Materiał sponsorowany, 2024-04-25 19:15:00

Reklama

Artykuł sponsorowany

Ochrona torfowisk - jak to robić

Reklama

Obok torfowisk nie sposób przejść obojętnie. Dawniej traktowane były jako miejsca bezużyteczne, wymagające zagospodarowania. Dziś coraz bardziej zaczynamy doceniać ich rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całej planety - zarówno świata przyrody, jak i człowieka.

Rezerwat przyrody Bór na Czerwonem.
Fot. Monika Ankudowicz, UNEP/GRID-Warszawa

Torfowiska to rodzaj mokradeł, ekosystemy, których istnienie i funkcjonowanie zależą od wody i których główną cechą charakterystyczną jest zdolność do gromadzenia torfu, czyli nierozłożonych szczątków roślin, które na nich rosną. Po pierwsze, torfowiska to więc ogromne magazyny węgla. Istniejące obecnie złoża torfu powstawały przez tysiące lat, zatrzymując węgiel uwięziony w szczątkach roślinnych. Według szacunków w naszej strefie klimatycznej hektar zdrowego, żywego torfowiska rocznie akumuluje ok. 300 kg węgla w związkach organicznych powstałych w procesie fotosyntezy. To równowartość usunięcia z atmosfery 1100 kg dwutlenku węgla.

Po drugie, torfowiska stabilizują lokalne stosunki hydrologiczne. Działając jak gąbka, potrafią zatrzymać lub zmniejszyć ryzyko powodzi, a także oddać wodę w warunkach suszy. Tę niezwykle cenną właściwość zawdzięczają porastającym je roślinom, np. na torfowiskach wysokich – mchom torfowcom, które dzięki wyspecjalizowanej budowie są w stanie magazynować w swoich tkankach ogromne ilości wody (nawet ponad 10-krotność swojej suchej masy!).

Torfowiska to jednak nie tylko magazyny węgla, złoża torfu czy naturalne zbiorniki retencyjne. To również fascynujące ekosystemy z niezwykłym światem roślin i zwierząt. Poza wspomnianymi torfowcami można tu spotkać np. rzadkie owadożerne rośliny, takie jak rosiczki czy tłustosz pospolity, a także żurawinę, dla której torfowiska to naturalne miejsce występowania. Torfowiska upodobał sobie też m.in. cietrzew – bardzo nieliczny w Polsce ptak lęgowy, objęty ochroną ścisłą.

Samica cietrzewia.
Fot. Fotolia

Niestety, wiele torfowisk było lub nadal jest regularnie odwadnianych i eksploatowanych – głównie na potrzeby leśnictwa, rolnictwa czy przemysłu wydobywczego. Zajmują one zaledwie ok. 4% powierzchni lądowej kraju i stanowią jedne z najszybciej zanikających ekosystemów naszej strefy klimatycznej.

Jak zatem możemy im pomóc? Czasem najskuteczniej… nie robiąc nic. Torfowiskom będącym w dobrym stanie wystarcza ochrona bierna, czyli brak ingerencji w naturalne procesy przyrodnicze. Innego podejścia wymagają jednak torfowiska zdegradowane. Tam niezbędna okazuje się ochrona czynna. Jej podstawowym celem jest poprawa stosunków wodnych, tj. trwałe podniesienie poziomu wody (do ok. 5-10 cm poniżej poziomu gruntu). Kluczowe jest wtedy ograniczenie odpływu wody, np. poprzez zasypywanie rowów odwadniających. Działaniem dodatkowym może być usunięcie podrostu drzew i krzewów, które są zarówno efektem, jak i przyczyną nieprawidłowych stosunków wodnych – z jednej strony pojawiają się na torfowiskach przesuszonych, z drugiej dodatkowo „wyciągają” z nich wodę poprzez transpirację.

