2017-03-04 10:35:00

Reklama

BLOG Marcin Haberny

Blog

Od ziarna do alkoholowego trunku. Etapy warzenia piwa.

Co to jest słodowanie ziarna? Po co zaciera się słód? Czym dokładnie jest chmielenie, co dzieje się podczas fermentacji, oraz jak nie zostać producentem granatów.

Zacieranie słodu.
Fot. Marcin Haberny

Tak, producentem granatów. Ale o tym na samym końcu.

Dzisiejszy post poświęcony będzie konkretnym etapom warzenia piwa z zacieraniem, troche teorii i tego co ważne w poszczególnych etapach, na co uważać i jak się za to zabierać. Krótko i zwięźle.

Wymienimy sobie poszczególne etapy, czyli:

słodowanie
śrutowanie
zacieranie
filtracja i wysładzanie
chmielenie
fermentacja
butelkowanie

SŁODOWANIE

Słodowanie to kiełkowanie ziarna, które na celu ma wytworzenie odpowiedniej ilości enzymów, po to by podczas zacierania wydobyć z niego cukry fermentowane przez drożdże. Ziarnu zapewnia się warunki jakie roślina przechodzi w trakcie wzrostu w przyrodzie. Kiedy ziarno zakiełkuje, zatrzymuje się ten proces, a następnie słód się suszy. Nie jest to proces tak prosty jak opisałem, w ziarnie zachodzą skomplikowane procesy biologiczne. Samo słodowanie również łatwe nie jest, dlatego jest to chyba jedyny proces kiedy można powiedzieć, że domowe nie jest lepsze. Słód ze słodowni jest zdecydowanie lepszy niż zrobiony w domu. Spotkamy się ze słodami jęczmiennymi: podstawowe (bazowe), karmelowe, barwiące (palone), specjalne i wędzone. Pszenicznymi i żytnimi.

Źródło: beerplanet.com.br

ŚRUTOWANIE

Śrutowanie, to rozdrobnienie słodu tak, aby uszkodzić ziarno i rozerwać łuskę. Zbyt drobne śrutowanie, może doprowadzić do problemów z filtracją, a zbyt drobno zmielona łuska może dać w piwie uczucie ściągania z wypłukanych garbników. Zbyt grube śrutowanie natomiast może przyczynić się do niskiej wydajności. Drobno można śrutować twarde ziarna żyta i pszenicy które pozbawione są łuski. Praktykowane jest zwilżenie słodu przed śrutowaniem, w celu zmiękczenia łuski.

ZACIERANIE SŁODU

Zacieranie, czyli lekko mówiąc moczenie słodu. Celem zacierania jest wypłukanie cukrów ze słodowanego ziarna. Do tego celu potrzebne są enzymy, które powstają podczas słodowania. To one rozkładają skrobię na cukry fermentowalne dla drożdży, głównie maltozę. Najważniejsze z nich to beta-amylaza i alfa-amylaza. Oprócz głównych enzymów, istnieją też takie które są aktywne w innych temperaturach. a mogą wpływać na klarowność, pianę, a nawet aromat goździków w piwach pszenicznych (oczywiście przy doborze odpowiednich drożdży).

