2022-07-04 18:15:07

Tatry

Tu pochowany jest książę, co się bizonom nie kłaniał

Jeśli chcecie odpocząć od tłumów, zobaczyć piękne widoki i zapoznać się z ciekawą historią, ten kościółek po słowackiej stronie Tatr będzie dla was idealnym miejscem na wycieczkę. Na cmentarzu obok spoczywa książę Christian Hohenlohe, jedna z najbardziej barwnych postaci związanych z historią Tatr.

Kościół Św. Anny w Tatrzańskiej Jaworzynie znajduje się pięć minut drogi autem od Łysej Polanie po słowackiej stronie Tatr. To spokoje miejsce, turystów zwykle nie ma tu wielu. Sprzed kościoła roztacza się piękny widok na Lodowy Szczyt. Na cmentarzu przy kościele pochowany jest książę Christian Hohenlohe. Był on inicjatorem budowy kościoła, na początku XX wieku właścicielem dużych terenów w tej okolicy. To on z hrabią Zamoyskim toczył spór o Morskie Oko. Była to też postać kontrowersyjna. W Tatry sprowadził egzotyczne zwierzęta, zajmował się polowaniem, chełpił się zabiciem 1000 kozic. Z drugiej strony na jego pogrzeb przybyły tysiące osób, bo dawał biednym mieszkańcom okolic pracę i chleb.

Hohenlohe był protestantem. Kościół jest jednak katolicki, dedykowany św. Annie, patronce pracowników leśnych. Niedaleko, obok hotelu Montfort mieści się dworek myśliwski księcia, który można zwiedzać raz w tygodniu.

Poniżej tekst poświęcony Christianowi Hohenlohe:

Książę, co się bizonom nie kłaniał

Jego przodkowie w krzyżackich płaszczach podbijali polskie ziemie, książę Christian Hohenlohe kupił połowę Tatr, a Morskie Oko chciał zawłaszczyć na drodze sądowej.

To z pewnością jedna z najbardziej barwnych, ale i najmniej znanych postaci związanych z Tatrami. Zasłynął urządzaniem wielkich polowań, zabiciem tysiąca kozic, sprowadzeniem do swojego zwierzyńca w Tatrach bizonów i wapiti. Na jego pogrzeb w maju 1926 roku przyszły jednak setki okolicznych mieszkańców, bo w tych ciężkich czasach dawał chłopom pracę i dobrze ich traktował.

Dziś trudno jednoznacznie oceniać księcia Christiana Hohenlohe. Trudno, bo i czasy były zupełnie inne. Z jednej strony jego myśliwska działalność doprowadziła do zgładzenia setek zwierząt, z drugiej zamknięcie przez niego części tatrzańskich włości dla prywatnych celów skutkuje do tej pory małą liczbą szlaków i turystów w tym rejonie Tatr.

Właściciel połowy Tatr

Ale zacznijmy od początku. Christian Craft Hohenlohe-öhringen urodził się w 1848 roku w czasach Wojny Ludów w Europie. Był w prostej linii potomkiem krzyżackiego rodu, księciem, generałem, politykiem, właścicielem rozległych włości na Dolnym, Górnym Śląsku i na Węgrzech. To wszystko stawiało go w pierwszym szeregu najbogatszych niemieckich szlachciców, a i najbardziej wpływowych politycznie osób na przełomie XIX i XX wieku.

W 1879 roku za pół miliona złotych kupił dawne dobra węgierskiej rodziny Palocsayów, w sumie 10 tysięcy hektarów terenów w Tatrach, i dokupywał kolejne. Jego tatrzańskie posiadłości sięgały od miejscowości Wyżnie Hagi, przez Mięguszowiecką, Batyżowiecką, Stwolską Dolinę po Tatry Bielskie i okolice Tatrzańskiej Jaworzyny. Ten wielki majątek służył księciu nie tylko do uprawiania leśnej gospodarki, ale przede wszystkim zaspakajania swojej największej pasji, czyli myślistwa.

