Ostrowsko oddało hołd wybitnemu matematykowi. Odsłonięcie pomnika Stefana Banacha w 80. rocznicę jego śmierci

Wydarzenie zorganizowane zostało dzięki staraniom Stowarzyszenia Ostrowsko - Dziedzictwo i Przyszłość oraz zaangażowaniu prof. Moniki Waksmundzkiej-Hajnos i jej męża, prof. Mieczysława Hajnosa. Uroczystość odbyła się dokładnie w 80. rocznicę śmierci naukowca.

Obchody rozpoczęły się Mszą Świętą koncelebrowaną, w której uczestniczyły poczty sztandarowe oddziałów Związku Podhalan oraz szkół noszących imię Stefana Banacha. Po jej zakończeniu uczestnicy wraz z zaproszonymi gośćmi przeszli w paradnym przemarszu pod remizę Ochotniczej Straży Pożarnej w Ostrowsku, gdzie miała miejsce oficjalna część uroczystości.

Kim był Stefan Banach?

Stefan Banach (1892–1945) to jeden z twórców nowoczesnej matematyki i współtwórca analizy funkcjonalnej – dziedziny, która położyła fundamenty pod wiele współczesnych rozwiązań technologicznych. Choć urodził się w Krakowie i większość życia spędził we Lwowie, jego korzenie sięgają Ostrowska, skąd pochodził jego ojciec Stefan Greczek.

Banach był samoukiem i geniuszem – mimo że formalnie nie ukończył studiów matematycznych, zyskał uznanie na całym świecie. Był członkiem słynnej Lwowskiej Szkoły Matematycznej, autorem „Teorii Banacha”, współtwórcą Księgi Szkockiej i pionierem wielu pojęć, które dziś stanowią podstawę m.in. analizy matematycznej, informatyki, medycyny czy inżynierii. Jego nazwisko stawiane jest w jednym rzędzie z takimi gigantami nauki jak Mikołaj Kopernik czy Maria Skłodowska-Curie.

Uroczystość z udziałem znamienitych gości

W wydarzeniu wzięli udział liczni goście – przedstawiciele świata nauki, polityki i lokalnych społeczności. Obecne były posłanki na Sejm RP: Anna Paluch i Weronika Smarduch, senator Jan Hamerski, wójt gminy Szaflary Rafał Szkaradziński, wójt gminy Nowy Targ Wiesław Parzygnat oraz wójt Rabki-Zdroju Leszek Świder. Uroczystość zaszczycili również profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego: Stanisława Trebunia-Staszel, Krzysztof Ciesielski i Łukasz Kosiński, przedstawiciele Uniwersytetu Lwowskiego oraz wielu innych znamienitych gości.

Podczas przemówień głos zabrał m.in. Jacek Baca – prezes Stowarzyszenia Ostrowsko - Dziedzictwo i Przyszłość, które zainicjowało i zrealizowało trwający dwa lata projekt upamiętnienia Stefana Banacha. W swojej mowie podkreślił, jak ważne jest przywracanie pamięci o wybitnych postaciach związanych z regionem.

Swoimi refleksjami na temat pomnika podzielił się również jego autor pomnika - artysta rzeźbiarz Marek Szala. Jak wyjaśnił, postać Banacha osadził w dwóch materiach – skale i spiżu – aby oddać złożoność jego losu i charakter geniuszu. – Kamień wyrasta z ziemi, jest surowy, ale w górnej części nabiera struktury geometrycznej, wchodzi w kanon liczbowy, a na jego szczycie stoi postać naukowca. To nie wojownik, lecz człowiek nauki, wsparty o swoje dzieło, jakby właśnie prowadził wykład – mówił artysta. Dodał, że gdyby mógł wyryć motto dla tego pomnika, wybrałby słowa Sofoklesa: „Szczęściem człowieka wielki rozum, to najcenniejszy dar.”.

Wzruszające przemówienia rodziny i polityków

Szczególnie wzruszająca była przemowa prof. Moniki Waksmundzkiej-Hajnos, siostrzenicy Stefana Banacha, która podziękowała wszystkim za dar tej uroczystości. – To dla nas wielka radość i honor. Rodziny nie zostało wiele – Stefan Greczek miał sześcioro dzieci, ale tylko czworo wnuków. Nie żyje już Stefan Banach junior, nie żyje Agnieszka Greczek. Żyje John Greczek w USA no i żyję ja i moja rodzina - wyliczała. W prostej linii jedyną żyjącą potomkinią Stefana Banacha jest jego wnuczka mieszkająca w Nowej Zelandii. 

Słowa uznania dla mieszkańców i organizatorów wypowiedziała także poseł Anna Paluch. – Gratuluję ostrowianom tego pięknego dzieła. Nie bójcie się uczyć, bo wiedza to najlepszy kapitał – taki, którego nikt wam nie odbierze – apelowała do młodych uczestników. W podobnym duchu przemawiała również poseł Weronika Smarduch, podkreślając znaczenie nauk ścisłych w kształtowaniu przyszłości Polski i świata.

Uroczyste odsłonięcie pomnika

Kulminacyjnym momentem uroczystości było odsłonięcie pomnika Stefana Banacha, którego dokonali wspólnie: prezes Stowarzyszenia Jacek Baca, prof. Monika Waksmundzka-Hajnos, wójt gminy Nowy Targ Wiesław Parzygnat oraz artysta Marek Szala. Monument stanął na skwerze przy remizie OSP w Ostrowsku, symbolicznie przywracając pamięć o wielkim matematyku jego podhalańskim korzeniom.

To wyjątkowe wydarzenie nie tylko uczciło jednego z największych polskich naukowców, ale również pokazało, że nawet mała wieś może być dumna ze swojego dziedzictwa – i przypomnieć światu, skąd pochodził umysł, który zmienił bieg współczesnej matematyki.

Tekst i fot.: Krystyna Waniczek