2021-07-20 10:15:00

Restauracja

U Wnuka to długa historia

Sto lat temu lwowski restaurator Jan Wnuk założył przy ulicy Kościelskiej gospodę z restauracją dla letników i wyszynk dla góralskiej klienteli. Kwitło tu życie towarzyskie, kulturalne i społeczne Zakopanego.

Nieopodal Starego Kościółka przy ul. Kościeliskiej w Zakopanem stoi drewniany dom z wiekowym napisem „Restauracja Jana Wnuka”. Jest to jeden z najstarszych budynków pod Tatrami. Zbudował go w połowie XIX wieku Józef Krzeptowski, brat Sabały. Chałupę usadowił frontem do Giewontu, a nie do wijącej się u jej fundamentów wiejskiej drogi, jaką wówczas była Kościeliska, równocześnie wrzynając ją jednym węgłem w ulicę. Był to podobno pierwszy dom góralski, w którym wyżkę zastąpiono mieszkalnym pięterkiem.

Po 1870 roku otwarto tu pierwszy sklep, który prowadził Samuel Riegelhaupt. To dom, w którym była pierwsza zakopiańska poczta, pierwszy hotelik i restauracja. Gdy powstało Towarzystwo Tatrzańskie, w tym budynku mieściło się pierwsze kasyno, połączone z biblioteką i czytelnią czasopism. Niemal od początku w wielkiej – jak na owe czasy – chałupie Krzeptowskiego koncentrowało się życie towarzyskie, kulturalne i społeczne Zakopanego. Spotykali się tu wielcy twórcy, artyści i naukowcy, m.in. Walery Eljasz Radzikowski, Władysław L. Anczyc, Tytus Chałubiński, Helena Modrzejewska, Leopold Świerz.

Dom Krzeptowskiego odegrał też ważną rolę w dziejach ruchu regionalnego. W 1904 roku odbyło się w nim założycielskie zebranie, podczas którego powołano do życia Związek Górali, pierwszą organizację regionalną na Podhalu. U Wnuka miał okazję spotkać się i pogadać z góralami Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Niektórzy z nich stali się później bohaterami „Na Skalnym Podhalu”.

Gotował Sienkiewiczowi

Z początkiem ubiegłego stulecia dom ten, który do dzisiaj nosi miano „U Wnuka”, przejął na gospodę lwowski restaurator Jan Wnuk, który niedługo po przyjeździe do Zakopanego ożenił się z Józefą Krzeptowską, wnuczką Józefa. „Moja matka, rodem z Kościeliska, i ojciec mój, rodem z Sądowej Wiszni, spod Lwowa – oboje pochodzący z chłopskich rodzin, ale mający za sobą praktykę w nie byle jakich restauracjach, bo matka u Karpowicza w Zakopanem, a ojciec m.in. u Foyeta w Paryżu, zaczęli prowadzić w 1907 r. w Zakopanem własną restaurację, połączoną z wyszynkiem, co należy wyraźnie zaznaczyć” – pisał w książce „Obrazki zakopiańskie” Włodzimierz Wnuk (1915-1992), jeden z najwybitniejszych pisarzy podhalańskich, syn Józefy (1882-1956) i Jana (1872-1952), którzy oprócz niego dochowali się jeszcze pięciorga dzieci: Antoniego (1908-1990), Janiny (1911-2000), Henryka (1913-2007), Mieczysława (1917) i Zofii (1920-1992)

Jan Wnuk przyjechał do Zakopanego, aby gotować dla Henryka Sienkiewicza, który wówczas przebywał w pensjonacie „Liliana”. – Babcia wtedy pracowała u Karpowicza i wpadła dziadkowi w oko. Ale na początku to było jednostronne uczucie. Po prostu – dziadek nie podobał się babci, ale ponieważ był bardzo upartym człowiekiem, nie dał za wygraną. Miał ogromne poczucie humoru i w końcu chyba tym ujął babcię. Babcia była wysoką, postawna góralką, a dziadek był niższy od niej – opowiada Małgorzata Wnuk, córka Henryka. – Niesnaski zdarzały się, jak w każdej rodzinie. Kiedyś babcia zakomunikowała, że pakuje dziadka rzeczy, bo o coś się pokłócili. Wtedy dziadek wziął najpiękniejsze kieliszki kryształowe i najdroższy alkohol. Jak babcia schodziła naburmuszona po schodach z góry, to klęknął przed nią z tymi kieliszkami, czym oczywiście bardzo ją rozśmieszył – wspomina.

