Rewelacja jaskiniowa w Tatrach: Siwy Kocioł

Już przed pół wiekiem pojawiały się głosy, że Tatry pod względem jaskiniowym zostały dokładnie zbadane i większych odkryć nie należy się spodziewać. Tymczasem niedługo potem zostały odkryte najgłębsze jaskinie tatrzańskie jak: Śnieżna, Czarna, Wielka Litworowa, Ptasia Studnia, Nad Kotlinami, Śnieżna Studnia, Bańdzioch Kominiarski, a następnie Mała w Mułowej oraz Cień Księżyca w Tatrach Słowackich. Jednak o spektakularne odkrycia obecnie coraz trudniej.

W masywie Małołączniaka znany był od kilkunastu lat problem leja krasowego, którym zainteresował się nieżyjący już taternik jaskiniowy Szczepan Masny z Kościeliska. Zakopiańscy grotołazi nazwali problem Szczepanowym Lejem. Kilka lat później zwrócił na niego uwagę Paweł Orawiec, który zaproponował nazwę Siwy Kocioł, od wydobywających się z leja w okresie zimowym kłębów siwej pary. Przed trzema laty, razem z innymi członkami klubu, znalazł przejście w dnie leja. Wtedy to razem z Filipem Filarem dotarli pod próg za Salą Zawaliskową. Nazajutrz ci sami oraz Grzegorz Albrzykowski, po przejściu przez kilka zawaliskowych korków, dotarli nad mniej więcej 50-metrową studnię, którą nazwali Studnią Szczepana. Jej dno było zagruzowane. Celem kolejnych akcji było sprawdzenie bocznych okien w studni i wspinaczka w kominach.

- Odkryto wtedy ciąg zwany Transformatorem, gdyż powietrze wydostające się przez gruzowe korki powodowało dudnienie, tak silnie tam wiało - wyjaśnia pochodzenie nazwy Filip. - Kolejny etap eksploracji rozpoczął się od udrożnienia ciasnego zacisku w litej skale, pod którym jest kolejny próg. Musieliśmy się rozbierać z uprzęży, by się przezeń przecisnąć, na szczęście jesteśmy szczupli - uzupełnia Michał.

Za zaciskiem kontynuował się kruchy meander, doprowadzający nad 22-metrową studnię. W jej dolnej części, kilka metrów nad dnem, rozpoczynał się korytarz z intensywnym przewiewem powietrza, który przechodził w pionowy, bardzo zwietrzały meander. Odpadające całe fragmenty ściany spadały na niewielkie progi, gdzie głazy zatrzymywały się albo klinowały się w szczelinie. W odkrywczym amoku Michał i Filip schodzili bez asekuracji. W tym dniu doszli na głębokość 165 metrów, do zaklinowanych want, między którymi wrzucony kamień wpadał do głębokiej studni. Nie mieli już z sobą liny, bo ostatnia pozostała w 22-metrowej Studni Enigma. Zaczęli się wycofywać. Nowo odkrytą partię nazwali Maszynką do Mięsa. W niej zostali kontuzjowani przez spadające kamienie.

– Jeszcze kiedy schodziliśmy, zaraz za zaciskiem odpadł ze stropu kamień, który zmiażdżył mi mały palec. Rozerwałem podkoszulek żeby zrobić opatrunek. Wszędzie pełno było piasku z gliną, więc chciałem uniknąć zabrudzenia rany – przypomina sobie Michał. W trakcie wychodzenia uległ kontuzji również Filip. – Michał wychodził pierwszy. Nagle odpadł od ściany ostry kamień i spadł na rękę, którą trzymałem się skały. Przeciął mi rękawicę i mięsień aż do ścięgna. Po wyjściu z jaskini udaliśmy się w nocy prosto do szpitala – ja na zszycie dłoni, a Michał na opatrunek. Nazwy, które nadaliśmy tej partii jaskini – Krwawa Salka i Próg Rzeźników – mają związek z naszymi kontuzjami – wyjaśnia Filip.

Była jeszcze zima, kiedy w tym samym składzie wybrali się ponownie do jaskini. Warunki na podejściu były trudne, a trzeba było wynieść kilka lin, pozwalających na dalszą eksplorację. – Siedem godzin podchodziliśmy przez Przysłop Miętusi i Szary Żleb do otworu i dopiero o godz. 15 weszliśmy do jaskini – opowiada Filip. – Doszliśmy do „przodka”, strąciliśmy wiszące nad studnią wanty i założyliśmy zjazd. Wylądowaliśmy na moście skalnym, skąd w dół kontynuowała się mokra studnia Dżihad. Postanowiliśmy zjechać do równoległej Sali Grzechotników, która była sucha i mniej narażona na spadające kamienie. Do kolejnej zjechaliśmy tylko 40 metrów, gdyż na tyle starczyło lin. Po miesiącu, w kolejnej akcji, zjechali na dno tej niezbadanej studni, która – jak się okazało – miała 81 metrów.

Potem zbadali jeszcze sąsiednią mokrą Studnię Dżihad. W dnie obu jest zawalisko, a w najniższym obecnie punkcie jaskini (–295 m), na dnie Studni Feniksa jest jeziorko. Latem zostały wykonane pomiary, a w trakcie ostatniego wejścia w ubiegłym miesiącu poczynili dalsze odkrycia w rejonie wymienionych studni. – Teraz trzeba będzie eksplorować kominy. Z pomiarów wynika, że kontynuacją Studni Feniksa, w której ginie woda, mogą być kominy na Dzikim Zachodzie w Śnieżnej Studni. W przypadku, gdyby doszło do połączenia obu jaskiń, głębokość Śnieżnej Studni wzrosłaby do około 800 metrów – przewiduje Michał.

Apoloniusz Rajwa