Materiał sponsorowany, 2024-04-25 19:15:00

Artykuł sponsorowany

Ochrona torfowisk - jak to robić

Reklama

Obok torfowisk nie sposób przejść obojętnie. Dawniej traktowane były jako miejsca bezużyteczne, wymagające zagospodarowania. Dziś coraz bardziej zaczynamy doceniać ich rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całej planety - zarówno świata przyrody, jak i człowieka.

Rezerwat przyrody Bór na Czerwonem.
Fot. Monika Ankudowicz, UNEP/GRID-Warszawa

Torfowiska to rodzaj mokradeł, ekosystemy, których istnienie i funkcjonowanie zależą od wody i których główną cechą charakterystyczną jest zdolność do gromadzenia torfu, czyli nierozłożonych szczątków roślin, które na nich rosną. Po pierwsze, torfowiska to więc ogromne magazyny węgla. Istniejące obecnie złoża torfu powstawały przez tysiące lat, zatrzymując węgiel uwięziony w szczątkach roślinnych. Według szacunków w naszej strefie klimatycznej hektar zdrowego, żywego torfowiska rocznie akumuluje ok. 300 kg węgla w związkach organicznych powstałych w procesie fotosyntezy. To równowartość usunięcia z atmosfery 1100 kg dwutlenku węgla.

Po drugie, torfowiska stabilizują lokalne stosunki hydrologiczne. Działając jak gąbka, potrafią zatrzymać lub zmniejszyć ryzyko powodzi, a także oddać wodę w warunkach suszy. Tę niezwykle cenną właściwość zawdzięczają porastającym je roślinom, np. na torfowiskach wysokich – mchom torfowcom, które dzięki wyspecjalizowanej budowie są w stanie magazynować w swoich tkankach ogromne ilości wody (nawet ponad 10-krotność swojej suchej masy!).

Torfowiska to jednak nie tylko magazyny węgla, złoża torfu czy naturalne zbiorniki retencyjne. To również fascynujące ekosystemy z niezwykłym światem roślin i zwierząt. Poza wspomnianymi torfowcami można tu spotkać np. rzadkie owadożerne rośliny, takie jak rosiczki czy tłustosz pospolity, a także żurawinę, dla której torfowiska to naturalne miejsce występowania. Torfowiska upodobał sobie też m.in. cietrzew – bardzo nieliczny w Polsce ptak lęgowy, objęty ochroną ścisłą.

Samica cietrzewia.
Fot. Fotolia

Niestety, wiele torfowisk było lub nadal jest regularnie odwadnianych i eksploatowanych – głównie na potrzeby leśnictwa, rolnictwa czy przemysłu wydobywczego. Zajmują one zaledwie ok. 4% powierzchni lądowej kraju i stanowią jedne z najszybciej zanikających ekosystemów naszej strefy klimatycznej.

Jak zatem możemy im pomóc? Czasem najskuteczniej… nie robiąc nic. Torfowiskom będącym w dobrym stanie wystarcza ochrona bierna, czyli brak ingerencji w naturalne procesy przyrodnicze. Innego podejścia wymagają jednak torfowiska zdegradowane. Tam niezbędna okazuje się ochrona czynna. Jej podstawowym celem jest poprawa stosunków wodnych, tj. trwałe podniesienie poziomu wody (do ok. 5-10 cm poniżej poziomu gruntu). Kluczowe jest wtedy ograniczenie odpływu wody, np. poprzez zasypywanie rowów odwadniających. Działaniem dodatkowym może być usunięcie podrostu drzew i krzewów, które są zarówno efektem, jak i przyczyną nieprawidłowych stosunków wodnych – z jednej strony pojawiają się na torfowiskach przesuszonych, z drugiej dodatkowo „wyciągają” z nich wodę poprzez transpirację.

Ponieważ działania ochrony czynnej wymagają pewnej – niekiedy znacznej – ingerencji w terenie, dla osoby postronnej mogą wydawać się niezrozumiałe lub wręcz szkodliwe. Warto zatem podkreślić, że po pierwsze są one ujmowane w planach zadań ochronnych dla obszarów chronionych, co oznacza, że są przedyskutowane w gronie specjalistów, a po drugie płynące z nich długofalowe korzyści przewyższają ewentualne szkody związane z wykonywaniem prac. Niezwykle istotne jest jednak, by negatywny wpływ minimalizować, a działania zawsze opierać na kompleksowych badaniach. Dopiero znając szczegółową sytuację na danym terenie, możliwa jest diagnoza problemu i ustalenie mądrego planu działania.

