2010-05-12 21:55:44
Zaczęło się od łyżnika
Ich kolekcja etnograficzna inspirowała Stanisława Witkiewicza. Pod koniec XIX stulecia Maria i Bronisław Dembowscy gromadzili sztukę ludową i przedmioty codziennego użytku, które znajdowali w góralskich chałupach.
Wkrótce po przyjeździe do Zakopanego Dembowscy udali się na wycieczkę na Furmanową, na stoki Gubałówki. W jednej z chałup Maria Dembowska zachwyciła się pięknie zdobionym łyżnikiem i dostała go w prezencie. Ten łyżnik zapoczątkował pasję kolekcjonerską Dembowskich i ich kolekcję sztuki ludowej. Stanisław Witkiewicz w szkicu „Po latach” (1906) odnotował: „Szczęśliwa ręka, która z mroku chałupy wyniosła na blask słońca i myśli pierwszy łyżnik, zanieciła iskierkę, z której, jak mówią górale, ospaliła się wielga watra, której promienie sięgają do najdalszych zakątków Polski”. A Jan Grzegorzewski, literat, etnograf, orientalista, który bywał u Dembowskich, pisał: „Dla Dembowskiego… każdy zabytek, każdy ułamek tej góralszczyzny miał wartość nieocenioną… rysunek od drzwi z motywem tatrzańskim, czerpak juhaski, lub haft kobiecy ważyły u niego tyle, a może więcej, niż wszystkie Schliemanowskie wykopaliska starej Hellady. Za (…) łyżnikiem, czapką starą harnasia gotów był wyczekiwać miesiącami, byle zdobyć do swoich zbiorów (…)”.
Z Chaty do muzeum
Maria i Bronisław Dembowscy przekazali kolekcję etnograficzną w darze Muzeum Tatrzańskiemu. Tworzyli ją w latach 1886-1893. – Kolekcja Dembowskich składa się z przedmiotów etnograficznych. Są też dzieła sztuki wysokiej – mówi Anna Kozak, kustosz działu etnograficznego w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. – Wolą Dembowskich było, aby kolekcja znalazła się w muzeum, dlatego w naszej placówce jest ok. 350 eksponatów etnograficznych. Natomiast Maria Dembowska chciała, aby inne dzieła sztuki – głównie obrazy Witkiewicza – trafiły do Muzeum Narodowego w Krakowie – podkreśla. Wola Dembowskich nie była zapisana w formie testamentu, tylko słownie wyrażona przy osobach im najbliższych.
„Urodzinowymi prezentami dla Marii od Witkiewicza były specjalnie na tę okazję przez niego malowane obrazy. W większości były to olejne pejzaże tatrzańskie lub kresowe, które systematycznie powiększały galerię prac Witkiewicza w Chacie” – pisała Hanna Błaszczyk-Żurowska w artykule „Maria i Bronisław Dembowscy – gospodarze zakopiańskiej Chaty”. Sporo swoich obrazów Witkiewicz datował w prawym dolnym roku: 23 lipca… – w kolejne urodziny Marjalki, jak ją nazywał.
Od prawie roku część kolekcji Dembowskich znalazła swoje stałe miejsce w filii Muzeum Tatrzańskiego, w chałupie na Rojach, należącej niegdyś do góralskiej rodziny Gąsieniców Sobczaków, położonej nieopodal zabytkowej zabudowy ulicy Kościeliskiej. Ekspozycja nosi tytuł „Styl zakopiański – inspiracje” i pokazuje to, czym zachwycił się Stanisław Witkiewicz i później wykorzystał w tworzeniu stylu zakopiańskiego. „Myśmy znaleźli górala w pysznej, ozdobnej chacie, otoczonego artyzmem, który przezierał z każdego sprzętu, każdego szczegółu pospolitego użytku. Jego chałupa była skarbnicą kultury dawnej, przechowywanej przez ten lud, kultury, która wprawdzie żyła, ale nie rozwijała się wskutek nieruchomości warunków ludowego życia. Była też skazana na konanie, na zanik i zdawała się czekać ocalenia, wołać o ratunek. Uratowaliśmy. Chata góralska wydała z siebie typ wyższego budownictwa (…) – pisał w „Po latach” Stanisław Witkiewicz. Eksponaty z Chaty pożyczał Władysław Matlakowski. Fotografował je, a następnie zilustrował nimi swoją pracę „Zdobienie i sprzęt ludu polskiego na Podhalu”.
Kolekcja
Kolekcję złożoną z prawie 350 eksponatów tworzą obrazy na szkle, łyżniki, rzeźba ludowa, ceramika, góralskie odzienie i sprzęty pasterskie. – Kolekcja została zamknięta z datą śmierci Bronisława. Z jednym wyjątkiem – cuchy po Sabale, która trafiła do zbiorów w 1894 roku. Prawdopodobnie po odejściu legendarnego gawędziarza i muzykanta podarowała ją Wanda Lilpopowa – wyjaśnia Anna Kozak.