Po zakupie tatrzańskich posiadłości księciu brakowało tylko siedziby z prawdziwego zdarzenia. Na jego zamówienie zaprojektował ją architekt Jean Leindecker. Zameczek myśliwski księcia Hohenlohe stanął powyżej Tatrzańskiej Jaworzyny, w miejscu, skąd rozciąga się wspaniały widok na Tatry Bielskie i Wysokie. Tak jak nad całą panoramą góruje Lodowy Szczyt, tak zameczek księcia górował nad okolicą i z tego miejsca książę mógł doglądać swoich włości.

Bizony, wapiti i koziorożce

Część terenu ogrodził. Zresztą resztki tego ogrodzenia pozostały do dziś, szczególnie w niedostępnych dla turystów Tatrach Bielskich. Do swojego zwierzyńca sprowadzał osobniki z całego świata - jelenie z Kaukazu, bizony i wapiti z Ameryki. Do tej pory nie wiadomo, czy w żyłach części tatrzańskich jeleni nie płynie amerykańska lub kaukaska krew. Najwyższe pogłowie ten zwierzyniec osiągnął w 1912 roku. Wtedy miał on liczyć 600 kozic, ponad 1000 jeleni, 150 koziorożców, 21 bizonów i 30 niedźwiedzi.

Polowanie księcia, który do zameczku zapraszał przedstawicieli swojej rodziny czy innych książęcych rodów, stały się głośne w całej niemal Europie. Książę Christian zasłynął tym, że w miejscu, w którym zabił tysięczną kozicę, postawił skalny postument dokumentujący to wydarzenie. Na nim widniał napis: "Najjaśniejszy Książę Christian Kraft Hohenlohe dnia 5ego Septembra 1924 zastrzelił w tym miejscu tysiącznego capa". Do dziś ściany jego zameczku zdobią setki poroży kozic, jeleni, łosi, jest wypchany niedźwiedź. Na części czaszek można odnaleźć pieczątki księcia razem z datą ustrzelenia rogacza.

Patrząc z dzisiejszej perspektywy, z jednej strony taka działalność nie miała wiele wspólnego z ochroną przyrody, z drugiej, ogradzając duży teren w Tatrach, Hohenlohe zwalczał turystów i początkowo nie pozwalał na wytyczenie szlaków turystycznych. Dopiero po głośnych protestach, w które zaangażowały się węgierskie władze, zgodził się na poprowadzenie trzech zaledwie szlaków - na Przełęcz pod Kopą, w Dolinie Jaworowej i Białej Wody. Szlaki te do dziś są jedynymi na tym terenie.

Całego jego zwierzyńca strzegło wielu strażników, również sprowadzanych z Tyrolu chłopów - jegrów. Aby na przykład polscy turyści czy badacze mogli spenetrować włości księcia, potrzebne było zezwolenie, częściej jednak po prostu robili to na własną rękę, unikając spotkania ze strażnikami.

Spór o Morskie Oko

Ponieważ apetyt rośnie w miarę jedzenia, również księciu Hohenlohe nie wystarczał jego wielki tatrzański majątek. Zamarzyło mu się przejęcie Morskiego Oka. Pchnęła go do tego również transakcja zakupu przez hrabiego Władysława Zamoyskiego dawnych własności Homolacsów w Dolinie Rybiego Potoku. Ta transakcja zaostrzyła spór o Morskie Oko. Rozpoczęła się swego rodzaju wojna podjazdowa. Wykorzystując asystę węgierskich żandarmów, Hohenlohe najeżdżał galicyjskie tereny, próbował tam prowadzić wyręb drzewa, polowania. Niszczył mostki, nie pozwalał na dostęp Polaków do największego tatrzańskiego jeziora. Zamoyski musiał bronić swoich posiadłości, a sprawa ostatecznie trafiła przed Międzynarodowy Sąd Rozjemczy w Grazu. Tam rozstrzygnięto słynny spór o Morskie Oko i granicę w Tatrach. Wydany 13 września 1902 roku wyrok przyznał Galicji niemal wszystkie sporne ziemie i ustalił granicę obowiązującą do dziś.

