2021-07-20 10:15:00

Reklama

Restauracja

U Wnuka to długa historia

Reklama

Sto lat temu lwowski restaurator Jan Wnuk założył przy ulicy Kościelskiej gospodę z restauracją dla letników i wyszynk dla góralskiej klienteli. Kwitło tu życie towarzyskie, kulturalne i społeczne Zakopanego.

Nieopodal Starego Kościółka przy ul. Kościeliskiej w Zakopanem stoi drewniany dom z wiekowym napisem „Restauracja Jana Wnuka”. Jest to jeden z najstarszych budynków pod Tatrami. Zbudował go w połowie XIX wieku Józef Krzeptowski, brat Sabały. Chałupę usadowił frontem do Giewontu, a nie do wijącej się u jej fundamentów wiejskiej drogi, jaką wówczas była Kościeliska, równocześnie wrzynając ją jednym węgłem w ulicę. Był to podobno pierwszy dom góralski, w którym wyżkę zastąpiono mieszkalnym pięterkiem.

Po 1870 roku otwarto tu pierwszy sklep, który prowadził Samuel Riegelhaupt. To dom, w którym była pierwsza zakopiańska poczta, pierwszy hotelik i restauracja. Gdy powstało Towarzystwo Tatrzańskie, w tym budynku mieściło się pierwsze kasyno, połączone z biblioteką i czytelnią czasopism. Niemal od początku w wielkiej – jak na owe czasy – chałupie Krzeptowskiego koncentrowało się życie towarzyskie, kulturalne i społeczne Zakopanego. Spotykali się tu wielcy twórcy, artyści i naukowcy, m.in. Walery Eljasz Radzikowski, Władysław L. Anczyc, Tytus Chałubiński, Helena Modrzejewska, Leopold Świerz.

Dom Krzeptowskiego odegrał też ważną rolę w dziejach ruchu regionalnego. W 1904 roku odbyło się w nim założycielskie zebranie, podczas którego powołano do życia Związek Górali, pierwszą organizację regionalną na Podhalu. U Wnuka miał okazję spotkać się i pogadać z góralami Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Niektórzy z nich stali się później bohaterami „Na Skalnym Podhalu”.

Gotował Sienkiewiczowi

Z początkiem ubiegłego stulecia dom ten, który do dzisiaj nosi miano „U Wnuka”, przejął na gospodę lwowski restaurator Jan Wnuk, który niedługo po przyjeździe do Zakopanego ożenił się z Józefą Krzeptowską, wnuczką Józefa. „Moja matka, rodem z Kościeliska, i ojciec mój, rodem z Sądowej Wiszni, spod Lwowa – oboje pochodzący z chłopskich rodzin, ale mający za sobą praktykę w nie byle jakich restauracjach, bo matka u Karpowicza w Zakopanem, a ojciec m.in. u Foyeta w Paryżu, zaczęli prowadzić w 1907 r. w Zakopanem własną restaurację, połączoną z wyszynkiem, co należy wyraźnie zaznaczyć” – pisał w książce „Obrazki zakopiańskie” Włodzimierz Wnuk (1915-1992), jeden z najwybitniejszych pisarzy podhalańskich, syn Józefy (1882-1956) i Jana (1872-1952), którzy oprócz niego dochowali się jeszcze pięciorga dzieci: Antoniego (1908-1990), Janiny (1911-2000), Henryka (1913-2007), Mieczysława (1917) i Zofii (1920-1992)

Jan Wnuk przyjechał do Zakopanego, aby gotować dla Henryka Sienkiewicza, który wówczas przebywał w pensjonacie „Liliana”. – Babcia wtedy pracowała u Karpowicza i wpadła dziadkowi w oko. Ale na początku to było jednostronne uczucie. Po prostu – dziadek nie podobał się babci, ale ponieważ był bardzo upartym człowiekiem, nie dał za wygraną. Miał ogromne poczucie humoru i w końcu chyba tym ujął babcię. Babcia była wysoką, postawna góralką, a dziadek był niższy od niej – opowiada Małgorzata Wnuk, córka Henryka. – Niesnaski zdarzały się, jak w każdej rodzinie. Kiedyś babcia zakomunikowała, że pakuje dziadka rzeczy, bo o coś się pokłócili. Wtedy dziadek wziął najpiękniejsze kieliszki kryształowe i najdroższy alkohol. Jak babcia schodziła naburmuszona po schodach z góry, to klęknął przed nią z tymi kieliszkami, czym oczywiście bardzo ją rozśmieszył – wspomina.

