2023-03-05 21:00:54

Zawoja

Odtworzyli stuletnie schronisko z Markowych Szczawin

Zabytkowy obiekt tak jak zachował się w roku 1906 - został zrekonstruowany na terenie Zespołu Budownictwa Drewnianego im. J. Żaka w Zawoi Markowych Rówienkach i tym samym ocalony dla kolejnych pokoleń.

Wszystko dzięki determinacji i kilkuletnim wysiłkom członków Oddziału PTTK "Ziemi Babiogórskiej" im. prof. dra Walerego Goetla.

Turyści wędrujący po paśmie babiogórskim mogą dziś odpocząć w nowoczesnym Schronisku na Markowych Szczawinach. Warto pamiętać, że w tym miejscu schronisko istniało już ponad 100 lat temu.

Uprzedzić Beskidenverein

Historia budowy schroniska na Markowych Szczawinach sięga przełomu XIX i XX wieku. Wówczas to niemieckie stowarzyszenie Beskidenverein z roku na rok intensywniej eksplorowało Beskidy Zachodnie. Negatywne skutki takiego działania dostrzegł wybitny polski przyrodnik i podróżnik Hugo Zapałowicz, który podjął dziania zmierzające do ożywienia polskiego ruchu turystycznego. W rezultacie 30 kwietnia 1905 roku podczas zorganizowanego w Krakowie Walnego Zgromadzenia członków Towarzystwa Tatrzańskiego zapadła decyzja o ustanowieniu Oddziału Babiogórskiego TT z siedzibą w Makowie Podhalańskim. 20 maja 1906 roku odbyło się Walne Zgromadzenie Oddziału, na którym na jego prezesa wybrano Hugona Zapałowicza. W trakcie tego samego spotkania podjęto uchwałę o budowie schroniska na Markowych Szczawinach, ustalając budżet przedsięwzięcia na kwotę 2000 koron austriackich.

W sześć tygodni postawię

Umowę na budowę schroniska zawarto 14 czerwca 1906 roku z zawojskim cieślą Klemensem Trybałą, który zobowiązał się wybudować schronisko w zaledwie sześć tygodni. Dotrzymał on terminu i już 10 sierpnia, czyli niecałe dwa miesiące po podpisaniu umowy, schronisko przekazano turystom do prowizorycznego użytku. Cztery dni później Hugo Zapałowicz wniósł w plecaku pierwszą księgę pamiątkową i pieczątkę metalową z napisem „Schronisko babiogórskie”.

Wzniesiony na wysokości 1180 m n.p.m. obiekt oficjalnie otwarto 15 września 1906 r. Było to pierwsze polskie schronisko w Beskidach Zachodnich. Początkowo miało niedużą kuchnię, malutką jadalnię, dwie sypialnie z dziewięcioma łóżkami i wyścielone sianem poddasze dla zbiorowych wycieczek. Pierwszym gospodarzem był Józef Gancarczyk z Markowych Rówienek, który otwierał obiekt zazwyczaj tuż przed Zielonymi Świątkami, a zamykał na początku jesieni, zwożąc koce i pościel do swego domu.

W trakcie I wojny światowe schronisko było często grabione przez kłusowników. Pod koniec II wojny światowej miało zostać spalone, ale ówczesny gospodarz Rudolf Wielgus zdołał je ocalić. Z czasem obiekt został rozbudowany o aneks noclegowy, uzyskał oświetlenie elektryczne oraz centralne ogrzewanie. W ostatnich miesiącach działalności stary obiekt dysponował 64 miejscami noclegowymi w pokojach wieloosobowych, posiadał własne ujęcie wody i oczyszczalnię ścieków.

Rozbiórka z zachowaniem

Całkowitej rozbiórki pierwszego schroniska dokonano na przełomie maja i czerwca 2007 roku. Na jego miejscu stanął nowy obiekt, którego budowa trwała zaledwie dwa lata. Zdemontowane elementy zostały skwapliwie zinwentaryzowane i zabezpieczone. Ten fakt otworzył przed Oddziałem PTTK „Ziemi Babiogórskiej” szansę na odbudowanie schroniska w innej lokalizacji, na którą wybrano Zespół Budownictwa Drewnianego im. J. Żaka w Zawoi Markowych Rówienkach.