Książę Hohenlohe nie ustępował. Nie podważał już przynależności spornego terenu do Galicji, ale wytoczył Zamoyskiemu cywilny proces o sporne tereny. Proces zakończył się porażką księcia, którą przypieczętował ostateczny wyrok wydany w 1909 roku przez Najwyższy Trybunał Kasacyjny w Wiedniu.

Zamek księcia, tak jak całe jego włości, po śmierci przeszedł w ręce jego bratanka, księcia Augusta Hohenlohe, który w 1936 roku sprzedał dobra państwu czechosłowackiemu.

Polska wybranka serca

Po II wojnie zameczek objęły w posiadanie ówczesne władze. Obok niego w latach 70. postawiono luksusowy hotel dla partyjnych dygnitarzy, w którym organizowano spotkania na "najwyższym szczeblu", a w jego okolicach także polowania.

Teraz zameczek jest własnością kancelarii prezydenta Słowacji. Kilka lat temu został on wyremontowany i raz w tygodniu, w czwartki, jest otwarty dla zwiedzających. Chociaż miłośnicy przyrody nie poczują się tam zbyt komfortowo - ze ścian straszą setki poroży, to jednak warto odwiedzić to miejsce i przenieść się na pół godziny w czasy księcia Hohenlohe, który wielkim myśliwym był.

Książę w swoim zameczku nie żył oczywiście sam. Całe dorosłe życie spędził z polską artystką Otylią Lubraniec Dąmbską. Najpierw wydał ją za grafa Dąmbskiego, a później zabrał do Jaworzyny Tatrzańskiej. Była ona przez okolicznych chłopów uważana za wielką dobrodziejkę, bo w myśl powiedzenia, "gdzie diabeł nie może, tam babę pośle" za jej pośrednictwem mogli u księcia załatwić wiele spraw. Otylia zmarła 4 lata przed księciem, który pochował ją przy wybudowanym przez siebie kościółku w Jaworzynie. Bo chociaż Hohenlohe był ewangelikiem, to zbudował tu katolicką świątynię. Po śmierci również spoczął na tamtejszym cmentarzu, w grobowcu razem z wybranką serca. Można powiedzieć, że do dziś podziwiają stąd razem niezapomniany i jedyny w swoim rodzaju widok na Lodowy Szczyt i okoliczne lasy wciąż pełne zwierząt.

Paweł Pełka

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Galerie

XXII Tatrzańskie Forum Gospodarcze

Elektroniczne Zaduszki w Zakopanem

Integracja w stylu artystycznym

Miejskie Igrzyska Szkół Podstawowych w Pływaniu Indywidualnym i Drużynowym

Arkadiusz Karapuda i jego prawda

Hojne Majowe Granie w Kościelisku

Konkurs Młodyk Toniecników w Białym Dunajcu

Strojne Podhale i Opolszczyzna w Kościelisku

Poszukiwania Władysława Trebuni-Tutki

Zakochani w Zakopanem

Medale i odznaczenia z okazji Święta Niepodległości. Kto odbiera tytuł ambasadora?

