Widok ogromnego, dwu- trzypiętrowego domu robi wrażenie, zwłaszcza gdy jest pięknie usytuowany, ma potężną działkę z widokiem na Tatry i pośród świerków, opuszczony, umiera. – Jest coś strasznego w pustym domu. Zwłaszcza gdy zapada zmrok, ciarki przechodzą po plecach. Ten obok mojego domu stoi niezamieszkany od 25 lat. Nikt nie dba o niego, zarósł krzakami, niedawno odpadła kłódka – tak przerdzewiała – opowiada pani Maria z Czarnego Dunajca.
Domy niszczeją
Ostrożnie ich liczbę można ocenić na kilkaset. Wójtowie gmin uważają jednak, że jest ich grubo ponad tysiąc. Opuszczone domy należą do górali, którzy wyjechali do Ameryki. Większość budynków albo już popadła w ruinę, albo stanie się to lada moment. Bywa, że budynkiem opiekują się sąsiedzi albo rodzina. – Nasi w Ameryce najczęściej proszą jakiegoś dziadka albo babkę, żeby pilnowali domu, ale co tacy ludzie mogą, jak sami ledwo chodzą? Pusty, nieogrzewany budynek trudno utrzymać w dobrym stanie. Wilgoć zrobi swoje – uważa Kazimierz Dzielski, były poseł ziemi podhalańskiej. – Dom popada w ruinę. Budynki zarośnięte krzakami, trawą, szpecą podhalańskie miejscowości. Najprawdopodobniej to nie kwestia niedbalstwa. Koszenie trawy albo naprawa płotu to nie jest wydatek dla górala w Ameryce. Prawdopodobnie wielu właścicieli nie ma czasu albo utraciło całkiem kontakt z krajem, żeby zadbać o pozostawiony w Polsce dom. Przy drodze z Czarnego Dunajca do Chochołowa stoi posiadłość z cegły. Jej właścicielem jest znany kardiolog, właściciel kliniki pod Nowym Jorkiem. – Tu już dawno nikogo nie było – śmieje się sąsiad posesji. Vis a vis niego jeszcze większy dom z cegły. Duży ogród. Tuż przy bramie bocian na słupie w gnieździe. Właściciele pewnie nieprędko znajdą czas, żeby tu się pojawić. Mają sieć sklepów w Chicago.
Umarłe miasto
Bywa, że opuszczone domy stoją tuż obok siebie. Wiele z nich ma powybijane okna. Robi to przygnębiające wrażenie. Spacer po niektórych uliczkach we Wróblówce, przy których są takie miejsca, przypomina spacer po umarłym mieście. Tego obrazu dopełnia jeszcze widok spalonych gospodarstw. Przed wielu laty ktoś podpalał pozostawione przez górali domy. Do dziś pozostały po nich zgliszcza. Na niektórych budynkach są stare ślady próby inwentaryzacji amerykańskich gospodarstw. Ktoś białą farbą nadawał im kolejny numer z dopiskiem „USA”. Najbardziej wyludnione wsie znajdują się w rejonie Czarnego Dunajca. W niektórych mieszkają lokatorzy, domy te od razu inaczej wyglądają. – Wynajmuję dom od 2004 roku – opowiada pani Zofia, lokatorka domu jednej spod nowotarskich wsi. – Właściciele są w New Jersey i są ze mnie zadowoleni. Mają zadbany dom, trawnik zawsze skoszony. Wszyscy wiedzą, że ktoś mieszka, więc nie muszą martwić się, że ich ktoś okradnie. Płacę miesięcznie 200 zł, ale tak naprawdę to mieszkam tutaj w zamian za opiekę nad domem. Jak właściciele przyjeżdżają z Ameryki, mają do swojej dyspozycji piętro, mają ciepło i jest posprzątane.