Wszystkie przedmioty z kolekcji były opatrywane metryczkami, które wykonywała Maria Dembowska. Odnotowywała na nich datę zakupu, od kogo pochodziły i ewentualnie kiedy i kto je wykonał. Wiele metryczek zachowało się do dziś. – Kolekcję tworzą przedmioty zakupione w większości w Zakopanem lub najbliższej okolicy. Dembowski miał zaprzyjaźnionych ludzi, którzy pomagali mu znajdować ciekawe przedmioty – tłumaczy pani Anna. – W naszym archiwum znajdują się listy, które o tym mówią – dodaje.
Sporą część kolekcji stanowi ceramika barwna, zdobiona – głównie pochodząca ze Słowacji. Górale nabywali ją na pobliskich targach, m.in. po południowej stronie Tatr, ponieważ w Trzcianie i Twardoszynie znajdowały się ośrodki garncarskie.
W zbiorze Dembowskich jest też dużo przedmiotów drewnianych, pięknie zdobionych snycerką. Tę część kolekcji dopełniają drewniane rzeźby ludowe. – W sprzęcie gospodarstwa domowego prym wiodą łyżniki, których jest najwięcej. Pierwszym przedmiotem kolekcji był właśnie łyżnik, któremu później Stanisław Witkiewicz przypisywał symboliczną rolę w narodzinach stylu zakopiańskiego. Sporo ciekawych informacji jest na temat tych łyżników, na przykład jeden pamięta czasy konfederackie, a inny został wykonany przez kogoś z rodziny zbójnika Matei – opowiada.
Dzięki metryczkom wiadomo, kto był twórcą drewnianych przedmiotów. Kilkakrotnie pojawia się nazwisko Klusia Hareńskiego, a także Wojciecha Kułacha Wawrzyńcoka z Gliczarowa, „lubownika baroku”, jak go nazywał Andrzej Skupień Florek. – Mamy wykonany przez niego stołek, łyżnik. Wszystko zdobione w stylu góralskiego baroku – wyjaśnia Anna Kozak.
W kolekcji bogato prezentowane jest odzienie góralskie. – Mamy elementy stroju raczej bogatych góralek – jedwabne spódnice i gorsety, chusty czepcowe, rańtuchy. To, co powoli wychodziło z mody i góralki się tego pozbywały – przekonuje.
Niegdyś drewniane listwy pod powałą wypełnione były obrazkami na szkle o tematyce religijnej, czasem zbójnickiej. – Dembowscy widzieli nad potokami potłuczone obrazki na szkle. Maria zbierała fragmenty zamalowanego szkła i niektóre składała w całość. Do dziś w obrazkach z ich kolekcji widać, że przeszły niejedno. Są mocno potłuczone. W sumie jest w ich zbiorze niewiele – twierdzi kustosz. Jeden z zachowanych obrazków o tematyce zbójnickiej pośrednio związany jest z Janem Krzeptowskim Sabałą. Pochodzi ze Słowacji. Na jego odwrocie zostały zanotowane nazwiska przedstawionych na nim zbójników. Pisała je Maria Dembowska pod dyktando Homera Tatr.
Już w czasach Dembowskich następowały znaczne przemiany kulturowe pod Tatrami i górale, z myślą o przyjmowaniu kuracjuszy i letników, zamieniali stare wyposażenie swych domów na nowocześniejsze. – Pozbywali się starych mebli, więc Dembowscy jeździli po przysiółkach i szukali starych, pięknych przedmiotów. Są wśród nich stołki, stoły, malowane skrzynie – wylicza Anna Kozak.
Spełnienie woli
W chałupie muzealnej na Rojach pokazywana jest znaczna część kolekcji Dembowskich, te najlepiej zachowane eksponaty. Okresowo, latem, będzie można obejrzeć strój góralski. – Dembowscy chcieli, aby ich kolekcja prezentowana była w góralskiej chałupie. Po prawie 80 latach ich wola została spełniona – mówi kustosz. – Po śmierci Marii kolekcja jeszcze jakiś czas znajdowała się w ich Chacie, a potem została przeniesiona do magazynów nowo wybudowanego budynku muzeum. Później część eksponatów znajdowała się w modelu chałupy, która stanowi ekspozycję na parterze w gmachu głównym – kończy Anna Kozak.
