2024-12-25 12:59:45

Reklama

Tatry, historia

Pierwsza kobieta, która opisała Tatry

Reklama

Niech ci, co poznali Alpy, wspinali się na Wezuwiusza, pływali po Renie, wstydzą się, jeśli nie znają piękna Morskiego Oka, Doliny Kościeliskiej czy Pienin.

Tak Maria Steczkowska w 1858 roku zachęcała do wizyty na Podhalu. A było to Podhale zupełnie inne niż teraz.

Maria Steczkowska, urodzona krakowianka była jedną z pierwszych kobiet, które odwiedziły Tatry. Przez 10 lat - od 1854 do 1864 r. przyjeżdżała regularnie z rodzicami i siostrą do Zakopanego i wyruszała na liczne wyprawy w Tatry. Wtedy Zakopane było małą wioską, a Tatry jawiły się jako piękne, ale groźne i niedostępne góry. Po Tatrach najczęściej nie chodziła sama, prowadził ją po szlakach przewodnik Jędrzej Wala Starszy. W czasie swoich wycieczek zwiedziła najważniejsze rejony Tatr, od reglowych dolinek przez Halę Gąsienicową, Krzyżne, Morskie Oko, Czerwone Wierchy, dotarła też do obecnej słowackiej części Tatr - Doliny Białej Wody, Doliny Pięciu Stawów Spiskich. W czasie trzydniowej wyprawy próbowała zdobyć Krywań, ale ostatecznie plany pokrzyżowała pogoda. Były wycieczki, na które wybierała się sama, bez przewodnika, prowadząc na przykład na Czerwone Wierchy znajomych.

- Dlatego uznaje się ją za pierwszą w historii kobietę, turystkę w Tatrach. Po swoich wędrówkach w Tatrach napisała w 1858 roku książkę "Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin", którą uznaje się za pierwszy przewodnik po Tatrach - mówi Wojciech Szatkowski, historyk z Muzeum Tatrzańskiego.

Co ciekawe przewodnik ten ukazał się nakładem wydawnictwa Karola Budweisera w Krakowie anonimowo. W tamtych czasach pisanie książek przez kobiety i to jeszcze opisujących górskie wyprawy nie było mile widziane.

Zostawić w Tatrach połowę serca

"Kto raz wstąpi w tajemniczą Tatrów głębię, kto raz odetchnie lekkiem, wonnem ich powietrzem, kto zapozna się z najpoczciwszym w świecie ludem, pod ich opieką i w cieniu wzrosłym, ten niezawodnie zostawi tam połowę serca; bo te wspaniałe szczyty, te czarujące doliny, rozkoszne polany, bystre potoki, jakiś niepojęty wpływ wywierają na całą istotę człowieka, wabią i przywiązują do siebie tak silnie, że tęsknimy za niemi, jakby za drogą sercu osobą. Nikt podobno nie odgadł dotąd w czem spoczywa owa czarodziejska gór władza" - pisała ponad 160 lat temu na początku swojego przewodnika Steczkowska, a pod tymi sentencjami dziś podpisałoby się z pewnością wielkie grono miłośników Tatr.

Pierwszy pobyt Steczkowskiej w Tatrach trwał tylko dziewięć dni, pogoda nie była zachwycająca, ale nawet wśród chmur i deszczów prawdziwy wizerunek Tatr w oczach młodej turystki przewyższył jej wyobrażenia o nich, czerpane z opowieści i olejnych obrazów. Góry tak zafascynowały Steczkowską, że postanowiła wrócić w Tatry po dwóch latach przerwy i zostać tu przez ponad miesiąc. Tak pisała o Zakopanem: "Siedem tygodni przemieszkałam w tej górskiej osadzie tak malowniczo, tak rozkosznie położonej, że we śnie tylko ujrzymy kiedy coś równie pięknego".