Na piętrze mieszkali Wnukowie z dziećmi, a także personel obsługujący restaurację. Parter zajęty był przez dwa prosperujące wówczas interesy. Jedną stronę zajmowała restauracja, przeznaczona głównie dla gości, przyjeżdżających z całej Polski do Zakopanego. Z drugiej strony był wyszynk dla górali, gdzie czasem w kącie przycupnął Bartuś Obrochta. Panowała specyficzna atmosfera. Było szumnie i wesoło, dlatego od początku szynk stał się ulubioną przystanią góralskiej klienteli. – Już wtedy mówiło się, że idzie się „do Wnuka” i ta nazwa została do dzisiaj. Kiedyś nawet ulica Kościeliska była podzielona na dwie części: „do Wnuka” i „od Wnuka”. Mój ojciec często wspominał dzieciństwo przy Kościeliskiej – mówi Witold Wnuk, syn pisarza.

Wyrywanie zębów

Do Wnuka ciągnęli nie tylko górale z Zakopanego i sąsiedniego Kościeliska, ale też z innych okolicznych wsi – idąc czy jadąc furkami w stronę Zakopanego, a nawet do Nowego Targu, musieli zahaczyć o gospodę. Wstępowali też „na jednego” ci, którzy z północy wędrowali przez wierchy Pasma Gubałowskiego, bo tutaj schodziło się wiele dróg, wiodących z różnych kierunków. Zachodzili również mieszkańcy Poronina, Białego Dunajca, Szaflar. Do szynku – ze względu na niepowtarzalną atmosferę – przychodziło też wielu ceprów.

„Od najwcześniejszych moich lat żyłem i wyrastałem – podobnie jak moi bracia i siostry – w tym rozhukanym i rozśpiewanym świecie góralskim, który przewalał się przez mój dom rodzinny, przez wszystkie dni roku, od wczesnego rana do północy. Tylko w pierwszy dzień Wielkanocy i w pierwszy dzień Bożego Narodzenia „Wnuk” był zamknięty (…). We wszystkie inne dni, a już w niedziele szczególnie, kłębiło się w naszym szynku od bukowych portek, serdaków i cuch, dźwięczały ciupagi, głośne śpiewy, a pokrzykiwania niosły się gwarem (…) – wspominał Włodzimierz Wnuk.

Swoistym obrzędem, który najczęściej odbywał się na podwórku, było wyrywanie zębów. Tym procederem zajmował się kowal Nitoń, który zawsze nosił przy sobie dentystyczne kleszcze, zawinięte w szmatę. Najpierw dla animuszu obydwaj wypijali w karczmie kilka kieliszków trunku, a później na tyłach domu „operacja” szła już zupełnie gładko. Po usunięciu zęba wódeczka znów była wskazana, tym razem dla dezynfekcji.

W części restauracyjnej panował zupełnie inny klimat – stała pianola, gięte krzesła w secesyjnym stylu, a stoły miały marmurowe blaty. Podawano srebrne sztućce. Spotykali się tu przy obiedzie lub kolacji, a czasem tylko przy kawie i koniaku ludzie, o których głośno było w całej Polsce. Zachodzili tu m.in. Wincenty Witos, generał Józef Haller, Władysław Orkan. „W pamięci mojego najstarszego brata, Antoniego, utkwił taki obrazek: rozochocone towarzystwo, któremu przewodził Kasprowicz, pakuje się do góralskiej dorożki, czekającej przed restauracją, Kasprowicz usadawia się na koźle, obok fiakra, i wśród ogólnej wrzawy podnosi wysoko ciupagę, wołając – Kierunek Poronin! Jazda, panie gazda!” – pisał Włodzimierz Wnuk.

W okresie letnim w restauracji pracowało 2 kucharzy, 3-4 kelnerki i kilka podkuchennych. W porze obiadowej gości schodziło się tak dużo, że nie mogli pomieścić się w trzech salkach, więc trzeba było ustawiać stoliki na zewnątrz. – Tato wspominał, że najlepszymi gośćmi – aczkolwiek trochę uciążliwymi – byli właściciele i pracownicy innych zakopiańskich lokali gastronomicznych – opowiada Małgorzata Wnuk. – Przychodzili o godzinie drugiej lub trzeciej w nocy, po prostu po zamknięciu swoich lokali. Burzyli do drzwi, wołając: – Pani Wnukowa, puśćcie. I chcąc nie chcąc, babcia z dziadkiem schodzili i ich wpuszczali. Przychodzili na jakieś tam absynty, bo były tu nawet wódki Baczewskiego. Obok była lodownia, więc był lód do alkoholu. Ponieważ nie było lodówek, więc lód służył też do konserwowania – dodaje.