Ochrona czynna torfowiska w rezerwacie przyrody Bór na Czerwonem

Jednym z najbardziej kompleksowych przedsięwzięć ochrony czynnej na torfowisku, przeprowadzonym na bezprecedensową skalę, był projekt Karpaty Łączą – ochrona Torfowisk Orawsko-Nowotarskich, zrealizowany przez Centrum UNEP/GRID–Warszawa w partnerstwie z Fundacją Przyroda i Człowiek oraz Asplan Viak z Norwegii.

Projekt koncentrował się na obszarze Boru na Czerwonem, wchodzącego w skład Torfowisk Orawsko-Nowotarskich – największego kompleksu torfowisk w południowej Polsce, stanowiącego bezcenny układ przyrodniczy i decydującego o warunkach hydrologicznych całego regionu. Bór na Czerwonem, jako jedyny z całego kompleksu, objęty jest ochroną w formie rezerwatu przyrody, a od 2018 roku jest jednym z 19 obiektów w kraju wpisanych na światową listę konwencji ramsarskiej, której celem jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie cennych obszarów wodno-błotnych. Znajdziemy w nim cenne gatunki i siedliska przyrodnicze. Co również istotne, rezerwat wraz z przyległym kompleksem leśnym znajduje się w strefie karpackiego korytarza ekologicznego, łączącego Babią Górę i Tatry z Gorcami i Pieninami.

Kopuła torfowiska w Borze na Czerwonem przed zabiegami ochrony czynnej.
Fot. Piotr Mikołajczyk, UNEP/GRID-Warszawa

Niestety, przez wieloletnią działalność człowieka stosunki wodne na torfowisku w Borze na Czerwonem zostały zaburzone – co uwidoczniało się w coraz silniejszym zarastaniu jego kopuły przez sosnę. W ramach projektu w rezerwacie przeprowadzono kompleksowe badania, dotyczące zarówno elementów nieożywionych (m.in. badania hydrologiczne, geologiczne, geochemiczne), jak i elementów ożywionych (m.in. roślin naczyniowych, mchów, owadów). Następnie, uwzględniając wyniki badań, wykonano działania ochronne. By odtworzyć bezleśny charakter nadmiernie zarastającego torfowiska oraz zahamować niekorzystne zmiany w strukturze roślinności, z kopuły i okrajka wycięto niepożądany podrost sosny.

Torfowisko w Borze na Czerwonem w trakcie usuwania podrostu sosny.
Fot. Monika Ankudowicz, UNEP/GRID-Warszawa

W celu zatrzymania wody na torfowisku i zapobiegnięcia jego murszeniu, zbudowano zastawki, uszczelniono groblę i zasypano rowy (wykorzystując biomasę pozyskaną z wycinki sosny z kopuły). By z kolei zapobiec presji antropogenicznej obszaru rezerwatu, zbudowano i zmodernizowano również infrastrukturę turystyczną: kładki i wiatę dla turystów. Prace te zostały przeprowadzone pod nadzorem przyrodniczym i – w przypadku działań wykraczających poza plan ochrony rezerwatu – uzgodnione z jednostką nadzorującą. Zastosowane w projekcie kompleksowe podejście (szeroko zakrojone badania, a następnie wypracowanie planu działania) może stanowić dobrą praktykę i model postępowania na przyszłość dla innych podobnych obiektów.

Budowa zastawki zatrzymującej odpływ wody z torfowiska.
Fot. Piotr Mikołajczyk, UNEP/GRID-Warszawa

Obok samej ochrony torfowisk istotna jest również edukacja. Dlatego w projekcie przeprowadzono szereg działań mających na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat torfowisk – od zajęć edukacyjnych dla dzieci, przez wizyty studyjne dla przedstawicieli mediów, po warsztaty dla lokalnych interesariuszy i wreszcie konferencję promującą znaczenie i ochronę torfowisk.

„Karpaty Łączą – ochrona Torfowisk Orawsko-Nowotarskich” korzysta z dofinansowania o wartości 1 340 159 euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG. Celem projektu jest ochrona cennych siedlisk przyrodniczych w rezerwacie „Bór na Czerwonem”: torfowiska wysokiego oraz bagiennych zbiorowisk leśnych w jego otoczeniu, wchodzących w skład kompleksu Torfowisk Orawsko-Nowotarskich. Dofinansowanie z budżetu państwa wynosi 867 599 zł.

Projekt realizowany jest przez UNEP/GRID–Warszawa w partnerstwie z Fundacją Przyroda i Człowiek oraz firmą Asplan Viak.