Jolanta Flach
-
NAUKA
Przedszkole w Chochołowie przyjmie do pracy: - nauczyciela wychowania przedszkolnego - pedagoga specjalnego - logopedę Praca na etat ( 6.5h), korzystne warunki pracy i wysokie wynagrodzenie. Zapraszamy do współpracy>. +48512737768 - MIERCZAKKATARZYNA@GMAIL.COM
Tel.: 48512737768 -
PRACA | dam
Przedszkole w Chochołowie przyjmie do pracy: - nauczyciela wychowania przedszkolnego - pedagoga specjalnego - logopedę Umowa o prace, etat 6.5 h, Korzystne warunki pracy i wysokie wynagrodzenie. Zapraszamy do współpracy.. -
TURYSTYKA I WYPOCZYNEK
Wielkie otwarcie ! SNOWPARKU w WITOW-SKI Uroczyste otwarcie nowego Snowparku zaplanowano na Sobotę 4 Lutego 2023 w Witowie wszystkich serdecznie zapraszamy. https://www.witow-ski.pl/ +48 182071330 biuro@witow-ski.pl
Tel.: 48 -
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. 796 544 016. -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia powierzchnie BIUROWO - USŁUGOWE od 100 do 600 m2 na II piętrze. Park Handlowy STOPIAK w Nowym Targu. Tel. 606 123 437. -
USŁUGI | inne
ODŚNIEŻANIE DACHÓW (także metodami alpinistycznymi). Tel: 695 092 678 -
PRACA | dam
Firma budowlana zatrudni PRACOWNIKÓW OGÓLNOBUDOWLANYCH na pełny etat. Praca całoroczna na terenie Podhala. wysokie wynagrodzenie. Możliwość zamieszkania. 509 670 775 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia DOM W KLIKUSZOWEJ - długoterminowo. 509 679 085. -
PRACA | dam
SPECJALISTA DS. SPRZEDAŻY I MARKETINGU z doświadczeniem, z szerokim zakresem działań marketingowych. Mail. biznes@hotelcrocus.pl, tel. 601 913 262 -
PRACA | dam
KUCHARZ/RKA ŚNIADANIOWI / POMOC KUCHENNA w małym hotelu 4*. Umowa, spokojny tryb pracy. Tel. 792276261 -
PRACA | dam
KIEROWNIK POKOJOWYCH w hotelu 4* w centrum Zakopanego, umowę o pracę. Mały hotel, spokojna praca. Tel. 665 678 182 -
PRACA | dam
POKOJOWA w hotelu 4* w centrum Zakopanego, umowę o pracę. Mały hotel, spokojna praca. Tel. 665 678 182 -
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni CUKIERNIKA, MAGAZYNIER, EKSPEDIENTKA. 604 102 804, 602 285 793. -
PRACA | dam
Zatrudnię pomoc kuchenną w restauracji w Murzasichlu Praca z możliwością zakwaterowania. Szczegóły pod numerem telefonu 504154570 Pozdrawiam Wojciech. 504154570 Ka.lukaszczyk@gmail.com
Tel.: 504154570 -
TURYSTYKA I WYPOCZYNEK
POKÓJ - FERIE - ZAKOPANE - 607826896 -
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105. -
PRACA | dam
Przyjmę komunikatywną ekspedientkę do sklepu odzieżowego w Zakopanem. Więcej informacji pod numerem telefonu +48 537 165 165 lub mailem: kontakt@lagattini.pl -
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych ZBROJARZ, MURARZ. tel. 601508736 -
SPRZEDAŻ | zwierzęta
BORDER COLLIE szczenięta. 791 669 932. -
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam BUDKĘ DLA PARKINGOWEGO - TANIO - 602 378 614. -
PRACA | dam
Restauracja na Krupówkach zatrudni DOSTAWCĘ, PIZZERA i KELNERKĘ - 668 404 790. -
SPRZEDAŻ | maszyny, narzędzia
MASSEY FERGUSON 590, 80-lata, stan bdb, (z powodu wyjazdu za granicę), 53.000 zł. 518 413 809 po 18-tej. -
PRACA | dam
Regionalna karczma w Zakopanem przyjmie do pracy: KUCHARZ, POMOC KUCHENNA, KELNER/-KA. 602 366 750. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY. 534 428 571, 889 388 484.. -
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098. -
NIERUCHOMOŚCI | kupno
KUPIĘ DZIAŁKĘ BUDOWLANĄ LUB ROLNĄ ZAKOPANE lub KOŚCIELISKO. tel. 507 360 911 -
PRACA | dam
Przyjmę PIEKARZA. 607 44 55 66. -
PRACA | dam
Firma Vero Nowy Targ zatrudni KRAWCÓW, KRAWCOWE. 501 67 25 98. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DWA DOMY W JEDNYM - GRONKÓW. 510 80 75 74. -
MOTORYZACJA | sprzedaż
Zakopiańskie TBS TKGK Sp. z o.o zaprasza do składania ofert w postępowaniu na sprzedaż Peugeot Boxer/Gefco Y/G Boxer 335 skrzyniowy/paka; Dostawczy do 3,5 T; 2008 r; silnik pojemność 2,2 VIN - VF3YCBMHC11603889. Szczegóły www.ztbs-zakopane.pl. www.ztbs-zakopane.pl 509 628 992 firma@ztbs-zakopane.pl
Tel.: 509 628 992