Na piętrze mieszkali Wnukowie z dziećmi, a także personel obsługujący restaurację. Parter zajęty był przez dwa prosperujące wówczas interesy. Jedną stronę zajmowała restauracja, przeznaczona głównie dla gości, przyjeżdżających z całej Polski do Zakopanego. Z drugiej strony był wyszynk dla górali, gdzie czasem w kącie przycupnął Bartuś Obrochta. Panowała specyficzna atmosfera. Było szumnie i wesoło, dlatego od początku szynk stał się ulubioną przystanią góralskiej klienteli. – Już wtedy mówiło się, że idzie się „do Wnuka” i ta nazwa została do dzisiaj. Kiedyś nawet ulica Kościeliska była podzielona na dwie części: „do Wnuka” i „od Wnuka”. Mój ojciec często wspominał dzieciństwo przy Kościeliskiej – mówi Witold Wnuk, syn pisarza.

Wyrywanie zębów

Do Wnuka ciągnęli nie tylko górale z Zakopanego i sąsiedniego Kościeliska, ale też z innych okolicznych wsi – idąc czy jadąc furkami w stronę Zakopanego, a nawet do Nowego Targu, musieli zahaczyć o gospodę. Wstępowali też „na jednego” ci, którzy z północy wędrowali przez wierchy Pasma Gubałowskiego, bo tutaj schodziło się wiele dróg, wiodących z różnych kierunków. Zachodzili również mieszkańcy Poronina, Białego Dunajca, Szaflar. Do szynku – ze względu na niepowtarzalną atmosferę – przychodziło też wielu ceprów.

„Od najwcześniejszych moich lat żyłem i wyrastałem – podobnie jak moi bracia i siostry – w tym rozhukanym i rozśpiewanym świecie góralskim, który przewalał się przez mój dom rodzinny, przez wszystkie dni roku, od wczesnego rana do północy. Tylko w pierwszy dzień Wielkanocy i w pierwszy dzień Bożego Narodzenia „Wnuk” był zamknięty (…). We wszystkie inne dni, a już w niedziele szczególnie, kłębiło się w naszym szynku od bukowych portek, serdaków i cuch, dźwięczały ciupagi, głośne śpiewy, a pokrzykiwania niosły się gwarem (…) – wspominał Włodzimierz Wnuk.

Swoistym obrzędem, który najczęściej odbywał się na podwórku, było wyrywanie zębów. Tym procederem zajmował się kowal Nitoń, który zawsze nosił przy sobie dentystyczne kleszcze, zawinięte w szmatę. Najpierw dla animuszu obydwaj wypijali w karczmie kilka kieliszków trunku, a później na tyłach domu „operacja” szła już zupełnie gładko. Po usunięciu zęba wódeczka znów była wskazana, tym razem dla dezynfekcji.

W części restauracyjnej panował zupełnie inny klimat – stała pianola, gięte krzesła w secesyjnym stylu, a stoły miały marmurowe blaty. Podawano srebrne sztućce. Spotykali się tu przy obiedzie lub kolacji, a czasem tylko przy kawie i koniaku ludzie, o których głośno było w całej Polsce. Zachodzili tu m.in. Wincenty Witos, generał Józef Haller, Władysław Orkan. „W pamięci mojego najstarszego brata, Antoniego, utkwił taki obrazek: rozochocone towarzystwo, któremu przewodził Kasprowicz, pakuje się do góralskiej dorożki, czekającej przed restauracją, Kasprowicz usadawia się na koźle, obok fiakra, i wśród ogólnej wrzawy podnosi wysoko ciupagę, wołając – Kierunek Poronin! Jazda, panie gazda!” – pisał Włodzimierz Wnuk.