Przygotowania do przedsięwzięcia rozpoczęły się w 2016 roku. Wówczas wiceprezes suskiego oddziału PTTK Jerzy Żak oraz Jego serdeczny Przyjaciel - architekt i artysta malarz Czesław Pyrgies opracowali projekt budowlany rekonstrukcji i translokacji schroniska. Rok później uzyskano pozwolenie konserwatorskie oraz pozwolenie na budowę. I wówczas PTTK stanęło przed chyba najtrudniejszym zadaniem, jakim było uzyskanie środków niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia.

– Problemem było to, że schronisko nie było wpisane do ewidencji zabytków. Stąd ubiegając się o dotacje lub subwencje na starcie traciliśmy wiele punktów. Dopiero w wyniku odwołania udało nam się w 2020 roku uzyskać pierwszą z trzech subwencji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Infrastruktura Kultury”– mówi Jerzy Żak.

Odbudowa

Pozyskane w 2020 roku 90 tys. zł pozwoliło na wykonanie robót ziemnych i fundamentów do poziomu zerowego oraz stolarki drzwiowej i okiennej. W kolejnym roku nakładem już 185 tys. zł przeprowadzono prace polegające na montażu płazów świerkowych i jodłowych ścian konstrukcyjnych – osłonowych i wewnętrznych oraz konstrukcji więźby dachowej. W minionym roku przedsięwzięcie było kontynuowane dzięki pozyskaniu z Ministerstwa dotacji w kwocie aż 240 tys. zł.

– Chyba doceniono nasze działania. Początkowo przyznano nam bowiem 180 tys. zł, a potem dołożono jeszcze 60 tys. zł – mówi prezes Oddziału PTTK „Ziemi Babiogórskiej” Wojciech Żak.

W ramach III etapu rekonstrukcji obiektu osadzono stolarkę okienną i drzwiową, a na przygotowanej wcześniej konstrukcji więźby dachowej położono folię i na uprzednio przygotowanych łatach wykonano podwójne krycie drewnianym gontem. W tym roku miało miejsce również oszalowanie ścian szczytowych, powstał daszek nad wejściem, weranda z charakterystycznymi łukami, kratkami i balustradą. Dbając o walory estetyczne, ale i dążąc do perfekcyjnego zrekonstruowania budynku, który pierwotnie stanął na Markowych Szczawinach w 1906 roku, misternie wykonano ozdobą snycerkę i pazdury, a nad wejściem nieckę pod figurę Matki Boskiej.

– W 1906 roku w tej niecce figurę osobiście ustawił Hugo Zapałowicz. Ona się zachowała, ale stanowi część krzyża, który stoi na Markowych Szczawinach. Dokładnie ją zmierzyliśmy. Bardzo podobna została już zamontowana w niecce nad wejściem do zrekonstruowanego schroniska – opisuje przebieg prac Jerzy Żak. Dodaje, że poniżej daszku nad wejściem umieszczono tablicę z identycznym napisem jaki witał turystów ponad 100 lat temu.

W ramach prac przeprowadzonych w 2022 roku wykonano również mszenie pomiędzy szparami zewnętrznych i wewnętrznych belek - płazów. W schronisku powstała powała z desek, położono podłogi we wszystkich pomieszczeniach, a także wymurowano piec z blachami i szabaśnikiem.

W rejestrze zabytków

– Rekonstrukcja została zakończona. Teraz zajmiemy się wyposażeniem schroniska, która ma odzwierciedlać stan na rok 1906. Wykonamy także ekspozycję poświęconą Hugonowi Zapałowiczowi. Będzie ona zatem powieleniem tej, którą można zobaczyć na Markowych Szczawinach. W bieżącym roku chcemy także dokonać jego otwarcia i przekazania do użytkowania – mówi Wojciech Żak.

