Nie ma brzydkiej pogody

Historia obserwatorium sięga 1934 roku. Wtedy powstały koncepcja budowy placówki i projekt. Rok później na Kasprowym Wierchu rozpoczęto stacjonarne obserwacje meteorologiczne, a w 1936 roku zaczęła się budowa obserwatorium. Otwarcie odbyło się 22 stycznia 1938 roku. Potem do placówki przyłączono jeszcze stację na Hali Gąsienicowej. – Obserwatorium było nie tylko pierwszą taką placówką w Tatrach, ale również w północnych Karpatach – stwierdził Mieczysław Ostojski, dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej podczas jubileuszu, który odbył się 10 września. Obserwatorium należało do sieci stacji synoptycznych. Pomiary wykorzystywane były dla potrzeb lotnictwa, a także turystyki i narciarstwa.

Pierwszy okres działalności obserwatorium zakończył się w momencie wybuchu drugiej wojny światowej. Pracownicy opuścili placówkę. Część przyrządów znieśli na Halę Gąsienicową. Kilka tygodni później władze okupacyjne zainteresowały się obserwatorium i początkowo zatrudnili w nim polskich pracowników. Z końcem wojny, przed wejściem wojsk radzieckich do Zakopanego, Niemcy zdemontowali przyrządy i wywieźli, a część sprzętu wysadzili w powietrze. Placówka ponownie zaczęła działać w 1945 roku.

Obecnie szefem najwyżej położonego w Polsce obserwatorium jest Jan Trzebunia, który na Kasprowym Wierchu pracuje już 21 lat. – Tutaj pracują tylko pasjonaci. Gdy zostaje się samemu, jest się zdanym tylko na siebie. Nie można liczyć na żadną pomoc. Tu nie ma brzydkiej pogody, może być tylko burza na stacji. Halny też nie jest problemem – zapewnia Trzebunia. – Czasem w stacji trzeba zostać nawet kilka dni, bo tak sypie i wieje, że nie można zejść na dół. Niekiedy znów nie można było dotrzeć na dyżur na górę, bo były tak duże zaspy – opowiada. Gdy nie kursuje kolejka, dojście z Kuźnic na Kasprowy Wierch trwa co najmniej 2 godziny. Obserwatorium odwiedzają zwierzęta, głównie kozice, świstaki, lisy. Dwukrotnie był też niedźwiedź, raz nawet wyłamał drzwi. – Najprzyjemniej jest wtedy, gdy jest cisza, nie ma ludzi, turystów. Tak było, gdy remontowano kolejkę – mówi Trzebunia.

Na Kasprowym Wierchu pracuje 5 osób. Obserwator pełni dyżur 12 godzin. Co godzinę robi pomiary i w ciągu pięciu minut musi je przesłać do punktu zbiorczego. Bez względu na stan pogody pracownicy muszą wyjść na taras, gdzie znajdują się specjalistyczne urządzenia do pomiaru temperatury, prędkości wiatru, opadów i nasłonecznienia. Bywa, że pomiary wykonują przy silnym wietrze, opadach i dużym mrozie. Odstępstwem może być burza z wyładowaniami. – Dane służą do opracowania prognoz pogody – wyjaśnia Jan Trzebunia.

Podczas obchodów 70. rocznicy otwarcia placówki, na które przybyli przedstawiciele Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej i wieloletni pracownicy placówki, w budynku obserwatorium otworzono izbę edukacyjną. Zgromadzono tu materiały dotyczące m.in. historii placówki, zakresu pomiarów, informacje o halnym wietrze i lawinach.

Jolanta Flach