2025-10-23 16:40:27

Zakopane

To nom jesce w dusy gro. O wywłaszczeniu górali z Tatr, czyli ziemia tania jak bułka (WIDEO)

Komuniści za metr kwadratowy tatrzańskiej działki płacili 22 grosze, wtedy tyle kosztowała bułka w sklepie, pierwsza taka wystawa o wywłaszczeniu górali z Tatr.

Dziś w Kuźnicach otwarto nową wystawę plenerową Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ekspozycja "To nom jesce w dusy gro. O wywłaszczeniu górali z Tatr".

Takiej wystawy jeszcze nie było. Władze Tatrzańskiego Parku Narodowego z otwartą przyłbicą mierzą się z "grzechem pierworodnym", jaki popełniono u zarania tworząc TPN. Ten grzech po dziś dzień odciska się piętnem wśród wielu górali, którzy mają żal. Do państwa polskiego i do Parku. Krzywda, jaką wyrządzono pasterskim rodom do dziś wybrzmiewa echem, które po Tatrach niesie wiatr.

Wystawa przygotowana została z okazji jubileuszu 70-lecia Tatrzańskiego Parku Narodowego, a otwarcie zaszczyciła swą obecnością Paulina Hennig-Kloska, minister ochrony środowiska. Podkreśliła jak wielką wagę ma społeczna aprobata i zgoda na tworzenie parków narodowych, bowiem są one naszym narodowym skarbem i chlubą.

Wernisażowi w zespole dworsko-parkowego w Kuźnicach towarzyszyła na przemian słoneczna, ciepła, deszczowa, chmurna i zimna pogoda. A to za sprawą wiatru halnego. Wystawa ukazuje tworzenie TPN w realiach PRL – Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Tak z perspektywy historycznej, jak i administracyjnej oraz w relacji mieszkańców Podhala.

Ciągłość gazdowania na halach, która trwała kilkaset lat przerwał brutalnie proces komunistycznych wywłaszczeń, do których doszło w latach 1960–1980.

- Przymusowe pozbawianie własności było konsekwencją utworzenia w 1955 roku Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wywłaszczenia dotyczyły całych nieruchomości, udziałów w prawie własności nieruchomości lub służebności na obszarze 12 081 hektarów i objęły ponad 6000 osób - przypomniał Szymon Ziobrowski, dyrektor TPN. Przypomniał, że idea utworzenia Parku, formułowana jeszcze w okresie międzywojennym, miała szczytne założenia. Za zadanie pomysłodawcy stawiali sobie ochronę przyrody przy poszanowaniu własności. Niestety, tego drugiego zabrakło w czasach komunistycznych. PRL wypaczyła pierwotne intencje, a odbieranie góralom lasów, hal i łąk położyło się cieniem na postrzeganiu Parku przez górali. Geodeta Piotr Bąk, były burmistrz Zakopanego, były starosta tatrzański przypomniał historię przedwojennych starań o utworzenie Parku Przyrody w Tatrach. Starania te przerwała wojna w 1939 roku. Podkreślił, że w czasach stalinowskich, gdy tworzono TPN wielu górali nie odebrało depozytów sądowych, marnych groszy za metr kwadratowy zawłaszczonej przez państwo ziemi. Jedni unieśli się honorem, inni nie chcieli odbierać pieniędzy, bo PRL wykorzystałoby ten fakt jako potwierdzenie, że procedura odbywa się za zgodą dotychczasowych właścicieli ziem. A takiej zgody nie było. - Dla przykładu, sprawdzałem to wczoraj. Współwłaściciele obszaru Hali Gąsienicowej dostawali w 1964 roku 22 grosze za metr kwadratowy działki. To była wtedy wartość bułki wodnej - przypomniał Piotr Bąk.