Dla Niepodległej w Czarnym Dunajcu

Kurierzy Tatrzańscy farbą i kredką

Przedszkolaki dla Karola Szymanowskiego

Make love not war

70 roków minyno. Skalni świętują jubileusz

Bal charytatywny na rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną

Przenikanie ciszy w Kaflarni

Poroniański cmentarz nocą

Jubileusz Chóru Gorce

Dawid Kubacki mistrzem Polski

Zakopiańska Akademia Śpiewu świętuje w Kasprowym

ORLEN Cup na Wielkiej Krokwi

Malarstwo buntu, tańca i postindustrialnych przestrzeni

Jazz Camping Kalatówki 2022

Daniel Urbaniak zagląda nad Dunajec

Mistrzostwa Polski w Biathlonie na Nartorolkach

Dumni strażacy w Cichem Górnem

Nowy władze, nowy prezes PTTK w Zakopanem

Święto kultury wołoskiej

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM W CENTRUM BIAŁKI TATRZAŃSKIEJ DZIAŁKĘ BUDOWLANĄ, PRZYNOSZĄCĄ DOCHÓD, ZABUDOWANĄ STOISKAMI HANDLOWYMI. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
CENTRUM BIAŁKI TATRZAŃSKIEJ - STOISKA HANDLOWE. 608 806 408
PRACA | dam
PENSJONAT W KOŚCIELISKU ZATRUDNI: RECEPCJA, MARKETING, KUCHNIA, SALA, POKOJE. 608 806 408
PRACA | dam
Witam. Sklep monopolowy poszukuję pracowników na stanowisko kasjer/sprzedawca do sklepu w centrum Zakopanego. Umowa o pracę + stawka za godzinę. Szczegóły do uzgodnienia. Zapraszam do kontaktu.. 793775400 lokumkr@gmail.com
Tel.: 793775400
PRACA | dam
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lipnicy Wielkiej poszukuje do współpracy LEKARZA GINEKOLOGA chętnego do pracy w ramach kontraktu z NFZ. Dobre warunki finansowe, możliwość zakupu USG zgodnie z preferencjami lekarza. Kontakt: 601 409 624.
PRACA | dam
Zatrudnię SZWACZKĘ do zakładu w Poroninie.tel. 602 393 185
Tel.: 602
PRACA | dam
Zatrudnię KRAWCOWE, KRAWCÓW, Nowy Targ. 501 67 25 98.
PRACA | dam
Zatrudnię PRACOWNIKA BUDOWLANEGO. Tel. 601 50 87 36.
PRACA | dam
Praca na sezon zimowy: OBSŁUGA wypożyczalni nart i SERWISANT / SPRZEDAWCA w sklepie sportowym, z możliwością przyuczenia. Białka / Bukowina Tatrzańska. 735 044 055 rhsport@rhsport.pl
Tel.: 735
PRACA | dam
Kucharz śniadaniowy- Restauracja w Białce Tatrzańskiej Poszukuję osoby na stanowisko kucharz śniadaniowy do restauracji hotelowej w Białce Tatrzańskiej. Praca na pełen etat, wysokie wynagrodzenie. Więcej informacji pod numerem. 518 259 536
Tel.: 518
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Do wynajęcia POKÓJ Z ANEKSEM KUCHENNYM I ŁAZIENKĄ, N. Targ. 787 466 608.
PRACA | dam
Ogólnopolska spółka AMW Rewita przyjmie osoby do pracy w gastronomii w swoim ośrodku w Kościelisku. W chwili obecnej szukamy osób chętnych do pracy na następujące stanowiska: SZEF KUCHNI, ZASTĘPCA SZEFA KUCHNI, KUCHARZ. Oferujemy stałą współpracę, terminową wypłatę wynagrodzenia, a także zakwaterowanie. Szczegółowe informacje pod numerem telefonu 785 925 567. Prosimy o telefony od poniedziałku do piątku w godzinach 8-14.
PRACA | dam
Ogólnopolska spółka AMW Rewita przyjmie OSOBY DO PRACY W RECEPCJI w swoim ośrodku w Kościelisku. Praca w trybie zmianowym w godzinach 7-19 i 19-7. Oferujemy stałą współpracę, terminową wypłatę wynagrodzenia, a także zakwaterowanie. Szczegółowe informacje pod numerem telefonu 601 953 385. Prosimy o telefony od poniedziałku do piątku w godzinach 8-15.
USŁUGI | budowlane
KOMINKI, PARAPETY, SCHODY MARMUROWE, NAGROBKI, GROBOWCE. KRÓTKIE TERMINY. 601 958 378
PRACA | dam
