Wigilijne zaloty

Dziś to tradycja, o której coraz rzadziej się pamięta, a szkoda, bo czar towarzyszący temu podhalańskiemu zwyczajowi był niezwykły.

Dawniej kawaler z pierwszą wizytą do panny szedł sam. Chodził na tzw. dowiady.  Miłe przyjęcie i ugoszczenie zalotnika  było sygnałem, że może kontynuować starania. Te mógł rozpoczynać w poszerzonym gronie, z udziałem rodziców i świadków, tj. swatów. Kawaler, idąc ponownie do panny, szukał osób cieszących się we wsi poważaniem. Przed laty nomowiny i pozostałe wizyty związane z zamiarem ożenku odbywały się na Podhalu według ściśle określonych reguł. Z czasem dowiady zastąpione zostały podłazami, tj. wizytą kawalera w wieczór wigilijny, po pasterce.

Dzisiejsze podłazy wyglądają nieco inaczej, niż kiedyś. Podłaźnicy najczęściej chodzą całymi grupami. Chodzą od domu do domu, grają i śpiewają, odwiedzając wszystkie dziewczyny we wsi. Często kolędują tak do białego rana.Współczesne \"podłazy\" mają charakter bardziej zabawy, niż zalotów.

Kiedyś podczas świąt Bożego Narodzenia ważne było też składanie sobie życzeń, wierzono bowiem, że słowa wypowiadane w tym czasie mają magiczną moc i na pewno się spełnią. Kolędować mogli tylko mężczyźni. Czego sobie życzono? Zazwyczaj mówiono: \"Coby Wam się darzyło, syćko dobrze rodziło. W oborze, komorze, sędel dobrze. Coby Wam się darzyło... Telo wołków, kielo w dachu kołków. Telo cielicek, co w lesie jedlicek...\" Panny dziękowały kawalerom za kolędę, szykując jakiś przysmak, ich ojcowie zazwyczaj dawali parę groszy.

Nie tylko w okresie Bożego Narodzenia, ale także w Nowy Rok składano sobie życzenia. Robiono to zazwyczaj w noworoczny poranek. Pomyślność na cały rok miał przynieść rodzinie pierwszy gość. Lepiej, gdy był to mężczyzna, który po wejściu do izby i pochwaleniu Pana Boga najczęściej mówił: \"Na scynście, na zdrowie, na ten Nowy Rok. Coby wam wyleciał z pieca bok. Coby Wam się darzyło w oborze, w komorze, sędel dobrze. W każdym kątku po dzieciątku, a na pościeli - troje. Cobyście tylko nie myśleli, że to które moje!\".  

ad