PRZERWA	TEMP.	CEL
ZAKWASZAJĄCA	30-32°C	Zacieranie w tej temperaturze miało na celu zakwaszenie się w wyniku działania enzymu fitazy, dzisiaj rzadko stosowana. Obecnie używa się słodu zakwaszającego, albo kwasów, m.in. mlekowy, w celu obniżenia pH.
FERULIKOWA	44°C	Dotyczy piw pszenicznych. Warząc piwo w tym stylu robimy tę przerwę aby stworzyć kwas ferulowy. Podczas fermentacji odpowiednimi drożdżami zachodzi dekarboksylacja kwasu ferulikowego, czyli reakcja chemiczna, która prowadzi do pojawienia się w piwie 4-winylogwajakolu, dającego aromat goździka.
BETA - GLUKANOWA	45-50°C	Obniżenie lepkości beta-glukanu. Szczególnie ważne przy piwie żytnim, które podczas zacierania może zmienić konsystencje w rzadki kisiel, co w efekcie skończyć się może problemami w filtracji.
BIAŁKOWA	50-52°C	Stosowanie ma na celu rozkład białek, aby dostarczyć drożdżom aminokwasów niezbędnych do intensywnego budowania nowych komórek w okresie wzrostu podczas fermentacji. Negatywnie wpływa na piane w piwie. Obecnie pomijana.
MALTOZOWA	62°C	W tej temperaturze pracuje najefektywniej enzym beta-amylaza który wytwarza maltozę (dwucukier), łatwo fermentowaną przez drożdże. Gdyby poprzestać z zacieraniem na tej przerwie, powstałoby piwo wytrawne (alkoholowe).
DEKSTRYNUJĄCA	72°C	Tutaj pracuje głównie alfa-amylaza, enzym wytwarzający przed wszystkim dużą ilość dekstryn - cukrów złożonych, które nie są fermentowalne i poprawiają treściwość piwa. Gdyby zacierać w tej temperaturze, z pominięciem przerwy maltozowej, powstało by piwo będzie bardziej słodkie, o niskiej zawartości alkoholu.

Jak widać, zacieranie w stałej temperaturze 65-67°C jest "kompromisem" pomiędzy aktywnością obu enzymów.

Kształtować można tutaj charakter piwa, odpowiedni do stylu, ale nawet celując we własne receptury. Pozwala nam tez w jakiś sposób stwierdzić, czy końcowa gęstość po fermentacji to wynik problemów z drożdżami, czy też celowy skutek zacierania "na wytrawnie" czy "na słodko". Tabela przedstawia kolejność w jakiej powinniśmy to robić. Jeżeli zaczęlibyśmy od przerwy dekstrynującej, to maltozowej już nie zrobimy. Dlatego tak ważne jest używać termometru!

Zacieranie

Istnieją dwa główne rodzaje zacierania: infuzyjne i dekokcyjne.

Zacieranie infuzyjne - czyli tzw. zacieranie "na lenia". Ustala się temperaturę w przedziale 60-70°C i pozwala się działać enzymom. Można też prowadzić zacieranie programowane temperaturowo w którym pozwalamy pracować konkretnym enzymom w odpowiednim czasie.

Zacieranie dekokcyjne - tak samo sterowane temperaturowo, z tą różnicą, że podgrzewanie zacieru odbywa się poprze odebranie części zacieru (nazywane dekoktem). Dekokt doprowadza się do wrzenia i poprzez dodawanie go do zacieru podnosi się temperaturę.

FILTRACJA I WYSŁADZANIE

Czyli oddzielenie części stałych (młóta) od filtratu. Pomaga wężyk w oplocie (sraczwężyk :)), albo fałszywe dno. Tak naprawdę filtratorem jest łuska. Po zacieraniu, przekłada się delikatnie zacier do kadzi filtracyjnej i pozwala się ułożyć złożu. Trwa to do kilkudziesięciu minut. Potem odkręcamy na mały przepływ kranik i zwracamy kilka mętnych litrów z powrotem do kadzi. Kiedy leci już klarowny, możemy go podgrzewać. Przed filtracją należy zacząć podgrzewać wodę do wysładzania. Wysładzanie to wypłukanie resztek cukru po filtrowaniu. Podgrzaną wodę do ok 80°C przelewamy powoli do kadzi zaciernej, pamiętając aby nie wysładzać poniżej 2°Blg. Mierzymy to areometrem, po ostudzeniu próbki do 20°C. Wypłukiwanie poniżej 2°Blg może skutkować wypłukiwaniem garbników (uczucia ściągania w gotowym piwie).

Przelewanie zacieru do filtracji i wysładzania.

CHMIELENIE - czyli zagotowanie brzeczki i dodanie chmielu w celu nadania goryczki, smaku i aromatu. W zależności jak długo chmiel gotujemy, możemy uzyskać różne efekty.

