2021-10-30 10:45:00

Reklama

Góralski problem

Zakazane znicze w Chicago

Reklama

Prawdziwy horror dla górali w Ameryce nie zaczyna się w halloween, ale nazajutrz, gdy zapaloną świecę na grobie bliskich trzeba zgasić i zabrać ze sobą do domu albo wyrzucić. Na cmentarzu w Chicago można zostawić jedynie wiązankę sztucznych kwiatów. Te słowa pisaliśmy kilka lat temu. Niektórych bohaterów tego tekstu już nie ma między nami. Temat wciąż jest jednak aktualny. Przy okazji czytania, wspomnijmy tych co odeszli, a bardzo nam ich brakuje.

Łuna od płonących zniczy i świec nad cmentarzem to dla górali w Ameryce tylko wspomnienie z kraju rodzinnego. – Przepisy archidiecezji chicagowskiej to bardzo jasno precyzują – wyjaśnia Krzysztof Wąsowicz, burmistrz Justice (konglomeracja chicagowska), jeden z nielicznych Polaków pełniących funkcję burmistrza w Ameryce, a prywatnie mąż góralki z Białki Tatrzańskiej. To na jego terenie znajduje się cmentarz, gdzie pochowanych jest najwięcej górali podhalańskich. – Na grobach nie można palić świec ani zniczy. Absolutnie nie można pozostawić też świeżych kwiatów – wymienia zakazy Wąsowicz i tłumaczy, że przepisy takie wynikają nie tylko z obawy przed pożarem na cmentarzu, ale także dlatego, że wosk brudzi płyty nagrobne. – Służby muszą to później czyścić, a to ciężko schodzi. Co do kwiatów, to nie można ich kłaść w ogóle ze względu na chodzące czasem po cmentarzu jelenie i sarny – wyjaśnia burmistrz Justice.

Góralski sposób

Janina Bobak, góralka z Sierockiego, ma na cmentarzu „Resurrection” w Justice grób ojca. – Trudno sobie wyobrazić, jakie to dla nas przykre. Muszę dobrze przypilnować, żeby moje znicze na grobie taty wytrzymały do Dnia Zadusznego. Bobakowa ma na to sposób: – Wiem, że w nocy nikt tu nie pracuje. Zjawiam się więc w Dzień Zaduszny wcześnie rano, zanim przyjdzie obsługa cmentarza, i sama sprzątam świece. Podobną metodę stosuje wielu górali. Od dziesiątek lat przybywa tu ich mogił. Te podhalańskie łatwo rozpoznać – są większe, okazalsze. Jeśli pogoda dopisze, to w Święto Zmarłych będzie tu bardzo dużo ludzi. Jedni na przekór złym ich zdaniem przepisom będą świecić znicze, palić świece i podobnie jak góralka z Sierockiego strzec, żeby jak najdłużej były na mogile ich bliskich.

Głowami do siebie

Nie wszyscy spokojnie znoszą przepisy panujące na amerykańskich cmentarzach. Przekonują, że cmentarze są tak zbudowane, że nie ma mowy o jakimkolwiek zaprószeniu ognia. Nisko skoszona trawa i kamienne postumenty przecież się nie zapalą. Niektórzy więc czynnie domagają się, by pozostawiono na grobie ich bliskich znicze i kwiaty. Na bramach cmentarnych wiszą regulaminy informujące o zakazach. – Na cmentarzu w Justice spoczywa mój brat Staszek. Kiedy umarł, nie pozwolono nam postawić nawet małej mogiły – wspomina Kazimierz Dzielski z Czarnego Dunajca. – Rokrocznie zostawiamy tu, w miejscu, gdzie spoczywa, znicze. Nie zabieramy ich, ale domyślam się, że szybko znikają. To są dla nas bolesne rzeczy, ale tak to już w Chicago jest. Zwyczaje panujące na tutejszych cmentarzach często nie mieszczą się im w głowach – Spacerując po tutejszych cmentarzach można trafić na nagrobki, gdzie z dwóch stron jednej pionowej płyty umieszczone są różne nazwiska. To nie kuzyni tu spoczywają, to obcy sobie ludzie. Taki miejscowy pomysł na pochówek „głowami do siebie”, z wykorzystaniem wolnej przestrzeni na nagrobku – dziwi się Dzielski.

Pamiętać o zmarłych inaczej

Pamięć Polaków o zmarłych jest inna, niż pamięć Amerykanów. Kiedy się wejdzie na cmentarz w Chicago, właściwie od razu można poznać, gdzie jest polski grób. Groby amerykańskie to najczęściej leżąca na ziemi tabliczka, na której wypisano imię i nazwisko zmarłego z datą urodzin i śmierci. Nie ma nawet usypanej mogiły. Zdarza się, że odwiedzający cmentarz zupełnie świadomie stąpają po tych tabliczkach. I uważają to za normalne. Polskie groby można rozpoznać po nagrobkach. Na tych skromniejszych często – prócz informacji o tym, kto jest pochowany – znajduje się fotografia, czasem trafi się dopisek, że to kochana żona, syn, brat. Na okazalszych są epitafia, prośby o modlitwę za spokój duszy, rzeźby aniołów itp. W USA pamięta się bardziej o zmarłych żołnierzach – w Memorial Day na cmentarzach odbywają się uroczystości przy grobach weteranów różnych wojen.