Pomysł na problem
Andrzej Gąsienica Makowski, starosta tatrzański, w czasie, gdy był posłem, poruszał ten problem. – Chciałem powołać do życia polsko-amerykańską agencję nieruchomości, która obsługiwałaby te nieruchomości. Wynajmowałaby domy lokatorom, pilnowałaby ich dobrego stanu technicznego tak, żeby ich właściciele za Wielką Wodą czuli się bezpiecznie – wspomina starosta. Twierdzi, że pomysł umarł, bo nie było zainteresowania. Jego zdaniem dziś sytuacja się zmieniła na tyle, że może warto do tego pomysłu wrócić. Rzecz m.in. w umowach z lokatorami. – Amerykanie bali się, że wpuszczą do domu lokatorów, a potem nigdy się ich nie pozbędą. Dziś porządna umowa dzierżawy oddala takie obawy – twierdzi Makowski. Starosta nie ma żadnych wątpliwości, że na Podhalu jest przynajmniej 500 rodzin, które chętnie wynajęłyby takie domy. Na naszym terenie dość często dochodzi do pożarów. Bywa, że w jednej chwili cała rodzina traci dobytek. – Cóż złego byłoby w tym, gdyby gminy miały umowy z właścicielami kilku takich opuszczonych domów. Płaciłyby np. ryczałtem czynsz w zamian za to, że w takich kryzysowych sytuacjach mogłyby na pewien czas ulokować tam pogorzelców – sypie pomysłami starosta Makowski. Kazimierz Dzielski uważa jednak, że lepsza od agencji byłaby fundacja, która zajmowałaby się w imieniu górali z Ameryki ich domami. – Nasi ludzie są tam dość nieufni. Chodzi o to, żeby to była działalność, której dochody dodatkowo wspierałyby jakieś pożyteczne cele – Dzielski uważa, że potrzebne jest pilne działanie. – Nie wszyscy tam zdają sobie sprawę, że ich domy popadają w ruinę. Niektóre są dewastowane. W wielu domach schronienie znalazły miejscowe lumpy.
Ojcowizny nie sprzedam nigdy
Jan Bobak, biznesmen z Chicago, rodem z Sierockiego, jest w dobrej sytuacji. Jego rodzice rokrocznie kilka miesięcy wakacji spędzają na Podhalu. Ich dom jest zadbany i dobrze strzeżony nawet wtedy, gdy stoi pusty. – Nasi boją się wciąż wynajmować, bo wydaje się im, że lokatorzy bardziej dom zniszczą. W stare domy nie widzą potrzeby inwestować. Nie sprzedają ich, bo natura podpowiada, że ojcowizny się nie sprzedaje. Wielu górali myśli, że któregoś dnia wrócą z Ameryki i dom będzie na nich czekał – przekonuje Bobak. Podobnie uważa Anna Góral, góralka z Czarnego Dunajca, właścicielka poważnej firmy realnościowej w Chicago. – Od pewnego czasu pojawiają się oferty sprzedaży tych domów. To znak, że ludzie zaczynają myśleć o swoim majątku, który często nadaje się już tylko do generalnego remontu. Oczywiście, istnieje wielka potrzeba zaopiekowania się tymi domami. To jest temat otwarty, inicjatywa chyba powinna jednak wyjść od samych właścicieli. Stworzenie firmy administrującej te domy w Polsce to nie jest już jakaś filozofia – Anna Góral nie ma wątpliwości, że te domy mogłyby zarabiać. Tego typu instytucje funkcjonują już na Podhalu przy okazji obsługi apartamentowców. Właściciele, mieszkający np. w Warszawie, czują się bezpieczni, że nikt im lokalu nie zdewastuje. Rozmowa z góralką Gronkowa potwierdza opinię Anny Góral, że na rynku sprzedaży domów pozostawionych przez Podhalan po wyjeździe do Ameryki coś drgnęło. – Niedawno pomagałam wujkowi w sprzedaży domu rodzinnego. Wyjechał do Ameryki w latach 70. Dałam ogłoszenie do Tygodnika Podhalańskiego. Szybko odezwał się kupiec. Co zabawne, dzwonił z Pensylwanii. Szybko sprawę załatwiliśmy. Kupił dom swojej mamie mieszkającej gdzieś na Podhalu ale w gorszych warunkach. -
Przechodzimy przez porządnie zardzewiały płot jednego z amerykańskich pustostanów. Dom ma trzy piętra. W oknach kilka wybitych szyb. Przedzieramy się przez krzaki i zarośla, żeby podejść bliżej. Drzwi nie są zamknięte, od wilgoci wygięły się tak, że już dawno zamki nie mają tu co trzymać. Wchodzimy do środka, na parterze resztki boazerii, stare krzesło. Na górnych piętrach jakieś spróchniałe deski, szmaty. Z okien widok na Tatry. W piwnicy stary materac, po kątach leżą butelki po wódce. Telefonicznie odnajdujemy właściciela domu. Stanisław G. mieszka w Chicago od 30 lat. Wyjechał z rodzicami do Ameryki, kiedy był mały. Rodzice umarli, dom w Polsce zarósł krzakami, nie ma okien w piwnicy. – Chętnie bym coś zrobił, ale nikogo już tam nie mam. Serce mnie boli. Sąsiadka, która miała się opiekować domem, już sama wymaga opieki – wyznaje pan Stanisław. Tłumaczy, że sam choruje, a dzieci nie są zainteresowane, bo dobrze im się w Ameryce powodzi. – Może jak wyzdrowieję, to wrócę do Polski, ale w dzisiejszych czasach to nic pewnego, bo dolar słaby. Domu nie sprzedam, przecież to ojcowizna!