60 minut - goryczka
30 minut - smak
10 minut - aromat

Dodaje się też chmiel na 0 minut (czyli po wyłączeniu palnika), na whirlpool (wprawienie w ruch okrężny schłodzonej brzeczki w celu uformowania się chmielin i innych osadów na środku garnka, aby do fermentora zlać jak "najczystszy" płyn), na burzliwą fermentację, na cichą fermentację, lub robienie herbatki chmielowej.

Bardzo ważne podczas gotowania brzeczki, aby naczynie w którym gotujemy nie było przykryte, aby DMS (Dimetylosiarczek) mógł odparować (aromaty warzyw, kukurydzy). Powinna być swoboda odparowania (potrafi wyparować kilka litrów w zależności od intensywności gotowania, oraz czasu). Warto mieć dobry okap, albo odchylone okna.

Podczas gotowania, można spodziewać się przełomu.

Przełom

Należy również zadbać również o to, aby jak najszybciej schłodzić brzeczkę po gotowaniu. W domu typowymi pomaga wanna albo brodzik wypełniony zimna wodą. Bardziej zaawansowanym urządzeniem (często domowej roboty) jest chłodnica zanurzeniowa podłączana do zimnej wody włożona do gorącej brzeczki potrafi ją ostudzić do ok 20°C, nawet w kilkanaście minut, oczywiście zależy jak jest wykonana i z jakiego materiału. W wannie może to trwać kilka godzin.

Chłodzenie chłodnica zanurzeniową.

FERMENTACJA

Fermentacja jest poniekąd kluczem w całym procesie warzenia. Tutaj powstają niektóre aromaty, a przede wszystkim powstaje alkohol. Uwaga piwowara powinna się skopić jedynie na zapewnieniu odpowiedniej temperatury, i przede wszystkim (na początku drogi z piwowarstwem) na niezaglądaniu natrętnie do fermentora.

Na samym początku najważniejszą czynnością przed zadaniem drożdży jest napowietrzenie brzeczki. Tlen jest potrzebny naszym grzybkom do rozmnożenia. Dopiero kiedy tlen się skończy, zaczynają produkować etanol. Zbyt krótkie napowietrzanie, może zaburzyć przebieg fermentacji, a wtedy powstanie wadliwe piwo. Natleniać można łygą, albo przelewając z jednego pojemnika do drugiego. Należy pamiętać, że sprzęt z którym będzie miała styczność napowietrzana brzeczka, musi być dokładnie zdezynfekowany.

Napowietrzona brzeczka, przed zadaniem drożdży.

Kolejną ważną rzeczą jest temperatura. Miejmy na uwadze to, że podczas fermentacji wydziela się ciepło. Temperatura w fermentującej brzeczki będzie miała ok 2 stopni więcej.

Przykładowo: jeżeli chcemy fermentować w 19°C, to temperatura otoczenia powinna mieć ok 17°C.

Pomaga tutaj termometr ciekłokrystaliczny, naklejany na fermentor. To ten sam który możecie zobaczyć na akwariach. Jest to powierzchowny pomiar, ale najbliższy tej temperaturze jaką ma fermentująca brzeczka.

Samo zapewnienie odpowiedniej temperatury w warunkach domowych, może być trudne, ale istnieją sposoby aby tak nie było. Jeżeli temperatura jest za wysoka, można owijać fermentor zimnymi mokrymi ręcznikami, wstawić go do lodówki (jeżeli są na to warunki), zrobić sobie styropianowe pudło do którego wkładać będziemy zamrożoną wodę w butelkach. Jeżeli jest niska, można wstawić fermentor do naczynia z ciepłą wodą, owinięcie kocem, czy wstawienie grzejnika do pomieszczenia w którym fermentujemy, ewentualnie zakupić pas grzewczy.

