2023-03-05 21:00:54

Zawoja

Odtworzyli stuletnie schronisko z Markowych Szczawin

Zabytkowy obiekt tak jak zachował się w roku 1906 - został zrekonstruowany na terenie Zespołu Budownictwa Drewnianego im. J. Żaka w Zawoi Markowych Rówienkach i tym samym ocalony dla kolejnych pokoleń.

Wszystko dzięki determinacji i kilkuletnim wysiłkom członków Oddziału PTTK "Ziemi Babiogórskiej" im. prof. dra Walerego Goetla.

Turyści wędrujący po paśmie babiogórskim mogą dziś odpocząć w nowoczesnym Schronisku na Markowych Szczawinach. Warto pamiętać, że w tym miejscu schronisko istniało już ponad 100 lat temu.

Uprzedzić Beskidenverein

Historia budowy schroniska na Markowych Szczawinach sięga przełomu XIX i XX wieku. Wówczas to niemieckie stowarzyszenie Beskidenverein z roku na rok intensywniej eksplorowało Beskidy Zachodnie. Negatywne skutki takiego działania dostrzegł wybitny polski przyrodnik i podróżnik Hugo Zapałowicz, który podjął dziania zmierzające do ożywienia polskiego ruchu turystycznego. W rezultacie 30 kwietnia 1905 roku podczas zorganizowanego w Krakowie Walnego Zgromadzenia członków Towarzystwa Tatrzańskiego zapadła decyzja o ustanowieniu Oddziału Babiogórskiego TT z siedzibą w Makowie Podhalańskim. 20 maja 1906 roku odbyło się Walne Zgromadzenie Oddziału, na którym na jego prezesa wybrano Hugona Zapałowicza. W trakcie tego samego spotkania podjęto uchwałę o budowie schroniska na Markowych Szczawinach, ustalając budżet przedsięwzięcia na kwotę 2000 koron austriackich.

W sześć tygodni postawię

Umowę na budowę schroniska zawarto 14 czerwca 1906 roku z zawojskim cieślą Klemensem Trybałą, który zobowiązał się wybudować schronisko w zaledwie sześć tygodni. Dotrzymał on terminu i już 10 sierpnia, czyli niecałe dwa miesiące po podpisaniu umowy, schronisko przekazano turystom do prowizorycznego użytku. Cztery dni później Hugo Zapałowicz wniósł w plecaku pierwszą księgę pamiątkową i pieczątkę metalową z napisem „Schronisko babiogórskie”.

Wzniesiony na wysokości 1180 m n.p.m. obiekt oficjalnie otwarto 15 września 1906 r. Było to pierwsze polskie schronisko w Beskidach Zachodnich. Początkowo miało niedużą kuchnię, malutką jadalnię, dwie sypialnie z dziewięcioma łóżkami i wyścielone sianem poddasze dla zbiorowych wycieczek. Pierwszym gospodarzem był Józef Gancarczyk z Markowych Rówienek, który otwierał obiekt zazwyczaj tuż przed Zielonymi Świątkami, a zamykał na początku jesieni, zwożąc koce i pościel do swego domu.

W trakcie I wojny światowe schronisko było często grabione przez kłusowników. Pod koniec II wojny światowej miało zostać spalone, ale ówczesny gospodarz Rudolf Wielgus zdołał je ocalić. Z czasem obiekt został rozbudowany o aneks noclegowy, uzyskał oświetlenie elektryczne oraz centralne ogrzewanie. W ostatnich miesiącach działalności stary obiekt dysponował 64 miejscami noclegowymi w pokojach wieloosobowych, posiadał własne ujęcie wody i oczyszczalnię ścieków.

Rozbiórka z zachowaniem

Całkowitej rozbiórki pierwszego schroniska dokonano na przełomie maja i czerwca 2007 roku. Na jego miejscu stanął nowy obiekt, którego budowa trwała zaledwie dwa lata. Zdemontowane elementy zostały skwapliwie zinwentaryzowane i zabezpieczone. Ten fakt otworzył przed Oddziałem PTTK „Ziemi Babiogórskiej” szansę na odbudowanie schroniska w innej lokalizacji, na którą wybrano Zespół Budownictwa Drewnianego im. J. Żaka w Zawoi Markowych Rówienkach.

Przygotowania do przedsięwzięcia rozpoczęły się w 2016 roku. Wówczas wiceprezes suskiego oddziału PTTK Jerzy Żak oraz Jego serdeczny Przyjaciel - architekt i artysta malarz Czesław Pyrgies opracowali projekt budowlany rekonstrukcji i translokacji schroniska. Rok później uzyskano pozwolenie konserwatorskie oraz pozwolenie na budowę. I wówczas PTTK stanęło przed chyba najtrudniejszym zadaniem, jakim było uzyskanie środków niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia.

