2025-05-18 10:00:46

Reklama

Historia

Janos Esterhazy - polityk, który cierpienie ofiarował Bogu

Reklama

Był wielkim przyjacielem Polski, w czasie II wojny światowej ratował przed śmiercią Żydów. Po wojnie trafił do sowieckich łagrów. Zmarł w słowackim więzieniu. W przetrwaniu najtrudniejszych chwil pomagała mu wiara w Boga. Teraz trwa jego proces beatyfikacyjny.

O Janosu Esterhazym, polityku węgierskiego i polskiego pochodzenia, w Czerwonym Dworze opowiadał dr hab. Imre Molnár. To węgierski polonista, tłumacz, pisarz, dyplomata i przyjaciel Polski. Prof. Molnár podkreślał, że wieczór w Zakopanem, w czasie którego opowiada o Esterhazym, jest dla niego wyjątkowy.

- Gdy odkrywałem jego życie, zawsze byli przy tym obecni górale. Od kiedy zajmuję się nim, a to już 40 lat, chciałem go pokazać jako wspólnego bohatera narodu węgierskiego i polskiego, środkowoeuropejczyka. Jego życiorys miał po II wojnie być wymazany z pamięci - mówił Imre Molnár.

Janos Esterhazy był pół-Polakiem (po matce), pół-Węgrem (po ojcu), ale także obywatelem Słowacji.

Jego historia rozpoczyna się w 1897 r., gdy rodzice Esterhazego poznali się w Krakowie i zakochali od pierwszego wyjrzenia. Ojciec jego matki - Elżbiety, polski patriota hr. Stanisław Tarnowski krzywo patrzył na swojego przyszłego zięcia, bo Esterhazy senior był żołnierzem austro-węgierskim, chociaż jego przodkowie walczyli w Wiośnie Ludów przeciwko Habsburgom. Młoda para czekała trzy lata aż hr. Tarnowski powie "tak" dla ich małżeństwa. Urodziła im się trójka dzieci. Janos przyszedł na świat w 1901 roku i miał dwie siostry.

Wiara i tożsamość narodowa

Na skutek rozpadu Austro-Węgier ziemie państwa Esterhazych, koło Nitry znalazły się na terenie obecnej Słowacji. Ojciec po siedmiu latach nagle umarł. Matka Janosa Elżbieta Tarnowska nie miała jeszcze 30 lat, gdy zmarł i została sama z dziećmi. Jej ojciec chciał, żeby wróciła do Polski. - Wypowiedziała wtedy wspaniałe zdanie, że tak niesamowicie kocha swojego męża, iż po jego śmierci zostanie w jego domu. Sama wychowywała dzieci. O Januszu Estehazym nie możemy zresztą mówić bez niej. Zawdzięcza matce bardzo wiele. Ona sama mówiła, że w sercu i duchu stała się Węgierką. Ojciec Janosa na łożu śmierci powiedział mu - synu, bądź dobrym Węgrem! Gdy czteroletni syn poszedł do matki zapytać co to znaczy, ona odpowiedziała - bądź dobrym chrześcijaninem, bo jak będziesz nim, to będziesz też dobrym Węgrem i Polakiem. Te dwie wartości wiara i tożsamość narodowa prowadziły go przez całe życie - opowiadał Imre Molnár.

Władze czechosłowackie nacjonalizowały majątki węgierskich intelektualistów. Tak też stało się z majątkiem Esterhazego. Mając majątki na Węgrzech, zostaje jednak w Czechosłowacji, gdzie władze pozwoliły zachować tylko 10% posiadłości, ale podatek musiał płacić od całości posiadanych wcześniej ziem.

Młody polityk

Młody Janos Esterhazy zaangażował się w działalność polityczną. Mając 33 lata został przewodniczącym Krajowej Partii Chrześcijańsko-Socjalistycznej, a w 1935 roku posłem do czechosłowackiego parlamentu.

Ożenił się z węgierską hrabiną z Budapesztu Lívią Serényi, z którą miał dwójkę dzieci. Janosz Esterhazy był bardzo aktywnym politykiem, odwiedzał wszystkie wioski zamieszkałe przez Węgrów na Słowacji. Wsłuchiwał się w problemy ludności węgierskiej i przenosił je do praskiego parlamentu. Krytykował socjaldemokratyczny rząd Benesa. Za tę krytykę dwa razy siedział w więzieniu.