Więcej zdjęć z wernisażu w naszej galerii: https://24tp.pl/g/3831

Autorzy wystawy

Agnieszka Gąsienica-Giewont - etnolożka i muzealniczka, radna gminy Kościelisko, autorka publikacji poświęconych kulturze Podhala. Od lat zajmuje się badaniem i popularyzacją dziedzictwa regionu. Kierowniczka Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem, animatorka kultury regionalnej, jurorka festiwali i inicjatorka licznych projektów artystycznych i edukacyjnych.

Piotr Bąk - dr inż. geodeta, przewodnik tatrzański i samorządowiec. W przeszłości burmistrz Zakopanego, a następnie starosta tatrzański. Zasiadał w Państwowej Radzie Ochrony Przyrody oraz w Radzie Naukowej Tatrzańskiego Parku Narodowego. Od lat zaangażowany w działania na rzecz ochrony przyrody i zachowania dziedzictwa kulturowego Tatr.

Inicjatorzy projektu: Filip Zięba, Szymon Ziobrowski

Tekst: Piotr Bąk, Agnieszka Gąsienica-Giewont

Badania terenowe: Agnieszka Gąsienica-Giewont, Katarzyna Gąsienica-Józkowy

Górale, uczestnicy projektu

Dzielili się nie tylko wspomnieniami, ale też historycznymi dokumentami, fotografiami z rodzinnych albumów: Jan Antoł, Stanisław Bobak, Grzegorz Bryniarski, Andrzej Budz „Kwatercorz”, Józef Budz „Miescorz”, Jan Buńda, Elżbieta Frankowska-Cząstka, Wojciech Gąsienica-Byrcyn, Wojciech Gromada, Ludwina Gut-Antoł, Jan Jasionek, Anna Jasionek, Andrzej Knapczyk, Anna Knapczyk, Krzysztof Lassak, Igor Łukaszczyk, Franciszek Łukaszczyk „Jurzyk”, Stanisław Machajewski, Franciszek Maciata, Maria Majerczyk „Krowiorkula”, Piotr Mazik, Andrzej Mąka, Jan Michałczak, Krystian Mrugała, Aniela Pawlikowska „Fabianka”, Stanisław Rychtarczyk, Janina Sichelska, Stanisław Skupień „Stosel”, Stanisław Skupień „Kubów”, Stanisław Skupień, Andrzej Skupień, Regina Słodyczka-Giewont, Helena Stasik „Rabianka”, Zofia Stasik „Rabianka”, Aniela Stasik „Rabianka”, Maria Staszel, Andrzej Staszel „Furtek”, Stanisław Staszel, Bartłomiej Stopka, Andrzej Styrczula, Władysława Styrczula, Jerzy Szczepaniak-Krupowski, Romuald Szczepaniak-Krupowski, Henryk Trebunia-Tutka, Antoni Zięba

Redakcja: Paulina Kołodziejska, Łukasz Mackiewicz

Korekta: Marta Grygoruk

Konsultacja: Paweł Skawiński, Antoni Zięba, Filip Zięba

Koordynacja: Beata Bańka, Paulina Kołodziejska

Projekt graficzny: Bartłomiej Witkowski

Mapy: Piotr Bąk, Zuzanna Bąk, Marcin Bukowski

Zdjęcia archiwalne pochodzą ze zbiorów uczestników projektu, natomiast zdjęcia współczesne pochodzą z filmu Ostatnia noc na Kopieńcu Bartka Solika.

rav

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

Pańszczyk 2025-10-27 10:01:31

@zg górale na tym zarabiają teraz. 5 mln turystów rocznie w Tatrach, gdzieś to musi spać, gdzieś to musi zjeść i rozjeżdża się po wioskach nie tylko po Zakopanym.
A co do wywłaszczeń i strat. Jajako były potomek chłopów pańszczyźnianych żądam odszkodowania!
Najlepiej niech wszyscy z końcówką nazwiska na -ski zapłacą odszkodowanie tym bez tej końcówki. A w Ameryce niech biali najeźdźcy zapłacą czerwonoskórym.