Wraz z Jerzym Żakiem podkreślają, że obiekt został nareszcie wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego pod numerem A-1626/M pod nazwą „Chata Zapałowicza”, czyli dawnego schroniska na Markowych Szczawinach przeniesionego na teren Zespołu Budownictwa Drewnianego im. J. Żaka w Zawoi Markowych Rówienkach.

Opowiadając o rekonstrukcji zabytkowego schroniska Jerzy Żak podkreśla, że generalnym wykonawcą prac była firma Bud-Mar Michał Marek z Zawoi, której właściciel pochodzi z rodziny cieśli Tadeusza Tomczaka, wykonawcy rekonstrukcji wszystkich obiektów znajdujących się w skansenie (z wyjątkiem chałupy Franciszka Kudzi, która już tam stała). Natomiast roboty stolarskie, snycerskie i wykończeniowe to dzieło Adama Zawiły – stolarza z Suchej Beskidzkiej.

Wszystkie prace wykonano z należytą starannością, dbałością o szczegóły, czytelne w swoim kunszcie wykonawczym o walorach artyzmu i zgodnie z wiedzą rzemieślniczą na temat technologii z początku XX wieku – mówi Jerzy Żak.

Zauważa, że zachowanie obiektu leżało w interesie społecznym, gdyż stanowi ważną część dziedzictwa kulturowego i narodowego, będąc szczególnie związany z dziejami polskiej turystyki górskiej. A ta odegrała istotną rolę w dziejach regionu babiogórskiego i kultury polskiej. Stanowiła katalizator poznania środowiska geograficznego i przyrodniczego Beskidów, jako źródeł inspiracji artystycznych i literackich i była ważnym czynnikiem wzmacniania świadomości narodowej w regionie. Jerzy Żak zwraca też uwagę na zachowanie się drewnianych elementów pierwotnego schroniska, które przetrwały i zostały odkryte w bryle powstałej w wyniku późniejszych przekształceń. Na części z nich przetrwały odręczne inskrypcje turystów z początku XX wieku. Dziś nazwalibyśmy je aktami wandalizmu, ale nadają odbudowanemu obiektowi autentyzmu. – Z patosem można powiedzieć, że są relikwiami historii turystyki górskiej – dzieli się przemyśleniami Jerzy Żak.

Wojciech Ciomborowski

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Taki sobie turysta 2023-03-07 10:42:14

@wojto
Ludzie. Co wy macie z tym PiSem? Jutro będziecie się bali otworzyć lodówkę w obawie, że wam stamtąd Jarosław Kaczyński wyskoczy.
Schronisko zburzono i szkaradziejstwo postawiono zresztą chyba za czasów Platformy, przy czym mam wrażenie, że kto wtedy rządził w Wawce, w ogóle nie ma tu znaczenia.

wojto 2023-03-07 08:35:31

Nie wyciągnęliśmy żadnej lekcji z PRL - jeszcze gorsze szkaradziejstwa niż wówczas stawiamy w PN. Teraz dodatkowo przez ostatnie lata PiS prześcignął we wszystkim destrukcyjne, idiotyczne, złodziejskie działania PRL. Jeszcze niedawno śmiałem się, że komuniści postawili w szczerym polu sam wiadukt. Dziś, przy przekopach Mierzei itp. działaniach, już mi nie jest do śmiechu.

Taki sobie turysta 2023-03-06 09:31:57

Pewnie prababcia opowiedziałaby wiele o hucznych imprezkach z udziałem Zapałowicza, bo w rodzinie opowiadano...
Szkoda dewastacji zabytkowego schroniska na Markowych Szczawinach. Kiedy idę na Babią, staram się omijać to szkaradziejstwo, które tam przed paru laty postawiono. Od Slanej Vody mniej tłumu, za to przy prístrešku z widokiem na Tatry wino, oliwki i sery można sobie spokojnie rozłożyć.

