Jadwiga Apostoł walkę z Goralenvolk i okupantem przypłaciła obozem koncentracyjnym

W środę 20 grudnia o godz. 18.00 w Izbie Regionalnej im. ks. prof. Józefa Tischnera w Miejskim Centrum Kultury w Nowym Targu odbędzie się pierwsze spotkanie z cyklu: „Historia w ludziach zapisana”. Poświęcone będzie Jadwidze Apostoł-Staniszewskiej, o której opowiadać będzie jej bratanek - Stanisław Apostoł. Będzie to również okazja do obejrzenia archiwalnych nagrań z udziałem Jadwigi i jej przyjaciół. Spotkanie uświetni zespół „Hyrni” wraz z Maciejem Warpechą oraz Oliwia Groń i Maria Chlipała, laureatki Gminnego Konkursu Pięknego Czytania organizowanego przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Ochotnicy Dolnej. Organizatorami wydarzenia jest Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk oraz Związek Podhalan.

Jadwiga Apostoł - Staniszewska była nauczycielką, działaczką podziemia niepodległościowego podczas II wojny światowej, więźniarką niemieckich obozów koncentracyjnych w Auschwitz, Malchow i Lipsku.

Urodziła się w Nowym Targu 22 grudnia 1913 roku jako najstarsza  z trójki rodzeństwa. Córka Wincentego i Magdaleny Apostoł z domu Czubernat. W 1932 roku ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Nowym Targu. Wyjechała do Nowogródka, gdzie zatrudniły ją Siostry Nazaretanki jako nauczycielkę w przyklasztornej szkole powszechnej. Kolejne siedem lat życia spędziła na Kresach

. Podczas przyjazdów w wakacje na Podhale poznała Augustyna Suskiego, nauczyciela i poetę. Planowali wspólnie założenie Uniwersytetu Ludowego w Szaflarach.

Gdy wybuchła wojna, już we wrześniu 1939 r. włączyła się w akcję przerzutu przez Słowację i Węgry, oficerów polskich zmierzających do armii polskiej we Francji. Gdy z inicjatywy Niemców garstka górali zaczęła tworzyć Goralenvolk, Jadwiga wraz z Augustynem Suskim zaczynają się zastanawiać nad organizacją, która byłaby przeciwwagą dla tej organizacji. W czerwcu 1941 roku powstaje Konfederacja Tatrzańska, której głównym celem walka z Goralenvolk. Komendantem zostaje Augustyn Suski, jego zastępcą Tadeusz Popek, sekretarzem – Jadwiga Apostoł.

Konfederacja Tatrzańska stara się podtrzymywać ducha polskości wśród górali, czemu mają służyć podziemne gazetki „Na Placówce”. Kolejną ich metodą walki z Niemcami jest sabotaż gospodarczy - fałszują m.in. spisy ludności, by zmniejszyć wysokość kontyngentów rolnych dla niemieckiej armii.  Organizują partyzantkę w Gorcach.

Konfederacja zostaje rozbita w styczniu 1942 przez agenta gestapo, który dostał się w ich szeregi. 30 stycznia 1942 r. podczas masowych aresztowań zostają ujęci czołowi działacze Konfederacji. Jadwiga Apostoł przebywa wtedy na spotkaniu z dowództwem ZWZ w Krakowie, dzięki czemu zostaje w porę ostrzeżona. Nie wraca do domu, gdzie czeka na nią gestapu i przez jakiś czas ukrywa się w Bogdanówce koło Myślenic.

W sierpniu 1942 r. gestapo jednak ją aresztuje. Jadwiga Apostoł zostaje zesłana do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie przebywała do kwietnia 1945 roku, kiedy udaje się jej uciec z transportu w okolicach Lipska.

Była jedyną osobą z Placówki Naczelnej Konfederacji Tatrzańskiej, która przeżyła wojnę. Suski i Get-Getyński zginęli w Auschwitz, Popek został rozstrzelany w Zakopanem.

Po wojnie Jadwiga pracuje jako bibliotekarka w Powiatowym Inspektoracie Oświaty w Nowym Targu. W lutym 1949 roku Jadwiga zostaje aresztowana przez komunistyczne władze, z powodu absurdalnych zarzutów. Trafia do więzienia. Po wyjściu na wolność dzięki amnestii ma zakaz wykonywania zawodu. Pracuje fizycznie jako robotnik budowlany.

Po przejściu na rentę spisuje wspomnienia. Jest autorką książek „Echa okupacyjnych lat”, poświęconej Konfederacji Tatrzańskiej oraz „Nim zbudził się dzień” o pobycie w obozach koncentracyjnych. Na wydanie ciągle czekają kolejne przez nią napisane pozycje - "Ucałujcie polską ziemię”, w której opisała ucieczkę z transportu i powrót przez linię frontu do Nowego Targu oraz „Spotkania z przeszłością”, która jest relacją z przeżyć w latach 1945-1953

W roku 1981 r. Jadwiga Apostoł nie przyjęła tytułu Członka Honorowego Związek Podhalan. Powodem był żal do organizacji o brak zaangażowania się w obronę domu Apostołów, który w 1971 r. komuniści zburzyli. W tym miejscu stoi dziś Nowotarska Galeria.

Zmarła 2 lutego 1990 roku, została pochowana na nowotarskim cmentarzu.

opr. bz