pułkownik Zubek z Londynu 2025-10-24 13:17:32

Jeżeli byłaby SPRAWIEDLIWOŚĆ to właściciele lub ich potomkowie dostaliby obecnie uczciwe odszkodowanie( po cenach z Zakopanego) Ale sprawa od upadku komuny nie załatwiona.
Obojętnie kto rządził czy postkomuniści, czy Prawi i Sprawiedliwi( z tego co nakradli za swoich rządów to na odszkodowania by starczyło) czy Partia Oszustów nikt problemu nie załatwił.

zg 2025-10-24 11:26:37

to jest niesamowity policzek wymierzony góralom! jak ktoś śmiał coś takiego zorganizować? "zabraliśmy wam grunty i robimy na tym biznes i nic nam nie możecie zrobić" - to jak rozdrapywanie starych ran.. bezczelność i arogancja! Co nam zaproponowali w ramach tej wystawy? Wypłacą wreszcie odszkodowania czy dalej będą się paść na naszej krzywdzie? Park powstał w celu ograniczenia liczby turystów w górach.. ja mam pytanie, czy są ograniczenia w TPN ie liczby wejść? PS. Schroniska przerodziły się w hotele z pokojami 1000 zł za noc..

czopek 2025-10-24 09:25:10

Wnoszę o zmianę nazwy TPN na Tatrzański Park Rozrywki.

worek na śmieci 2025-10-23 20:41:19

Zorganizowanie takiej szopki przez dyrektora-dewelopera zakrawa na skrajny cynizm i sadyzm wobec byłych właścicieli terenów TPN. To tak jakby chciał powiedzieć im "Patrzcie i podziwiajcie jaki piękny stworzyłem lunapark do koszenia kasy na waszych ziemiach. Nie ma on nic wspólnego z ochroną przyrody a niebawem wchodzimy w biznes ze stacją narciarską. A wam jakieś banialuki wcisnęli że dla ochrony przyrody i inne frazesy. A to jest czysty biznes."
No, powiem, że takiej zniewagi się nie spodziewałem...

Wnuczka okradzionych 2025-10-23 19:15:07

TPN i kolejne wladze niech się rozliczyą z krzywd , przeproszą i zadość uczynią prawowitym właścicielom .
Potem będzie czas na świętowanie.
Niech przeproszą za mandaty dla ludzi, którzy kiedyś zeszli ze szlaku , żeby swoim dzieciom pokazać gdzie była ich ojcowizna. Za podpalenie albertynów -taki skandal pozostał nierozliczony. Za "polowanie" na ludzi , którzy co roku upamiętniają wielkiego Polaka, aktora, poetę, dramaturga, filozofa, Papieża Jana Pawła II. I tak można pisać w nieskończoność, siedemdziesiąt lat wstydu.
Ale jest ministra na gali, pewnie przywiozła "terefere" od premiera.

chochoł 2025-10-23 18:45:57

gdyby ten mostek był remontowany za twoich idoli to marawiecki ze świtą byłby bankowo przecinać wstęgę :-)

brać siy z tela 2025-10-23 18:34:46

A dzisiaj kasinioki z Chramcówek są przekonani, że oni sobie kupili. Zapłacili góralom

Wyborca 2025-10-23 18:25:07

Nie wierzyłem .... do końca nie wierzyłem że jeden z dwóch parlamentarzystów (drugi - senator już nie żyje) obiecujący góralom podczas każdej kampanii odzyskanie polan i własności pojawi się na wystawie... I o to moja niewiara stała się płonniejsza niż biały puch.... pojawił się i załapał na fotkę w baseballówce... czapki z głów przed dyrekcją TPN że go nie wzięli do organizacji wystawy... mało tego wspaniałe Panie nie przeprowadziły z nim nawet wywiadu. I słusznie.... bo z obiecywaczami bez POkrycia się nie rozmawia....