MAŁY DREWNIANY PENSJONAT w Zakopanem zatrudni na umowę o pracę PANIĄ DO SPRZĄTANIA I PRZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. Praca zazwyczaj od 7 do 15. Bez zakwaterowania. 608 353 045.
USŁUGI | budowlane
HYDRAULIK + USŁUGI MINIKOPARKĄ. 516 796 321.
PRACA | dam
Hotel "Foluszowy Potok" Zakopane, ul. Zamoyskiego 42 zatrudni: KUCHARZA/-kę, KELNERA/-KĘ. Zapewniamy stabilną,całoroczną pracę w restauracji hotelowej. Kontakt wyłącznie telefoniczny: 660 41 00 46
PRACA | dam
Karczma w Kościelisku zatrudni POMOC KUCHENNĄ, PANIĄ DO ŚNIADAŃ - 608 301 105.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni PIEKARZA. Pełen etat. Bardzo dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
CUKIERNIA W ZAKOPANEM ZATRUDNI EKSPEDIENTKĘ. Bardzo dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
STACJA NARCIARSKA POLANA SZYMOSZKOWA zatrudni na sezon zimowy: PIZZERIA. Informacje: 693 319 707
PRACA | dam
STACJA NARCIARSKA SZYMOSZKOWA zatrudni na sezon zimowy: pracowników obsługi i kontroli bramek wejściowych, pracowników obsługi stoku i naśnieżania, obsługę parkingu. Więcej informacji pod nr tel.: 601 628 584
PRACA | dam
STACJA NARCIARSKA SZYMOSZKOWA zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: BARMANKI I BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE,OSOBY NA ZMYWAK I DO ZBIERANIA NACZYŃ. Więcej informacji pod nr tel.: 693 319 707
Tel.: 693 319 707
PRACA | dam
Przyjmę BRYGADY LUB POJEDYNCZE OSOBY NA TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE. 503 532 680.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA, POSADZKI, KOMINKI, PARAPETY, STOPNIE, BLATY, ŁUPANKA GRANITOWA I PIASKOWA. 18 265 06 58, 607 572 312.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
SKUPUJEMY NIERUCHOMOŚCI ZA GOTÓWKĘ, PODHALE; DOMY, DZIAŁKI MIESZKANIA . 600 404 554.
PRACA | dam
Potrzebny młody PRACOWNIK NA ŻELBETY (możliwość przyuczenia). Praca dobrze płatna. 791 669 932.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
KUPNO
Kupię STARE DESKI, BELKI KRZESANE, DRZEWO Z ROZBIÓREK I DRZEWO NA PNIU W LESIE oraz LAS. 695 941 783.
PRACA | dam
ZATRUDNIĘ PRACOWNIKA DO ZAKŁADU KUŚNIERSKIEGO - GARBARSKIEGO NOWY TARG. PRACA CAŁY ROK. ZATRUDNIĘ KRAWCOWĄ - SZYCIE NA MIEJSCU LUB CHAŁUPNICZO. 601 789 299, 536 740 251.
PRACA | dam
PRACA NIEMCY - dla fachowców z Polski i Ukrainy (MURARZY, TYNKARZY, OGÓLNOBUDOWLANYCH). 0049 176 601 54 957.
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE. 787 479 002.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE DOMÓW. 787 479 002.
USŁUGI | inne
BEZPŁATNA ZBIÓRKA ZŁOMU. 880 321 013.
USŁUGI | budowlane
RYNNY - DEMONTAŻ, MONTAŻ, OKUCIA BALKONÓW BLACHĄ. 600 998 377.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
MIESZKANIE kupię. 791 236 577.
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. CHODNIKI TKANE NA KROŚNIE. Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
PRACA | dam
ATRANS TRANSPORT. Poszukujemy KIEROWCY kategorii C+E, z doświadczeniem lub bez. Transport krajowy i międzynarodowy, głównie Rumunia. Jazda pojazdami wyłącznie EURO VI. Współpraca ze spedytorami będącymi dyplomantami jednej z najlepszych uczelni w Polsce. Więcej informacji pod numerem telefonu: 723 555 111.
ANTYKI
ANTYKI - SKUP, SPRZEDAŻ - Zakopane, Kościuszki 3 (Granit, III p.). Tel. 601 464 133
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.