Tatry w obiektywie Ryszarda Schramma

Ryszard Wiktor Schramm zmarł w grudniu 2007 roku. Pozostawił po sobie, poza publikacjami naukowymi i licznymi artykułami o tematyce górskiej i wyprawowej, także bogate archiwum fotograficzne. Fotografowanie było jedną z jego pasji, a z aparatem fotograficznym nie rozstawał się od pierwszych swoich wycieczek górskich. – W górach zawsze go widziałem z aparatem fotograficznym – twierdzi Jerzy Mitkiewicz, który poznał Schramma latem 1946 roku. Potem przyjaźnili się, wiele chodzili po Tatrach, wspinali się latem i zimą, dokonując m.in. pierwszych wejść nowymi drogami. – Prawdopodobnie pierwszym aparatem fotograficznym, którym robił te tatrzańskie zdjęcia, była Leica, ale nie pamiętam, czy miała samowyzwalacz. Z biegiem lat zmieniał aparaty – przypomina sobie Jurek. – Ryszard miał dobre oko – talent fotograficzny – jak zobaczył jakiś ciekawy widok w górach z pierwszym planem, to zaraz fotografował. Czasem na jego zdjęciach są również ludzie, ale zwykle to nie oni byli najważniejszym motywem, lecz góry, a fotografowane postacie były dopełnieniem całości. Kiedy w tamtych latach chodziliśmy na wspinaczki, to tylko Ryszard miał aparat fotograficzny. W czasie wspinaczki nie robił zdjęć, dopiero jak weszliśmy na szczyt albo na grań. Fotografował też na biwaku lub w czasie podejścia pod ścianę.

Na wystawie można zobaczyć 28 fotografii wykonanych w technice bromowej. Pochodzą głównie z pierwszej połowy lat 50., bo w tym okresie jedynymi wysokimi górami dla Ryszarda Schramma były Tatry (po raz pierwszy wyjechał w Alpy dopiero w 1957 roku). – Klimat tych zdjęć jest bardzo osobisty, retrospektywny, a także dokumentarny – zauważył w czasie wernisażu Paweł Skawiński, dyrektor TPN – gdyż rejestrują Tatry sprzed ponad pół wieku. Są na nich szałasy, których już dawno nie ma, na niektórych widoczne są ślady zdewastowanych wypasem owiec stoków czy wydeptane ścieżki turystyczne, których też nie ma.

Zdjęcia te zostały pokazane po raz pierwszy w kwietniu w Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie, w ramach VI Krakowskiej Dekady Fotografii 2009, organizowanej przez muzeum. Teraz można jej oglądać na wystawie w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym TPN przy Rondzie Kuźnickim. Mają wartość nie tylko historyczną, ale również artystyczną, świadczą o dużej wrażliwości estetycznej ich autora.

Apoloniusz Rajwa


Ryszard Wiktor Schramm

Taternik, alpinista, polarnik, eksplorator, profesor zwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor prac naukowych z dziedziny biologii, biochemii i fizjologii roślin. Wspinał się od 1939 roku, wytyczył 21 nowych dróg w Tatrach i uczestniczył w 1955 roku w pierwszym przejściu Głównej Grani Tatr, a dwa lata później w pierwszym zimowym przejściu grani polskich Tatr Wysokich. W późniejszych latach wspinał się w Alpach, Kaukazie, Hindukuszu, Atlasie Wysokim, Ruwenzori oraz w górach Darwaz w Afganistanie, dla których sporządził mapę, nadając nazwę około 50 szczytom. Był kierownikiem kilku wypraw polarnych na Spitsbergen, dokonując wielu pierwszych wejść na dziewicze szczyty tej wyspy. W dwóch ratach opłynął Spitsbergen łodziami bezpokładowymi. – Nie lubię chodzić po cudzych śladach – mawiał. – Jak mam być którymś z rzędu na Evereście, to wolę być na mniejszej górze pierwszy. Za całokształt swojej górskiej działalności, głównie eksploratorskiej, otrzymał w 2003 roku Super Kolosa. Do ekskluzywnego Explores Club został przyjęty jako jeden z pierwszych Polaków w 1979 roku. W latach 50. redagował „Oscypek”, a potem współpracował m.in. z „Taternikiem” i „Wierchami”. Miał na swym koncie około 160 publikacji oraz książki autobiograficzne – „Życiorys tatrzański” i „Prywatna podróż pamięci”. Rodzina i przyjaciele mieli dla niego ogromne znaczenie. Miał też swoich wiernych przyjaciół w Zakopanem. To w Kaplicy Zamoyskich w Kuźnicach wziął latem 1946 roku ślub z Haliną Rutkowską, a w mieszkaniu Teresy Harsdorf-Bromowiczowej obchodził w gronie przyjaciół swoje 80. urodziny. Ostatnią wspinaczkę w Tatrach odbył w wieku 74 lat na Ostry Szczyt, który ominął w 1955 roku, w czasie przejścia granią Tatr. – Tatry są jedyną prawdziwą, górską ojczyzną, do której zawsze się wraca, jak do matki – mawiał. Zmarł 8 grudnia 2007 roku w wieku 87 lat.

(ar)

Wystawę fotografii Ryszarda Wiktora Schramma można zwiedzać od poniedziałku do soboty w godz. 8-15 do końca września. Adres: Ośrodek Edukacyjno-Muzealny TPN, Zakopane, ul Chałubińskiego 42 a.