Jurek Jurecki
Tygodnik Podhalański 44/2008
sołtys Kierdziołek
2021-06-03 20:45:32
Deweloperka przebiera nogami jak pacjent po psychotropach. Wystarczy, że jeden góral upchnie ojcowizne, potem reakcja lawinowa na bakier z prawem.
MM
2021-06-03 15:55:31
Na tym polega świętość prawa własności. Może syn, może wnuk sie wróci i zamieszka. Temat jak na zamowienie tych co "Kupię dom, działkę. Place gotówką"?
Jarema
2021-06-03 15:29:05
Najgorsi są ci starostowie, najchętniej zarządzają tym czego nikt nie pilnuje. Pewnie by się widział na czele tej fundacji :)
Konserwatywny
2021-06-03 15:24:08
Tu nie tylko chodzi o domy. Z Polski wyjechala cala mloda generacja. Tak dorzadzili peowcy.
Jasiek
2021-06-03 13:54:19
Myślę że takie artykuły są potrzebne drążą skałę, przypominają Polakom za wodą o ich własności. Taki wyrzut sumienia
Łapy precz
2021-06-03 12:50:41
O cho, mierzi kogoś cudza własność. Niech stoją, jest to sprawa właściciela.
poli_tyci
2021-06-03 12:37:21
Niech wam sie nawet nie śni, specjaliści od łatwego życia na cudzy rachunek. Nawet komuchom nie przyszło to do głowy, ludziom wybudowali kombinat by mieli pracę na miejscu.
-
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DOMEK LETNISKOWY W GORCACH. 515 503 494.
-
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER SNIEŻNY POLARIS. SILNIK ŻUKOWSKI prawie nowy. 515 503 494.
-
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia MIESZKANIE, I piętro, Waksmund. 515 503 494.
-
USŁUGI | inne
Zapraszamy do ZAKŁADU SZKLARSKIEGO ul.Kasprowicza 30f Zakopane (pl. składu AS). 668356633
Tel.: 668356633
-
PRACA | dam
PKL Horeca Sp. z o.o. jest Spółką wchodzącą w skład Grupy PKL, która oferuje całoroczny, kompleksowy zakres usług turystyczno-wypoczynkowych oraz posiada własną bazę noclegową i restauracyjną. Obecnie poszukujemy osoby na stanowisko: KOORDYNATOR ZESPOŁU DS. ROZLICZEŃ I ADMINISTRACJI. Miejsce pracy: Zakopane. CO BĘDZIE NALEŻEĆ DO TWOICH OBOWIĄZKÓW? - Koordynacja pracy zespołu rozliczeniowego, - Kontrola poprawności dokumentacji magazynowej i sprzedażowej, - Zarządzanie procesem zamknięcia miesiąca oraz rozliczaniem inwentaryzacji gastronomicznych (niezgodności, wdrażanie usprawnień), - Nadzór nad obsługą administracyjną Spółki, obiegiem i ewidencjonowaniem dokumentów, - Nadzór administracyjny nad umowami kierowanymi do podpisu, kontrola poziomu realizacji zawartych umów, - Nadawanie uprawnień i zarządzanie rolami użytkowników w systemach magazynowo-sprzedażowych, - Administrowanie bazy systemowej w zakresie indeksów, receptur i pozycji sprzedażowych, - Opracowywanie procedur i instrukcji, prowadzenie wewnętrznej księgi standardów, - Ścisła współpraca w obrębie działu, oraz z klientem wewnętrznym i zewnętrznym, - Tworzenie zestawień, porównań i raportów na zlecenie przełożonego. DOŁĄCZ DO NAS! Aplikuj przez: https://www.pkl.pl/post/koordynator-ds-rozliczen-i-administracji.html
WWW: https://www.pkl.pl/post/koordynator-ds-rozliczen-i-administracji.html
-
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Siewierski Nieruchomości ul. Br. Czecha 1, Zakopane. +48 18 20 66 129, +48 506 13 14 63 www.siewierski.pl
-
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupie Pilnie -Pensjonat w Zakopanym -tel 660797241 b12.pl.