Podczas fermentacji można zaobserwować kilka faz fermentacji burzliwej:

lag - czas od zadania drożdży, do rozpoczęcia fermentacji. To czas w którym nowy piwowar (jeżeli nie ma przezroczystego fermentora, albo nie zaobserwuje "bulkania" rurki fermentacyjnej) zajrzy do wiadra z "pisiont" razy. Lag trwa od kilku do kilkunastu godzin, jeżeli trwa ponad 48 h, a są to drożdże górnej fermentacji to wtedy można się martwić. Do tego czasu wskazane jest nie zaglądanie do fermentora i nie obgryzanie paznokci.
faza niskich krążków - kiedy na tafli pojawia się piana.
faza wysokich krążków - maximum pracy drożdży, duża obfita piana, niekiedy podobna do bezy. Potrafi wyjść z fermentora.
faza opadających krążków - piana opada, drożdże opadają na dno, albo wiszą w kożuchu na powierzchni.

Kiedy ustępuje fermentacja burzliwa, wtedy należy rozważyć przelanie znad osadu drożdżowego i innych osadów na fermentację cichą. Fermentacja cicha to nie czynność jaką wykonuje piwowar, ale proces końcowej pracy drożdży i klarowanie się piwa. Nie trzeba na cichą przelewać. Jest to jednak wymagane kiedy chcemy zebrać gęstwę drożdżową do kolejnego piwa, albo jeżeli mamy dużo osadów i chcemy mieć czyste piwo do przelewania w butelki.

Na tym etapie również istnieje jakiś procent niepowodzenia. Zła kondycja drożdży, zbyt niska ich ilość, słabe napowietrzenie brzeczki, infekcja. Ale spokojnie, rzadko się zdarza.

Faza wysokich krążków.

BUTELKOWANIE

Rozlew uwarzonego piwa to zwieńczenie naszej pracy. Od skosztowania nagazowanego napoju alkoholowego dzieli nas już tylko kilka tygodni.

Na butelkowanie, decydujemy się, kiedy pomiar gęstości wskazuje przez kilka dni tyle samo. Czyli kiedy "Blg. nie spada".

Najczęściej piwo przed rozlewem przelewa się do fermentora z kranikiem, i do niego dodaje się surowiec do refermentacji.

Na początku przygody z piwowarstwem prościej jest dodać cukier do każdej butelki, w odpowiedniej ilości. Butelki myjemy i dezynfekujemy, do każdej butelki dodajemy cukier i napełniamy piwem. Lepszym rozwiązaniem jest odmierzenie cukru, zagotowanie go z niewielka ilością wody i dodanie do fermentora z kranikiem (do którego przelejemy piwo). Do tego są kalkulatory, nie musimy tego liczyć. Zakładamy kapsel i zamykamy kapslownicą. Dodanie cukru do piwa wznowi fermentację w butelce. Kiedy ją zamkniemy, dwutlenek węgla który produkują drożdże nie będzie miał się gdzie ulatniać, tym samym rozpuści się w piwie. Tak powstanie gaz w piwie. Proste!

Zlewanie piwa do fermentora z kranikiem.

Bardzo ważne jest tutaj odpowiednie odmierzenie surowca do refermentacji. Jeżeli dodamy zbyt dużo, to w efekcie możemy mieć gushing (niekontrolowane pienienie się piwa, po otwarciu butelki wszystko wyjeżdża). W najgorszym przypadku możemy stworzyć granat! Od zbyt wysokiego ciśnienia rozrywa butelkę. Jest to poważna sprawa, bo jest zagrożeniem dla naszego zdrowia. Podobno piwowarzy się dzielą na tych którzy mieli granaty,, oraz na tych, którzy je będą mieć. Sam nie miałem ani jednego.

Jeżeli damy zbyt mało cukru do refermentacji, wtedy piwo możne wydawać się trochę "płaskie" (nie w smaku, ani aromacie), piana się może nie utworzyć. Kto lubi pić wygazowane piwo?

Zamykanie butelki.