Wspólnie działamy na rzecz zielonej Europy

Reklama

Dodaj komentarz

Komentowanie tego artukułu zostało zablokowane. Przepraszamy

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

Andre Bachleda Curuś u Wnuka

Przyjaciele Andrzeja Brandstattera w Nosalowym Dworze

Biały haft w Czerwonym Dworze

Festiwal Muzyka u Wnuka wystartował

Leszek Możdżer w Nosalowym Dworze

Wielkie otwarcie wystawy prac Witkacego w Okszy

Witkacy w Okszy

Koniec roku szkolnego 2024/2025

Wspaniałe Powitanie Lata w Nowym Targu

Kurierzy Tatrzańscy w żywej pamięci

Czysta Piątka w Czystych Tatrach

Zwiedzamy zrujnowane Sanato

Z mamą i tatą fajnie jest!

Józefa Pęksa-Czerniawska, Agata Nowakowska-Wolak i Wojciech Strączek nagrodzeni w "Księżówce"

Szesnaście kobiet w Miejskiej Galerii Sztuki

Sky Walk Serce Poronina otwarte dla wszystkich

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyli Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Siewierski Nieruchomości ul. Br. Czecha 1, Zakopane. +48 18 20 66 129, +48 506 13 14 63 www.siewierski.pl
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupie Pilnie -Pensjonat w Zakopanym -tel 660797241 b12.pl.
PRACA | dam
Zatrudnię KIEROWCĘ C+E na pracę po kraju ( poniedziałek - piątek). Praca na plandece. Kontakt 514 240 136, 691 758 882.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Sprzedam konia czeskiego zimnokrwistego. Masc karogniady,przyjazny dla dzieci, jezdzil w zaprzęgu i siodle. WAŁACH. Prawie 3 lata. kontakt tylko telefoniczny 791818377.
PRACA | dam
Przyjmę DO OPIEKI NAD STARSZĄ OSOBĄ. 602 534 193.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Dwa KONIE 8.500 zł/szt. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO OPAŁOWE 160zł/ m3 i odpad tartaczny 130zł/m3. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | budowlane
WIĘŹBA 950 zł/kubik. 790 759 407.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. SILNIK ŻUKOWSKI prawie nowy. 515 503 494.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
PRACA | dam
Skicontrol H.Martinczak.s.k.a. (Białka Tatrzańska) przedstawiciel na Polskę firmy SKIDATA, zatrudni: INFORMATYKA - SERWISANTA. Oferujemy: umowę o pracę, możliwość rozwoju zawodowego. Wymagania: znajomość rozwiązań IT, wykształcenie kierunkowe, doświadczenie na podobnym stanowisku, znajomość j.angielskiego, czynne prawo jazdy kat.B. Główne obowiązki: montaż i serwis systemu kontroli dostępu SKIDATA. CV prosimy przysłać na e-mail: praca@skicontrol.pl
PRACA | dam
Zlecę SZYCIE NARZUT z kawałków skór włoskich, kożuchowych. Dzwonić tylko z doświadczeniem. 504 636 921.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
PRACA | dam
POTRZEBNA OPIEKUNKA DO 8-MIESIĘCZNEGO DZIECKA, 4-5 godzin dziennie. Zakopane. 692 278 855.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Oferujemy powierzchnię parkingową dla pojazdów osobowych/dostawczych/ciężarowych z możliwością składowania /przechowywania towaru, na monitorowanym obiekcie z własną stacja paliw. Przemysłowa dzielnica Nowego Targu blisko wjazdu na S7. Zapraszamy. Tel. 602 290 555
PRACA | dam
PIEKARNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI PIEKARZA. Na stałe, umowa. 602 759 709
PRACA | dam
Zatrudnię SPRZEDAWCZYNIĘ DO SKLEPU SPOŻYWCZEGO W ZAKOPANEM. 602 759 709
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
NIEMCY - murarz cieśla malarz ocieplenia spawacz elektryk kranista. 601-218-955
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK - 660 404 104.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
USŁUGI | budowlane
PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
PRACA | dam
Praca na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i okolice. tel. 500160574. 500160574
Tel.: 500160574
PRACA | dam
PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM - BUKOWINA TATRZAŃSKA - STOISKO MIĘSNO-WĘDLINIARSKIE. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
POSZUKUJEMY KANTORA DO UDZIAŁU W TRADYCYJNEJ MSZY ŚWIĘTEJ WSZECHCZASÓW. 697 718 044
PRACA | dam
POSZUKUJEMY OSÓB DO PRACY W KARCZMIE PRZY KRUPÓWKACH na stanowisko: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA. 600 035 355.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.