwa Jerzego Dajewskiego). Rośnie bar FIS przy dworcu kolejowym i bar Pod Smrekami przy drodze do Kuźnic, które zaprojektował Stanisław Tylka. Bardzo odważna siedziba Tatrzańskiego Parku Narodowego przy Rondzie Kuźnickim, liceum "Liliana" z pasowymi oknami, budynek urzędu miasta, hotel "Helios" na dolnej Równi Krupowej.

Gotyk kontra klasycyzm

Jeden z cenniejszych obiektów - hala sportowa w Ośrodku Przygotowań Olimpijskich wyrasta w Centralnym Ośrodku Sportu. Zaprojektował ją zespół pod kierunkiem profesora Andrzeja Skoczka z Politechniki Krakowskiej. Wśród projektantów był m.in. Stanisław Karpiel. Bryła z charakterystycznym siodłowym dachem do dziś zachwyca formą na tle pozostałych, przeciętnych realizacji obiektów sportowych w COS Zakopane. Dach w przekroju to rysunek odwróconej paraboli hiperbolicznej. Drugi obiekt w Polsce z takim dachem (autorstwa Arseniusza Romanowicza) postawiono w Warszawie. To Dworzec PKP Ochota. Kraj PRL prezentuje się na świecie jako kraj nowoczesny.

Prowadzący spotkanie pytał, czy wybudowane w stylu modernizmu obserwatorium meteorologiczne na Kasprowym Wierchu mogłoby mieć kształt pięknego, zdobnego Domu pod Jedlami? - Bardzo kocham styl zakopiański, nie mam nic przeciw regionalizmowi, to jednak zobaczcie państwo sami, czy Dom pod Jedlami by tam pasował? Tylko ten budynek w stylu modernizmu wpisuje się w tatrzański krajobraz doskonale. Bo styl zakopiański to swoisty, pełen zdobień gotyk. A modernizm to czysta forma nawiązująca do porządku i klasycyzmu - porównał Piotr Mazik.

Zwrócił też uwagę, że modernizm pojawia się w momencie przełomu i wyciszenia. Spokoju społecznego. Na przykład - gdy kończy się wojna. - Natomiast u nas ostatnie 25-30 lat to moment kapitalistycznego ognia. Musimy stawiać jak najwięcej, na bogato. Mam nadzieję, że teraz nastąpi moment i miejsce dla modernizmu - podsumował prowadzący.

Po wykładzie publiczność miała też okazję do zwiedzenia stacji meteorologicznej od piwnic po zewnętrzne tarasy.

Rafał Gratkowski

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Do X.Pełofila 2023-12-11 11:18:59

Jak dla Ciebie to "datek" lub "dziatek".

X.Pełofil 2023-12-11 11:03:17

Czyli "jeden dutek" jest POprawną formą, tak? Nie mąć bo dudek był zawsze tylko jak zwykle górale wszystko przekręcą. Przykład rondo kompaktowe na dole Chramcówek, oni go szybko przerobili na rondo kontaktowe.

X.Teofil 2023-12-11 08:54:50

@Yayami: obie formy są dozwolone ale pochodzenie jest od dudka. Doucz się, zanim kolejny raz walniesz omate.

Ziutek 2023-12-10 21:10:29

A ty Jajaty dowiedz sie co było na tym pieniażku że go nazwano DUDEK!

Yayami omate 2023-12-10 18:52:34

Nie "dudków" analfabeci i ignoranci! Dudek to jest ptak albo Jerzy Dudek. Dutków! Przez "t".

xxx 2023-12-10 17:56:25

Ja bardzo chętnie. Oszczędnie i pragmatycznie. Uncja złota temu kto mi załatwi taki dach. Szarakowi z plebsu.

Reklama

Galerie

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Warszawa ma "Złote tarasy", a Zakopane tarasy cenniejsze od złota