W 1938 roku po traktacie monachijskim Janusz Esterhazy został na Słowacji, która pod naciskiem Hitlera staje się niepodległym państwem, ale traci część terenów na korzyść Węgier. Esterhazy dostaje propozycję, aby zostać jedynym węgierskim posłem w bratysławskim parlamencie już w czasie, gdy Słowacją rządził ks. Józef Tiso.

Pomoc dla Polaków

1 września 1939 roku, gdy Hitler razem ze Słowacją napada na Polskę, Janos Esterhazy odwiedza polską ambasadę w Bratysławie i pyta, jak może pomóc. Węgry otwierają wtedy granicę i przyjmują żołnierzy, uchodźców z Polski. Esterhazy bierze udział w pomocy w przeprowadzeniu przez granicę i dotarciu do Budapesztu gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Ponosił wielkie ryzyko organizując pomoc dla Polaków, którzy przez Słowację przedostawali się na Węgry. - Przyjął to ryzyko na siebie, do końca wojny był w komitecie pomocy dla Polaków - mówił prof. Molnar.

Rząd słowacki realizował politykę antyżydowską Hitlera. Zaczęły się deportacje Żydów do obozów koncentracyjnych. Niemcy płacili za każdego obywatela żydowskiego 500 marek. Majątek żydowski był rozdawany słowackim dygnitarzom. W 1942 r. wykazał się Esterhazy wielką odwagą. Jako jedyny poseł w słowackim parlamencie głosował przeciwko ustawie wysiedlającej Żydów ze Słowacji.

W tym czasie ok. 10 tys. Żydów uciekło ze Słowacji na Węgry. Esterhazy pomagał uciekinierom, przekazując im węgierskie paszporty. Gdy Sowieci zbliżali się do Słowacji, miał możliwość ucieczki na Zachód, ale jednak odmówił.

Wywieziony na Syberię

- Jeśli byłem z wami w dobrych czasach, zostanę i w tych złych - mówił wtedy Esterhazy.

Jeszcze przed wejściem Rosjan ukrywa się przed Gestapo. Gdy władzę w Czechosłowacji objął komunistyczny rząd, dobra węgierskie zostały znacjonalizowane. W tych trudnych czasach Esterhazy odnalazł swoją drogę w modlitwie i wierze. Próbował negocjować z reprezentującym rząd Gustavem Husakiem. Został jednak aresztowany i przekazany oficerom NKWD. Był torturowany i razem z dziesięcioma innymi Węgrami trafia do Moskwy, do więzienia na Łubiance. Od września 1945 do lutego 1946 był torturowany. Oprawcy próbowali go przekonać, aby podpisał oświadczenie, że jest angielskim szpiegiem, faszystą. Mimo cierpień odmówił. Dopiero gdy sowieccy prześladowcy grożą, że sprowadzą do więzienia całą rodzinę, podpisał deklarację. Wziął na siebie niepopełnione zbrodnie, aby ocalić swoich bliskich.

- W tym momencie rozpoznał on, że cierpienie może mieć sens. Może ochronić bliskich i rozszerza to na innych Węgrów. W więzieniu modli się za wszystkie narody, które znajdują się pod jarzmem komunizmu. Został skazany na 10 lat łagrów na Syberii - mówił prof. Molnar. Z niewoli udało mu napisać list po polsku do rodziny, który jakimś cudem dociera do adresatów. Pisze w nim, że nie traci wiary, modli się za całą rodzinę.

Zawrócony z więziennej bramy

W 1947 roku Słowacki Trybunał Narodowy skazał go jako "uciekiniera" na karę śmierci przez powieszenie. Esterhazy nic o tym wyroku nie wiedział, nadal przebywał w sowieckim łagrze. Został jednak stamtąd zwolniony. Wrócił do domu. Tu ciąży na nim wyrok śmierci. Prokurator generalny Słowacji, Wagner, żydowskiego pochodzenia, pamięta jednak, że Esterhazy ratował Żydów. Znajduje się prośba adwokata Esterhazyego o ułaskawienie. Kara śmierci zostaje mu zawieszona. Trafia do szpitala gruźliczego. Stamtąd pisze listy do rodziny, w których nie prosi o rehabilitację, wolność czy zdrowie, ale o uczestnictwo we Mszy Świętej. Waży wtedy 45 kg, ma wybite zęby, chore płuca, ledwie żyje.