– Problemem było to, że schronisko nie było wpisane do ewidencji zabytków. Stąd ubiegając się o dotacje lub subwencje na starcie traciliśmy wiele punktów. Dopiero w wyniku odwołania udało nam się w 2020 roku uzyskać pierwszą z trzech subwencji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Infrastruktura Kultury”– mówi Jerzy Żak.

Odbudowa

Pozyskane w 2020 roku 90 tys. zł pozwoliło na wykonanie robót ziemnych i fundamentów do poziomu zerowego oraz stolarki drzwiowej i okiennej. W kolejnym roku nakładem już 185 tys. zł przeprowadzono prace polegające na montażu płazów świerkowych i jodłowych ścian konstrukcyjnych – osłonowych i wewnętrznych oraz konstrukcji więźby dachowej. W minionym roku przedsięwzięcie było kontynuowane dzięki pozyskaniu z Ministerstwa dotacji w kwocie aż 240 tys. zł.

– Chyba doceniono nasze działania. Początkowo przyznano nam bowiem 180 tys. zł, a potem dołożono jeszcze 60 tys. zł – mówi prezes Oddziału PTTK „Ziemi Babiogórskiej” Wojciech Żak.

W ramach III etapu rekonstrukcji obiektu osadzono stolarkę okienną i drzwiową, a na przygotowanej wcześniej konstrukcji więźby dachowej położono folię i na uprzednio przygotowanych łatach wykonano podwójne krycie drewnianym gontem. W tym roku miało miejsce również oszalowanie ścian szczytowych, powstał daszek nad wejściem, weranda z charakterystycznymi łukami, kratkami i balustradą. Dbając o walory estetyczne, ale i dążąc do perfekcyjnego zrekonstruowania budynku, który pierwotnie stanął na Markowych Szczawinach w 1906 roku, misternie wykonano ozdobą snycerkę i pazdury, a nad wejściem nieckę pod figurę Matki Boskiej.

– W 1906 roku w tej niecce figurę osobiście ustawił Hugo Zapałowicz. Ona się zachowała, ale stanowi część krzyża, który stoi na Markowych Szczawinach. Dokładnie ją zmierzyliśmy. Bardzo podobna została już zamontowana w niecce nad wejściem do zrekonstruowanego schroniska – opisuje przebieg prac Jerzy Żak. Dodaje, że poniżej daszku nad wejściem umieszczono tablicę z identycznym napisem jaki witał turystów ponad 100 lat temu.

W ramach prac przeprowadzonych w 2022 roku wykonano również mszenie pomiędzy szparami zewnętrznych i wewnętrznych belek - płazów. W schronisku powstała powała z desek, położono podłogi we wszystkich pomieszczeniach, a także wymurowano piec z blachami i szabaśnikiem.

W rejestrze zabytków

– Rekonstrukcja została zakończona. Teraz zajmiemy się wyposażeniem schroniska, która ma odzwierciedlać stan na rok 1906. Wykonamy także ekspozycję poświęconą Hugonowi Zapałowiczowi. Będzie ona zatem powieleniem tej, którą można zobaczyć na Markowych Szczawinach. W bieżącym roku chcemy także dokonać jego otwarcia i przekazania do użytkowania – mówi Wojciech Żak.

Wraz z Jerzym Żakiem podkreślają, że obiekt został nareszcie wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego pod numerem A-1626/M pod nazwą „Chata Zapałowicza”, czyli dawnego schroniska na Markowych Szczawinach przeniesionego na teren Zespołu Budownictwa Drewnianego im. J. Żaka w Zawoi Markowych Rówienkach.

Opowiadając o rekonstrukcji zabytkowego schroniska Jerzy Żak podkreśla, że generalnym wykonawcą prac była firma Bud-Mar Michał Marek z Zawoi, której właściciel pochodzi z rodziny cieśli Tadeusza Tomczaka, wykonawcy rekonstrukcji wszystkich obiektów znajdujących się w skansenie (z wyjątkiem chałupy Franciszka Kudzi, która już tam stała). Natomiast roboty stolarskie, snycerskie i wykończeniowe to dzieło Adama Zawiły – stolarza z Suchej Beskidzkiej.

Wszystkie prace wykonano z należytą starannością, dbałością o szczegóły, czytelne w swoim kunszcie wykonawczym o walorach artyzmu i zgodnie z wiedzą rzemieślniczą na temat technologii z początku XX wieku – mówi Jerzy Żak.