jarek 2023-03-06 06:37:00

no jak stuletnie to na pewno zbudowane przez PIS . ! :) ide sie spytać marioli

Reklama

Galerie

Rusza spływ kajakowy z Nowego Targu

Boże Ciało w Miętustwie

Nagrody burmistrza Zakopanego

Stacja Kultura Zakopane

Hrubo Watra w Kościelisku dla Moniki

Liryczna POSA 2023

Dzień Dziecka na Równi Krupowej

XXVI Pielgrzymka Sursum Corda

Maszerują na Placu Niepodległości

Jan Wałach i jego zakopiański Powrót 1903-2023

Dzień Mamy w Kmicicu

Najzdolniejsi biegacze narciarscy w Szczawnicy

Ślad błękitu w Czerni

Kształtowanie dźwięku, Tomasz Skupień i dudy

Żłobek w Czarnym Dunajcu - oficjalne otwarcie

Rysunki dzieci z charkowskiego metra

Nowy browar w Zakopanem

Zakopiańska Wiosna Jazzowa - Prolog

Uczniowie z flagami

Nowy samochód OSP Ciche Dolne

Wiosenne nieporządki

Seksterapia pod Giewontem

Zbyt wczesne cierpienie w KL Ravensbruck

Jak Włodek został strażakiem

Golgota Wschodu wiecznie żywa

Lirycznie o miłości na Olczy

Kornel Makuszyński zaprasza małych i dużych gości

Marsz w obronie świętego Jana Pawła II w Zakopanem

Podhalańskie olśnienia Edwarda Lasyka

Kościelisko pomaga Ukrainie

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

MOTORYZACJA | sprzedaż
SUZUKI JIMNY, 1.3 benzyna, 1999r. 604 401 542.
MOTORYZACJA | sprzedaż
FIAT 500 multijet, 1.3D, 2010r. 604 401 542.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA od A do Z. 572624414.
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW ORAZ WIĘŹBY DACHOWE WRAZ Z POKRYCIEM. 572624414.
SPRZEDAŻ | różne
KURTKA MOTOCYKLOWA XL Z PODPINKĄ i KASK - mało używane. Tel. 793 008 357.
PRACA | dam
PRACA NA CAMPINGU DLA PANI. SPRZĄTANIE SANITARIATÓW. GODZINY PRACY PORANNE I WIECZORNE. OD CZERWCA DO WRZEŚNIA
Tel.: 667477791
SPRZEDAŻ | maszyny, narzędzia
Stojący BUFOR ocieplany, emaliowany 500L oraz inne rzeczy z demontażu kotłowni . 793 008 357.
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI OSOBĘ NA STANOWISKO: ZMYWAK/OBIERAK. Praca stała lub sezonowa. 601 533 566, 18 20 64 305
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
W Gorcach na Sralówkach nowo wybudowana Bacówka do sprzedania. 515 503 494, 18 26 53 977.
PRACA | dam
Bar Rumcajs w Nowym Targu przyjmie do pracy na stanowiska: *Kucharz/Kucharka *Pomoc kuchenna. Wymagane doświadczenie. Nie odpisujemy na sms. 603 055 521.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOM GOSPODARCZY, działka 10 ar - GRONKÓW GÓRNY. 510 80 75 74.
PRACA | dam
KĄPIELISKO GEOTERMALNE SZYMOSZKOWA poszukuje do pracy na sezon letni: OSOBY DO KONTROLI WEJŚĆ NA KĄPIELISKO. Więcej informacji pod nr tel. 693 319 707
PRACA | dam
KĄPIELISKO GEOTERMALNE SZYMOSZKOWA poszukuje do pracy na sezon letni: PIZZERA. Więcej informacji pod nr tel. 693 319 707
PRACA | dam
KĄPIELISKO GEOTERMALNE SZYMOSZKOWA poszukuje na sezon letni: BARMANKI oraz OSOBY DO OBSŁUGI PUNKTÓW GASTRONOMICZNYCH. Kontakt 693 319 707
PRACA | dam
Poszukujemy do pracy osoby na stanowisko: POKOJOWA/KELNER ŚNIADANIOWY. Oferujemy pracę w systemie zmianowym, lokalizacja w centrum Zakopanego. kontakt 660 636 736
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA, EKSPEDIENTKĘ/-A i KONSERWATORA. 604 102 804, 602 285 793.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