Ciepły dom

Z gospodą Wnuka nieodłącznie wiąże się historia domu, który znajduje się na jego tyłach, a został zbudowany gdzieś na przełomie wieków XIX i XX. To również budynek, który do dziś należy do rodziny. Kiedy po drugiej wojnie światowej restaurację „U Wnuka” przejęła PSS Społem, życie towarzysko-kulturalne przeniosło się właśnie tam, gdzie mieszkały obie siostry – Janina i Zofia. Małgorzata Wnuk wyciąga stare rodzinne fotografie z dziadkami i ich dziećmi. – Zawsze zdjęcia były robione na werandzie tego domu – wyjaśnia. Pokazuje też część serwisu kawowego, który jest cenną pamiątka rodzinną. Niektóre elementy oznakowane są inicjałami dziadka „JW.”. Inne znów ozdobione są inicjałami hrabiny Bąkowskiej, od której dostał te cacka.

W 1994 roku gospoda „U Wnuka” znów powróciła do rodziny. Na przestrzeni ponad stu lat dom przy Kościeliskiej gościł znakomitych ludzi. Przez lokal przewinęło się wielu naukowców, polityków, aktorów, artystów, literatów, pisarzy. Zachodzili przewodnicy tatrzańscy. I tak jest do dziś. – Ten dom był takim ciepłym miejscem, do którego ciągnęło. Do niego zjeżdżali wszyscy z rodzeństwa, często przywożąc ze sobą swoich gości, przyjaciół – przekonuje Małgorzata Wnuk.

Galeria

Dom „U Wnuka” stał się również miejscem wystawowym. Pani Małgorzata urządziła w nim już prawie 40 wystaw, głównie podhalańskich twórców ludowych. Dzielnie pomaga jej w tym przedsięwzięciu Zofia Ujejska, która tutaj pracuje. – Są w Zakopanem galerie profesjonalne, ale brakuje galerii sztuki ludowej. Chciałam w ten sposób wypełnić tę lukę – objaśnia. Co roku odbywają się też wieczory kolęd z udziałem profesjonalnych muzyków, śpiewaków, piosenkarzy i podhalańskich muzykantów. W tym roku był też wieczór pieśni legionowych. – Nie przypuszczałam, że wspólne śpiewanie kolęd będzie miało takie powodzenie. Kolędowanie trwa nawet do godziny drugiej w nocy. Zapowiada się już kolejne – zachęca pani Małgosia.

