Borelioza - mały, ale niebezpieczny

Borelioza - co to za choroba?

Borelioza, znana również jako choroba z Lyme, to infekcyjna choroba przenoszona przez kleszcze, wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia. Jest to jedna z najczęściej występujących chorób odkleszczowych w wielu regionach świata, zwłaszcza w strefach umiarkowanych.

Objawy boreliozy

Choroba rozwija się w kilku etapach i może objawiać się na różne sposoby. Początkowy objaw, który można zauważyć zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni po ukąszeniu przez kleszcza (choć występuje tylko u 30-50% chorych), to rumień wędrujący – charakterystyczna, rozszerzająca się czerwona plama lub krąg wokół miejsca ukąszenia, często opisywany jako wyglądający jak cel. Rumień wędrujący jest kluczowym wczesnym sygnałem ostrzegawczym.

Objawy, często występujące podczas zakażenia to m.in. chłoniak limfocytowy, bóle głowy, podwyższona temperatura ciała, bóle stawowo-mięśniowe, dreszcze, ogólne osłabienie i złe samopoczucie, co przypomina inne choroby zakaźne.

Do innych objawów boreliozy, choć rzadszych, możemy odnieść zmęczenie, ociężałość, słabą wytrzymałość fizyczną, bezsenność, bezdech nocny, drętwienie kończyn lub tylko palców, drętwienie języka, tiki mięśni twarzy, bóle i obrzęki stawów (lista jest niepełna i może obejmować różne objawy z każdego układu organizmu).

Jeśli choroba nie zostanie zdiagnozowana i leczona, bakterie mogą rozprzestrzeniać się na inne części ciała, prowadząc do objawów takich jak bóle stawów, szczególnie w dużych stawach jak kolano, sztywność mięśni i stawów, sztywność i trzeszczenie karku, porażenie nerwów czaszkowych. W bardziej zaawansowanych stadiach borelioza może wpływać na układ nerwowy, serce i skórę, powodując szereg poważniejszych komplikacji, takich jak zapalenie mózgu, osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu serca i inne.

Diagnostyka boreliozy 

Diagnostyka boreliozy jest trudna z dwóch przyczyn. Po pierwsze, objawy często przypominają objawy grypy, przeziębienia czy chorób zakaźnych i mogą nie być powiązane z boreliozą. Po drugie, badania laboratoryjne nie są doskonałe i mają niską wykrywalność. Już tłumaczymy dlaczego!

Czytaj także: Jakie badanie na boreliozę?

Badania diagnostyczne boreliozy można podzielić na serologiczne i bezpośrednie, z których każde ma swoje specyficzne zastosowania i ograniczenia.

Badania serologiczne służą do wykrywania przeciwciał wytwarzanych przez organizm w odpowiedzi na infekcję bakterią Borrelia burgdorferi. Najczęściej stosowane są dwa rodzaje testów serologicznych:

• ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) - jest to test przesiewowy, który wykrywa ogólną obecność przeciwciał przeciwko Borrelia w surowicy krwi. Jest stosunkowo prosty i szybki, ale może dać fałszywe wyniki zarówno pozytywne, jak i negatywne.
• Western blot - jest to test potwierdzający, używany po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu ELISA. Western blot pozwala zidentyfikować specyficzne białka (antygeny) Borrelia, które są rozpoznawane przez przeciwciała, co znacząco zwiększa specyficzność diagnozy.

Badania bezpośrednie mają na celu wykrycie samego patogenu, zamiast odpowiedzi immunologicznej organizmu:

PCR (Reakcja Łańcuchowa Polimerazy) - jest to technika molekularna, która pozwala na wykrycie fragmentów DNA bakterii Borrelia burgdorferi w próbkach tkankowych lub płynach ustrojowych (takich jak krew lub płyn stawowy). PCR jest bardzo czułą metodą, ale jej skuteczność może zależeć od miejsca i czasu pobrania próbki, ponieważ bakterie te mogą “chować” się w innych tkankach.

Obie metody, serologiczne i bezpośrednie, są ważne w diagnostyce boreliozy, ale każda z nich najlepiej sprawdza się w różnych etapach choroby i różnych sytuacjach klinicznych. 

Leczenie boreliozy 

Leczenie boreliozy zwykle polega na antybiotykoterapii, którą musi zawsze ustalić lekarz, zarówno na podstawie wyników badań, jak i objawów. Antybiotyki są podstawą terapii, zarówno we wczesnych, jak i późniejszych etapach choroby, i są skuteczne w eliminowaniu bakterii Borrelia burgdorferi, odpowiedzialnej za boreliozę.

Antybiotykoterapia:

• Antybiotyki doustne: na wczesnym etapie choroby, gdy objawy są mniej zaawansowane, stosuje się antybiotyki podawane doustnie, takie jak doksycyklina, amoksycylina. Terapia zwykle trwa od 2 do 4 tygodni, w zależności od oceny lekarskiej.
• Antybiotyki dożylne: w bardziej skomplikowanych przypadkach, np. neuroborelioza, kiedy to choroba atakuje układ nerwowy, może być konieczne stosowanie antybiotyków podawanych dożylnie, takich jak ceftriakson. Taka terapia jest zazwyczaj bardziej intensywna i może trwać dłużej, często kilka tygodni.

Leczenie boreliozy generalnie polega na stosowaniu antybiotyków, przy czym wybór leku i długość terapii zależą od stadium i nasilenia choroby. Wczesna interwencja antybiotykowa jest kluczowa do skutecznego zwalczania i zapobiegania długoterminowym komplikacjom.

Decyzja o wyborze rodzaju antybiotyku, dawkowaniu i czasie trwania terapii zawsze należy do lekarza i powinna być dostosowana indywidualnie do sytuacji pacjenta. Lekarz ocenia objawy, etap choroby oraz możliwe ryzyko powikłań. Ważne jest, aby pacjent ściśle przestrzegał zaleceń lekarskich i nie przerywał leczenia na własną rękę, nawet jeśli objawy ustąpią, gdyż może to prowadzić do nawrotu choroby lub rozwoju postaci przewlekłej.

Czy boreliozę można wyleczyć?

W większości przypadków borelioza jest uleczalna, jednak jeśli dojdzie do uszkodzenia tkanek, nie ma możliwości ich regeneracji. Uważa się, że przewlekła, powikłana forma boreliozy dotyka tylko 1% pacjentów, a w tym przypadku całkowite wyleczenie może nie być możliwe.

Szansa na całkowite wyleczenie boreliozy jest największa, gdy choroba zostanie szybko zidentyfikowana i rozpocznie się leczenie antybiotykowe. Wczesna diagnoza i terapia znacząco zwiększają możliwość pełnego wyzdrowienia i minimalizują ryzyko powikłań. Niestety, metody diagnostyczne, zarówno serologiczne, jak i bezpośrednie, nie są doskonałe i często wiążą się z ryzykiem otrzymania fałszywych wyników. 

Pamiętaj!

Spacerując wśród szemrzących liści i przetykanych słońcem ścieżek leśnych, łatwo zapomnieć o obecności tych drobnych, ale niezwykle niebezpiecznych istot. Kleszcze, choć małe, mogą być nosicielami wielu chorób, takich jak borelioza, które mogą mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia. Dlatego warto pamiętać o odpowiednich środkach ochrony oraz regularnych przeglądach ciała po powrocie z łona natury, co pozwala uniknąć niechcianych konsekwencji tych cichych, leśnych towarzyszy.