Tajemniczy bumerang znad Białki

Jaskinia Obłazowa, w której odkryto ślady prehistorycznych ludzi, to nazwa kojarzona przez archeologów na całym świecie. Nie tylko ze względu na bumerang sprzed 30 tys. lat, uważany za najstarszy na świecie. Odkrycia dokonane w niej zmieniły zupełnie pogląd na prehistorię Polskich Karpat Zachodnich.

Sam słynny już bumerang został wykonany z ciosu mamuta, ze zdobieniami wykonanymi ochrą. Został znaleziony wraz z innymi cennymi artefaktami (przedmiotami wykonanymi ręką ludzką) na kamiennym kręgu. Przedmioty zostały poddane badaniu radiowęglowemu w Oxfordzie, okazało się, że liczą ok. 30 tys. lat. Brak "śmieci" w tej warstwie wskazywał, że jaskinia wtedy nie była zamieszkiwana przez ludzi. Prof. Paweł Valde Nowak sugerował, że w tym czasie Obłazowa pełniła rolę czegoś w rodzaju sanktuarium prehistorycznego, w którym odbywały się jakieś rytuały, magiczne zabiegi. Stąd obecność tych przedmiotów. Oprócz bumerangu, w kręgu tym znajdywał się m.in. paliczek palca i zawieszka muszli.

Bumerang - kojarzony zazwyczaj z Australią - nad Białką? Nie ma w tym nic dziwnego. W Europie człowiek prehistoryczny także wykorzystywał bumerangi do polowań, zazwyczaj były one drewniane. Ten - z ciosu mamuta - trwałego materiału, zapewne bardzo cennego - miał najprawdopodobniej inne przeznaczenie.

Archeolodzy pod wodzą prof. Pawła Valde Nowaka badają jaskinię Obłazową od 1985 r. i co jakiś czas ogłaszają kolejne sensacje. To tu w 2016 r. znaleziono słynną już 5,5-centymetrową figurkę, która zyskała miano "Wenus z Obłazowej". Datowana jest na ok. 13 tys. lat p.n.e. Została wykonana z płaskiego kamyka piaskowca, przyniesionego z koryta rzeki Białki. Ma wyraźne ślady nacięć. Można dostrzec na niej brzuch, co powoduje, że przypomina kobietę w ciąży. Ma też lekko zarysowane piersi i nieproporcjonalnie duże pośladki. Wpisuje się w serię innych postaci kobiecych z tego okresu, znalezionych w różnych miejscach Europy - na terenie Niemiec, Francji, Szwajcarii czy Czech. Kultura magdaleńska to ta sama, która pozostawiła po sobie słynne rysunki naskalne w Lascaux we Francji czy w Altamirze w Hiszpanii. Wenus z Obłazowej dla prof. Pawła Valde Nowaka jest kolejnym dowodem życia duchowego i artyzmu człowieka paleolitu w tym miejscu.

To w tej jaskini archeolodzy natrafili też na szczątki związane z neandertalczykami, których uważa się za pierwszych mieszkańców tego stanowiska sprzed około 100 tys. lat temu. Znaleziono tu również najstarsze szczątki gatunku Homo sapiens z terenu Polski.

To także ważne miejsce dla paleontologów i bogate w cenne znaleziska. Archeolodzy znaleźli tu bowiem kości dawno wymarłych gatunków zwierząt - m.in. lwa jaskiniowego, mamuta czy nosorożca włochatego.

Zdaniem prof. Pawła Valde-Nowaka Obłazową warto jeszcze dalej badać, bo może przynieść wiele kolejnych niespodzianek.

Jaskinia, znajdująca się w masywie Obłazowa, jest nieco ukryta. By nie była dewastowana, została zabezpieczona metalową kratą. Prowadzi do niej ścieżka.

Kiedy już nasycimy wyobraźnię tym, co na przełomie tysięcy lat mogło się tu dziać, warto poszukać ochłody w nurtach lodowatej Białki (nawet w upały) i podziwiać jedyne w swoim rodzaju widoki. To tu kręcone były sceny m.in. do legendarnego już serialu "Janosik". Pamiętajmy, że krótki przełom pomiędzy skałkami Kramnicą (688 m n.p.m.) i Obłazową (670 m n.p.m.) to  krajobrazowy rezerwat przyrody z cenną, reliktową roślinnością naskalną.

Beata Zalot