2022-01-16 13:19:53

Tatry

W poszukiwaniu polskiego bieguna zimna

Reklama

Trzech pasjonatów meteorologii postanowiło udowodnić, że polski biegun zimna leży nie pod Suwałkami czy na Orawie, ale w Tatrach.

Kocioł Litworowy w Tatrach. Miejsce niezwykłe nie tylko ze względu na to, że porastają e latem łany litworu, jak zresztą sama nazwa wskazuje. Kocioł położony jest na wysokości ok. 1800 metrów n.p.m. w Czerwonych Wierchach. Ma 70 metrów głębokości, jest osłonięty ze wszystkich stron. Gdyby leżał w granitowych Tatrach Wysokich, z pewnością znajdowałby się w tym miejscu głęboki staw. Jest jednak położony wśród wapiennych stoków Tatr Zachodnich, gdzie woda przesiąka przez skały tworząc głębokie jaskinie.

To miejsce zafascynowało trzech pasjonatów meteorologii: Kamila Filipowicza, Arnolda  Jakubczyka i Michała Wróbla. Postanowili sprawdzić, czy Kocioł Litworowy oraz leżący niedaleko nieco mniejszy i bardziej skalisty Kocioł Mułowy nie są najzimniejszymi miejscami w Polsce.

Z torfowiska w Tatry
- Pierwsze pomiary zimna prowadził na torfowisku w Czarnym Dunajcu Arnold Jakubczyk. Ja podobne, bardzo zimne miejsce odkryłem u siebie, w okolicach Katowic. Prowadziliśmy swoje pomiary i dzięki temu poznaliśmy się na forach internetowych. Sam pomysł, aby sprawdzić, czy takich warunków nie spełniają kotły w Czerwonych Wierchach, narodził się w głowie Kamila Filipowicza, który spędza wiele czasu w Tatrach - opowiada Michał Wróbel.
To właśnie Kamil, mając świetne rozeznanie topograficzne terenu w Tatrach oraz wiedzę meteorologiczną, poszukiwał takiego zimnego miejsca w Tatrach. Wytypował dwa kotły - Litworowy i Mułowy, na których dnie nie ma stawów i zimne powietrze może się tam kumulować.

Pierwsze mrozowisko
Arnold Jakubczyk dodaje, że na podstawie pomiarów temperatur w podobnych kotłach w Alpach stwierdzili, iż w Tatrach również muszą znajdować się takie miejsca. - Przygodę z meteorologią zacząłem w młodości, ale na poważnie zająłem się tym w 2011 r., a w 2012 odkryłem pierwsze mrozowisko, które jest dziś znane jako biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Podczas jazdy z Czarnego Dunajca do Puścizny Rękowiańskiej odczuwałem wieczorem różnice temperatury. Postanowiłem to zbadać - opowiada o początkach przygody z meteorologią i mrozowiskami Arnold Jakubczyk.

Minus 45 st. C? Nie ma dowodów
Pomiary w Tatrach zaczęli prowadzić w 2016 roku. Jak na razie udało się w Kotle Litworowym zmierzyć temperaturę -37,5 st. C. To jedna z najniższych temperatur, którą pokazały termometry w Polsce. Oficjalny rekord to - 41 st. C. Taką temperaturę zmierzono w 1940 roku w Siedlcach. Ten rekord najprawdopodobniej został pobity właśnie w Kotle Litworowym w 2017 roku. Wtedy w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej zanotowano temperatury poniżej - 37 st. C. Warunki atmosferyczne wskazywały na to, że na dnie kotłów w Tatrach temperatura spadła wtedy grubo poniżej - 40 st., może nawet w okolice - 45 st. C. Niestety, nie ma na to dowodów - wtedy w termometrze ustawionym w Kotle Litworowym przez pasjonatów meteorologii wyczerpały się jednak baterie.

W kotle jak w garnku
- Wierzymy, że Litworowy i Mułowy Kocioł są najzimniejsze w Polsce z trzech powodów. Po pierwsze znajdują się na wysokości prawie 1800 m n.p.m., a więc wyżej niż wszystkie szczyty w Polsce poza Tatrami. Wiadomo, że im wyższe jest mrozowisko w formie wklęsłej, tym w nocy panują tam niższe temperatury. Po drugie są to suche kotły krasowe. Po trzecie mają ogromne baseny do gromadzenia zimnego powietrza - dodaje Arnold Jakubczyk. W Litworowym Kotle mieści się maksymalnie 438 tysięcy m sześc., a Mułowym Kotle 121 tysięcy m sześc. powietrza, które nie może stamtąd uciec. Znajduje się w pułapce niczym woda w garnku. Im masy powietrza są cięższe, tym większa szansa na niższą temperaturę.
Teraz Kamil, Arnold i Michał nawiązali współpracę z Tatrzańskim Parkiem Narodowym. Dostali zgodę na postawienie w obu kotłach w Czerwonych Wierchach profesjonalnych stacji meteorologicznych, które będą prowadzić stałe pomiary.