Na dnie oceanu w Kolibie

Nagrody za Macierzyństwo rozdane

Punk Styku u Rząsów

Sportowcy HANDICAP Zakopane podsumowali sezon

Nauczyciele i sportowcy docenieni w Poroninie

XXXII Jesienny Wyścig Rowerowy w Małem Cichem

Zaufaj Panu już dziś

Malarstwo Beaty Kołaciak w Jutrzence

Biesiada pod Giewontem

Adam Bałdych i Daniele di Bonaventura U Wnuka

Dawid Lubowicz Quartet U Wnuka

Kapele, instrumentaliści i śpiewacy ludowi na scenie

Góralskie żywioły na festiwalowej scenie

Festiwalowe Targi Staroci

Barbara i Agata na folkową nutę

Mistrzostwa Podhala w powożeniu

Góralski świat Zofii Stryjeńskiej w Czerwonym Dworze

Jubileusz 150-lecia przewodnictwa tatrzańskiego

Konkurs na wzorcowego oscypka 2025

XVI Europejskie Targi Produktów Regionalnych

Święto ulicy Zamoyskiego w Zakopanem

Fioletowo na Hali Gąsienicowej

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY, DEKARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
PRACA | dam
CENTRALNY OŚRODEK SPORTU w Zakopanem zatrudni POMOC KUCHENNĄ. Tel.: 725 300 095, e-mail: rekrutacja.zakopane@cos.pl, www https://bip.cos.pl/6469/2025-10-31-zapytanie-ofertowe-wykonanie-czynnosci-pomocy-kuchennej-w-ramach-umowy-cywilnoprawnej
PRACA | dam
NIEMCY: MURARZ, CIEŚLA, MALARZ, OCIEPLENIA, ELEKTRYK, SPAWACZ, KRANISTA. Umowy na warunkach niemieckich. Kontakt: 0048 601-218-955
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
KOŚCIELISKO Kiry sprzedam działkę budowlaną do wyboru 27 arów lub 18 arów lub 9 arów. Działka około 300m od wejścia do Doliny Kościeliskiej. Działka objęta planem zagospodarowania 3MN tel 660797241 b12.pl. 660797241
Tel.: 660797241
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
PRACA | dam
Poszukuję chłopaka z umiejętnością j. niemieckiego na wyjazd do Niemiec (4-7.12.25). 664 497 808.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA od A do Z. 572624414.
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM OPAŁ SUCHY - 788 344 233.
PRACA | dam
PRODUCENT ŻYWNOŚCI w Zakopanem zatrudni PRZEDSTAWICIELA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Przyjmę BRYGADY I POJEDYNCZE OSOBY NA TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE. 503 532 680.
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | dam
Nowe miejsce na mapie Białki Tatrzańskiej rekrutuje ! Na stanowiska: -kucharz produkcyjny, kucharz wydawkowy, pizzer, pomoc kuchenna, pracownik obsługi sali restauracyjnej Jeżeli jesteś zainteresowany/ zainteresowana pracą zadzwoń, lub wyślij CV. 798625975 restauracjadwatopory@gmail.com
Tel.: 798625975
SPRZEDAŻ | budowlane
WIĘŹBA 950 zł/kubik. STEMPLE, DESKI SZALUNKOWE 700 zł/kubik. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
WAŁACH 3-letni, zajeżdżony, 8.500 zł. Sprzedam lub zamienię na starszego. 790 759 407.
USŁUGI | budowlane
PŁYTKI, REMONTY, ELEWACJE, PODDASZA. 793 677 268.
USŁUGI | budowlane
PŁYTKI, REGIPSY, MALOWANIE, WYKOŃCZENIE WNĘTRZ. 787 479 002.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Wynajmę umeblowane MIESZKANIE EMERYTCE - Szaflary. 601 707 235.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam tanio! PENSJONAT Z WYPOSAŻENIEM W SZAFLARACH. 513 243 420.
PRACA | dam
Pracownia Projektowa SŁOWIK ARCHITEKTURA poszukuje ARCHITEKTA. Oczekujemy: *ukończonego kierunku studiów pierwszego stopnia na Wydziale Architektury *znajomości programu ArchiCAD * min. 2 lata doświadczenia. 668 309 058 https://slowikarchitektura.pl/
Tel.: 668 309 058
WWW: slowikarchitektura.pl/
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
PRACA | dam
Poszukiwana osoba do pracy w sklepie na Krupówkach na stanowisko sprzedawcy. 723 745 984
Tel.: 723
PRACA | dam
KASJER/KASJERKA PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM BUKOWINIE TATRZAŃSKIEJ WIĘCEJ INFORMACJI POD NR TEL. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
USŁUGI | inne
PRZERÓBKI - KOŻUCHÓW, FUTER, NA PILOTKI NOWEGO KROJU. NIEDROGO, PROFSJONALNIE. 606989935.
PRACA | dam
Przyjmę do pracy na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i najbliższe okolice.. 500160574
Tel.: 500160574
PRACA | dam
Przyjmę dwie dziewczyny najlepiej z Zakopanego NA STOISKO Z OSCYPKAMI w Zakopanem (12.12.25-12.01.26). Praca dobrze płatna. 664 497 808.
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni do restauracji hotelowej: KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną, całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Przyjmę do pracy PIZEERA Z DOŚWIADCZENIEM, praca 4/5 dni w tygodniu, od 16:00 do 1:30. Zakopane. Stawka: 30 zł/godz. 692 242 042.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
PRACA | dam
Zatrudnię Recepcjonistkę/Recepcjonistę: - umowa o pracę - w hotelu 4* - możliwość rozwoju: szkolenia, kursy - konieczna znajomość języka angielskiego - doświadczenie mile widziane, ale jeżeli nie masz doświadczenie, to wszystkiego Cię nauczymy:). 600087765 stamary.pl praca@wo-ma.com
Tel.: 600087765
PRACA | dam
PRODUCENT ŻYWNOŚCI w Zakopanem zatrudni PRZEDSTAWICIELA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
USŁUGI | budowlane
DOTACJA Z CZYSTEGO POWIETRZA - TERMOMODERNIZACJA. Oferujemy bezpłatną pomoc od A do Z w pozyskiwaniu dotacji, przeprowadzeniu termomodernizacji oraz rozliczeniu dotacji z programu Czyste Powietrze. Zmień swój dom. 888 276 582.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Osoba prywatna KUPI DZIAŁKĘ BUDOWLANĄ - okolice Nowego Targu. Płacę gotówką. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYDZIERŻAWIENIA DZIAŁKA W LUDŹMIERZU PRZY DRODZE NA CZARNY DUNAJEC. 608 729 122
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
PRACA | dam
INSTRUKTORZY NARCIARSCY www.szkolajurgow.pl tel. 692001268
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
SPRZEDAŻ | różne
LIKWIDACJA SKLEPU "WOD-KAN I ŁAZIENKI". WYPRZEDAŻ ASORTYMENTU W ATRAKCYJNYCH CENACH. W tym: baterie, umywalki, itp. Zapraszamy: ul. Chramcówki 33, Zakopane.
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.