-
PRACA | dam
Zatrudnię KIEROWCĘ C+E na pracę po kraju ( poniedziałek - piątek). Praca na plandece. Kontakt 514 240 136, 691 758 882.
-
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Sprzedam konia czeskiego zimnokrwistego. Masc karogniady,przyjazny dla dzieci, jezdzil w zaprzęgu i siodle. WAŁACH. Prawie 3 lata. kontakt tylko telefoniczny 791818377.
-
PRACA | dam
Skicontrol H.Martinczak.s.k.a. (Białka Tatrzańska) przedstawiciel na Polskę firmy SKIDATA, zatrudni: INFORMATYKA - SERWISANTA. Oferujemy: umowę o pracę, możliwość rozwoju zawodowego. Wymagania: znajomość rozwiązań IT, wykształcenie kierunkowe, doświadczenie na podobnym stanowisku, znajomość j.angielskiego, czynne prawo jazdy kat.B. Główne obowiązki: montaż i serwis systemu kontroli dostępu SKIDATA. CV prosimy przysłać na e-mail: praca@skicontrol.pl
-
PRACA | dam
POTRZEBNA OPIEKUNKA DO 8-MIESIĘCZNEGO DZIECKA, 4-5 godzin dziennie. Zakopane. 692 278 855.
-
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Oferujemy powierzchnię parkingową dla pojazdów osobowych/dostawczych/ciężarowych z możliwością składowania /przechowywania towaru, na monitorowanym obiekcie z własną stacja paliw. Przemysłowa dzielnica Nowego Targu blisko wjazdu na S7. Zapraszamy. Tel. 602 290 555
-
PRACA | dam
PIEKARNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI PIEKARZA. Na stałe, umowa. 602 759 709
-
PRACA | dam
Zatrudnię SPRZEDAWCZYNIĘ DO SKLEPU SPOŻYWCZEGO W ZAKOPANEM. 602 759 709
-
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DZIAŁKĘ W ŁAPSZACH WYŻNYCH (nr 2903, 2904, 2905). 572624414.
-
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
-
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
-
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
-
PRACA | dam
NIEMCY - murarz cieśla malarz ocieplenia spawacz elektryk kranista. 601-218-955
-
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK - 660 404 104.
-
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
-
USŁUGI | budowlane
PRACE WYSOKOŚCIOWE, MALOWANE DACHÓW, MALOWANIE ELEWACJI METODĄ NATRYSKOWĄ ORAZ KLASYCZNĄ. 537 160 398.
-
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
-
PRACA | dam
Praca na budowie - docieplenia, budowy od podstaw, wykończenia. Zakopane i okolice. tel. 500160574. 500160574
Tel.: 500160574
-
PRACA | dam
PRACA W SKLEPIE SPOŻYWCZYM - BUKOWINA TATRZAŃSKA - STOISKO MIĘSNO-WĘDLINIARSKIE. 609820250 as.stasik@op.pl
Tel.: 609820250
-
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
-
PRACA | dam
POSZUKUJEMY KANTORA DO UDZIAŁU W TRADYCYJNEJ MSZY ŚWIĘTEJ WSZECHCZASÓW. 697 718 044
-
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW na materiałach wysokiej jakości. 787 479 002.
-
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
-
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię działkę na Podhalu GOTÓWKA!!! 600 404 554
Tel.: 600
-
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
-
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
-
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.