Ponieważ działania ochrony czynnej wymagają pewnej – niekiedy znacznej – ingerencji w terenie, dla osoby postronnej mogą wydawać się niezrozumiałe lub wręcz szkodliwe. Warto zatem podkreślić, że po pierwsze są one ujmowane w planach zadań ochronnych dla obszarów chronionych, co oznacza, że są przedyskutowane w gronie specjalistów, a po drugie płynące z nich długofalowe korzyści przewyższają ewentualne szkody związane z wykonywaniem prac. Niezwykle istotne jest jednak, by negatywny wpływ minimalizować, a działania zawsze opierać na kompleksowych badaniach. Dopiero znając szczegółową sytuację na danym terenie, możliwa jest diagnoza problemu i ustalenie mądrego planu działania.

Ochrona czynna torfowiska w rezerwacie przyrody Bór na Czerwonem

Jednym z najbardziej kompleksowych przedsięwzięć ochrony czynnej na torfowisku, przeprowadzonym na bezprecedensową skalę, był projekt Karpaty Łączą – ochrona Torfowisk Orawsko-Nowotarskich, zrealizowany przez Centrum UNEP/GRID–Warszawa w partnerstwie z Fundacją Przyroda i Człowiek oraz Asplan Viak z Norwegii.

Projekt koncentrował się na obszarze Boru na Czerwonem, wchodzącego w skład Torfowisk Orawsko-Nowotarskich – największego kompleksu torfowisk w południowej Polsce, stanowiącego bezcenny układ przyrodniczy i decydującego o warunkach hydrologicznych całego regionu. Bór na Czerwonem, jako jedyny z całego kompleksu, objęty jest ochroną w formie rezerwatu przyrody, a od 2018 roku jest jednym z 19 obiektów w kraju wpisanych na światową listę konwencji ramsarskiej, której celem jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie cennych obszarów wodno-błotnych. Znajdziemy w nim cenne gatunki i siedliska przyrodnicze. Co również istotne, rezerwat wraz z przyległym kompleksem leśnym znajduje się w strefie karpackiego korytarza ekologicznego, łączącego Babią Górę i Tatry z Gorcami i Pieninami.

Kopuła torfowiska w Borze na Czerwonem przed zabiegami ochrony czynnej.
Fot. Piotr Mikołajczyk, UNEP/GRID-Warszawa

Niestety, przez wieloletnią działalność człowieka stosunki wodne na torfowisku w Borze na Czerwonem zostały zaburzone – co uwidoczniało się w coraz silniejszym zarastaniu jego kopuły przez sosnę. W ramach projektu w rezerwacie przeprowadzono kompleksowe badania, dotyczące zarówno elementów nieożywionych (m.in. badania hydrologiczne, geologiczne, geochemiczne), jak i elementów ożywionych (m.in. roślin naczyniowych, mchów, owadów). Następnie, uwzględniając wyniki badań, wykonano działania ochronne. By odtworzyć bezleśny charakter nadmiernie zarastającego torfowiska oraz zahamować niekorzystne zmiany w strukturze roślinności, z kopuły i okrajka wycięto niepożądany podrost sosny.

Torfowisko w Borze na Czerwonem w trakcie usuwania podrostu sosny.
Fot. Monika Ankudowicz, UNEP/GRID-Warszawa

W celu zatrzymania wody na torfowisku i zapobiegnięcia jego murszeniu, zbudowano zastawki, uszczelniono groblę i zasypano rowy (wykorzystując biomasę pozyskaną z wycinki sosny z kopuły). By z kolei zapobiec presji antropogenicznej obszaru rezerwatu, zbudowano i zmodernizowano również infrastrukturę turystyczną: kładki i wiatę dla turystów. Prace te zostały przeprowadzone pod nadzorem przyrodniczym i – w przypadku działań wykraczających poza plan ochrony rezerwatu – uzgodnione z jednostką nadzorującą. Zastosowane w projekcie kompleksowe podejście (szeroko zakrojone badania, a następnie wypracowanie planu działania) może stanowić dobrą praktykę i model postępowania na przyszłość dla innych podobnych obiektów.

