2021-08-14 13:45:27

Zagórzanie

Czy znacie kluski rozgarnywane zwane sapką?

Reklama

Kandydują one do wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych i Dziedzictwa Kulinarnego.

W Muzeum - Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie odbyło się posiedzenie Rady ds. Produktów Tradycyjnych i Dziedzictwa Kulinarnego. Oceniane były unikatowe potrawy przygotowane według najstarszych oraz tradycyjnych receptur, które kandydują do wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych i Dziedzictwa Kulinarnego.

Nie mogło zabraknąć potraw z terenów górskich. Tym razem zdominowały je smakołyki górali zagórzańskich: kluski rozgarnywane zwane sapką, pierogi z suszonymi śliwkami, kołacz razowy na słono i zupa z karpieli na mleku. Zgłosiły je Śwarne Babki z Koła Gospodyń Wiejskich Łętowe.

Kluski rozgarnywane zwane sapką są potrawą znaną od wieków. To rodzaj razowej kluski znanej w niemalże całej polskiej góralszczyźnie pod różnymi nazwami tj. kluski razowe, rozgarnywane, sapka czy też kluski od ucha do ucha.

Potrawa ta powstawała poprzez zarzucenie mąką razową wrzącej wody i krótkie jej gotowanie. Przepis na kluski rozgrywane przekazywany był zwykle z pokolenia na pokolenie i jeszcze jest chętnie jedzona w wielu rodzinach.

Obecnie w wielu domach młode gospodynie nadal gotują kluski razowe. Mimo, że potrawa ta gotowana jest zaledwie z dwóch składników, nawet wprawionym gospodyniom niejednokrotnie sprawia trudność, aby ugotować ją bez grudek.

W zależności od tradycji rodzinnych jako omastę używano stopionego masła, słodkiej śmietany, cukru lub mleka. Niekiedy maszczono mlekiem z zagotowaną pokruszoną bryndzą, czasem stopioną słoniną. Najsmaczniejsze były kluski podane z żółtkiem wrzuconym na podgrzaną śmietankę z masłem. Przedwojenne pokolenie chętnie zjadało też kluski rozgarnywane zalane żurem, kwaśnicą lub rosołem pozostałym z poprzedniego dnia.

Pierogi z suszonymi śliwkami to tradycyjna potrawa goszcząca zwłaszcza jesienią i zimą na zagórzańskich stołach. W zależności od ilości posiadanych do suszenia owoców suszono je wstępnie na słońcu, czasem w piecach chlebowych, a nawet w przydomowych suszarniach.

Na całym terenie górali zagórzańskich suszone śliwki wykorzystywano do gotowania pierogów, które były obowiązkowym daniem podczas Wigilii Bożego Narodzenia. Ciasto na pierożki przyrządzano z mąki i wody, tak by było twarde i dobrze wyrobione, następnie rozwałkowywano je.

Suszone śliwki zwane powszechnie płónkami, trzeba było zalać wrzątkiem, namoczyć i gotować ok. 10 min. Później odcedzano wodę spod śliwek (była dobra na kompot), a śliwki jak odciekły zostawiano do wystygnięcia. Kiedy ostygły zawijano w krążki pierogowego ciasta. Pierogi okraszano stopionym masłem.

Kołacz razowy na słono to ciasto bardzo popularne niegdyś w miejscowościach zamieszkiwanych przez górali zagórzańskich. Wypiekano je powszechnie jeszcze przed II wojną światową zwykle na wesela, Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zielone Świątki, imieniny lub po prostu na niedzielę.

Kołacze postrzegane były zwykle jako odświętne pieczywo. Dawniej ciemny kołacz na słono podany z kawą zbożową stanowił dobre rozpoczęcie każdego wiejskiego wesela. Kołacze pieczono często przy okazji wypieku chleba, kiedy wyciągnięto świeżo upieczone bochenki. Do nadzienia kołacza używano bryndzy czy sera krowiego.

Zupa z karpieli (zwanych także brukwią i korpielami) na mleku zwana niekiedy gwarowo korpielanką była jedną z chętnie gotowanych potraw, zwłaszcza jesienią i zimą. Do jej sporządzenia używano żółtej odmiany słodszej i łagodnej w smaku (karpiele były uprawiane w dwóch odmianach białej i żółtej).

Przepisy sporządzania zupy z karpieli występowały w różnych wariantach zgodnie z tradycjami rodzinnymi. Najprostszym przepisem jest zupa gotowana na wodzie. Była to dość jałowa potrawa w smaku. Podawano ją do ugotowanych wcześniej omaszczonych skwarkami ziemniaków. Kiedy w gospodarstwie były nadwyżki mleka, używano go do urozmaicenia tej potrawy, wtedy część lub całą wodę po gotowaniu karpieli odlewano, a ugotowane karpiele zalewano wrzącym, nieodtłuszczonym swojskim mlekiem.

Przepis na zupę z karpieli bywał modyfikowany. Zdarzały się zupy z dodatkiem ziemniaków, a niekiedy dodawano również marchwi czy przesmażonej cebuli dla poprawy smaku.

*

Łętowskie gaździny musiały przygotować do degustacji wszystkie zagórzańskie potrawy, które pretendują do wpisu na ministerialną listę. Podczas prezentacji przedstawiły szczegółowy sposób przygotowania dań.

Wszystkie wnioski przedstawione przez łętowianki zostały pozytywnie zaopiniowane przez członków rady. Teraz minister rolnictwa i rozwoju wsi zadecyduje o wpisie na Listę Produktów Tradycyjnych.

jof

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Zagórzanie

Czy znacie kluski rozgarnywane zwane sapką?

Kandydują one do wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych i Dziedzictwa Kulinarnego.

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Zobacz pozostałe galerie