Zakopianka 2025-10-23 18:15:30

Komuniści i arystokracja, jedni uwłaszczyli się na tym co ukradli narodowi a drudzy ponieważ zawsze byli blisko władzy , odzyskali swoje majątki.
Trzeba mieć "fantazję" i odwagę i brak elementarnego poczucia sprawiedliwości, żeby taką wystawę urządzić. I jeszcze zaprosić potomków ludzi, których się okradło. Właściciele wywłaszczonych hal dostali grosze w porównaniu do tego co stracili i nawet wolna już ojczyzna odmowiła im zadośćuczynienia.
Teraz TPN gazduje tak, że ręce opadają, z ochroną przyrody niewiele ma to wspólnego i nie krępuje się zarabiać na tym jak zwykły szmalcownik.
Dla górali ma wystawę, brawo!!!!
I jako premię wizytę pani Kłoski, to dopiero atrakcja!!!

xxx 2025-10-23 17:54:39

Pierwsze skojarzenie - kamień pamięci w Berlinie. Może dlatego, że ministra przybyła na wystawę, a na otwarcie nowego mostku nie.

Jasne 2025-10-23 17:02:05

Teraz to chyba sami się wywłaszczają tylko za większą ilość bułek.

Reklama

Galerie

Wychowanie fizyczne na nartach

Kraków - Zakopane - 50 lat elektryfikacji linii kolejowej

Powiatowa Gala Stypendialna w Teatrze Witkacego

Górskie serki i pasterskie dzwonki

Fenomen szopki krakowskiej

Nagrodzeni zasłużeni dla Kościeliska

Tatry dla krwiodawców i nie tylko

Joanny Wnuk-Nazarowej opowieść o Henryku Mikołaju Góreckim

Jubileuszowe spotkanie krwiodawców w Witkacym

Wymiana desek z Sopotem za nami, sezon zimowy otwarty

Nocne niebo na Stacji Kultura Zakopane

Kapitan Barbara Grocholska-Kurkowiak ma ciepły dom

Podhalańskie mamuty i astronauci z Gliczarowa

Wielkie Forum Samorządowe pod Giewontem

Grecko-chrześcijańskie tropy pod Giewontem

Dom Pamięci w Miejskiej Galerii Sztuki w Zakopanem

Tu króluje rzeźba, "Jutrzenka", sala po prawej

Na osnowie czasu, czyli pół wieku Małgorzaty Kowalczyk

Agata Kowal w "Jutrzenkowej" Galerii ARTPARK

Okno pogodowe nad Morskim Okiem

Morskie Oko w komiksie

Po ślubowaniu i pasowaniu

Odkopywanie Zakopanego w Hyrnym

Pamiętają o Tischnerze, pamiętają o Szymanowskim

Szpulki w Jutrzence

Z Placu Niepodległości na podhalańskie drogi

Maciej Pinkwart i Kapela Hanki Wójcik w Kombinacie

Jak górali z Tatr wygnali, żeby stworzyć TPN

Tatrzańskie Chichoty, czyli z wizytą na plenerze im. Anny Górskiej

Macierzyństwo na szkle malowane i nie tylko

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER ŚNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
PRACA | dam
PENSJONAT W KOŚCIELISKU ZATRUDNI NA STAŁE LUB DOCHODZĄCO: OSOBĘ DO GOTOWANIA, POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGA GOŚCI, SPRZĄTANIE. 608 806 408
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA MIESZKANIE W CENTRUM NOWEGO TARGU, UL. KRZYWA, STANDARD DO ZAMIESZKANIA, NOWE, ŚWIEŻE. 608 806 408
PRACA | dam