Amerykańskie realia

– Dwa lata temu robiliśmy w radiu całą akcję, żeby zmienić bolesne dla nas przepisy na cmentarzu – opowiada Andrzej Gędłek z chicagowskiego radia „Na Góralską Nutę”. Na cmentarzu spoczywa jego ojciec. – Były listy, zbieranie podpisów i wszystko na nic – Gędłek nie kryje oburzenia całą sprawą, zwłaszcza w kontekście cmentarzy innych wyznań. – Słyszałem, że na cmentarzu „Betania” (cmentarz luterański – przyp. red.) nikt nie ściga ludzi za świece i znicze. Andrzej Gędłek próbował zainteresować sprawą przedstawicieli prokuratora stanowego. Usłyszał, że to nie ich sprawa. – Skoro to zarządzenia tylko archidiecezji chicagowskiej, to co na to polscy księża? – zastanawia się. Kapelan Związku Podhalan ks. Wacław Lech twierdzi, że nie ma na to wpływu. – Jest diecezja, jest zarząd cmentarza, nikt tego nie zmieni. Czy można coś z tym zrobić? Nie wiem, nie zastanawiałem się nad tym. Żeby to zrozumieć, trzeba znać amerykańskie realia. Organizowanie akcji często jeszcze pogarsza sprawę – kończy kapelan.

Góral nie zapomina

Innego zdania jest Józef Bafia. – Trzeba walczyć, nie mam cienia wątpliwości – oświadcza stanowczo. – Pytanie, gdzie apelować? To jest dla nas horror. Najgorsze, że nikt nie chce się za nami wstawić. Żal też, że w tej walce nie mamy po swojej stronie naszych księży. Na cmentarzu mam grób teścia. Dochodzi do sytuacji, że w listopadzie nasi ludzie stoją godzinami przy mogiłach swoich bliskich – już nie tylko po to, żeby się modlić, ale żeby nikt im z grobu nie zabrał znicza czy lampionu. Opowiada o swojej żonie, która z tą sytuacją nie może się pogodzić. – Ciągle ma scysje z zarządem cmentarza, z pracownikami – mówi Bafia i wspomina drewniany krzyż, który ustawili przy grobie teścia na cmentarzu „Zmartwychwstanie” w Justice. – Był duży, pięknie rzeźbiony. Kiedy zniknął, kazano nam go szukać na śmietnisku. Oni chyba chcą, żebyśmy naśladowali Amerykanów. Nie wiedzą, że górale nigdy nie zapomną o grobach swoich bliskich. Zwłaszcza w listopadzie będziemy nadal świecić znicze.

Jurek Jurecki, Chicago

Tygodnik Podhalański 43/2009

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

ceper 2021-11-02 15:39:47

Niech se wrócą na Podhale. Hej!

PS
Albo niech się zamkną, przestrzegają amerykańskiego prawa - i nie głosują w polskich wyborach

ja ruś 2021-10-31 07:53:39

@bca, ciężko skomentować, bo ciężko skomentować coś, czego nie ma. Za to ja Waszą głupotę, Twoją i aa skomentuję tak: "Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare

Anna 2021-10-31 05:58:47

Oj te mogily !! Wystawione na pokaz jeden przez drugiego

bca 2021-10-30 22:58:56

ja ruś: twoją głupotę ciężko komentować...

aa 2021-10-30 22:33:32

Zupełnie jakby zapalenie głupiej świeczki było w tym dniu najważniejsze. Ludzie się burzą, bo nie mogą się pokazać przed innymi, że mają największego znicza na całym cmentarzu. Góralom nie chodzi o uczczenie pamięci zmarłych tylko pokazanie się. Dokładnie taki sam mechanizm działa w przypadku co niedzielnej mszy świętej, ludzie nie chodzą się pomodlić tylko pokazać jak to im się dobrze powodzi, żeby wzbudzić zazdrość w innych.

Cyklista 2021-10-30 18:56:43

Nasza @Jodełka na imię ma Halina. Jak ładnie.

vivi 2021-10-30 17:46:07

Jak zwykle ludziom pomyliło się o co chodzi w tym dniu. Chodzi o pamięć i modlitwę a nie o warty i pilnowanie zniczy. Chorzy ci nasi katolicy. Boże Narodzenie to dla nich głównie choinka, Wielkanoc to obowiązkowy zajączek i jajeczko. Takie to wyznawanie religii, że pożal się Boże. I nie wiem czy się śmiać, czy płakać nad ciemnotą ludzką.