Zauważa, że zachowanie obiektu leżało w interesie społecznym, gdyż stanowi ważną część dziedzictwa kulturowego i narodowego, będąc szczególnie związany z dziejami polskiej turystyki górskiej. A ta odegrała istotną rolę w dziejach regionu babiogórskiego i kultury polskiej. Stanowiła katalizator poznania środowiska geograficznego i przyrodniczego Beskidów, jako źródeł inspiracji artystycznych i literackich i była ważnym czynnikiem wzmacniania świadomości narodowej w regionie. Jerzy Żak zwraca też uwagę na zachowanie się drewnianych elementów pierwotnego schroniska, które przetrwały i zostały odkryte w bryle powstałej w wyniku późniejszych przekształceń. Na części z nich przetrwały odręczne inskrypcje turystów z początku XX wieku. Dziś nazwalibyśmy je aktami wandalizmu, ale nadają odbudowanemu obiektowi autentyzmu. – Z patosem można powiedzieć, że są relikwiami historii turystyki górskiej – dzieli się przemyśleniami Jerzy Żak.

Wojciech Ciomborowski

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Taki sobie turysta 2023-03-07 10:42:14

@wojto
Ludzie. Co wy macie z tym PiSem? Jutro będziecie się bali otworzyć lodówkę w obawie, że wam stamtąd Jarosław Kaczyński wyskoczy.
Schronisko zburzono i szkaradziejstwo postawiono zresztą chyba za czasów Platformy, przy czym mam wrażenie, że kto wtedy rządził w Wawce, w ogóle nie ma tu znaczenia.

wojto 2023-03-07 08:35:31

Nie wyciągnęliśmy żadnej lekcji z PRL - jeszcze gorsze szkaradziejstwa niż wówczas stawiamy w PN. Teraz dodatkowo przez ostatnie lata PiS prześcignął we wszystkim destrukcyjne, idiotyczne, złodziejskie działania PRL. Jeszcze niedawno śmiałem się, że komuniści postawili w szczerym polu sam wiadukt. Dziś, przy przekopach Mierzei itp. działaniach, już mi nie jest do śmiechu.

Taki sobie turysta 2023-03-06 09:31:57

Pewnie prababcia opowiedziałaby wiele o hucznych imprezkach z udziałem Zapałowicza, bo w rodzinie opowiadano...
Szkoda dewastacji zabytkowego schroniska na Markowych Szczawinach. Kiedy idę na Babią, staram się omijać to szkaradziejstwo, które tam przed paru laty postawiono. Od Slanej Vody mniej tłumu, za to przy prístrešku z widokiem na Tatry wino, oliwki i sery można sobie spokojnie rozłożyć.

