2017-11-01 18:59:53

Reklama

1 listopada

Tajemnicza mogiła

Reklama

Przez lata myślał, że to mogiła partyzanta albo nauczyciela zamordowanego przez hitlerowców. Okazało się, że prawda jest zupełnie inna, a ostatnie chwile spoczywającego tam człowieka były przerażające.

Krzysztof Przybyła pracuje w nowotarskim nadleśnictwie od 25 lat. Bór zwany "Kombinackim" zna jak własną kieszeń. Jest jednak miejsce, które przez lata było dla niego zagadką. To grób na skraju lasu, niedaleko zakopianki, dziś vis a vis Castoramy.

- Nie było widać tego grobu, bo był tu gęsty zagajnik. Ale była tabliczka świadcząca, że to miejsce martyrologii i nazwisko na kamiennej płycie "Władysław Patkowski" wraz z datą śmierci - 16 grudnia 1943 r. - opowiada leśnik. - Nie byłem nawet pewny, czy rzeczywiście jest tam czyjeś ciało. Pytałem różnych ludzi, czy wiedzą, kto tam leży. Jedni mówili, że to partyzant Ognia, inni, że został tam zastrzelony nauczyciel za tajne nauczanie w czasie okupacji - wspomina. Leśnik twierdzi, że w latach 80. mogiłą opiekowała się Szkoła Podstawowa nr 2 w Nowym Targu, choć zapewne ani nauczyciele, ani dzieci nie wiedziały, kto tam spoczywa. W latach 90. uczniowie tu już nie przychodzili. Krzysztof Przybyła sam wykarczował krzaki, wokół grobu posadził brzozy. Co roku przed Wszystkimi Świętymi zapalał znicz, choć nie miał pojęcia, kim był Władysław Patkowski i jak zginął. W rozwikłaniu zagadki pomogła leśnikowi dopiero Karolina Panz, która bada losy nowotarskich Żydów, a także artykuł Michała Maciaszka w nr 16 Almanachu Nowotarskiego (2012 r.)

Okazało się, że za przytartym na płycie nazwiskiem Władysława Patkowskim kryje się tak naprawdę Milke Reiner, Żyd z Krakowa.

Małżeństwo Mala i Milke Reinerowie ukrywali się w czasie wojny pod polskim nazwiskiem jako Aniela i Władysław Patkowscy. On był inżynierem, ona nauczycielką stosującą metodę korczakowską. W listopadzie 1943 r. wracali po pracy z Krakowa do Skawiny, gdzie wtedy mieszkali. W domu została ich 13-miesięczna córka Miriam. - W pociągu zatrzymał ich kierownik policji kryminalnej z Chabówki - Krzyżanowski. Był z Kripo, policji śledczej specjalizującej się w wyłapywaniu Żydów - opowiada Karolina Panz, która przy okazji badania losów nowotarskich Żydów dotarła w IPN-ie do materiałów dotyczących tej historii.

Policjanci zabrali Reinera do toalety w pociągu, żeby sprawdzić, czy jest obrzezany. Gdy okazało się, że jest Żydem zatrzymali go razem z żoną. Przewieźli do Zakopanego, do hotelu "Palace", gdzie znajdowała się wtedy siedziba gestapo. Male po 3 tygodniach została wypuszczona. Przekonała Niemców o swoim aryjskim pochodzeniu. Tak się umówili z mężem, że będą mówić, że jest Polką, która wyszła za mąż za Żyda. Milke Reiner na początku grudnia został przewieziony do więzienia w Nowym Targu, gdzie spędził kilka godzin. Jeden z volksdeutschów wyprowadził go na skraj miasta i oddał w jego kierunku kilka strzałów. Kazał Wiktorii Polak, starszej kobiecie mieszkającej w pobliżu, pilnować ciała. Sam poszedł szukać osób, które wykopią grób. Przyszedł z czwórką mężczyzn, którzy pracowali w pobliskim tartaku. Po jego powrocie okazało się, że Żyd żyje nadal. Kolejne trzy kule pozbawiły go ostatecznie życia. Volksdeutsch kazał mężczyznom wykopać grób w pobliskim rowie, w błocie. Gdy okazało się, że dół jest za mały, kazał odrąbać nogi nieboszczykowi. Popychając kopniakami ciało, wrzucił je do grobu. Ponoć wracał konno w to miejsce jeszcze kilka dni i tratował grób.

Tragiczną prawdę żona Rainera odkryła, kiedy zaraz po wojnie w 1945 r. przyjechała na Podhale w poszukiwaniu męża. Zabrała ze sobą jego zdjęcie. O tym, że męża zabrano do Nowego Targu dowiedziała się od współwięźnia, który był z Milke Reinerem. W Nowym Targu dotarła do klucznika więzienia Stanisława Bibro, który powiedział jej o tym, że jej męża zastrzelił Henryk Kiss, volksdeutsch polskiego pochodzenia. Pracował na posterunku niemieckiej żandarmerii w Nowym Targu. Bibro zaprowadził także kobietę na miejsce, gdzie został zabity i pochowany. Kobieta, żeby się upewnić, że w rowie spoczywa jej mąż, dokonała ekshumacji. Małżonka rozpoznała po gumowcach, ubraniu, a także charakterystycznym uzębieniu. To jej życzeniem było, by ciało pozostało w Nowym Targu. Tym razem Milke Reiner został pochowany w trumnie. Jego grób został przesunięty o kilkaset metrów, na skraj lasu. Na mogile pojawiła się tablica, a na niej nazwisko Władysława Patkowskiego.

Dotarła także do kobiety, która pilnowała wtedy zwłok. Wiktoria Kudasik mieszkała w pobliskim domu, jej córka Rozalia była praczką na posterunku żandarmerii. Szybko dotarła także do mężczyzn, którzy kopali grób i byli świadkami zbrodni.

Czasy powojenne nadal dla Żydów były niebezpieczne, dlatego Male Reiner podawała fałszywe dane. Pod takim nazwiskiem zgłosiła się także do Urzędu Bezpieczeństwa, by poinformować o zbrodni dokonanej na jej mężu. Rozpoczęło się śledztwo w tej sprawie. Kobieta dotarła do jednego z zakładów fotograficznych w Nowym Targu. Od właściciela dowiedziała się, że w czasie okupacji uwiecznił on wszystkich pracowników więzienia, jednak klisze przekazał do UB. Wśród sfotografowanych osób był także Henryk Kiss, Polak pochodzący z okolic Skierniewic. Okazało się też, że kobieta, która pilnowała zwłok, rozpoznała go po wojnie na ulicy w Katowicach. Miał na sobie mundur Wojska Polskiego. On także ją poznał, na jej widok w popłochu wsiadł w samochód i odjechał. Niedługo potem zobaczyła go w Bytomiu córka Kudasikowej, Rozalia.

Henryk Kiss został szybko zatrzymany. Sąd Najwyższy skazał go na karę śmierci. Amnestia uchroniła go przed egzekucją, ale nigdy już z więzienia nie wyszedł. Male Reiner dopiero podczas procesu w 1949 r. przyznała się do swojego pochodzenia żydowskiego. W 1950 r. wraz z odnalezioną córką Miriam wyjechała z Polski do Izraela. Córka tam już została, założyła rodzinę, dziś sama ma dwoje dzieci. Male Reiner przeniosła się do Kalifornii w USA. Zmarła w wieku 90 lat.

Grobem do dziś opiekuje się syn Rozalii. Takie było jej życzenie przed śmiercią. - Od jednego z nauczycieli, którzy tutaj jeżdżą na rowerze, dowiedziałem się, że grobem opiekuje się syn praczki, a wnuk tej kobiety. Widział go tu przy grobie, ale nie zna jego nazwiska. Ja też wiedziałem, że ktoś tutaj się pojawia systematycznie - plewi, zapala znicze, ale nigdy nie spotkałem go przy grobie - mówi Krzysztof Przybyła.

- Chciałbym go poznać, porozmawiać z nim. To niesamowita historia i to, że opiekuje się grobem obcego człowieka. Kogoś, kogo nigdy nie poznał - dodaje leśniczy.

Beata Zalot

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

rys 2017-11-02 18:06:21

mirus - tobie to sie juz przelewa od tego wtlaczania

wiktoria 2017-11-02 17:35:05

@lachu niejaki są niesamowite historie góralskich ktolickich grobów , tylko trzeba się chcieć i zapoznac z tą historią , i powiem aż ciarki przez ciało przechodzą

Lach 2017-11-02 13:09:15

Historia jaśnie komentującym nie za bardzo przypadła do gustu. Żeby to chociaż jeszcze był UB-ol albo PPR-owiec, to można by w poczuciu patriotycznego obowiązku splunąć na mogiłę. No a tu? Zwykły człowiek, ofiara morderstwa, pasowałoby mu znicz zapalić. No ale to żydek i to jeszcze pod polskim nazwiskiem się ukrywa, jako ten Szechter i Geremek, co nam telo krwi napsuli!
I ten zabójca, cholera go jasna, jakiś taki niewyraźny. Ani to Szkop, ani Banderowiec, ani Ruski. Powiedz, że Polak, to znowu bedo kłamać, że wszyscyśmy z Jedwabnego, w którym mało co się wydarzyło, a dużo naopowiadano - bzdur jakowychś i pomówień czarnych.
Nie, cholera, nie jest to dobry artykuł.
Pani red. Zalot, a mało to w okolicy góralskich katolickich grobów? Ciągle ino te żydy i żydy, może w końcu zrobio z tym porządek jakim dekretem, bo już się żyć nie do. I nie fce.

jalfiak 2017-11-02 12:38:44

A kto zna historię człowieka i grobu w Tomanowej Dolinie ? Kiedyś przypadkiem usłyszałem o tym będąc na Hali Ornak ale nic poza tym faktem, że jest...

rys 2017-11-02 11:20:40

@mirus - TAK OGOLNIE TO DOBRZE SIE CZUJESZ?

Towarzysz RP 2017-11-02 06:34:57

Na tabliczce powinno pisać prawdziwe, żydowskie nazwisko a nie jakieś zmyślone. Tego wymaga uczciwość wobec ludzi.

niegoralen 2017-11-01 22:03:28

Jak powszechnie wiadomo mundur, tak zwanego "ludowego wojska polskiego", to nie mundur "Wojska Polskiego".
ludowe wojsko polskie to wojsko sowieckie mówiące czasem po polsku. Natomiast kadra oficerska, a szczególnie dowództwo tego wojska, mówiło i pisalo tylko po rosyjsku.

niegoralen 2017-11-01 20:33:45

volksdeutsch to człowiek deklarujący narodowość niemiecką. wczesniej mógł mieć obywatelstwo polskie.

Galerie

Strzały w mieście

Koprowy Wierch o poranku

Zakopane biega dziś pod górę

W Tatrach Zachodnich na Wołowcu

Boks odmrożony

Kolory tęczy nad Tatrami

Samolot Air France w Krakowie

Miliony by wypompować ciepło z ziemi

Granaty: Pod nami Czarny Staw, nad nami tylko niebo

Wakacje czas zacząć

Andrzej Duda w Zakopanem

Inna niż zawsze Pielgrzymka Sursum Corda

Najwyższy i jeden z najpiękniejszych

Wielki Polak

Tatry z Nosala

Ostatnie pożegnanie burmistrza Królewskiego Miasta Nowy Targ

Teatr na zdjęciach. Zielone obycaje

Sekrety teatralnych kulis

Tak dziś budził się dzień pod Tatrami

Słońce zachodzi na Podhalu

Piękne, zimowe Tatry

Krupówki w obliczu pandemii

Muzyczne portrety w Kmicicu

Dzień Kobiet u seniorów

Bacowie się szkolą

Tropem Wilczym

35 lat Teatru Witkacego

Wietrzne Tatry

Duatlon Zakopiański

Morskie Oko zawsze piękne

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
ZATRUDNIĘ POMOC KUCHENNĄ/SPRZĄTANIE POKOI na wakacje - Zakopane, Jaszczurówka - 601504486
PRACA | dam
FIRMA NAWIĄŻE WSPÓŁPRACĘ W NOWYM TARGU Z: FRYZJERAMI, KOSMETYCZKAMI, MANICURZYSTKAMI, MASAŻYSTAMI I REHABILITANTAMI - DO OTWARCIA WSPÓLNEGO SALONU. 608806408
PRACA | dam
PENSJONAT W KOŚCIELISKU zatrudni OSOBĘ DO RECEPCJI. Możliwość zamieszkania. 608806408
PRACA | dam
PENSJONAT W KOŚCIELISKU zatrudni OSOBĘ DO SPRZĄTANIA, sezonowo lub na stałe, możliwość zamieszkania. 608806408
PRACA | dam
PENSJONAT W KOŚCIELISKU zatrudni OSOBĘ DO KUCHNI, UMIEJĄCĄ SAMODZIELNIE GOTOWAĆ. Możliwość zamieszkania. 608806408
PRACA | dam
Pensjonat w centrum Zakopanego zatrudni POKOJOWE. Kontakt 666378357
PRACA | dam
Restauracja Schronisko Smaków Magda Gessler w Bukowinie Tatrzańskiej poszukuje kelnerów z doświadczeniem. Oferujemy: prace stałą, wysokie zarobki (podstawa + premia od obrotu - nawet do 6%), elastyczny grafik, możliwość rozwoju, szkolenia..kontakt@schroniskosmakow.pl 668414988
Tel.: 668414988
E-mail: kontakt@schroniskosmakow.pl
USŁUGI | budowlane
Tynki maszynowe cementowo - wapienne, gipsowe. Atrakcyjna cena. 669790376
Tel.: 669790376
PRACA | dam
Przyjmę kobietę do PRACY NA PRALNI w Leclercu w Nowym Targu, ul. Składowa 2. Praca od zaraz, na umowę o pracę. Dogodne warunki pracy. Bez kwalifikacji, do przyuczenia. 604 266 616.
ANTYKI
KOLEKCJONERSKIE TARGI STAROCI. PLAC NIEPODLEGŁOŚCI. 5-9 sierpnia. 668589537
Tel.: 668589537
PRACA | dam
Przyjmę do pracy w Zakopanem KUCHARKI, POMOC KUCHENNĄ, BUFETOWE. Atrakcyjna płaca. Tel. 502271486.
PRACA | dam
Poszukujemy: KOBIET I MĘŻCZYZN oraz HOUSEKEEPER`A DO SPRZĄTANIA kompleksów hotelowych w Zakopanem. Różne godziny sprzątania. Stawki od 17,90 zł do 26,50 zł /h brutto. Tel. 603150522 [Juwentus Serwis-wpis do rejestru agencji zatrudnienia 11603 oferta zatrudnienia tymczasowego]
PRACA | dam
PRACA W AUSTRII: murarz, cieśla, operator żurawia. Austriackie warunki. BauPersonal, (nr cert. 4726), info@baupersonal.pl,www.baubersonal.pl 513106189, 668835085
Tel.: 513106189, 668835085
E-mail: info@baupersonal.pl,
WWW: www.baubersonal.pl
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA KIOSK HANDLOWY pow. 25m2, ZAKOPANE, NOWOTARSKA 3A. 602300070
PRACA | dam
Skicontrol H.Martinczak.s.k.a. (Białka Tatrzańska) przedstawiciel na Polskę SKIDATA AG, zatrudni osobę na stanowisko: SERWISANT Oferujemy: umowę o pracę, niezbędne szkolenia, możliwość rozwoju zawodowego. Wymagania: znajomość rozwiązań IT, wykształcenie techniczne, znajomość języka angielskiego, czynne prawo jazdy kat.B. Główne obowiązki: instalacja i serwis systemów kontroli dostępu; utrzymanie sieci teleinformatycznych Klienta; prowadzenie dokumentacji technicznej i serwisowej. CV prosimy przesyłać na adres praca@skicontrol.pl Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Skicontrol H.Martinczak S.K.A. z siedzibą w Białce Tatrzańskiej przy ul. Środkowa 178 a. Pełną informację dot. RODO administrator prześle na e-mail.
PRACA | dam
KELNERKI/-ÓW - 668115397
SPRZEDAŻ | budowlane
DREWNIANE GÓRALSKIE DOMKI - DO PRZENIESIENIA - 668115397
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
ATRAKCYJNY DOM Z PŁAZÓW W GLICZAROWIE GÓRNYM - tel. 607506428
USŁUGI | budowlane
KOMINKI, PARAPETY, SCHODY MARMUROWE, NAGROBKI. KRÓTKIE TERMINY. 601 958 378 Tel.
PRACA | dam
NORWEGIA - BUDOWLAŃCY. Zatrudnimy: POMOCNIKÓW oraz tynkarzy, stolarzy, malarzy, dekarzy. Języki obce NIE wymagane - w firmie pracują tylko pracownicy z Podhala. Praca całoroczna. Zjazdy do kraju (samolot) wg. własnego uznania ~ co 2-3 tyg. Zarobki od 15 do 25 Euro/godz. Zapewniamy mieszkanie. Zapraszamy! Tel. 667 602 602 Tel.
IMPREZY OKOLICZNOŚCIOWE
VIDEO - TRANSMISJA NA ŻYWO IMPREZ OKOLICZNOŚCIOWYCH (ŚLUBÓW, KOMUNII, POGRZEBÓW, itp.) - Tel. 605 670 650
RÓŻNE
PRZYJMĘ GRUZ, ZIEMIĘ. 691 434 133. Tel.
PRACA | dam
Szukamy pracowników na stanowisko kelnera/kelnerki do restauracji w Zakopanem 512351742 Tel.
PRACA | dam
Szukamy pracowników na stanowisko pomocy kuchennej do restauracji w Zakopanem 512351742 Tel.
PRACA | dam
Szukamy pracownika na stanowisko kucharza do restauracji w Zakopanem 512351742 Tel.