INSPEKTOR/KA PIĘTER - BACHLEDA HOTEL KASPROWY. Umowa o pracę/ umowa zlecenie. Wynagrodzenie: 5 000 zł - 6 000 zł brutto. ZAKRES OBOWIĄZKÓW: - Kontrola czystości pokoi i części wspólnych, - Wprowadzanie statusów pokoi do systemu, - Nadzór nad pracą pokojowych, - Współpraca z recepcją i działem technicznym, - Szkolenie personelu, - Raportowanie jakości i wydajności pracy, - Praca stacjonarna - BEZ ZAPEWNIONEGO NOCLEGU. WYMAGANIA: - Doświadczenie na podobnym stanowisku (mile widziane w hotelarstwie), - Umiejętność organizacji pracy i zarządzania zespołem, - Dbałość o szczegóły, - Komunikatywność. OFERUJEMY: - Stabilne zatrudnienie, - Wynagrodzenie adekwatne do umiejętności, - Wdrożenie do pracy, - Posiłki pracownicze, - Zniżki w restauracjach Grupy Bachleda. DANE KONTAKTOWE: praca@kasprowy.pl, telefon: +48 18 202 4061
PRACA | dam
Poszukujemy OSÓB DO OBSŁUGI KLIENTA w biurze Szkoły Narciarskiej na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem! Praca sezonowa: grudzień - marzec. ZAKRES OBOWIĄZKÓW. - Obsługa klientów bieżących w biurze szkoły, - Obsługa e-maila i przyjmowanie rezerwacji telefonicznych, - Sprzedaż usług szkoły narciarskiej, - Rozliczanie lekcji oraz współpraca z instruktorami. WYMAGANIA: - Komunikatywność i cierpliwość, - Dobra organizacja pracy i umiejętność samodzielnego działania, - Umiejętność obsługi komputera, - Łatwość w nawiązywaniu kontaktów, - Zdolność do pracy przy kilku zadaniach jednocześnie, - Komunikatywna znajomość języka angielskiego. OFERUJEMY: - Pracę w przyjaznej, sportowej atmosferze, - Możliwość nauki i rozwoju w branży turystyczno-narciarskiej, - Zimowy sezon pełen dobrej energii i górskiego klimatu! OSOBY ZAINTERESOWANE prosimy o przesyłanie aplikacji na e-mail: szkola@szymoszkowa.pl lub kontakt telefoniczny: 734 011 011. CZEKAMY WŁAŚNIE NA CIEBIE!
MOTORYZACJA | sprzedaż
CITROEN JUMPER, r.p. 2013, cen do uzgodnienia - 604 102 804.
MOTORYZACJA | sprzedaż
VW TRANSPORTER, r.p. 2013, cena do uzgodnienia, 604 102 804.
USŁUGI | budowlane
REMONTY, WYKOŃCZENIA, PŁYTKI, PANELE, MALOWANIE itp. OBRÓBKI BLACHARSKIE (balkony, tarasy, podbitki). 796 544 016.
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER ŚNIEŻNY POLARIS. 515 503 494.
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
PRACA | dam
Praca dorywcza przy sprzątaniu 1-3 razy w tygodniu w Bukowinie T. (zwłaszcza weekendy) w godzinach 9-13/14:00. Koniecznie z własnym samochodem. Najlepiej osoba niepaląca, energiczna i mająca już doświadczenie w sprzątaniu. 40zł/h tel 535 706 940. 535706940 kowalmaciej9@gmail.com
Tel.: 535706940
PRACA | dam
Restauracja do uzupełnienia zespołu zatrudni osobę na stanowisko kelnerki/kelnera - a la carte. Oferujemy pracę z doświadczonym zespole, szansę rozwoju zawodowego, atrakcyjne wynagrodzenie. Prosimy o przesyłanie CV na adres email: 888 213 215 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 888
PRACA | dam
Przyjmiemy PRACOWNIKÓW NA WYCIĄG NARCIARSKI I SNOWTUBING. Gubałówka. 692 624 359.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA BUDA HANDLOWA, ZAKOPANE, UL. PODHALAŃSKA. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALA NA: MAGAZYN, HURTOWNIĘ, LAKIERNIĘ, PRALNIĘ WODNĄ, itp. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIĘ, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI KELNERA/-KĘ, POMOC KELNERSKĄ. PRACA STAŁA + świadczenia. 601 533 566, 18 20 64 305