Ofiaruje cierpienia Bogu

Mówi o tym, że jego oprawcy nie uczynili źle jemu, ale obrazili Boga. Rodzina chce mu umożliwić ucieczkę na Zachód, do Austrii, ale Esterhazy odrzuca ją. Kara śmierci zostaje mu zamieniona na dożywotnie więzienie, a później 25 lat. Wydaje się, że jest objęty amnestią. Zostaje jednak zawrócony z więziennej bramy.

Umiera w marcu 1957 roku. - Chętnie znoszę cierpienia, ofiaruję je Bogu i zniewolonym narodom - to jedne z ostatnich jego słów.

W 2019 roku arcyb. Marek Jędraszewski rozpoczął proces beatyfikacyjny Jonasza Esterhazyego.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Stefan 2025-05-18 13:51:43

Poznałem tę historię dzięki filmowi dokumentalnemu o śp. Januszu - dzięki za przypomnienie !
Cześć Jego pamięci, wieczne potępienie oprawcom.

Taki sobie czytelnik 2025-05-18 11:33:01

Kolejny wielki bohater.
Sowieci razem ze swoimi współczesnymi resortowymi potomkami zrobili wiele w ramach tzw. pedagogiki wstydu, ażebyśmy stracili pamięć historyczną i swoją tożsamość.

Reklama

Galerie

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Restauracja Górska do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy tylko dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na pełen etat , bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod numerem :. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -sprzedam działke z pozwoleniem na budowę , bardzo dobra lokalizacja 660797241 b12.pl.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Suche zatrudni Kierownika z doswiadczeniem i zamiłowaniem do Narciastwa praca całoroczna. 606835437 apartamenty@dw-jedrol.pl
Tel.: 606835437
PRACA | dam
Przyjmę UCZNIA NA PRAKTYKĘ W ZAWODZIE SPRZEDAWCA. 889 694 718.
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Przyjmę do pracy do sklepu spożywczego na 1/2 etatu możliwość przyuczenia. Nowy Targ kontakt telefoniczny 500289160. 500289160
Tel.: 500289160
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska ---sprzedam działke 1,4 hektara w jednym kawałku z dojazdem 660797241.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam bez pośredników DZIAŁKĘ W JORDANOWIE 1500 m2, widokową, częściowo uzbrojoną. Teren zabudowań jednorodzinnych i zagrodowych. 728 710 702, 605 879 327.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Dom Lipnica Mała z działka 11 arów sprzedam 660797241 b12.pl.
USŁUGI | budowlane
Malowanie ,szpachlowanie ,ścianki sufity podwieszane , solidnie,szybko. 508441711
Tel.: 508441711
PRACA | dam
Pracownik budowlany. Firma budowlana poszukuje pracownika budowlanego na terenie: Zakopane, Nowy Targ, Białka Tatrzańska, Bukowina. 602493811
Tel.: 602493811
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
PRACA | dam
SPRZĄTANIE APARTAMENTÓW W KOŚCIELISKU, PRACA STAŁA UMOWA O PRACĘ/ZLECENIE. 698954671 www.osadawidokowa.pl d.zacharko@gorskagrupa.pl
Tel.: 698954671
SPRZEDAŻ | różne
AD BLUE - Z DYSTRYBUTORA - STACJA PALIW PAPI SERVICE, ZAKOPANE - SPYRKÓWKA 4. WYGODNE TANKOWANIE, NAJLEPSZE CENY! Tel. 18 20 17 467. www.papiservice.pl
NAUKA
Niepubliczne Przedszkole Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w Zakopanem przy ul. Krzeptówki Potok 12 zaprasza dzieci w wieku 2,5 - 3 lata. Zapewniamy: świetną bazę lokalową, własną kuchnię, doświadczoną kadrę, przystępne ceny. Zapraszamy do kontaktu mailowego: przedszkolemisjonarki@gmail.com lub telefonicznego 690 124 554
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, ŁAZIENKI, MALOWANIE. 798 476 308.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
PRACA | dam
Nowopowstająca piekarnia rzemieślnicza w Zakopanem, zatrudni piekarza, cukiernika i kucharza śniadaniowego. Mile widziane także osoby z pasją chętne do przeszkolenia. Nie zapewniamy noclegu. 602124461
Tel.: 602124461
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.