2024-10-01 08:00:37

Reklama

Rabka-Zdrój

Szkiełko, oko i trans wudu

Reklama

Antropolog stąpa po kruchym lodzie, bo jak udowodnić, że rdzenny amerykański szaman to oszust, a poza kobietą i mężczyzną istnieje jeszcze trzecia płeć.

O dylematach i arkanach badań antropologicznych opowiadał w piątek w Rabce etnolog, profesor Waldemar Kuligowski.

Antropologia współczesności to dziedzina naukowa, która jednak wkracza na nie do końca dające się objąć rozumem pola. Takie jak na przykład odmienne stany świadomości. Choć brzmi intrygująco, to zjawisko jest powszechne. Sen to bez wątpienia najbardziej znany z odmiennych stanów świadomości. I ten raczej nie wzbudza większych kontrowersji. Jeśli jednak mowa o transie wudu… przed badaczami pojawiają się strome schody.

Słynny badacz Franz Boas prowadził badania nad kulturą rdzennych ludów w Kandzie. Tam poznał i opisał doświadczenia Quesalida - przedstawiciela rdzennej grupy etnicznej, pragmatycznego i szczególnie krytycznie nastawionego do szamanizmu. Quesalida nie krył swych radykalnych poglądów. Uważał, że szamani to hochsztaplerzy i szkodliwi oszuści. Postanowił tego dowieść w dość niecodzienny sposób. Zapisując się do… szkoły szamańskiej. Nauka „zawodu” trwała dłużej niż porządne studia - 8 lat. W tym czasie demaskator zebrał setki dowodów potwierdzających jego przypuszczenia, że szamani to oszuści. W szkole szamańskiej uczono uzdrawiających pieśni, pokazywano jak grać na bębnie, jak wprowadzić się w trans. Uczono nawet w jaki sposób teatralnie zemdleć i jak w ustach umieścić kulkę z piór lub cienkiej skóry, nagryzając jednocześnie wargi, by spowodować krwawienie. A wszystko to po to, by w kulminacyjnym momencie obrzędu uzdrowienia wypluć krwawy gałganek – jako dowód na wyjście z ciała pacjenta jego choroby.

Zanim Quesalida odkrył karty - jako niewierzący choć wykwalifikowany szaman - został wezwany do chorego. Bez przekonania niedoszły demaskator przystąpił do sprawowania obrzędów, których nauczył się w szkole. Nie obyło się bez teatralnego, uzdrawiającego splunięcia. I wszystko by się zgadzało, gdyby nie to, że… pacjent wyzdrowiał… - Sława Quesalida jako uzdrowiciela zaczęła rosnąć. W rozmowie z Franzem Boasem wyznał, że jest rozdwojony. Wiedział, że oszukuje, ale jednocześnie był skuteczny - opowiadał o niewierzącym szamanie profesor Waldemar Kuligowski, obrazując z jaką materią na co dzień spotykają się pracujący w „terenie” naukowcy.

Biała ciemność

Maya Deren była wybitną amerykańską specjalistką od choreografii, zafascynowaną praktykami wudu. Aby zobaczyć prawdziwe oblicze tajemniczego obrządku, wyjechała na Haiti. Tam miała okazję oglądać słynne transy wudu. Rytuał odbywał się na placu z rozłożystym starym drzewem pośrodku. Rytmiczne uderzenia bębna miały nie tylko wprowadzać uczestników w trans, ale też poprzez korzenie drzewa docierać do wnętrza ziemi i ukrytych tam pradawnych afrykańskich bóstw. Obrzęd wiązał się ze sporym ryzykiem. Zgromadzeni nigdy nie mieli pewności, które z bóstw ich nawiedzi, to dobre czy też wcielenie zła.

- Trans wudu polega na tym, że człowiek się porusza, ale nie ma świadomości. Zachowuje się trochę jak kurczak pozbawiony głowy - obrazował profesor Kluligowski. - Ruchy człowieka w transie mogą być autodestrukcyjne - zaznaczał.

Podczas jednego z takich obrzędów, transu doświadczyła również amerykańska tancerka. Maya wspominała, że „dosiał” ją jeden z afrykańskich duchów. Straciła świadomość, kontrolę nad ciałem. Sama wspominała, że spłynęła na nią „biała ciemność”.

W świecie badań antropologicznych istnieją jednak również niechlubne przykłady badaczy, którzy okazali się oszustami… Słynny pisarz Carlos Castaneda twierdził, że przez trzy lata w miejscu odosobnionym w północnym Meksyku spotykał się z pewnym Indianinem. Staruszek miał się stać kimś w rodzaju guru dla młodego studenta - usynowił go i zaczął przekazywać tajemną wiedzę. Przyszły pisarz na podstawie tych doświadczeń przygotował pracę naukową z zakresu antropologii. Szybko zyskał rozgłos i sam dla wielu ludzi ze swojego pokolenia stał się guru. Zapoczątkował nawet coś w rodzaju ruchu religijnego. Wyznawcy przypisywali Castanedzie nadprzyrodzone właściwości, między innymi twierdzili, że posiada zdolność bilokacji. Jednak naukowcy zaczęli z czasem nabierać wątpliwości co do badań Castanedy. Poprosili o przedstawienie materiałów źródłowych, zapisków, zdjęć, jednym słowem - dowodów. Niedługo przed swą śmiercią pisarz wyznał, że nie spotkał Indianina. A materiały do swej pracy zamiast w północnym Meksyku, zebrał w uniwersyteckiej bibliotece.

Dziadek jedzie na niedźwiedziu

Zresztą również Waldemar Kuligowski miał własne trudne do wytłumaczenia z punktu widzenia pragmatycznego Europejczyka doświadczenia w kontaktach z rdzennymi Amerykanami. Polski badacz przebywał w Jukonie (północna Kanada) na zaproszenie społeczności Cascadena. Jeden z przywódców plemienia, człowiek gruntownie wykształcony, wzięty prawnik, opowiadał Kuligowskiemu historię swojego dziadka, którego leśne obozowisko odwiedziły trzy potężne niedźwiedzie grizzly. - Dziadek zaczął z nimi rozmawiać, a one zaprosiły go na wycieczkę. Dziadek usiadł na grzbiet jednego z niedźwiedzi i odjechał. Wrócili po kilku miesiącach, na początku jesieni oczywiście przyjechał dosiadając niedźwiedzia. Pożegnał się czule ze swymi czworonożnymi przyjaciółmi i jakby nigdy nic wrócił do domu - relacjonował profesor. - Jak zinterpretować taką opowieść? Wierzyć? - pytał retorycznie.

Płeć i płciowość - to bardzo ciekawy, jednak również mocno kontrowersyjny obszar zainteresowania etnologów i antropologów. - Z antropologicznego punktu widzenia świat nie składa się tylko z mężczyzn i kobiet - podkreślał podczas wykładu w Rabce Profesor Kuligowski. - My ludzie, jesteśmy niebywale plastyczni. Norma to kwestia przypadku - przekonywał.

Archipelag Kunajala - na Morzu Karaibskim - kraj zamieszkały niemal w 100 procentach przez rdzenną ludność. Omeggid - w lokalnym języku kuna, to ktoś, kto nie jest ani mężczyzną ani kobietą. Omeggid - osoba uzdolniona artystycznie, powszechnie ceniona, a jednocześnie nie wzbudzająca żadnych kontrowersji. Lud Kuna, odmiennie niż przyjęło się w Europie, nie uważa, że społeczeństwo składa się wyłącznie z kobiet i mężczyzn.

Trzecia płeć

Zresztą nieliczny wyspiarski lud nie jest odosobniony w tym przekonaniu. U zamieszkujących Meksyk Zapoteków (prastara grupa etniczna) żyją Muxe - osoby, które nie da się zaliczyć ani do mężczyzn, ani do kobiet. Także oni cieszą się szacunkiem. W Omanie z kolei żyją xanith - urodzeni jako chłopcy - a w dorosłym życiu noszący się zupełnie jak kobiety. W świecie Arabskim, gdzie homoseksualizm jest grzechem, xanith są traktowani z szacunkiem. Podobnie jak Katoey żyjący w Tajlandii, gdzie osoby wykazujące cechy „trzeciej płci” są zatrudniane w narodowych liniach lotniczych jako personel pokładowy. Żyjący w Indiach Kinnar tworzą osobne społeczności. Mają swojego guru i są uważani za osoby obdarzone nadprzyrodzonymi właściwościami. Podobny jest status filipińskich Bakla - grupy posługującej się specyficznym językiem, niezrozumiałym dla ludzi z zewnątrz. Z kolei Mashoga - zamieszkujący Wschodnią Afrykę i żyjący w tradycyjnej patriarchalnej społeczności, doświadczają prześladowań, a nawet są zabijani.

Wśród społeczności rdzennych grup etnicznych Ameryki Północnej znane jest w tradycji pojęcie osób określanych jako „Two-spirit”. Obdarzonych „podwójnym duchem”, przedstawicieli trzeciej płci, bardzo często utalentowanych: poetów, artystów, twórców filmowych. - Wieki temu Hiszpanie szczuli psy na taki osoby. Były prowadzone akcje misyjne. Wydawało się, że tradycje „two-spirit” całkowicie zanikły. Ale od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku to zjawisko przeżywa renesans - podkreślał Waldemar Kuligowski.

Piątkowy wykład w rabczańskiej bibliotece publicznej zorganizowało Stowarzyszenie „Kulturowy Gościniec”.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Gg 2024-10-11 01:00:51

Panie profesorze, niech Pan przeczyta ten bełkot pod artykułem. A może lepiej zamiast zajmować się etnologią społeczeństw starszych niż nasi i publikować przemyślenia w Tygodniku, który nie jest cytowany co niedzielę na mszach, to tak kichać rzucanie pereł między wieprze? Bo i tak nie zrozumieją. Niech Pan stąd ucieka.

Ges 2024-10-02 10:33:43

"Norma to kwestia przypadku".
Fajowa teza.

cytajęcy ze zrozumieniem 2024-10-02 10:20:45

te, @taki... jakiś inny przykład wyszkolonych, najtańszych bumisiów (prezydentów miast)> Bo jak na razie, to wysupłałeś jednego. JEDNEGO!
Mieszkańcy wielu gmin w Polsce zapłacą więcej za wywóz śmieci - wynika z analizy WP Finanse. Urzędnicy wskazują, że system się nie bilansuje, a koszty rosną. Wiele miejscowości nie zdecydowało się na podwyżki, między innymi Legnica, Radom, Katowice, Bielsko-Biała, Ostrołęka... ale tylko jedno miasto w tym zestawieniu obniża opłaty. Warszawa. WARSZAWA. Wiecie czemu (bo ja wiem, w przeciwieństwie do tej zmanipulowanej platfusiej miernoty potrafię czytać ze zrozumiem!)? Bo oni wszyscy -poza caskoskim- nie kandydują na urząd Prezydenta RP!
Już gdzieś mi w uszach dzwoni hasełko: a PO wyborach wywóz śmieci we wsi warszawa może być i PO 300zł/os.

Dzidek 2024-10-01 23:37:14

A tak poważnie komu zależy by Polska odrzuciła wiarę w Jezusa Chrystusa i stała się krajem ateistycznym.By wszystkich świętych obchodzić jako dzień triumfu szatana by dzień narodzin Jezusa Chrystusa przekształcić w dzień zimy by zmartwchstanie pańskie było poniewierane,

Qrdemol 2024-10-01 18:01:17

Czyli dobrze napisałem to ty nie rozumiesz dlaczego warszawiacy mają obniżkę. To ci wytłumaczę, w 2022 roku warszawiacy nadpłacili za śmieci 180 mln zł więcej niż gmina wydała na ich utylizacje. Mieszkańcy domagali się zwrotu 1500 zł na każde gospodarstwo ale jak zwykle radni z PO nie zgodzili się na to i dlatego mają teraz tylko obniżki bieżących stawek. Czyli trzeba wyśrubować cenę maksymalnie w górę a później obniżyć minimalnie i tacy jak ty będą zadowoleni.

Bronek 2024-10-01 12:15:40

Taki Malinowski dla ubogich.
Gosciniec sie spisal.

jarek 2024-10-01 11:58:10

A na ciemnej stronie ksiezyca chinczyki zakladaja kolonie.
Bedzie czwarta plec.
Gonia ich tam hindusi, bedzie plec piata.

takie są Fakty 2024-10-01 11:14:44

Dlatego zrobiłem zastrzeżenie "czytać ze zrozumieniem". Radnym nie jestem ani prezesem Tesko żeby szukać tańszych zakładów utylizacji. Są ludzie którzy biorą za to niemałą kasę regularnie jak w szwajcarskim zegarku. Najdroższy burmistrzunio z zastępcami wolą wywalać kasę na strategię promocyjną albo bezpłatną komunikację. To się nie dziwię że nic się nie spina a mieszkańcy muszą mieć podnoszony regularnie haracz za śmieci i inne media. Jak mi zapłacą 20 tysi miesięcznie to będę szukał i podeślę im gotowca z tańszym rozwiązaniem. Ale może się okazać że układ będzie za mocny by się dało zmienić i będzie po staremu... nie da się. Można też pojechać pociągiem do Warszawy i zapytać jak oni to robią... a przy okazji nakręcić filmik.

"Przyczyną obniżki jest efektywniejsze zarządzanie odpadami, w tym transportowanie ich do instalacji poza województwem mazowieckim, gdzie koszty ich zagospodarowania są niższe."

Qrdemol 2024-10-01 10:31:48

To raczej ty powinieneś doczytać dlaczego te stawki są zmniejszane a dopiero później kogoś pouczać.

takie są Fakty 2024-10-01 08:57:34

Coś dla naszych bezradnych... jeśli potrafią czytać ze zrozumieniem...

businessinsider.com.pl - 1 października 2024
"Warszawa wprowadza nowe niższe stawki za wywóz odpadów, które zaczną obowiązywać już od wtorku 1 października. Dzięki decyzji radnych, mieszkańcy stołecznego miasta mogą spodziewać się obniżek w opłatach za śmieci przez najbliższy rok."

Może pan Bryjak by pojechał na szkolenie do Warszawy żeby nie opowiadać farmazonów o podwyżkach dla mieszkańców. Może zamiast podwyżek zaczniecie rozliczać kolegów za samowole budowlane i uchylanie się od opłat.

Galerie

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Pokonkursowa wystawa Moje Zakopane

Jubileuszowa Gala konkursu Tatrzańska Jesień

Gala Stypendialna Powiatu Tatrzańskiego

Fenomen krakowskiej szopki

Dzień Wolontariusza w Nowym Targu

Sztuka wyobraźni - Biały Dunajec pełen talentów

SOSW świętuje 50 lat

Zbójnicek ze Zębu tańczy, śpiewa i gra już 60 lat

Maraton folklorystycznych widowisk w Ludźmierzu

Moda i biżuteria w Witkacym

Sportowo-filmowy skarb Krzeptowskiego

Prace inspirowane naturą w "Opolance"

Przeziyracka w Ratułowie

Chmur Drapacze w Galerii Hasiora

Agnieszka Przekupień i KLIW w Witkacym

Grzegorz Bogdał w Kmicicu

Ślepcy w wykonaniu Teatru KTO u Witkacego

Dożynki Podhalańskie w Ludźmierzu

Zakopane: Biegiem po oddech dla chorych na mukowiscydozę

Traktoriada w mieście

Dzień Pstrąga - konkurs kulinarny

Jubileusz 60-lecia Zespołu Regionalnego Zbójnicek

Trebunie-Tutki świętują w rodzinnym gnieździe

Dzień Pstrąga w Białym Dunajcu, wędkarze na start

Dzień Architektury Drewnianej, groźba ognia

Turbo Pomoc pod Giewontem

Koncert finałowy 55. Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
PRACA W RESTAURACJI W ZAKOPANEM DLA UCZNIÓW, STUDENTÓW W OKRESIE 26.12.2024r. do 02.01.2025r. wynagrodzenie 2950zł na rękę. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI OSOBY DO PRACY W KUCHNI. Praca stała lub na sezon. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI OSOBĘ NA STANOWISKO: ZMYWAK/OBIERAK. Praca stała lub sezonowa. 601 533 566, 18 20 64 305
PRACA | dam
Biuro podróży wycieczek jednodniowych poszukuje pracownika do zapisywania klientów na kuligi. Praca sezonowa w Zakopanem. Wynagrodzenie do ustalenia indywidualnie: dzienne, miesięczne, od zapisanych osób. Kontakt pod numerem +48 606 286 379. 606286379 biuro@hawrantravel.pl
Tel.: 606286379
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. 796 544 016.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia LOKAL 50 m2 (pod zakład fryzjerski lub pod inna działalność) oraz LOKAL 25 m2 - I piętro - Łapsze Niżne, Delikatesy "Centrum". 504 230 942.
MOTORYZACJA | sprzedaż
MITSHUBISHI OUTLANDER 2,2 DI-D, 4X4, r.p.2014, przebieg 224 tys. km, I właściciel, bogata wersja Intense Plus, dodatkowo kpl. kół zimowych z felgami, zdejmowany hak,oryginalny bagażnik dachowy. 605 564 270.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Przyjmę pracowników NA NOCLEG na sezon zimowy. 664 157 414.
PRACA | dam
"TESKO" Tatrzańska Komunalna Grupa Kapitałowa Spółka z o.o. zatrudni na umowę o pracę elektryka z doświadczeniem. Praca na sieci oświetlenia ulicznego na terenie miasta Zakopane. Kontakt pod tel. 695 802 605 lub 18 20 25 629.
PRACA | dam
Praca dorywcza na stanowisku sprzedawca, lokal w budynku. Praca w godzinach 7:15 - 16:00. 793556644 dawid.gal@gmail.com
Tel.: 793556644
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK SUCHY. 609 927 174.
PRACA | dam
Restauracja na Krupówkach zatrudni na stałe KELNERKĘ, PIZZERA oraz DOSTAWCĘ. 664 023 298.
USŁUGI | budowlane
REMONTY ŁAZIENEK, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DWUPOZIOMOWE MIESZKANIE NA CYRHLI, 40 m, 650.000 - 607 506 428.
PRACA | dam
Szukamy BARMANKI / BARMANA oraz KELNERKI / KELNERA Restauracja na Gubałówce - Szukamy osób z wigorem, chętnych do pracy w gastronomii . - Tylko osoby pełnoletnie - Na stałe, dorywczo. 604970107 GOSPODA@PODNIEBEM.PL
Tel.: 604970107
PRACA | dam
PIEKARNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI: PIEKARZA I PANIĄ DO PAKOWANIA PIECZYWA. 602 759 709
PRACA | dam
Zatrudnimy Konserwatora/Pracownika Technicznego do obsługi technicznej apartamentów w Białce Tatrzańskiej. Oferujemy stabilne zatrudnienie oraz atrakcyjne wynagrodzenie. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt telefoniczny i przesłanie CV. +48 888 605 905 d.krzysztof@gorskagrupa.pl
Tel.: 48
PRACA | dam
Zatrudnię Mechanika samochodowego z doświadczeniem ,wysokie wynagrodzenie. Bańska Niżna Am-Service. 505508652
Tel.: 505508652
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam PUCH I PIERZE. 18 27 55 865.
PRACA | dam
Zatrudnię KONSERWATORA. Bardzo dobre warunki pracy. Zakopane. 604 102 804, 601 512 211.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, DACHY, ELEWACJE. 608 729 122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ 20 AR. 505 429 375.
PRACA | dam
Hotel Jawor w Zawoi zatrudni osoby na stanowisku kucharz. Stawka 35-40 zł/h. 607630923 www.hotel-jawor.pl marek@jama-tur.pl
Tel.: 607630923
PRACA | dam
Zatrudnię ASYSTENTKĘ STOMATOLOGICZNĄ/HIGIENISTKĘ. Zakopane. 604 232 488.
PRACA | dam
Poszukuję pracowników budowlanych - budowy od podstaw, docieplenia, stolarka, wykończenia wnętrz - Zakopane i najbliższe okolice.. 500160574
Tel.: 500160574
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĘ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO, KELNERA/-KĘ. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 080, 600 035 355.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: - PIZZERÓW, - BARMANKI, - BUFETOWE, - POMOCE KUCHENNE, - OSOBY NA ZMYWAK, - OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
BIZNES
Sprzedam tanio - z wypożyczalni NARTY, BUTY I KIJKI. 662 370 510.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, FLIZOWANIE, WYKOŃCZENIA, BUDOWY od A do Z. 607 572 312.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.