MOTORYZACJA | inne
PELLET!!! W sprzedaży posiadamy pellet olczyk i barlinek w najlepszej cenie na Podhalu!!!. 607695394 romar.zakopane@wp.pl
Tel.: 607695394
USŁUGI | budowlane
WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, REMONTY, ZABUDOWY GK, ADAPTACJA PODDASZY. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | różne
OPAŁ BUK. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
SPRZEDAM MIESZKANIE KRAKÓW - KURDWANÓW - ŚWIETNA LOKALIZACJA. Oferujemy na sprzedaż jasne i przestronne mieszkanie położone w zadbanym budynku na osiedlu Kurdwanów. Powierzchnia 28,12 m kw. Budynek wyposażony jest w trzy windy, w tym jedną towarową. UKŁAD MIESZKANIA: - duży pokój z wnęką (nyżą), - jasna kuchnia z oknem, - duża, oszklona loggia, - piwnica przynależna do mieszkania. Mieszkanie jest słoneczne i ustawne, IDEALNE DLA SINGLA, PARY lub JAKO INWESTYCJA POD WYNAJEM. Lokalizacja zapewnia szybki dojazd do centrum oraz dostęp do pełnej infrastruktury - sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, szkoły i tereny zielone w zasięgu kilku minut spacerem. SPRZEDAŻ BEZ POŚREDNIKÓW. Cena 450 tys zł - do negocjacji. Kontakt: 604 08 16 43
USŁUGI | budowlane
BUDOWY DOMÓW OD PODSTAW, STANY SUROWE OTWARTE, DACHY, ELEWACJE. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę CIEŚLI DACHOWYCH, DEKARZY, POMOCNIKA DEKARZA. 608729122.
PRACA | dam
Przyjmę MURARZY. Praca Polska, Niemcy. 608729122.
BIZNES
Wydzierżawię działkę w Ludźmierzu przy trasie Nowy Targ-Czarny Dunajec lub przyjmę reklamę. 608 729 122.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam DOMY po 100 m2 - Klikuszowa, koło Centrum Narciarstwa. 608 729 122.
PRACA | dam
PAPI SERVICE SP. Z O.O. ZATRUDNI KIEROWCÓW. WYMAGANE KAT. C+E ORAZ UPRAWNIENIA ADR. MOŻLIWE PRZESZKOLENIE ADR/TDT Z ZAKRESU PRZEWOZU PALIW PŁYNNYCH . TEL.602290555
PRACA | dam
Karczma "Czarci Jar" poszukuje osoby na stanowisko POMOC KUCHENNA. Tel. 602 366 750.
PRACA | dam
ZATRUDNIMY W KARCZMIE oraz W BARZE MLECZNYM: KUCHARZA, DOŚWIADCZONĄ POMOC KUCHENNĄ, OBSŁUGĘ BARU MLECZNEGO. Zakopane, bez zakwaterowania - 600 035 355.
PRACA | dam
PROMOTOR roznoszenie ulotek Zakopane. Atrakcyjne wynagrodzenie.
PRACA | dam
Stacja Narciarska Polana Szymoszkowa zatrudni na sezon zimowy do pracy w gastronomii: PIZZERÓW, BARMANKI, BUFETOWE, POMOCE KUCHENNE, OSOBY NA ZMYWAK, OSOBY DO SPRZĄTANIA SALI. Kontakt osobisty pod nr tel.: 693 319 707
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Skupujemy nieruchomości za GOTÓWKĘ, PODHALE. 600404554
Tel.: 600404554
NIERUCHOMOŚCI | pośrednictwo
Zarządzanie domkami i apartamentami na wynajem krótkoterminowy. 788 63 36 33 www.zarzadzanieapartamentami.info
Tel.: 788 63 36 33
WWW: www.zarzadzanieapartamentami.info
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.