Budowa zastawki zatrzymującej odpływ wody z torfowiska.
Fot. Piotr Mikołajczyk, UNEP/GRID-Warszawa

Obok samej ochrony torfowisk istotna jest również edukacja. Dlatego w projekcie przeprowadzono szereg działań mających na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat torfowisk – od zajęć edukacyjnych dla dzieci, przez wizyty studyjne dla przedstawicieli mediów, po warsztaty dla lokalnych interesariuszy i wreszcie konferencję promującą znaczenie i ochronę torfowisk.

„Karpaty Łączą – ochrona Torfowisk Orawsko-Nowotarskich” korzysta z dofinansowania o wartości 1 340 159 euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG. Celem projektu jest ochrona cennych siedlisk przyrodniczych w rezerwacie „Bór na Czerwonem”: torfowiska wysokiego oraz bagiennych zbiorowisk leśnych w jego otoczeniu, wchodzących w skład kompleksu Torfowisk Orawsko-Nowotarskich. Dofinansowanie z budżetu państwa wynosi 867 599 zł.

Projekt realizowany jest przez UNEP/GRID–Warszawa w partnerstwie z Fundacją Przyroda i Człowiek oraz firmą Asplan Viak.

Wspólnie działamy na rzecz zielonej Europy

Reklama

Dodaj komentarz

Komentowanie tego artukułu zostało zablokowane. Przepraszamy

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyli Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Zatrudnię tynkarza z doświadczeniem lub brygadę. 535290865
Tel.: 535290865
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
PRACA | szukam
Zlecę sprzątanie pokoji, więcej informacji pod tel.513336088. 513336088 helena.nedza.chotarska@gmail.com
Tel.: 513336088
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
SPRZEDAŻ KRUSZYWA RZECZENGO - ŻWIR, PIASEK, CEMENT, GRYZ (SPÓŁA). TRANSPORT. 503 532 680.
PRACA | dam
OPIEKA NAD SENIOREM 1-2h dziennie do południa. Krupówki. 604 171 837.
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych, ekipy, podwykonawców. 601 508736.
PRACA | dam
Restauracja Górska do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy tylko dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na pełen etat , bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod numerem :. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -sprzedam działke z pozwoleniem na budowę , bardzo dobra lokalizacja 660797241 b12.pl.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Suche zatrudni Kierownika z doswiadczeniem i zamiłowaniem do Narciastwa praca całoroczna. 606835437 apartamenty@dw-jedrol.pl
Tel.: 606835437
PRACA | dam
Przyjmę UCZNIA NA PRAKTYKĘ W ZAWODZIE SPRZEDAWCA. 889 694 718.
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Przyjmę do pracy do sklepu spożywczego na 1/2 etatu możliwość przyuczenia. Nowy Targ kontakt telefoniczny 500289160. 500289160
Tel.: 500289160
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska ---sprzedam działke 1,4 hektara w jednym kawałku z dojazdem 660797241.
PRACA | dam
Pracownik budowlany. Firma budowlana poszukuje pracownika budowlanego na terenie: Zakopane, Nowy Targ, Białka Tatrzańska, Bukowina. 602493811
Tel.: 602493811
PRACA | dam
SPRZĄTANIE APARTAMENTÓW W KOŚCIELISKU, PRACA STAŁA UMOWA O PRACĘ/ZLECENIE. 698954671 www.osadawidokowa.pl d.zacharko@gorskagrupa.pl
Tel.: 698954671
SPRZEDAŻ | różne
AD BLUE - Z DYSTRYBUTORA - STACJA PALIW PAPI SERVICE, ZAKOPANE - SPYRKÓWKA 4. WYGODNE TANKOWANIE, NAJLEPSZE CENY! Tel. 18 20 17 467. www.papiservice.pl
NAUKA
Niepubliczne Przedszkole Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w Zakopanem przy ul. Krzeptówki Potok 12 zaprasza dzieci w wieku 2,5 - 3 lata. Zapewniamy: świetną bazę lokalową, własną kuchnię, doświadczoną kadrę, przystępne ceny. Zapraszamy do kontaktu mailowego: przedszkolemisjonarki@gmail.com lub telefonicznego 690 124 554
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, ŁAZIENKI, MALOWANIE. 798 476 308.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.