To potrwa kilka lat
- Niestety oczekiwanie na taką pogodę, jak zdarzyła się w 2017 roku, może potrwać kilka lat. Mamy jednak nadzieję, że uda nam się udowodnić, że polski biegun zimna leży w Tatrach - mówi Michał Wróbel i dodaje, że śledzenie tak niskich temperatur nie wymaga wielce specjalistycznego stroju. - Wystarczy górski strój na cebulkę - dodaje Michał. Na jednym z filmów zamieszczonych w internecie widać, jak mocno spada temperatura w Kotle Litworowym. We wrześniu tego roku na brzegu Kotła Litworowego termometr pokazywał dodatnie wartości temperatury, a na jego dnie minus 10 st. C.

Zrzutka w internecie
Pasjonaci meteorologii zbierają w internecie pieniądze na postawienie profesjonalnej stacji meteorologicznej z możliwością bieżącego śledzenia zdalnie temperatur, co jest o tyle trudne, że na dnie tatrzańskich kotłów nie ma zasięgu internetu. Co ważne, kierownictwo nad badaniami objął Zakład Meteorologii i Klimatologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na realizację swojego projektu potrzebują 10 tys. złotych, udało im się już zebrać już ponad 6 tys. Zbiórkę można wesprzeć tu: https://zrzutka.pl/fmygpu

Paweł Pełka

Zostań Patronem Tygodnika Podhalańskiego.