E-mail: firma@ztbs-zakopane.pl
WWW: www.ztbs-zakopane.pl -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
NOWY TARG RYNEK - LOKAL do wynajęcia ok. 60 m2. 517 600 205. -
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893 -
USŁUGI | budowlane
KOMLEKSOWE ŁAZIENKI, HYDRAULIKA, SZPACHLOWANIE, MALOWANIE. 667 746 033, 783 913 580. -
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284. -
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325. -
BIZNES
Profesjonalnie i kompleksowo poprowadzę: willę, pensjonat, apartamentowiec. Dzierżawa lub prowizja. Możliwe referencje. 0048 788 63 36 33
Tel.: 48 -
PRACA | dam
NORWEGIA - TYNKARZ, MALARZ, BLACHARZ, STOLARZ. Norwegia (Oslo). Zatrudnimy tynkarzy, malarzy, blacharzy, stolarzy. Języki obce NIE wymagane. Praca z pracownikami z Podhala. Zjazd do kraju (samolot) co 1-3 tygodni wg. własnego uznania - pełna elastyczność i swoboda co do wyjazdów. Zarobki w przeliczeniu 20-27 Euro/godz. ZAPRASZAMY. Tel. 667 602 602. -
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. CHODNIKI TKANE NA KROŚNIE. Tel. 793 887 893
- Wszystkie komitety wyborcze, które wystawią listy w całej Polsce przedstawiły liderów list wyborczych. Poznaliśmy wszystkie nazwiska osób w okręgu 14 obejmującym powiaty Tatrzański, Nowotarski, Nowosądecki, Limanowski i Gorlicki.
- MÓJ ROZwój obejmuje też sprawy nowotarskie i próbę zrozumienia aktualnego tematu związanego z wyższą szkołą podhalańską.
-
- Ukraina, leżąc na pograniczu Rosji a zachodnimi państwami Europy, odzwierciedla swoją rozdartą naturę i podział w społeczeństwie. Połowa ludności mówi po rosyjsku jako swoim pierwszym języku, druga połowa po ukraińsku. Uprzemysłowione landy centrum, wschód i południe, są kulturalnie odzwierciedleniem ortodoksyjnych Rosjan. Niektóre części zachodnie były powiązane z Ukrainą dopiero po II wojnie światowej, historycznie mając inną kulturę.
- Animalsi wypowiadając sie na temat przeciążeń koni pracujących w zaprzęgach bazują na konkretnych, inżynierskich wyliczeniach.
- W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy zwiększoną presję ze strony rządów kilku krajów, które wspierają potężne grupy w sektorze prywatnym w celu nadzorowania mediów społecznych i alternatywnych źródeł informacji. Jest to wielopłaszczyznowy atak na naszą wolność, który już ograniczył rodzaje informacji, do których mają dostęp obywatele, a tym samym zawęża opcje polityczne, aby odpowiadały osobom sprawującym władzę.
- Patrząc z kosmosu, staje się jasne, że Ziemia jest prawdziwie żywą planetą, odmienną od każdego innego znanego świata w Układzie Słonecznym. Z kontynentami, płynnymi oceanami, pokrywami lodowymi, zmieniającymi się wzorami chmur i cienką, ale znaczącą atmosferą. Nasza planeta tętni życiem, zmieniając się z dnia na dzień i z sezonu na sezon. Bez atmosfery nasz świat byłby chłodniejszy o 33 ° C, co czyniłoby go niezdolnego do posiadania ciekłej wody na powierzchni.
- Mój ROZwój jest też pod wpływem kobiet. Jedną z nich jest Byron Katie, która wyjaśnia pojęcie arogancji
- Rada Europejska, czyli przywódcy 28 krajów członkowskich Unii, przedstawili po trzech dniach burzliwych obrad listę zaskakujących kandydatów na najważniejsze stanowiska w Brukseli. Po naradach, rówież Parlament Europejski wybrał swojego przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu europarlamentarzystów.
- Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie na otwarte Spotkanie Konfederacji w Nowym Targu i Zakopanem!
- Według najnowszych danych pochodzących z Międzynarodowego Funduszu Walutowego Wenezuela ma najmniejszy na świecie wzrost gospodarczy, największą inflację i dziewiątą największą stopę bezrobocia. Wskaźnik śmiertelności niemowląt zwiększył się 100 krotnie w ciągu ostatnich czterech lat. Ich waluta straciła 99 procent swojej wartości od początku 2012 roku. To się nazywa całkowite załamanie społeczne i gospodarcze. I stało się to pomimo faktu, że Wenezuela ma największe na świecie rezerwy ropy naftowej.