W okresie letnim w restauracji pracowało 2 kucharzy, 3-4 kelnerki i kilka podkuchennych. W porze obiadowej gości schodziło się tak dużo, że nie mogli pomieścić się w trzech salkach, więc trzeba było ustawiać stoliki na zewnątrz. – Tato wspominał, że najlepszymi gośćmi – aczkolwiek trochę uciążliwymi – byli właściciele i pracownicy innych zakopiańskich lokali gastronomicznych – opowiada Małgorzata Wnuk. – Przychodzili o godzinie drugiej lub trzeciej w nocy, po prostu po zamknięciu swoich lokali. Burzyli do drzwi, wołając: – Pani Wnukowa, puśćcie. I chcąc nie chcąc, babcia z dziadkiem schodzili i ich wpuszczali. Przychodzili na jakieś tam absynty, bo były tu nawet wódki Baczewskiego. Obok była lodownia, więc był lód do alkoholu. Ponieważ nie było lodówek, więc lód służył też do konserwowania – dodaje.

Ciepły dom

Z gospodą Wnuka nieodłącznie wiąże się historia domu, który znajduje się na jego tyłach, a został zbudowany gdzieś na przełomie wieków XIX i XX. To również budynek, który do dziś należy do rodziny. Kiedy po drugiej wojnie światowej restaurację „U Wnuka” przejęła PSS Społem, życie towarzysko-kulturalne przeniosło się właśnie tam, gdzie mieszkały obie siostry – Janina i Zofia. Małgorzata Wnuk wyciąga stare rodzinne fotografie z dziadkami i ich dziećmi. – Zawsze zdjęcia były robione na werandzie tego domu – wyjaśnia. Pokazuje też część serwisu kawowego, który jest cenną pamiątka rodzinną. Niektóre elementy oznakowane są inicjałami dziadka „JW.”. Inne znów ozdobione są inicjałami hrabiny Bąkowskiej, od której dostał te cacka.

W 1994 roku gospoda „U Wnuka” znów powróciła do rodziny. Na przestrzeni ponad stu lat dom przy Kościeliskiej gościł znakomitych ludzi. Przez lokal przewinęło się wielu naukowców, polityków, aktorów, artystów, literatów, pisarzy. Zachodzili przewodnicy tatrzańscy. I tak jest do dziś. – Ten dom był takim ciepłym miejscem, do którego ciągnęło. Do niego zjeżdżali wszyscy z rodzeństwa, często przywożąc ze sobą swoich gości, przyjaciół – przekonuje Małgorzata Wnuk.

Galeria

Dom „U Wnuka” stał się również miejscem wystawowym. Pani Małgorzata urządziła w nim już prawie 40 wystaw, głównie podhalańskich twórców ludowych. Dzielnie pomaga jej w tym przedsięwzięciu Zofia Ujejska, która tutaj pracuje. – Są w Zakopanem galerie profesjonalne, ale brakuje galerii sztuki ludowej. Chciałam w ten sposób wypełnić tę lukę – objaśnia. Co roku odbywają się też wieczory kolęd z udziałem profesjonalnych muzyków, śpiewaków, piosenkarzy i podhalańskich muzykantów. W tym roku był też wieczór pieśni legionowych. – Nie przypuszczałam, że wspólne śpiewanie kolęd będzie miało takie powodzenie. Kolędowanie trwa nawet do godziny drugiej w nocy. Zapowiada się już kolejne – zachęca pani Małgosia.