1
/ Fot. Litworowy Kocioł zimą
2
W latach 2016-17 na dnie Litworowego Kotła stał kij z przytwierdzony do niego termometrem.
3
/ Fot. Arnold Jakubczyk i Kamil Filipowicz na dnie Litworowego Kotła
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama
2025-07-10 21:00 Kolejny kibelek, tym razem podrzucony na przystanek autobusowy 2 2025-07-10 20:30 Wakacyjne Msze święte w tatrzańskich schroniskach 2025-07-10 20:00 "Najlepsi z najlepszych" nagrodzeni podczas Gali w Gminie Poronin 2025-07-10 19:30 Niesamowita podróż po Universum Marvela. Mamy dla Was książki 2025-07-10 19:30 Remonty szlaków turystycznych w Pieninach 2025-07-10 19:00 Utrudnienia na bocznej ulicy Szaflarskiej potrwają dwa miesiące 2025-07-10 18:00 Modernizacja ulicy Sienkiewicza w toku, zakończy się w czerwcu przyszłego roku 9 2025-07-10 17:00 Co robią rodziny z dziećmi, gdy latem pada deszcz? 2025-07-10 15:52 Za co kocham Zakopane? (WIDEO) 7 2025-07-10 15:30 Bezpieczna Gmina Czorsztyn - wydarzenie przeniesione 2025-07-10 15:15 Zalane budynki i drogi, powalone drzewa, niedrożne przepusty - pół setki interwencji 2025-07-10 15:00 Bezpieczeństwo, transport i najważniejsze atrakcje na lato (WIDEO) 2025-07-10 14:30 Biegiem pod górę 2025-07-10 14:00 W Tatrach nadal intensywnie pada (WIDEO) 2025-07-10 13:30 Ludzie skracają sobie drogę przez osiedle, a za zakrętem czyha kibelek 3 2025-07-10 13:10 Niezłe warunki turystyczne na Babiej Górze 2025-07-10 13:00 Osuwisko w Dzianiszu, mieszkańcy boją się, że budynek runie w przepaść (WIDEO) 2 2025-07-10 12:45 Premiera w ramach projektu Musical Sommer Camp 2025-07-10 12:30 Góralskie rzemiosło kołem się toczy 2025-07-10 12:00 Włamanie do sklepu wędkarskiego w Nowym Targu 1 2025-07-10 11:30 Zdążyli przed ulewami i część ulic wymalowali 3 2025-07-10 11:00 Dziś i jutro część ulicy Mała Łąka zamknięta, wyznaczono objazd 1 2025-07-10 10:58 W Zębie strażacy pompują wodę z zalanych piwnic szkoły 1 2025-07-10 10:31 Wybory Nośwarniyjsyj Gorolecki odwołane i przeniesione na sierpień 1 2025-07-10 10:30 Kolumna informacyjna Powiatu Tatrzańskiego 2025-07-10 10:20 Policjanci ze strażakami wciąż monitorują zagrożenie powodziowe 1 2025-07-10 10:00 Dwa tysiące nowych drzew i ponad tysiąc zasadzonych krzewów 6 2025-07-10 09:30 Kolumna informacyjna Urzędu Miasta Zakopane 2025-07-10 09:15 Ostrzeżenia przed osuwiskami i aktualna sytuacja pogodowa w Małopolsce 2025-07-10 09:00 Turbacz Summer Trail z rekordem frekwencji 2025-07-10 08:00 Szlachta nie płaci 2025-07-09 22:42 Jedno miejsce - dwa światy, na tych zdjęciach wygląda zupełnie inaczej 1 2025-07-09 22:34 Woda zabrała część gruntu pod budynkiem i drogą 2 2025-07-09 22:26 Mężczyzna został przygnieciony przez quada 2025-07-09 21:00 Goście z Bliskiego Wschodu górą, nie tylko w centrum Zakopanego 23 2025-07-09 20:30 Koncert finałowy warsztatów musicalowych MUSICAMP 2025-07-09 20:00 Blisko tysiąc biletów dziennie na Letnie Mistrzostwa Polski w skokach narciarskich 1 2025-07-09 19:53 Woda wdarła się na drogę w Nowem Bystrem 1 2025-07-09 19:00 Festiwal Folkloru Polskiego 59. "Sabałowe Bajania" wystartował 1 2025-07-09 18:30 Głęboko w tunelach Gór Sowich. Mamy dla Was książki 2025-07-09 18:30 Policjanci ścigali w Nowym Targu 33-letniego złodzieja 1 2025-07-09 18:00 Powodziowe przepychanki w Czerwiennem (WIDEO) 5 2025-07-09 17:00 Polonijne młode talenty piłkarskie przyjadą na zgrupowanie do Nowego Targu 2025-07-09 16:06 Powalone drzewa upadły na linię telefoniczną 2025-07-09 16:00 Dziewiętnastolatek prędko stracił prawo jazdy za zbyt dużą prędkość 2025-07-09 15:41 Drzewo spadło na jezdnię, droga nieprzejezdna 2025-07-09 15:30 W Zakopanem woda powoli opada, ale rosną masy wody na Dunajcu (WIDEO) 2025-07-09 15:19 Festyn rodzinny w Stadninie Koni Rajd 2025-07-09 15:00 No i co z tego, że pada. Muzeum Tatrzańskie czeka na Was! 2025-07-09 14:15 Jazda w deszczu nie każdemu służy, kolizja na Alejach 3
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2025-07-10 23:38 1. Niestety przykład idzie z góry. Palą się składowiska opon niczyjich , utrudniony transport do PSZOK bo po dziurach. Wobec tego mamy, to co mamy. Państwo stać na spłatę odsetek "bratankom", więc co oczekiwać? Daj obywatelu na zbrojenie, kup obywatelu plecak a w plecaku przedstawiciele różnych branż radzą co ma być, by ruszyć sprzedaż badziewia. Ile to wszystko może ważyć, plus waga wydanych pieniędzy, szkoda, że jeszcze telewizora nie proponują taszczyć. 2025-07-10 23:05 2. Czy fantazyjny staszek posiada zakopiańską kartę mieszkańca skoro rozlicza się w Jaśle? Może jakiś mały audyt obywatelski? 