2025-05-04 18:00:00

Zakopane

Eskulap - Ma Moskwicza i maszynę do pisania

Ma Moskwicza i maszynę do pisania - czyli jak SB tropiło niebezpiecznego górala Wincentego Galicę.

„Biorąc pod uwagę osobowość Wincentego Galicy, jak również prowadzoną przez niego działalność oraz potencjalne zagrożenie co do możliwości wykorzystania tej działalności do propagowania haseł antypaństwowych i antysocjalistycznych...” - tymi słowami 16 grudnia 1974 roku funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa uzasadniał potrzebę wszczęcia sprawy operacyjnego sprawdzenia wobec doktora Wincentego Galicy. Sprawa otrzymała znaczący kryptonim: Eskulap. W końcu chodziło o lekarza. Galica nie był przypadkowym obywatelem - góral z krwi i kości, były więzień obozów koncentracyjnych, lekarz, społecznik, prezes Związku Podhalan. Dla SB - postać podejrzana, a nawet niepokojąco aktywna.

Krytykuje socjalizm

W oczach bezpieki Związek Podhalan - od czasu, gdy ster przejął Galica - „staje się organizacją coraz bardziej polityczną, a nie kulturalną”. Na domiar złego - Galica znał księży, proboszczów, a nawet Karola Wojtyłę. Nie dość że żona Helena wtórowała mu w tych znajomościach, to jeszcze oboje utrzymywali kontakty z przedstawicielami Polonii z USA. I, o zgrozo, rozmawiali z nimi! A nawet przyjmowali ich w Zakopanem, jakby to był pensjonat, a nie miasto socjalistycznej chwały. Podkreślano też inne niepokojące elementy jego życiorysu: Galica był za granicą. Bywał we Włoszech, w Jugosławii, a nawet w Chinach. Znał języki - niemiecki, angielski, łacinę. W dodatku posiadał Moskwicza i maszynę do pisania - dwa narzędzia potencjalnej kontrrewolucji.

Niebezpieczne marzenia

W raportach czytamy z niepokojem: „Związując się z parafią zakopiańską i kurią krakowską, ma nadzieję zostać wystawiony przez środowisko katolickie jako kandydat na posła do Sejmu PRL. To jego największe życiowe marzenie”. A wiadomo - marzenia w PRL-u powinny być kolektywne, skromne i zgodne z linią partii. Niestety, Galica był trudny do przekonania. Krytykował socjalizm, wychwalał sanację, a o partii i rządzie wypowiadał się z lekceważeniem. Z takim życiorysem i poglądami - wiadomo - trzeba było działać.

Funkcjonariusze nie mieli wątpliwości: Galica to autorytet. A to już pachnie kontrrewolucją. Szczególnie gdy tenże autorytet organizuje uroczystości ku czci generała Galicy, sprowadza jego prochy do Zakopanego, chce szkołę nazwać jego imieniem i ustawić w niej popiersie. A jeszcze poszerza działalność Związku Podhalan poza Podhale, chce mieć wpływ na decyzje władz lokalnych i - o zgrozo - jako osoba świecka chodzi na spotkania dekanatu. Dalej było już tylko gorzej - prowadził rozmowy z hierarchami, zapraszał biskupów, organizował spotkania z działaczami z USA. Udzielał się też przy beatyfikacji Maksymiliana Kolbego. Cała ta działalność, według SB, nie miała nic wspólnego z medycyną - to był plan działania godny Watykanu, nie przychodni rejonowej.

Plan: skompromitować

Wobec takiego zagrożenia funkcjonariusze opracowali precyzyjny plan. Mieli wykorzystać tajnych współpracowników - TW Adam, TW Narciarz, TW Nikodem - aby zbierać informacje o Galicy i jego otoczeniu. Mieli sprawdzić jego kontakty, finanse, uroczystości, nawet świetlice. Założono podsłuch telefoniczny na numer telefonu Galiców 38-98, zlecono kontrolę korespondencji. A na koniec postawiono jasno cel: „skompromitować Galicę”.

TW Narciarz pisze z pasją

Donosy zaczęły spływać szybko. 15 kwietnia 1975 roku TW Narciarz pisze, że Związek Podhalan był, jest i zawsze będzie organizacją reakcyjną skupiającą górali znanych z wrogości do obecnej rzeczywistości. Potem z niepokojem informuje, że Klub Literacki przy Związku Podhalan to siedlisko poglądów konserwatywnych i antysocjalistycznych. W lipcu 1975 roku swoją czujność zachowuje TW Adam. „Ostatnio zauważyłem, że dr Wincenty Galica afiszuje się wszędzie ze swoją żoną. Ciekawe to jest, bo dotychczas we wszystkich uroczystościach występował sam”.

Donosów przybywało, coraz bardziej osobistych, coraz bardziej szczegółowych. W Galicę, ale Tadeusza, brata Wincentego, uderza TW Barbara. „Tadeusz Galica, Naczelnik Gminy w Poroninie od czasu objęcia stanowiska nic nie zrobił. Nie wybudowano ani metra drogi, nie wzniesiono również żadnego obiektu gospodarczego. Wg mnie, mieszkańca Poronina jest najbardziej niegospodarnym naczelnikiem na Podhalu. Główna droga Poronina u. Lenina prowadząca do Muzeum Lenina jest w opłakanym stanie i prawdopodobnie tylko dlatego ruch tą ulicą został wstrzymany, aby turyści nie mogli jej "podziwiać”. (…) Nie jest tajemnicą, że Tadeusz Galica wg twierdzeń niektórych mieszkańców Poronina zrobił duży pieniądz wówczas, gdy był prezesem GS (Gminna Spółdzielnia). O jego kontaktach z bratem Wincentym Galica nic nie mogę powiedzieć, ale wiem, że praktyka lekarska, którą wykonuje w Poroninie bardzo mu się opłaca”.

Dlaczego żebrak umiera

TW Narciarz tymczasem informuje o tym, co działo się w świetlicy Związku Podhalan 10 października 1977 roku - „Odbył się wieczór autorski Wojciecha Niedziałka”, który na tym wieczorze czytał swój wiersz pt. „Dlaczego żebrak umiera w naszym tramwaju”. Czytając ten utwór opatrywał go jednocześnie komentarzami. Jego wypowiedzi zawierały kilka aluzji pod adresem PRL, że nie ma możliwości mówienia prawdy. W czasie tego wieczoru obecny był na sali gen. Boruta-Spiechowicz, który zabrał głos mówiąc na temat kampanii wrześniowej 1939 r.(…) Na temat przebiegu tego wieczoru dokładne wiadomości ma kierownik Biblioteki Miejskiej w Zakopanem przy ul. Świerczewskiego. Podobno czynił starania, aby nie dopuścić do tego wieczoru, ale bezskutecznie. Być może, że dysponuje on tekstem utworu W. Niedziałka”.

Ostateczne zamknięcie. Prawie.

W marcu 1979 roku SB uznała, że sprawę można zamknąć - Galica został odsunięty od wpływu na Związek Podhalan. Sprawę ostatecznie zamyka kpt. Bogusław Kamrad argumentując niemożnością wykorzystania przez Wincentego Galicę Związku Podhalan do głoszenia wrogich haseł. Jednak zalecano dalszą „kontrolę operacyjną” - bo Galica wciąż miał niebezpieczne znajomości.

Galica i papież

Nazwisko Galicy powróciło raz jeszcze. W maju 1979 roku funkcjonariusz Kamrad (ten sam, który zamykał sprawę Eskulapa) zanotował, że Związek Podhalan planuje wręczyć Janowi Pawłowi II - podczas wizyty w Nowym Targu - ciupagę ze złotymi ozdobami i różaniec z korali w kształcie oscypków. I że może to zrobić Galica, bo zna papieża osobiście.

Dr Wincenty Galica zmarł w Zakopanem 21 maja 2010 roku. Kiedyś zapytałem go, czy nie kusi go, by rzucić okiem na teczkę, która - zważywszy na jego bogaty życiorys - z pewnością gdzieś spoczywa na półkach Instytutu Pamięci Narodowej. Nie chciał. Dziś, po przeczytaniu tych dokumentów, jestem pewien: tylko by się uśmiechnął i machnął ręką. A donosicielom by wybaczył.

Jurek Jurecki

Obraz Andrzeja Jureckiego, wnuka dr Wincentego Galicy. Zdjęcie obrazu - Bartłomiej Jurecki, drugi wnuk doktora.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

SlynnaPraczka 2025-05-05 10:59:14

To bardzo ciekawa i pouczająca historia. Szkoda, że jest coraz mniej ludzi, którzy tamte lata pamiętają. Szukajcie, a znajdziecie. Dzisiaj wszyscy udają, że z komuną nie mieli nic wspólnego, popierają partię czynem - tuż obok mostka ABC z odlewem czytelnika TP. Zadziorni i kudłaci postepowcy.

Reklama

Galerie

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. OBRÓBKI BLACHARSKIE (balkony, tarasy, podbitki). 796 544 016.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam POŁOWĘ DOMU W SPYTKOWICACH (piętro z tarasem). 608 35 83 95.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
PRACA | dam
Sprzątanie apartamentów, pokojowa, Zatrudnie do sprzątania apartamentów w okolicy ul. Strążyskiej w Zakopanem (wskazane auto w celu dojechania do apartamentów). Praca na stałe, 3-4 dni w tygodniu (gdy są wyjazdy w weekendy również) w godzinach 9-15.. 609097999
Tel.: 609097999
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
PRACA | dam
Jeśli lubisz kontakt z ludźmi, a kawa to Twoja pasja. Zadzwoń i dołącz do Samanty w Zakopanem. Zapraszamy! Tel. 666 387 888.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER ŚNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO OBSŁUGI KLIENTA w biurze Szkoły Narciarskiej na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem! Praca sezonowa: grudzień - marzec. ZAKRES OBOWIĄZKÓW. - Obsługa klientów bieżących w biurze szkoły, - Obsługa e-maila i przyjmowanie rezerwacji telefonicznych, - Sprzedaż usług szkoły narciarskiej, - Rozliczanie lekcji oraz współpraca z instruktorami. WYMAGANIA: - Komunikatywność i cierpliwość, - Dobra organizacja pracy i umiejętność samodzielnego działania, - Umiejętność obsługi komputera, - Łatwość w nawiązywaniu kontaktów, - Zdolność do pracy przy kilku zadaniach jednocześnie, - Komunikatywna znajomość języka angielskiego. OFERUJEMY: - Pracę w przyjaznej, sportowej atmosferze, - Możliwość nauki i rozwoju w branży turystyczno-narciarskiej, - Zimowy sezon pełen dobrej energii i górskiego klimatu! OSOBY ZAINTERESOWANE prosimy o przesyłanie aplikacji na e-mail: szkola@szymoszkowa.pl lub kontakt telefoniczny: 734 011 011. CZEKAMY WŁAŚNIE NA CIEBIE!
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
Restauracja do uzupełnienia zespołu zatrudni osobę na stanowisko kelnerki/kelnera - a la carte. Oferujemy pracę z doświadczonym zespole, szansę rozwoju zawodowego, atrakcyjne wynagrodzenie. Prosimy o przesyłanie CV na adres email: 888 213 215 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 888
PRACA | dam
Przyjmiemy PRACOWNIKÓW NA WYCIĄG NARCIARSKI I SNOWTUBING. Gubałówka. 692 624 359.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA BUDA HANDLOWA, ZAKOPANE, UL. PODHALAŃSKA. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALA NA: MAGAZYN, HURTOWNIĘ, LAKIERNIĘ, PRALNIĘ WODNĄ, itp. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIĘ, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
MOTORYZACJA | inne
PELLET!!! W sprzedaży posiadamy pellet olczyk i barlinek w najlepszej cenie na Podhalu!!!. 607695394 romar.zakopane@wp.pl
Tel.: 607695394
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM MIESZKANIE KRAKÓW - KURDWANÓW - ŚWIETNA LOKALIZACJA. Oferujemy na sprzedaż jasne i przestronne mieszkanie położone w zadbanym budynku na osiedlu Kurdwanów. Powierzchnia 28,12 m kw. Budynek wyposażony jest w trzy windy, w tym jedną towarową. UKŁAD MIESZKANIA: - duży pokój z wnęką (nyżą), - jasna kuchnia z oknem, - duża, oszklona loggia, - piwnica przynależna do mieszkania. Mieszkanie jest słoneczne i ustawne, IDEALNE DLA SINGLA, PARY lub JAKO INWESTYCJA POD WYNAJEM. Lokalizacja zapewnia szybki dojazd do centrum oraz dostęp do pełnej infrastruktury - sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, szkoły i tereny zielone w zasięgu kilku minut spacerem. SPRZEDAŻ BEZ POŚREDNIKÓW. Cena 450 tys zł - do negocjacji. Kontakt: 604 08 16 43
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
PRACA | dam
Karczma "Czarci Jar" poszukuje osoby na stanowisko POMOC KUCHENNA. Tel. 602 366 750.
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, DOŚWIADCZONĄ POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: PIZZERÓW, BARMANKI, BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE, OSOBY NA ZMYWAK, OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788 63 36 33
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.