Jolanta Flach

Tygodnik Podhalański 50-51/2009

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

"Księżówka" będzie magazynować słoneczną energię

Malowane deseczki

430 lat Starego Bystrego

Bacówka z widokiem na Jezioro Orawskie

Tak rzeźbili na Marysinej Polanie

46. Poroniańskie Lato

Trzy razy Czorsztyn czyli milionowy zawrót głowy

Zacznij od Bacha ...

Górskie biegi

Autoportret z Chandrą. Hasior i nowa sztuka

Huczne otwarcie Średniej Krokwi w Zakopanem

Seniorzy zakończyli rok akademicki

Z nieba żar płynie. Woda daje ukojenie

Niezapomniana Zofia Karpiel Bułecka

Festiwal teatralny w Szaflarach

Spod Tatr w Beskid Śląski

Tatry Wojciecha Gersona

Pokowidowy baranek na stole, czyli słodko, bardzo słodko w Kościelisku

W Suchem otwarto Centrum Kultury i Dziedzictwa Podhala

Królewskie Wolne Miasto Nowy Targ i jego sztandar

Bachledówka. Powstaje Dom Pamięci kard. Wyszyńskiego

Ziemia spod Góry Świętej Anny w obelisku Powstańców Śląskich

Widowiskowe zawody rowerowe w Kluszkowcach

Biegi w Szczawnicy. Niepokorny Mnich, Wielka Prehyba czy Chyża Durbaszka

Fowistyczne podróże plastyczne

Nagrody burmistrza i wyróżnienia dla sportowców

Dzień Mamy i Taty

W Zakopanem zawołali: Górnego Śląska nie damy!

Zakopiański Dzień Dziecka z atrakcjami

Wielkie sprzątanie Potoku Zakopianka

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW. 501 425 013.
PRACA | dam
WITOWIANKA RESTAURACJA zatrudni KELNERA/KELNERKĘ, KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ. Tel. 608 405 145.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Dom w Ostrowsku na pieknej działce 7000m2 sprzedam tel 660797241 b12.pl. 660797241marekg@b12.pl
Tel.: 660797241
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SZAFLARY - DZIAŁKA ok. 2200 m2 (nr. 6264), cena 50.000 zł. DZIAŁKA 1614 m2 (nr.6058) cena 60.000 zł. DZIAŁKI dwie przylegające 392 m2 i 375 m2 (nr. 6287/3 i 6287/4) - przylegające do Zakopianki - cena 40.000 zł. 517 625 354.
PRACA | dam
Zatrudnię PANIĄ do pracy w pensjonacie w Zakopanem. tel. 601 45 33 91
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni KUCHARKĘ ŚNIADANIOWĄ lub OSOBĘ DO PRZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ W FORMIE BUFETU. 666378357
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię w pełni funkcjonujący pensjonat lub budynek z apartamentami lokalizacja Zakopane, Kościelisko. 600404554grz.wicik@gmail.com
Tel.: 600404554
PRACA | dam
Przyjmę KIEROWCĘ z kat. B, może być rencista, Nowy Targ. 728 129 499.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKI 3 HA - k/Białki. 182856454.
PRACA | dam
RESTAURACJA DOMINIUM NA KRUPÓWKACH zatrudni KELNERÓW/-KI. 668 404 790, 664 023 298.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Szukam lokalu do wynajęcia o powierzchni około 150 m w Ludźmierzu lub najbliższej okolicy pod działalność handlową . Może też być wydzielona część większego pomieszczenia. Wynajem długoterminowy. Parter . Tel 880630496. 880630496marzbroz@poczta.onet.pl
Tel.: 880630496
PRACA | dam
Restauracja Hato Sushi Rabka zatrudni osoby na stanowisko - kucharz - pomoc kuchenna - sushi master Osoby z doświadczeniem w branży mile widziane, jeśli nie posiadasz doświadczenia to również nie jest problem, wszystkiego nauczymy :). tel: 530650664 hatosushirabka@gmail.com www.hatosushirabka.pl
PRACA | dam
FIRMA TRACKTECH W MANIOWACH zatrudni pracownika na stanowisku MECHANIK SERWISU SAMOCHODOWEGO. Wymagane doświadczenie z zakresu diagnozy i naprawy pojazdów osobowych, znajomość elektromechaniki i obsługi elektronicznych systemów diagnostycznych, prawo jazdy kat.B. Oferujemy atrakcyjne i terminowe wynagrodzenie, możliwość rozwoju i zdobycia nowych kwalifikacji, stabilne warunki zatrudnienia oraz szkolenia. Miejsce pracy: Maniowy Więcej informacji pod numerem telefonu: +48572728209. CV prosimy składać w siedzibie firmy TRACKTECH ul. Ks. A. Siudy 11, 34-436 Maniowy lub mailowo na adres: boguslaw.pokrywka@tracktech.pl
NAUKA
Korepetycje stacjonarnie, online i dojazd Angielski,Niemiecki kazdy poziom. Native Speaker,konwersacje Doświadczenie wieloletnie Zapraszam do kontaktu Malwina. 694213200malka1234@yahoo.de
Tel.: 694213200
PRACA | dam
MFIRMA TRACKTECH W MANIOWACH zatrudni pracownika na stanowisku MECHANIK SERWISU SAMOCHODOWEGO. Wymagane doświadczenie z zakresu diagnozy i naprawy pojazdów osobowych, znajomość elektromechaniki i obsługi elektronicznych systemów diagnostycznych, prawo jazdy kat.B. Oferujemy atrakcyjne i terminowe wynagrodzenie, możliwość rozwoju i zdobycia nowych kwalifikacji, stabilne warunki zatrudnienia oraz szkolenia. Miejsce pracy: Maniowy Więcej informacji pod numerem telefonu: +48572728209. CV prosimy składać w siedzibie firmy TRACKTECH ul. Ks. A. Siudy 11, 34-436 Maniowy lub mailowo na adres: boguslaw.pokrywka@tracktech.pl
Tel.: +48572728209
E-mail: boguslaw.pokrywka@tracktech.pl
BIZNES
Stoisko handlowe Pod Gubałówką w atrakcyjnym miejscu! (Do wynajęcia). 604614132
Tel.: 604614132
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wydzierżawienia PRALNIA W ZAKOPANEM. Tel. 725 200 100
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Podwilk-dom plus 3,6 hektara pola w tym 7000m2 budowlanego sprzedam tel 660797241 b12.pl.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzory: jarzębina i parzenica (60/80), krokusy. GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. CHODNIKI TKANE NA KROŚNIE. Tel. 793 887 893
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI PRACOWNIKA DO PRZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ ORAZ SPRZĄTANIA POKOI. Kontakt: 509170212
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DOBRY POKÓJ DLA NIEPALĄCEJ, BARDZO SPOKOJNEJ, POWAŻNEJ DZIEWCZYNY - Zakopane, 501 514 962.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. 796 544 016.
PRACA | dam
NORWEGIA - dla młodych i ambitnych. Oczekiwane otwarcie granicy norweskiej dla nowych pracowników nastąpiło (wjazdy bez kwarantanny, szczepienia nie są wymagane). F. NORWESKA ZATRUDNI W OSLO NA WARUNKACH NORWESKICH - młodych, początkujących pracowników do przyuczenia w zawodzie: TYNKARZ, MALARZ, MONTER RUSZTOWAŃ, STOLARZ, BLACHARZ/DEKARZ ORAZ DOŚWIADCZONYCH FACHOWCÓW W ZAWODZIE. Języki obce NIE wymagane - w firmie pracują tylko pracownicy z Podhala. Praca na stałe/całoroczna. Zjazdy do kraju (samolot) wg. własnego uznania ~ co 2-3 tyg. Zarobki od 13 do 23 Euro/godz. Zapewniamy mieszkanie. Zapraszamy! Tel. 667 602 602
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.