2025-07-10 22:59 3. "Działamy bezwzględnie i skutecznie - każdy przypadek zaśmiecania będzie dokładnie sprawdzany. Sprawcy nie mogą liczyć na anonimowość - prędzej czy później zostaną namierzeni i ukarani" Dlaczego zakopiańskiej straży wiejskiej nie stać na takie stanowcze oświadczenie? "jak państwo wiecie niewiele możemy zrobić..." Smacznego karpia! 2025-07-10 22:55 4. Jeszcze jedno - takie zdarzenie jak jak obecny remont ul Sienkiewicza wpływa fatalnie na wizerunek miasta. Turysta patrzy, obserwuje i postępuje racjonalnie - coraz częściej omija nasze miasto szerokim łukiem. Ciekawe co myśli o władzach miasta a także o jego mieszkańcach, którzy bezwolnie pozwalają się tak traktować przez lokalnych urzędników? Zakopane jest podobno miastem partnerskim Sopotu, miasta o zbliżonym charakterze. Sugeruję urzędnikom przyjrzeć się bliżej funkcjonowaniu tej perełki Bałtyku a zobaczą INNY ŚWIAT i może pojmą, że miastem da się zarządzać w sposób po prostu MĄDRY.. 2025-07-10 22:45 5. Jacek, pseudonimów zaczyna Ci brakować, jedno i to samo piszesz pod roznymi nickami.... nic ci to nie pomoże. mam nadzieje ze postawia ci zarzuty za to łganie i nakręcanie afer. p.s mieszkancy wciaz pytaja kiedy oddasz pieniadze ktore wyłudziłes z urzędu??? 2025-07-10 22:41 6. Za dużo macie arabów mamy nadzieję że nie zechcą budoeč meczetów jak w całej Europie 2025-07-10 22:10 7. Puk pukuu albo jesteś zwykłym lewakiem nie uświadomionym że we pobliżu toczy się pełno skalowa wojna albo osobą z zaburzeniami psychicznymi, Synku wiesz w czym jest problem jak ktoś zaczyna strzstrzelač nie widać WROGA , 2025-07-10 21:47 8. Szanowny Mieszkańcu ulicy Sienkiewicza! Pytasz: "Z jakiego powodu Szanowny Pan Burmistrz miasta, przecież absolwent szkoły turystycznej w Szwajcarii, sam posiadający doświadczenie w prowadzeniu prywatnego biznesu turystycznego podjął decyzję o rozpoczęciu tak fatalnie zaplanowanego i prowadzonego remontu - trudno pojąć." Myślę że kwestia "sponsorowania" kampanii wyborczej nie pozostaje tutaj bez wpływu. Dziękuję za Twój obiektywny głos. Jakże istotny, ważny i merytoryczny. Na podstawie tej Twojej krótkiej i celnej wypowiedzi śmiem twierdzić że byłbyś lepszym włodarzem naszego miasta niż obecny zarządca. To ogromna strata dla naszego miasta że tacy ludzie nie mają realnego wpływu na funkcjonowanie naszych instytucji. Tym samym do decydują o nas kliki prywatnych interesów pogrążając nas w długach i rujnując tkankę miejską. Pozdrawiam serdecznie i życzę dużo zdrowia i cierpliwości na ten ciężki sezon. 2025-07-10 21:45 9. Oszukany, to teraz masz drugi przy Ariesie. Na pewno się cieszysz, zresztą tak jak ja. 2025-07-10 21:40 10. Warto byłoby lepiej komunikować mieszkańcom dlaczego akurat ta ulica została wytypowana do remontu po raz kolejny i czy naprawdę potrzebuje tak rozległych prac.Przy skromnym budżecie gminnym i licznych pilniejszych potrzebach infrastrukturalnych w Zakopanem (choćby parkingi czy kanalizacja w peryferyjnych dzielnicach) takie inwestycje powinny być dobrze uzasadnione i przejrzyste.
2025-06-22 01:24 1. Wzbogacony o 8 kolejnych budynków:):):) Wzbogacony:):):) 2025-06-22 00:36 2. A, czyli wyrżnąć drzewa i walnąć betonowe kloce tak jak już Radisson zrobił na miejscu przepięknego Modrzejowa, który powinien być muzeum, a rozjechały go spychacze. Brawo! Oby tak dalej, zalejemy betonem wszystką zieleń, dziedzictwo wyburzyć. Lepiej się zaborcy obchodzili z polskim krajobrazem i architekturą niż deweloperzy. 2025-06-12 19:04 3. Dla wielu osób za drogo, może by tak pomyśleć o zniżce dla mieszkańców? 2025-05-19 17:33 4. Jan mnie tam tyz zabrakło bo kosula w krate mi nie wyschła... miałem portki na posek zapinane ... rekonesans taki a sztuka "Ulice Jerozolimy " , Ulice pise się z duzej litery pamiytej .se tło .. i suchej co powiado doktor ... sztuk pięknych... 2025-04-24 10:37 5. Tylko na zdjęciach i w realu pusto przez fatalny dojazd do Szczawnicy. Stać w korku I niszczyć zawieszenie, to średnia przyjemność. 2025-04-02 12:01 6. A co na to czorne misie? Te brązowe tyż złe mogą być. 2025-03-28 12:31 7. Co Palace ma wspólnego z Wyklętymi. Ktoś chyba pomylił wątki i miejsca. Czyżby nowy starosta bał się OGNIA ? 2025-03-18 00:29 8. No i teraz wreszcie będzie prawo i sprawiedliwość. 2025-03-12 11:25 9. Na spotkaniu zabrakło schorowanego już pana dra Ryszarda Dąbrowieckiego, który jest pasjonatem twórczości mistrza Hasiora. Wydał nawet o nim książkę pt. "Upadły Anioł- Rzecz o Władysławie Hasiorze" 2025-03-04 09:43 10. Ach ten nieszczęsny młotek. Rośnie w siłę nasza ideologiczna brać
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama