2024-10-18 11:00:37

Reklama

Zakopane

Skarb Krzeptowskiego w rękach Jakuba Krugera

Reklama

Rozsławiał góralszczyznę i piękno Tatr zdjęciami i filmami w całej Polsce i na świecie, podczas okupacji stał się trzonem Goralenvolku w Zakopanem, uczył w "góralskiej szkole", pisał góralski podręcznik.

Kobieta w czerwonym, filuternym kapeluszu na głowie pochyla się przy stole, na którym stoją zegary, rzeźby, porcelana, masa cudnych bibelotów. Secesyjne meble, świeczniki, wazy i wazony stoją wokół nas. Ale kobieta wyciąga spod blatu płaską skrzynię ze szklanym wiekiem. Otwiera i ostrożnie wyjmuje z pudełka księgę. Podaje mi z uwagą. Pochylam się wśród antyków zgromadzonych na trzecim piętrze domu towarowego "Granit" w Zakopanem.

Na starej okładce ledwie daje się odczytać napis "Album sportowy". Ale już po otwarciu, na wewnętrznej stronie okładki dokładnie odbita niewielkich rozmiarów czerwona pieczątka właściciela "Adam Krzeptowski. Zakopane". Na pożółkłych, miejscami dość mocno zniszczonych stronicach zdjęcia z lat dwudziestych ubiegłego wieku. "Wycieczka Sokoła w Kondratowej", "Stanisław Sieczka przy mecie Biegu Tatrzańskiego. II nagroda", "St.Sieczka Gąsienica osiąga rekord skoczni - 50 metrów".

Są też pieczołowicie doklejone prasowe relacje z szeregu zawodów sportowych. Rozgrywanych w Tatrach, we Lwowie czy za granicami ówczesnej II Rzeczpospolitej. Są materiały z Narciarskich Mistrzostw Europy Środkowej, rozegranych w Czechosłowacji.

Sezon Letni 1925

Z okazji 40-lecia Sokoła w Krakowie, urządzono "bieg rozstawny całego okręgu". Jedna z tras prowadziła z Zakopanego, przez Nowy Targ, Maków i Kalwarię. Gniazdo zakopiańskie wystawiło do biegu 26 druhów.

W lipcu pod Giewontem odbył się bieg na cztery kilometry. Pierwsze trzy miejsca należały do Motyków: Zdzisława, Stanisława i Juliana. Są podane poszczególne czasy wszystkich startujących, przynależności klubowe. I wspólne zdjęcie biegaczy.

W sierpniu - skład sztafet biegu rozstawnego Zakopane - Morskie Oko i z powrotem. Cała trasa liczyła 58 kilometrów. Na Porońcu i serpentynach wiodła przez skróty. Sędziowie kontrolni rozstawieni na trasie: Franciszek Gąsienica, A. Kresopolski, Wilczyński, Kwapień, Kurkowiak i Krzeptowski. Ze zdjęcia spoglądają na nas pierwsi biegacze sztafet: Zdzisław Motyka (S.N.T.T), Andrzej Krzeptowski (Sokół), Myśliwiec (Sokół) i Mikołaj Stad (Sokół Nowy Targ).

Również w sierpniu rozegrano z inicjatywy Stanisława Zdyba, kierownika sportowego Sokoła, zawody w "Chodzie Tatrzańskim". 25-kilometrowa trasa wiodła "przez Kuźnicę, przełęcz Kondracką, całą grań Czerwonych Wierchów, dolinę Miętusią i Małą Łąkę i popod Regle na Rynek, o różnicy wzniesień 1290 metrów. Szczupła garstka zawodników ruszyła szybkim krokiem ze startu, przy pięknej pogodzie z Kuźnic, skąd różnice między poszczególnymi uczestnikami uwydatniają się coraz bardziej" - relacjonował na kartach "Słowa Polskiego" nr 227 Adam Krzeptowski. Wycinek swego artykułu wkleił do albumu i opatrzył go ręcznie kaligrafowanymi wynikami tych rozegranych "po raz pierwszy może w historii sportu polskiego" zawodów. Miejsce pierwsze zajął Julian Motyka, drugi był Władysław Czech, trzeci Stanisław Michalski - cała trójka z Sokoła. Tuż za podium, na czwartym miejscu zameldował się Stanisław Graban reprezentujący Lwów "Pogoń".

Jest duża gazetowa fotorelacja kolarskiego wyścigu górskiego na trasie Kraków-Zakopane. To już jesień. Gdy nadciąga zima, w albumie pojawia się cała masa zdjęć i relacji z narciarskich biegów oraz kolejne odsłony budowy "wielkiej skoczni narciarskiej na Krokwi w Zakopanem".

Ofiary lawin

Z dobrej jakości zdjęć spoglądają na nas Bronisława Staszel-Polankówna, Stanisław Wilczyński, Władysław Czech, Stanisław Sieczka, Andrzej Krzeptowski, Bronisław Czech, Żytkowicz, Ochotnicki, Wilga i inni.

Są dokumenty wyjazdu "polskiej ekspedycji sportowej na Mistrzostwa Francji" i o narciarskich sukcesach naszych skoczków w Szwajcarii. Okładka pisma "Stadjon. Tygodnik Ilustrowany poświęcony sprawom sportu i przysposobienia wojskowego" prezentuje dwie postacie. Stanisław Gąsienica-Sieczka i Andrzej Krzeptowski I, którzy "swojemi wynikami we Francji i Szwajcarii rozsławili imię narciarstwa polskiego na Zachodzie" - jak informuje autor reportażu.

Są materiały z Międzynarodowych Zawodów Narciarskich o Mistrzostwo Polski w Zakopanem czy Wojskowego trójmeczu narciarskiego Czechosłowacja - Rumunia - Polska. Do tego fotografie z zawodów w skiringu.

Wbrew opisowi z okładki, widać, że właściciel albumu nie samym sportem żył. Wklejał do księgi wycinki o życiu kulturalnym w Zakopanem. Są materiały o tragicznych wypadkach w Tatrach. Jak ten "Zasypani lawiną w Zakopanem" z opisem jak to narciarze Tadeusz Stasina (lat 19) i Józef Gąsienica Roj ze Skupniowego Upłazu "zjeżdżali w dół telemarkami, przecinając wzajemnie swoje ślady nart na powłoce śnieżnej zbocza. To spowodowało obsunięcie się masy śnieżnej na długości pół kilometra, a szerokości 200 metrów, które porwały narciarzy ze sobą w dół do żlebu, spadającego do doliny Olczyskiej" - czytamy w opisie. I kolejny artykuł. "Kurier Poznański", który donosi "Ofiara tatrzańskiej lawiny. Ciało J. Roja znaleziono - martwe".

Lawina pochwał

Końcową część księgi wypełniają fotosy i wspaniałe recenzje z dwóch filmów wyreżyserowanych przez właściciela albumu. Pierwszy La Tracia Bianca, La Trace Blanche, The White Track, czyli Biały Ślad - jak w czterech językach nawołuje ulotka wydana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Drugi "Zamarłe echo".

Kornel Makuszyński tak pisał o twórczości Adama Krzeptowskiego na łamach dziennika "A.B.C.": "Góral, Adam Krzeptowski stworzył wielki film pod tytułem "Biały ślad", który niebawem rozświetli się w Polsce! To jest tem wielkiem zdarzeniem Zakopanego, bo to przecież nie jest zwyczajny film: to całe Podhale posyła Polsce wypisaną na długiej, długiej taśmie swoją chwałę; to góry, w złotych koronach światła na granitowych głowach, schodzą w doliny; to niezmierna lawina toczy się z tatrzańskich stoków i rozsypie się w miliardy diamentów po płaskiej, smutnej i szarej ziemi. To góralszczyzna, piękna, harda i dumna, daje znać o sobie i posyła jednego ze swoich z czarodziejską latarnią, w której zamknięte jest słońce, aby niem pod zdumionymi błysnął ludźmi, co go nie widzą zbyt często".

Twórca "Koziołka Matołka" i "Panny z mokrą głową" podkreśla też kim są Krzeptowscy dla Zakopanego. Zaznacza, że to ród "grubych" gazdów. "W Zakopanem Krzeptowscy to wielkie mecyje: starzy, dostojni i godni, jak wielkanocne święta, młodzi, szumni i skrzydlaci; najwyborniejsi narciarze, niezmordowane po górach włóczęgi. A przedewszystkiem piękni. Gdybym miał taką gębę przepyszną i takie bicepsy jak te Krzeptowiaki, pokazywałbym się za pieniądze" - nie może się nachwalić Kornel Makuszyński.

W albumie szereg wycinków z anonsami z kin. Na "Biały ślad" zaprasza warszawskie Colloseum na Nowym Świecie i krakowski "Świt" w Domu Katolickim przy ul. Straszewskiego. Jest krótka notatka, że film reprezentuje Polskę na Międzynarodowym festiwalu filmowym w Wenecji. Odnotowane sukcesy pokazów w Skandynawii i Holandii.

Filmowa sława

- To sensacyjna rewelacja - podkreśla Jakub Kruger, zakopiański antykwariusz, informując naszą redakcję o niecodziennym znalezisku, jakim jest Album Sportowy Adama Krzeptowskiego.

Zakopiańczyk Adam Krzeptowski (1898-1961) był absolwentem krakowskich szkół. Ukończył Państwową Szkołę Przemysłową oraz I Wyższą Szkołę Realną, w której w 1916 zdał maturę. Dalszą edukację kontynuował za granicą. Wyjechał do Wiednia, gdzie uczył się sztuk plastycznych. W 1917 roku został powołany do armii austro-węgierskiej. Po przeniesieniu do rezerwy powrócił do Krakowa, gdzie studiował na Wyższym Studium Handlowym. W 1922 roku przeniósł się do Zakopanego, gdzie otworzył zakład fotograficzny. Właśnie pod Giewontem zainteresował się filmem. Początkowo realizował krótkie filmy dokumentalne, "Z Tatr" (1930), "Zima w Zakopanem" (1931). Z czasem jednak zaczął realizować dwa filmy długometrażowe. Słynny "Biały ślad" w 1932 roku oraz "Zamarłe echo" w 1934 roku. W filmach tych zagrali m.in. jego brat Andrzej Krzeptowski I, Stanisław Marusarz, Bronisław Czech, Stanisław Gąsienica-Sieczka, Zbigniew Staniewicz oraz górale - aktorzy niezawodowi. Film "Biały ślad" był pokazywany na I Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji.

Adam Krzeptowski parał się nie tylko sztuką. Sam uprawiał również narciarstwo i był członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".

Uniewinniony

Po wybuchu II wojny światowej jego zakład fotograficzny został zamknięty. Sam Krzeptowski związał się ze środowiskami Goralenvolku. Był w Zakopanem sekretarzem delegatury kolaboracyjnego Komitetu Góralskiego i wspierał akcję rozdawania kenkart góralskich. Jest wymieniany przez Włodzimierza Wnuka w książce "Walka podziemna na szczytach" jako jeden z sześciu "wykolejonych jednostek", dzięki którym Goralenvolk mógł działać. Wnuk stawia go w jednym szeregu z doktorem Henrykiem Szatkowskim, Józefem Cukrem, Wacławem, Stefanem i Andrzejem Krzeptowskim. Od 1940 roku nauczał "języka góralskiego" w zakopiańskiej Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego, która została przez Niemców zamieniona na "Berufsfachschule fur Goralische Volkskunst". Jak podaje Wojciech Szatkowski z Muzeum Tatrzańskiego w swej książce "Goralenvolk. Historia zdrady", Adam Krzeptowski był jednym z tych, którzy przystali na propozycję Niemców, by utworzyć w Zakopanem "szkołę góralską". Uczył w tej szkole języka niemieckiego i rachunków w gwarze góralskiej. Przygotowywał też podręcznik do nauki języka góralskiego.

Pod koniec okupacji wyjechał z Zakopanego i osiadł w Piechowicach koło Jeleniej Góry.

W 1946 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i przewieziony do Krakowa. W wyniku prowadzonego w latach 1945-1949 śledztwa przeciw organizatorom "Goralenvolku" został ostatecznie uniewinniony. Powrócił do Piechowic, a w 1955 roku przeniósł się do Płazy koło Chrzanowa, gdzie mieszkał do końca życia. Zmarł w Katowicach.

- Na album trafiłem przypadkiem, sam nie wiem dokładnie w jakich okolicznościach. Kupiłem jakiś czas temu większy pakiet staroci. Przeglądając zakupiony zbiór dopiero teraz odkryłem, jaki mam skarb - podsumowuje Jakub Kruger.

Rafał Gratkowski

Więcej zdjęć z albumu w naszej galerii: https://24tp.pl/g/3737

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

Sportowo-filmowy skarb Krzeptowskiego

Prace inspirowane naturą w "Opolance"

Przeziyracka w Ratułowie

Chmur Drapacze w Galerii Hasiora

Agnieszka Przekupień i KLIW w Witkacym

Grzegorz Bogdał w Kmicicu

Ślepcy w wykonaniu Teatru KTO u Witkacego

Dożynki Podhalańskie w Ludźmierzu

Zakopane: Biegiem po oddech dla chorych na mukowiscydozę

Traktoriada w mieście

Dzień Pstrąga - konkurs kulinarny

Jubileusz 60-lecia Zespołu Regionalnego Zbójnicek

Trebunie-Tutki świętują w rodzinnym gnieździe

Dzień Pstrąga w Białym Dunajcu, wędkarze na start

Dzień Architektury Drewnianej, groźba ognia

Turbo Pomoc pod Giewontem

Koncert finałowy 55. Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich

Rewia żywiołów na festiwalowej scenie

Koncert inauguracyjny 55. MFFZG Zakopane 2024

Festiwalowy korowód na Krupówkach

Joanna Franosz Podhalańską Królową Miodu 2024

Zakopower na festiwalowej scenie

Tour de Pologne mordercza trasa i królewska koronacja

Trzydzieści lat Trebuniów-Tutków

Mistrzostwa Podhala w Powożeniu i Fiakier Roku 2024

Jarmark Podhalański już trwa

Funkowa Muzyka U Wnuka

Zlot pojazdów typu SAM czyli Festyn Stasikowiański

Pamiętamy o Karłowiczu: Karłowicz Recomposed

Festiwal Muzyka U Wnuka

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
ZATRUDNIĘ W KOŚCIELISKU! PRACA STAŁA: RECEPCJA, MARKETING, PRACE BIUROWE. 698 559 040
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
WYNAJMĘ LOKAL POD GABINETY, BIURA - NOWY TARG, ul. KRZYWA. 698 559 040
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
ZAKOPANE - KOŚCIELISKO WYNAJMĘ KOMFORTOWE MIESZKANIA 35-50m2. 698 559 040
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
WYNAJMĘ NOWE KOMFORTOWE MIESZKANIE W CENTRUM NOWEGO TARGU - DWA POKOJE + SALON. 698 559 040
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
NOWY TARG CENTRUM UL. KRZYWA DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO-USŁUGOWY: 110m2. WSZYSTKIE ODBIORY. 698 559 040
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA DOM NA : PIZZERIĘ, RESTAURACJĘ. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
Zapraszamy do sklepu z odzieżą używaną Moda z Drugiej Ręki ul. Długa 60 Nowy Targ.
MATRYMONIALNE
Prawdziwy mężczyzna, uczciwy, materialnie stabilny, pozna atrakcyjną kobietę (bez problemów). +48 505 725 518, +41 796920936.
PRACA | dam
Przyjmę od zaraz inteligentną, obowiązkową młodą osobę (najchętniej studentkę), ze znajomością obsługi komputera i znajomością języka angielskiego. Praca w Nowym Targu z możliwością zakwaterowania. Ciekawa praca, wyjazdy służbowe do Szwajcarii. +48 505 725 518, +41 796920936.
SPRZEDAŻ | maszyny, narzędzia
RATRAKI "Kassbohrer" i Prinoth Everest, prosto ze Szwajcarii. Stan techniczny i cena bardzo dobre. +48 505 725 518, +41 796920936.
SPRZEDAŻ | maszyny, narzędzia
KOPARKA KOMATSU 240LC, prosto ze Szwajcarii. Stan techniczny i cena bardzo dobre. +48 505 725 518, +41 796920936.
KUPNO
Kupię stare KSIĄŻKI JÓZEFA IGNACEGO KRASZEWSKIEGO. 505 725 518.
PRACA | dam
Poszukuję KIEROWCY raz w tygodniu. Wyjazd na rehabilitację matki z dzieckiem. Trasa Chochołów - Andrychów. 503 852 848.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW GOLF 1.6TDI, 130.000 km, 2013, 4x4, 26.600 zł. 665 156 396.
PRACA | dam
Cukiernia Samanta poszukuje osoby na stanowisko SPRZEDAWCA BARISTA do naszej cukierni przy ul. Słonecznej 1 w Zakopanem. Informacje pod nr. 606 884 223.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, DACHY. 608 729 122.
USŁUGI | budowlane
Witam, Poszukujemy ekipy z wystarczającą siłą przerobową na wykonanie ocieplenia ścian zewnętrznych płytami styropianowymi budynku krytej pływalni w Naprawie. Powierzchnia do ocieplenia ~ 1200 m2. W razie zainteresowania proszę o kontakt. 795523365 robexbud@interia.pl
Tel.: 795523365
PRACA | dam
Poszukujemy REZYDENTÓW do obsługi apartamentów w Zakopanem i Białce Tatrzańskiej. Oferujemy stabilne zatrudnienie oraz atrakcyjne wynagrodzenie. Prosimy o przesłanie CV na adres rezerwacja@gorskagrupa.pl bądź telefon. 535391391
Tel.: 535391391
PRACA | dam
POTRZEBNA OPIEKA NAD SENIORKĄ 92 lata. W dobrej kondycji fizycznej, chodząca. Ze względu na otępienie wymaga towarzystwa i nadzoru. Oferujemy zamieszkanie okresowo w Zakopanem i w Warszawie. Warunki pracy i płacy do uzgodnienia. Zgłoszenia na adres mailowy: opieka@intermedix.pl lub telefonicznie: Elżbieta, 692-306-329.
USŁUGI | budowlane
ROBOTY ZIEMNE, ODWODNIENIA, KANALIZACJE. 788 501 666.
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912.
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Osiedle pod Magurą w Jabłonce - na sprzedaż - MIESZKANIE NA PARTERZE z ogrodem o pow. 52,69 m2, w cenie 419.000 zł. MIESZKANIE NA PIĘTRZE Z BALKONAMI oraz poddaszem o pow. 55,90 m2, w cenie 449,000 zł. Tel. 734 830 967.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZA. Praca Niemcy. 608729122.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK, ŚWIERK SUCHY. 609 927 174.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
WYNAJMĘ BUDKĘ HANDLOWĄ POD OSCYPKI, PAMIĄTKI itp. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
DOMOWY CHLEB PSZENNY - 880 363 281.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
DO WYPOŻYCZENIA PRZYCZEPKA DO PRZEWOZU 1 KONIA - 880 363 281
USŁUGI | inne
MYCIE DOMÓW DREWNIANYCH - z pola i w środku - WOLNE TERMINY - 880 363 281.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia LOKALE pod biura i inne usługi. Zakopane centrum. 508 964 669.
MOTORYZACJA | kupno
SKUP AUT - OSOBOWE, DOSTAWCZE. CAŁE, USZKODZONE. 500 349 500.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. 531 666 333.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW GOLV VII, 2.0D, 4x4, 2014r. 732 810 638.
PRACA | dam
Przyjmę do pracy w pensjonacie dziewczynę dyspozycyjną, uczciwą, umiejącą pracować w zespole Praca na stałe bez zamieszkania w Zakopanem w centrum. Stanowisko sprzątanie/recepcja wydanie/odebranie kluczy W większości zmiana nocna. 505715741
Tel.: 505715741
PRACA | dam
Restauracja w Zakopanem zatrudni na stanowiska: POMOC KUCHENNA, ZMYWAK, PRZYGOTOWANIE ŚNIADAŃ, OBIERANIE WARZYW. Informacje: 608 495 125.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608729122
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam 2 HEKTARY POLA i DZIAŁKĘ WIDOKOWĄ 20 AR. 505 429 375.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO PRACY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM na stanowiska: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA, OBSŁUGA BARU MLECZNEGO, KELNER/-KA. Zakopane - 600 035 080, 600 035 355.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO OPAŁOWE KOMINKOWE BUK I ŚWIERK. DOWÓZ DO KLIENTA. 608 690 989, 608 691 133.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.