Jak dodała, co prawda liczba turystów odwiedzających wtedy Tatry stale się zwiększa, ale jest "bardzo szczupłą" w porównaniu z popularnością na przykład Alp. Wśród tych turystów odwiedzających Tatry znikoma była liczba kobiet. Winę za taki stan rzeczy zrzucała na przesadzone wyobrażenie o trudnościach związanych z pokonywaniem górskich szlaków, a także na mężczyzn, którzy zamiast zachęcać panie do odwiedzania Tatr, straszyli przepaściami, turniami, zaspami śniegu i fatalną pogodą.

"Prawda, że w Tatrach prócz Drogi do Morskiego Oka, i to nie bardzo wygodnej, nie porobiono dotąd dla podróżnych ścieżek, nie pozakładano hoteli na ich przyjęcie; ale ich zwiedzanie nie jest bynajmniej połączone z trudami przewyższającymi siłę i odwagę kobiety" - twierdziła Steczkowska zachęcając mężczyzn do wspinania na Łomnicę czy Gerlach, a kobietom zostawiwszy Czerwone Wierchy, Morskie Oko czy inne łatwiejsze, ale równie piękne trasy.

Życzliwy uśmiech górali

Steczkowska w swoim przewodniku opisuje nie tylko Tatry, ale także drogę z Krakowa do Zakopanego ze wszystkimi jej pięknymi zakątkami. Ciekawie opisuje też pierwsze wrażenie po przybyciu pod Tatry: "Napatrzywszy się po drodze z Krakowa nędznym lepiankom wieśniaczym, na Podhalu dopiero możemy się pocieszyć widokiem chat dosyć dużych, porządnych, z pięknego drzewa zbudowanych. Dachy w górnej części pokryte gontami, dolne okrywają dranice" - opisuje góralskie domy Steczkowska i chwali górali za dbanie o swoje domostwa i czystość w nich.

Wiele razy w swoim przewodniku w samych superlatywach opisuje górali: "Lud wzrosły pod opieką tych (górskich - przyp. red.) olbrzymów, lud, który od pierwszego spojrzenia uderza nas mową, postawą, obejściem, wzbudza ku sobie szczególne jakieś współczucie i chęć bliższego poznania charakteru, sposobu życia stosunków jego" - opisuje górali Steczkowska.

Opowiadając o charakterze górali używa takich słów jak: otwartość, szczerość, życzliwy uśmiech, szlachetność duszy. Autorka dokładnie opisuje też ubiór, zwyczaje górali, pasterskie zwyczaje. Pisze też o zbójnikach, którzy w oczach górali są uosobieniem odwagi, zręczności, dzikiej piękności i szlachetności rycerskiej".

Pierwsza tatrzańska turystka na kolejnych stronach opisuje dokładnie wyprawę do najpiękniejszego i najpopularniejszego w Tatrach miejsca - i tu przez tyle czasu nic się nie zmieniło - chodzi o Morskie Oko, do którego Steczkowska dotarła przez Dolinę Pięciu Stawów. "Morskie Oko nie tylko zachwyciło mnie swoją pięknością, ale jakąś niepojętą władzą przywiązało do siebie, jak żadne z miejsc dotąd widzianych! Zaiste trudno wyobrazić sobie coś wspanialszego, coś równie czarującego, jak to jezioro" - opisuje Steczkowska ten zakątek Tatr. Zachwyca się też Doliną Roztoki i Pięciu Stawów, wodospadu Siklawa z tworzącą się wokół tęczą, które uważa za najdzikszą część całych gór.

Na kolejnych stronach czytamy zachwycające opisy Kuźnic, Kalatówek, Kondratowej, Czerwonych Wierchów, Małej Łąki, Hali Gąsienicowej, Giewontu, którego szczytu nie zwieńczał wtedy jeszcze krzyż. W osobnym rozdziale autorka opisuje wyprawę na Krywań, a w kolejnym wycieczkę w Pieniny, a także do Starego i Nowego Sącza.