Osobiście najbardziej z całego procesu warzenia nie lubię butelkować. Szczególnie wtedy kiedy mam nowe butelki do umycia i odklejania etykiet. Jest to proces żmudny, ale zrekompensować mogę go sobie za kilka tygodni, kiedy nalewam własne piwo z obfitą pianą, która obkleja szkło. aż do ostatniego łyku. Tak jak ten IRISH RED ALE poniżej.

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

piwnik 2017-03-04 21:20:22

Zgrzyta trochę ten alkohol nie lepiej byłoby " złocisty " ? Znowu akiś mapet będzie putał o bimber

Galerie

Ostry zakręt w Hyrnym

Wieczór autorski Angeliki Chrapkiewicz-Gądek

Dyplomowa wystawę w Szkole Kenara

Szkoła Kenara po wielkim remoncie

Tatromaniacy pod Giewontem

Jubileuszowa Gala Szpitala na Ciągłówce

Na Kamieńcu w Zakopanem stanie dom wielofunkcyjny

Małopolska Wspiera Talenty

Zakopane, święconka w parafii Świętego Krzyża

Święcenie pokarmów z Majerankami przy rabczańskim, starym kościółku

Stanisław Kulon w Salonie Marcowym

Konwencja wyborcza Maciej Tokarz i Nowy Targ zasługuje na więcej

Marka Tatrzańska 2023 w Teatrze Witkacego

Jubileuszowa Wiosna Jazzowa Zakopane 2024

Świat, w którym nie widać nic czyli Barbara Sowińska w przedszkolu

Luna czyli spektakl bez słów dla najmłodszych widzów

Konwencja wyborcza Grzegorza Watychy i komitetu Nasze Miasto

Przyszłość Powiatu Nowotarskiego przedstawia

Biały Miś - jeden i tylko jeden, prawdziwy

Podhalańczycy pod Giewontem

Kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie

Przedszkolaki na stoku

Karnawał na Śniegu czyli Mali Śwarni na natach

Ach co to był za bal

Grupa exMaanam w Nosalowym Dworze

Pnioki, Krzoki, Ptoki

Obrazy Natalii Kuropki w "Kmicicu"

Kolędowanie Martyny Kasprzyckiej i Macieja Czemplika

Hanna Zbyryt u Ojców Jezuitów na Górce

Mateusz Ziółko dla Centrum Pomocy Dzieciom

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 2 HA i 42 ARY. 505 429 375.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA na rok lub dłużej DWA DOMKI DREWNIANE po 70mkw, Zakopane - Chłabówka. Kontakt na e-mail: podkowa@op.pl
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
PRACA | dam
Aparthotel Renesans w Zakopanem poszukuje kandydatów na stanowiska: KIEROWNIK RESTAURACJI, KELNER/BARMAN, POKOJOWA. Stabilna praca w nowo otwieranym Obiekcie. Zgłoszenia prosimy kierować na adres: praca@renesans.pl lub tel. 602444734
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKALE HANDLOWO - USŁUGOWO - BIUROWE o powierzchniach ok. 58 i 55 m2, oraz PIWNICA 23 m2. Możliwość połączenia lokali. Zakopane centrum, ul. Kościuszki - 691 124 272.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
PRACA | dam
Centralny Ośrodek Sportu w Zakopanem zatrudni Kasjera. 725300144 https://bip.cos.pl/1509/zakopane praca.zakopane@cos.pl
Tel.: 725300144
USŁUGI | budowlane
WYKONCZENIA I REMONTY. 602839607
Tel.: 602839607
SPRZEDAŻ | budowlane
ŁAZIENKI KUCHNIE PLYTKI INSTALACJE MONTAZ MEBLI ARMATURY. 602839607
Tel.: 602839607
USŁUGI | budowlane
TYNKI I WYLEWKI MASZYNOWE tanio i solidnie, zacieranie mechaniczne, technika silosowa. Realizujemy małe i duże obiekty 18 26 550 39, 503 532 680.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233.
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428.
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.