Abeto 2021-10-30 16:18:48

Przecież mają Halloween....w czym problem...

qaz 2021-10-30 14:49:48

@yano - 10/10. Proponuję zobaczyć procedurę nadania obywatelstwa USA i porównać z EU.
BTW - w USA to przecież zamordyzm mają - same zakazy, a tu hulaj dusza :):):):) Ehhhh jakby tak pół PL wysłać na 2 lata do USA...

Halina 2021-10-30 13:51:09

@ja ruś. "napij się kompotu". Jak braknie dla twojego przyjaciela @out c.. to dla niego jest woda z czajnika.

yano 2021-10-30 13:28:35

@ bca
No chyba, że jest się śniadym przybyszem z bliskiego wschodu i wyznawcą księżycowego bóstwa.

ja ruś 2021-10-30 12:23:27

"Polak musi kombinować"... ta... szczególnie Polsce, jak ci spod Oczka Wodnego, albo Trzaskowski we WSI Warszawa. Tylko czy oni to Polacy?

bca 2021-10-30 11:04:46

to proste: trzeba szanować przepisy i obowiązujące prawo gdziekolwiek się znajdujemy. czy nam się podobają, czy nie. no ale Polak musi kombinować...

Reklama

Galerie

Sośnica ruszyła po rozbudowie i modernizacji

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Restauracja Górska do uzupełnienia zespołu poszukuje osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy tylko dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na pełen etat , bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod numerem :. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -sprzedam działke z pozwoleniem na budowę , bardzo dobra lokalizacja 660797241 b12.pl.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Suche zatrudni Kierownika z doswiadczeniem i zamiłowaniem do Narciastwa praca całoroczna. 606835437 apartamenty@dw-jedrol.pl
Tel.: 606835437
PRACA | dam
Przyjmę UCZNIA NA PRAKTYKĘ W ZAWODZIE SPRZEDAWCA. 889 694 718.
PRACA | dam
WIZY USA, WYJAZDY, ZIELONA KARTA. 501 809 644
PRACA | dam
Przyjmę do pracy do sklepu spożywczego na 1/2 etatu możliwość przyuczenia. Nowy Targ kontakt telefoniczny 500289160. 500289160
Tel.: 500289160
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska ---sprzedam działke 1,4 hektara w jednym kawałku z dojazdem 660797241.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam bez pośredników DZIAŁKĘ W JORDANOWIE 1500 m2, widokową, częściowo uzbrojoną. Teren zabudowań jednorodzinnych i zagrodowych. 728 710 702, 605 879 327.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Dom Lipnica Mała z działka 11 arów sprzedam 660797241 b12.pl.
USŁUGI | budowlane
Malowanie ,szpachlowanie ,ścianki sufity podwieszane , solidnie,szybko. 508441711
Tel.: 508441711
PRACA | dam
Pracownik budowlany. Firma budowlana poszukuje pracownika budowlanego na terenie: Zakopane, Nowy Targ, Białka Tatrzańska, Bukowina. 602493811
Tel.: 602493811
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
PRACA | dam
SPRZĄTANIE APARTAMENTÓW W KOŚCIELISKU, PRACA STAŁA UMOWA O PRACĘ/ZLECENIE. 698954671 www.osadawidokowa.pl d.zacharko@gorskagrupa.pl
Tel.: 698954671
SPRZEDAŻ | różne
AD BLUE - Z DYSTRYBUTORA - STACJA PALIW PAPI SERVICE, ZAKOPANE - SPYRKÓWKA 4. WYGODNE TANKOWANIE, NAJLEPSZE CENY! Tel. 18 20 17 467. www.papiservice.pl
NAUKA
Niepubliczne Przedszkole Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w Zakopanem przy ul. Krzeptówki Potok 12 zaprasza dzieci w wieku 2,5 - 3 lata. Zapewniamy: świetną bazę lokalową, własną kuchnię, doświadczoną kadrę, przystępne ceny. Zapraszamy do kontaktu mailowego: przedszkolemisjonarki@gmail.com lub telefonicznego 690 124 554
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, ŁAZIENKI, MALOWANIE. 798 476 308.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
KUPNO
Kupię LIMBĘ na pniu. 605 306 244
PRACA | dam
Nowopowstająca piekarnia rzemieślnicza w Zakopanem, zatrudni piekarza, cukiernika i kucharza śniadaniowego. Mile widziane także osoby z pasją chętne do przeszkolenia. Nie zapewniamy noclegu. 602124461
Tel.: 602124461
KUPNO
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. SKUP STARYCH SPAWAREK. 536 269 912.
USŁUGI | budowlane
CIEŚLA BLACHARZ, BUDOWA OD PODSTAW. 516 563 400.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Praca stała, dobre warunki. 604 102 804, 602 285 793.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.