Powrót do dymów i miejskich bruków

Na końcu przewodnika Steczkowska opisuje powrót do Krakowa, do powietrza "przesyconego dymem i innemi smrodliwymi wyziewami". "Przywykliśmy znowu i do tego ciężkiego miejskiego powietrza i do tego gwaru, do murów, bruków, które zajęły miejsce cudnych widoków natury. Zawsze jednak Tatry są najulubieńszym rozmów naszych przedmiotem, na ich szczytach szuka wytchnienia myśl skołatana troskami powszedniego życia, te kilka chwil, prawdziwie swobodnie spędzonych u stóp ich wpośród poczciwego ludu, pozostawiły nam najmilsze wspomnienie, złączone z tęsknotą i pragnieniem ujrzenia choć raz jeszcze tych pięknych gór naszych i ich mieszkańców, których pamięć na zawsze w sercu się zapisała" - kończy swój przewodnik Steczkowska i pewnie podobne odczucia po tych ponad 160 latach ma wielu turystów, dziś powracających z Tatr do zgiełku miast.

* * *

Książka "Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin" Marii Steczkowskiej dostępna jest w internecie pod takim na przykład adresem: https://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/16070/edition/13643/contenthttps://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/16070/edition/13643/content

Paweł Pełka

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama

Galerie

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Restauracja Górska do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy tylko dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na pełen etat , bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod numerem :. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -sprzedam działke z pozwoleniem na budowę , bardzo dobra lokalizacja 660797241 b12.pl.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Suche zatrudni Kierownika z doswiadczeniem i zamiłowaniem do Narciastwa praca całoroczna. 606835437 apartamenty@dw-jedrol.pl
Tel.: 606835437
PRACA | dam
Przyjmę UCZNIA NA PRAKTYKĘ W ZAWODZIE SPRZEDAWCA. 889 694 718.
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Przyjmę do pracy do sklepu spożywczego na 1/2 etatu możliwość przyuczenia. Nowy Targ kontakt telefoniczny 500289160. 500289160
Tel.: 500289160
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska ---sprzedam działke 1,4 hektara w jednym kawałku z dojazdem 660797241.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam bez pośredników DZIAŁKĘ W JORDANOWIE 1500 m2, widokową, częściowo uzbrojoną. Teren zabudowań jednorodzinnych i zagrodowych. 728 710 702, 605 879 327.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Dom Lipnica Mała z działka 11 arów sprzedam 660797241 b12.pl.
USŁUGI | budowlane
Malowanie ,szpachlowanie ,ścianki sufity podwieszane , solidnie,szybko. 508441711
Tel.: 508441711
PRACA | dam
Pracownik budowlany. Firma budowlana poszukuje pracownika budowlanego na terenie: Zakopane, Nowy Targ, Białka Tatrzańska, Bukowina. 602493811
Tel.: 602493811
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
PRACA | dam
SPRZĄTANIE APARTAMENTÓW W KOŚCIELISKU, PRACA STAŁA UMOWA O PRACĘ/ZLECENIE. 698954671 www.osadawidokowa.pl d.zacharko@gorskagrupa.pl
Tel.: 698954671
SPRZEDAŻ | różne
AD BLUE - Z DYSTRYBUTORA - STACJA PALIW PAPI SERVICE, ZAKOPANE - SPYRKÓWKA 4. WYGODNE TANKOWANIE, NAJLEPSZE CENY! Tel. 18 20 17 467. www.papiservice.pl
NAUKA
Niepubliczne Przedszkole Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w Zakopanem przy ul. Krzeptówki Potok 12 zaprasza dzieci w wieku 2,5 - 3 lata. Zapewniamy: świetną bazę lokalową, własną kuchnię, doświadczoną kadrę, przystępne ceny. Zapraszamy do kontaktu mailowego: przedszkolemisjonarki@gmail.com lub telefonicznego 690 124 554
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, ŁAZIENKI, MALOWANIE. 798 476 308.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
PRACA | dam
Nowopowstająca piekarnia rzemieślnicza w Zakopanem, zatrudni piekarza, cukiernika i kucharza śniadaniowego. Mile widziane także osoby z pasją chętne do przeszkolenia. Nie zapewniamy noclegu. 602124461
Tel.: 602124461
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.