Jolanta Flach

Tygodnik Podhalański 50-51/2009

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

Biesiada pod Giewontem

Adam Bałdych i Daniele di Bonaventura U Wnuka

Dawid Lubowicz Quartet U Wnuka

Kapele, instrumentaliści i śpiewacy ludowi na scenie

Góralskie żywioły na festiwalowej scenie

Festiwalowe Targi Staroci

Barbara i Agata na folkową nutę

Mistrzostwa Podhala w powożeniu

Góralski świat Zofii Stryjeńskiej w Czerwonym Dworze

Jubileusz 150-lecia przewodnictwa tatrzańskiego

Konkurs na wzorcowego oscypka 2025

XVI Europejskie Targi Produktów Regionalnych

Święto ulicy Zamoyskiego w Zakopanem

Fioletowo na Hali Gąsienicowej

Morskie Oko w deszczu, mgle i chmurach

Orkiestra Akademii Beethovenowskiej w Belvedere

Kultura na Bani. Koncert 2 plus 1

Nigdy o Tobie nie zapomnę

Łemkowska Watra z Orawskimi Roztokami

Ceramika Pauli Solańskiej w Kmicicu

Tatry w Galerii YAM

Orkiestra Arte Symfoniko w Czerwonym Dworze

Mike del Ferro i Kacper Smoliński Quartet U Wnuka

"Nasze Zakopane" z Nagrodą Literacką Zakopanego

Zakopiański Festiwal Literacki

Andre Bachleda Curuś u Wnuka

Przyjaciele Andrzeja Brandstattera w Nosalowym Dworze

Biały haft w Czerwonym Dworze

Festiwal Muzyka u Wnuka wystartował

Leszek Możdżer w Nosalowym Dworze

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

ANTYKI
Do sprzedania PIĘKNY ANTYK - KREDENS ORZECHOWY W OKRESU MIĘDZYWOJENNEGO. Rozmiar 200 × 160 x 67. Cena do negocjacji. Odbiór: Zakopane. Kontakt: podhale2025@onet.pl
PRACA | dam
PRODUCENT ŻYWNOŚCI w Zakopanem zatrudni PRZEDSTAWICIELA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam piękny STóŁ KONFERENCYJNO-BILARDOWY (10 osób) z krzesłami. Wymiary stołu: 280 x 150 x 82. Cena do negocjacji. Odbiór: Zakopane. Kontakt: podhale2025@onet.pl
BIZNES
POSIADAM LOKAL HANDLOWO-USŁUGOWY 110 m2 w Nowym Targu, ul. Krzywa - NAWIĄŻĘ WSPÓŁPRACĘ. 608 806 408
PRACA | dam
ZLECĘ REMONT DUŻEGO DACHU Z WYMIANĄ POKRYCIA. 608 806 408
PRACA | dam
ZLECĘ WYKONANIE POKRYCIA BLACHĄ TRZECH DOMÓW w ZAKOPANEM. 608 806 408
PRACA | dam
NAWIĄŻĘ WSPÓŁPRACĘ Z BRYGADĄ BUDOWLANĄ - WYKOŃCZENIE TRZECH DOMÓW w ZAKOPANEM. 608 806 408
PRACA | dam
ZATRUDNIĘ DO PRAC REMONTOWO-PORZĄDKOWYCH PRZY PENSJONACIE. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO-USŁUGOWY 110m2 W CENTRUM NOWEGO TARGU, UL. KRZYWA. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
ZAKOPANE - KOŚCIELISKO DO WYNAJĘCIA MIESZKANIA 35-38m2. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE 2-pokojowe, blok, Zakopane ul. Orkana - NA DŁUŻEJ - 731 959 074.
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | dam
Zatrudnię pracownika budowlanego ZBROJARZ DEKARZ. 601 508736.
PRACA | dam
Przyjmę CIEŚLI DACHOWYCH, DEKARZY, POMOCNIKA DEKARZA. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni EKSPEDIENTKĘ. Bardzo dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
USŁUGI | budowlane
BRUKARSTWO, ODWODNIENIA - tanio, solidnie. 512 345 109.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
PRACA | dam
POTRZEBNA OPIEKA NAD SENIORKĄ 93 lata. W dobrej kondycji fizycznej, chodząca. Ze względu na otępienie wymaga towarzystwa i nadzoru. Oferujemy zamieszkanie okresowo (co 6-8 tygodni) w Zakopanem i w Zielonce pod Warszawą. Warunki pracy i płacy do uzgodnienia. Zgłoszenia na adres mailowy: opieka@intermedix.pl lub telefonicznie: Elżbieta, 692-306-329 (tylko wieczorem po 18:30).
PRACA | dam
Zatrudnimy POKOJOWĄ do sprzątania apartamentów w Białce Tatrzańskiej. Oferujemy stabilne zatrudnienie i atrakcyjne wynagrodzenie. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt pod numerem +48 504428461.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
PRACA | dam
NIEMCY: murarz, cieśla, malarz, ocieplenia, elekryk, spawacz, operator koparki, dźwigowy. Umowy na warunkach Niemieckich 0048 601 218 955
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA 8 arów - Gołkowice k/N. Sącza. 531 402 576.
SPRZEDAŻ | różne
WYPRZEDAŻ INSTRUMENTÓW MUZYCZNYCH. 531 402 576.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
PORONIN MAJERCZYKÓWKA - DZIAŁKA 4000 m - w połowie budowlana, dojazd bezpośredni z drogi, uzbrojona - 607 506 428.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA NIEBUDOWLANA, Zakopane, ul. Broniewskiego, 1900 m, dojazd prosto z ulicy, widok na Tatry - 607 506 428.
NAUKA
KOREPETYCJE - MATEMATYKA I FIZYKA (od SP po studia) - ZAKOPANE, KOŚCIELISKO I PORONIN - ROBERT RÓŻAK - 600 38 47 98.
PRACA | dam
Regipsy Austria 2500 Euro netto bez zakwaterowania Wiedeń szukamy parami Monterów zatrudnienie na warunkach austryjackich + kasa urlopowa. +436606388124 office@mpabau.at
Tel.: +436606388124
E-mail: office@mpabau.at
PRACA | dam
Restauracja Siwy Dym w Rabce-Zdrój zatrudni: KUCHARZA, KUCHARZA WYDAWKOWEGO, POMOC KUCHENNĄ. Praca na stałe lub dorywczo. CV na: rabka@siwydym.pl. Informacje pod numerem 887 080 004
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO, KELNERKĘ. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66.
KUPNO
Kupię STARY SOSRĄB Z GÓRALSKIEJ IZBY. 605 306 244
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ MERCEDESA SPRINTERA (roczniki 1995-2010). 531 666 333.
KUPNO
Kupię STARĄ GÓRALSKĄ SZAFĘ. 605 306 244
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.