jarek 2023-03-06 06:37:00

no jak stuletnie to na pewno zbudowane przez PIS . ! :) ide sie spytać marioli

Reklama

Galerie

Złote, srebrne i brązowe medale dla karateków

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam POŁOWĘ DOMU W SPYTKOWICACH (piętro z tarasem). 608 35 83 95.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
PRACA | dam
Sprzątanie apartamentów, pokojowa, Zatrudnie do sprzątania apartamentów w okolicy ul. Strążyskiej w Zakopanem (wskazane auto w celu dojechania do apartamentów). Praca na stałe, 3-4 dni w tygodniu (gdy są wyjazdy w weekendy również) w godzinach 9-15.. 609097999
Tel.: 609097999
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane centrum - MAŁY POKÓJ Z BALKONEM NA DŁUŻEJ - TANIO - 502 879 648.
PRACA | dam
Jeśli lubisz kontakt z ludźmi, a kawa to Twoja pasja. Zadzwoń i dołącz do Samanty w Zakopanem. Zapraszamy! Tel. 666 387 888.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER ŚNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
PRACA | dam
PENSJONAT W KOŚCIELISKU ZATRUDNI NA STAŁE LUB DOCHODZĄCO: OSOBĘ DO GOTOWANIA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGA GOŚCI, SPRZĄTANIE. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA MIESZKANIE W CENTRUM NOWEGO TARGU, UL. KRZYWA, STANDARD DO ZAMIESZKANIA, NOWE, ŚWIEŻE. 608 806 408
PRACA | dam
INSPEKTOR/KA PIĘTER - BACHLEDA HOTEL KASPROWY. Umowa o pracę/ umowa zlecenie. Wynagrodzenie: 5 000 zł - 6 000 zł brutto. ZAKRES OBOWIĄZKÓW: - Kontrola czystości pokoi i części wspólnych, - Wprowadzanie statusów pokoi do systemu, - Nadzór nad pracą pokojowych, - Współpraca z recepcją i działem technicznym, - Szkolenie personelu, - Raportowanie jakości i wydajności pracy, - Praca stacjonarna - BEZ ZAPEWNIONEGO NOCLEGU. WYMAGANIA: - Doświadczenie na podobnym stanowisku (mile widziane w hotelarstwie), - Umiejętność organizacji pracy i zarządzania zespołem, - Dbałość o szczegóły, - Komunikatywność. OFERUJEMY: - Stabilne zatrudnienie, - Wynagrodzenie adekwatne do umiejętności, - Wdrożenie do pracy, - Posiłki pracownicze, - Zniżki w restauracjach Grupy Bachleda. DANE KONTAKTOWE: praca@kasprowy.pl, telefon: +48 18 202 4061
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO OBSŁUGI KLIENTA w biurze Szkoły Narciarskiej na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem! Praca sezonowa: grudzień - marzec. ZAKRES OBOWIĄZKÓW. - Obsługa klientów bieżących w biurze szkoły, - Obsługa e-maila i przyjmowanie rezerwacji telefonicznych, - Sprzedaż usług szkoły narciarskiej, - Rozliczanie lekcji oraz współpraca z instruktorami. WYMAGANIA: - Komunikatywność i cierpliwość, - Dobra organizacja pracy i umiejętność samodzielnego działania, - Umiejętność obsługi komputera, - Łatwość w nawiązywaniu kontaktów, - Zdolność do pracy przy kilku zadaniach jednocześnie, - Komunikatywna znajomość języka angielskiego. OFERUJEMY: - Pracę w przyjaznej, sportowej atmosferze, - Możliwość nauki i rozwoju w branży turystyczno-narciarskiej, - Zimowy sezon pełen dobrej energii i górskiego klimatu! OSOBY ZAINTERESOWANE prosimy o przesyłanie aplikacji na e-mail: szkola@szymoszkowa.pl lub kontakt telefoniczny: 734 011 011. CZEKAMY WŁAŚNIE NA CIEBIE!
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
Restauracja do uzupełnienia zespołu zatrudni osobę na stanowisko kelnerki/kelnera - a la carte. Oferujemy pracę z doświadczonym zespole, szansę rozwoju zawodowego, atrakcyjne wynagrodzenie. Prosimy o przesyłanie CV na adres email: 888 213 215 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 888
PRACA | dam
Przyjmiemy PRACOWNIKÓW NA WYCIĄG NARCIARSKI I SNOWTUBING. Gubałówka. 692 624 359.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA BUDA HANDLOWA, ZAKOPANE, UL. PODHALAŃSKA. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALA NA: MAGAZYN, HURTOWNIĘ, LAKIERNIĘ, PRALNIĘ WODNĄ, itp. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIĘ, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
MOTORYZACJA | inne
PELLET!!! W sprzedaży posiadamy pellet olczyk i barlinek w najlepszej cenie na Podhalu!!!. 607695394 romar.zakopane@wp.pl
Tel.: 607695394
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM MIESZKANIE KRAKÓW - KURDWANÓW - ŚWIETNA LOKALIZACJA. Oferujemy na sprzedaż jasne i przestronne mieszkanie położone w zadbanym budynku na osiedlu Kurdwanów. Powierzchnia 28,12 m kw. Budynek wyposażony jest w trzy windy, w tym jedną towarową. UKŁAD MIESZKANIA: - duży pokój z wnęką (nyżą), - jasna kuchnia z oknem, - duża, oszklona loggia, - piwnica przynależna do mieszkania. Mieszkanie jest słoneczne i ustawne, IDEALNE DLA SINGLA, PARY lub JAKO INWESTYCJA POD WYNAJEM. Lokalizacja zapewnia szybki dojazd do centrum oraz dostęp do pełnej infrastruktury - sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, szkoły i tereny zielone w zasięgu kilku minut spacerem. SPRZEDAŻ BEZ POŚREDNIKÓW. Cena 450 tys zł - do negocjacji. Kontakt: 604 08 16 43
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, STANY SUROWE OTWARTE, DACHY, ELEWACJE. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę CIEŚLI DACHOWYCH, DEKARZY, POMOCNIKA DEKARZA. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOMY po 100 m2 - Klikuszowa, koło Centrum Narciarstwa. 608 729 122.
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
PRACA | dam
Karczma "Czarci Jar" poszukuje osoby na stanowisko POMOC KUCHENNA. Tel. 602 366 750.
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, DOŚWIADCZONĄ POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: PIZZERÓW, BARMANKI, BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE, OSOBY NA ZMYWAK, OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788 63 36 33
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.