MIESZKANIA w centrum Zakopanego - 607 506 428.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KOMINY. 882080371.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
KAWALERKA UMEBLOWANA Z ANEKSEM KUCHENNYM - DO WYNAJĘCIA DŁUGOTERMINOWO. Zakopane centrum - 600 057 730.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA DŁUGOTERMINOWO NOWE MIESZKANIE 44 m2, Zakopane centrum, częściowo wyposażone - 600 057 730.
PRACA | dam
Masz doświadczenie w sprzedażowej obsłudze grup, eventów i konferencji? PKL Horeca Sp. z o.o. poszukuje osoby na stanowisko: SPECJALISTA DS. SPRZEDAŻY GRUP I KONFERENCJI. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻAŁO DO TWOICH OBOWIĄZKÓW: - Obsługa rezerwacji konferencyjnych i grupowych - przygotowywanie ofert, negocjowanie warunków, ustalanie szczegółów, wprowadzanie listy gości do systemu, rozliczanie pobytu grup; - Analiza zapytań, badanie potrzeb, przygotowywanie ofert oraz prowadzenie negocjacji z klientami w obszarze konferencji eventów i bankietów; - Aktywna sprzedaż pobytów grupowych; - Zarządzanie i monitoring kanałów OTA; - Wdrażanie nowych kanałów sprzedaży usług noclegowych w zarządzanych obiektach; - Nadzór nad przygotowywaniem, przebiegiem wydarzeń oraz ich rozliczenie; - Współpraca pomiędzy działami hotelu a Klientami, identyfikowanie potrzeb, realizacji, oczekiwań Klientów i podnoszenia jakości świadczonych usług; - Budowanie i utrzymywanie długotrwałych relacji z Klientami; - Analiza konkurencji; - Monitorowanie budżetów sprzedażowych i ich optymalizacja; - Współpraca z podwykonawcami i dostawcami usług; - Proponowanie, wdrażanie i analiza nowych rozwiązań, raportowanie; - Dbanie o pozytywny i jakościowy wizerunek Grupy Kapitałowej. WIĘCEJ O STANOWISKU NA: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-sprzedazy-grup-i-konferencji.html. APLIKACJE prosimy przesyłać na adres rekrutacja@pkl.pl z dopiskiem: "PKL Horeca Specjalista ds. sprzedaży grupowej". Informujemy, że skontaktujemy się z wybranymi kandydatami. Prosimy o dopisanie oświadczenia o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych.
E-mail: rekrutacja@pkl.pl
WWW: https://www.pkl.pl/post/specjalista-ds-sprzedazy-grup-i-konferencji.html
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA 840 m2, uzbrojona (woda, prąd), dojazd z drogi gminnej - Białka Tatrzańska. 608 161 516.
PRACA | dam
Zatrudnię robotników ogólnobudowlanych - budowy od podstaw, docieplenia, wykończenia (flizy, stolarka). Zakopane i okolice. 500160574
Tel.: 500160574
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
PRACA | dam
Przyjme pracownika budowlanego. 604131899
Tel.: 604131899
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY. 889 388 484.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Bezpośrednio Dom w Zębie na widokowej działce 502 621 427 januszwloch@yahoo.com. 739 519 116 januszwloch@yahoo.com
Tel.: 739
USŁUGI | budowlane
USŁUGI KAMIENIARSKIE: OBKŁADKI ELEWACYJNE, POSADZKI, PARAPETY, STOPNIE, OGRODZENIA. FLIZOWANIE. 607 572 312.
PRACA | dam
POMOC W PENSJONACIE. Możliwość zamieszkania. 601 661 661.
PRACA | dam
SZEFOWA KUCHNI - PENSJONAT. Możliwość zamieszkania. 601 661 661.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. CHODNIKI TKANE NA KROŚNIE. Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.