2021-04-10 10:00:00

Archiwum

Gorce ryczą

Zasady rykowiska są proste: im młodszy byk, tym głośniej ryczy. Chodzi o to, żeby wkurzyć starszego kolegę, a przy odrobinie szczęścia - odbić zgredowi "dziewczynę". Tylko rogów nikt już nikomu przyprawiać nie musi.

Dwa hałaśliwe chłysty po drugiej stronie doliny nie dają odetchnąć krtaniom. Ryczą zawzięcie, jakby się chciały nawzajem przekrzyczeć. Stary, stadny byk odpowiada im z rzadka, gdzieś spod Turbacza. Po „naszej” stronie Olszowego Potoku panuje grobowa cisza. To wcale nie oznacza, że trafiliśmy na jakieś odludzie, a właściwie… „odjelenie”. – Proszę spojrzeć, jak nam jelenie las „pielęgnują” – zauważa z przekąsem Janusz Tomasiewicz, dyrektor Gorczańskiego Parku Narodowego. Wskazuje na grupy kompletnie ogołoconych z gałązek i kory młodych jodełek. Od miejsca jeleniego „popasu” prowadzi wyraźny sznurek tropów. Łańcuszek odbitych głęboko w ziemi racic wiedzie wprost do śródleśnej kałuży – babrzyska, miejsca, gdzie jelenie zażywają kąpieli. Woda w bajorku zmącona – byki korzystały z łazienki niedawno, zapewne przed świtem. Ściółka wokół dosłownie zryta jelenimi nogami (badylami). Ślady krzyżują się i rozchodzą w różnych kierunkach. W dodatku ten ciężki, duszący zapach piżma. Wydzielina jelenich gruczołów zmieszana z wonią błota, moczu, nasienia i ekskrementów może być perfumerią jedynie dla zapaleńców: leśników i myśliwych. Dla niewtajemniczonego turysty zapach rykowiska jest niewyobrażalnym wręcz smrodem. Obserwując ślady jeleniej obecności aż trudno uwierzyć, że dolina Olszowego Potoku wcale nie jest rejonem Gorców, gdzie odbywają się „najmocniejsze” gody jeleni – rykowisko. Na zboczu po drugiej stronie porykuje teraz pięć rogatych samców.

W dolinie tuż pod nami jakieś zamieszanie. Nieporadne „kozie” beczenie zupełnie nie przypomina dotychczasowego repertuaru. – To jakiś młody samiec. Dopiero uczy się ryczeć – instruuje Tomasiewicz, wyjaśniając, że „chłyst” lub „kibic” to fachowa nazwa młodzika. Ruszamy w górę. Przed nami polana Średnie. Także stamtąd dobiega stłumione ryczenie. Szanse na podejście byka są raczej znikome. Suche bukowe liście przykrywające gęstym kobiercem dno lasu trzeszczą pod butami jak nieszczęście. Z mozołem wdrapujemy się na niewielki skalisty grzbiet. Gdy już go osiągamy – jakieś sto metrów wyżej daje się słyszeć głośny tętent. Między rzadkimi bukami, w poprzek zbocza sunie jeleń. Jeden rzut wprawionego oka wystarczy, by określić, że zmyka przed nami chuderlawy czterolatek z uwstecznionym porożem. Typowy obraz rozdartego „chłysta”, właśnie odwraca się w naszą stronę. Pobekuje z wyraźnym wyrzutem, a przy okazji – informuje cały las o obecności intruzów. Jesteśmy spaleni. Plany obserwacji na polanie Średnie zrujnował nadpobudliwy „kibic”. Pozostaje odwrócić się na pięcie, i ruszać grzecznie do domu. Ratunek przychodzi w ostatniej chwili. Z samego dna doliny dobiega urywane ryczenie jeszcze jednego samca.

Byk odzywa się rzadko. Bez wątpienia to stary, bardzo ostrożny osobnik. Nie ma szans, żeby go podejść po trzeszczącej ściółce. Dziś jednak szczęście nam sprzyja. Jeleń sam się zbliża. Wyraźnie słychać trzask łamiących się pod jego ciężarem gałęzi. Zwierzę rośnie w oczach. Widać długą, czarną grzywę pokrywającą mocny kark. Na łbie ogromny wieniec. Każda z prawie czarnych tyk zakończona koroną z trzema odnogami. Zwierz mija nas i wyraźnie przyspiesza. Nie zachowywaliśmy się wystarczająco cicho? A może akurat wiatr „zakręcił”, zdradzając jeleniowi naszą kryjówkę. Byk bez wysiłku sunie po stromym zboczu i wkrótce znika w młodniku. Dziwne, że tak mocnemu osobnikowi nie towarzyszy stado samic – łań. Zagadki samotnika nie potrafi wyjaśnić nawet dyrektor GPN.

– W Gorcach żyje kilkaset jeleni. W tak licznym gronie zdarzają się różne oryginały – kwituje wzruszeniem ramion Janusz Tomasiewicz. Przyznaje, że tak sporej gromadki wielkich roślinożerców gorczańskie lasy nie mogą wyżywić bez uszczerbku dla drzewostanów. Jelenie pożerają pędy wierzchołkowe młodych jodełek, odzierają z kory starsze drzewka. A co najgorsze – właściwie nie ma sposobu, żeby je powstrzymać. Wilk – jedyny z żyjących w Gorcach naturalnych wrogów jeleni sam jest w poważnych opałach. Systematycznie go ubywa. Odstrzał roślinożerców park traktuje jak ostateczność. – Jelenie znajdują w tej części gór spokój, dobre pożywienie. Dlatego ciągną do nas ze wszystkich stron – podkreśla pogodzony z losem dyrektor parku narodowego.

Rykowisko: Okres godowy jeleni trwa od połowy września do połowy października. W tym czasie jelenie samce (byki) wydają charakterystyczne odgłosy przypominające ryczenie, postękiwanie, beczenie. Podczas godów stadne byki otacza grupa samic (łań). W okolicy błąkają się także samotne, młode i słabsze samce tzw.: „kibice” lub „chłysty”. Rykowisko to także nazwa miejsca, w którym odbywają się jelenie zaloty.

Marek Kalinowski

Tygodnik Podhalański 40/2007

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Archiwum

Gorce ryczą

Zasady rykowiska są proste: im młodszy byk, tym głośniej ryczy. Chodzi o to, żeby wkurzyć starszego kolegę, a przy odrobinie szczęścia - odbić zgredowi "dziewczynę". Tylko rogów nikt już nikomu przyprawiać nie musi.

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Zobacz pozostałe galerie