Reklama

2022-01-16 13:19:53

Tatry

W poszukiwaniu polskiego bieguna zimna

Reklama

Trzech pasjonatów meteorologii postanowiło udowodnić, że polski biegun zimna leży nie pod Suwałkami czy na Orawie, ale w Tatrach.

Kocioł Litworowy w Tatrach. Miejsce niezwykłe nie tylko ze względu na to, że porastają e latem łany litworu, jak zresztą sama nazwa wskazuje. Kocioł położony jest na wysokości ok. 1800 metrów n.p.m. w Czerwonych Wierchach. Ma 70 metrów głębokości, jest osłonięty ze wszystkich stron. Gdyby leżał w granitowych Tatrach Wysokich, z pewnością znajdowałby się w tym miejscu głęboki staw. Jest jednak położony wśród wapiennych stoków Tatr Zachodnich, gdzie woda przesiąka przez skały tworząc głębokie jaskinie.

To miejsce zafascynowało trzech pasjonatów meteorologii: Kamila Filipowicza, Arnolda  Jakubczyka i Michała Wróbla. Postanowili sprawdzić, czy Kocioł Litworowy oraz leżący niedaleko nieco mniejszy i bardziej skalisty Kocioł Mułowy nie są najzimniejszymi miejscami w Polsce.

Z torfowiska w Tatry
- Pierwsze pomiary zimna prowadził na torfowisku w Czarnym Dunajcu Arnold Jakubczyk. Ja podobne, bardzo zimne miejsce odkryłem u siebie, w okolicach Katowic. Prowadziliśmy swoje pomiary i dzięki temu poznaliśmy się na forach internetowych. Sam pomysł, aby sprawdzić, czy takich warunków nie spełniają kotły w Czerwonych Wierchach, narodził się w głowie Kamila Filipowicza, który spędza wiele czasu w Tatrach - opowiada Michał Wróbel.
To właśnie Kamil, mając świetne rozeznanie topograficzne terenu w Tatrach oraz wiedzę meteorologiczną, poszukiwał takiego zimnego miejsca w Tatrach. Wytypował dwa kotły - Litworowy i Mułowy, na których dnie nie ma stawów i zimne powietrze może się tam kumulować.

Pierwsze mrozowisko
Arnold Jakubczyk dodaje, że na podstawie pomiarów temperatur w podobnych kotłach w Alpach stwierdzili, iż w Tatrach również muszą znajdować się takie miejsca. - Przygodę z meteorologią zacząłem w młodości, ale na poważnie zająłem się tym w 2011 r., a w 2012 odkryłem pierwsze mrozowisko, które jest dziś znane jako biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Podczas jazdy z Czarnego Dunajca do Puścizny Rękowiańskiej odczuwałem wieczorem różnice temperatury. Postanowiłem to zbadać - opowiada o początkach przygody z meteorologią i mrozowiskami Arnold Jakubczyk.

Minus 45 st. C? Nie ma dowodów
Pomiary w Tatrach zaczęli prowadzić w 2016 roku. Jak na razie udało się w Kotle Litworowym zmierzyć temperaturę -37,5 st. C. To jedna z najniższych temperatur, którą pokazały termometry w Polsce. Oficjalny rekord to - 41 st. C. Taką temperaturę zmierzono w 1940 roku w Siedlcach. Ten rekord najprawdopodobniej został pobity właśnie w Kotle Litworowym w 2017 roku. Wtedy w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej zanotowano temperatury poniżej - 37 st. C. Warunki atmosferyczne wskazywały na to, że na dnie kotłów w Tatrach temperatura spadła wtedy grubo poniżej - 40 st., może nawet w okolice - 45 st. C. Niestety, nie ma na to dowodów - wtedy w termometrze ustawionym w Kotle Litworowym przez pasjonatów meteorologii wyczerpały się jednak baterie.

W kotle jak w garnku
- Wierzymy, że Litworowy i Mułowy Kocioł są najzimniejsze w Polsce z trzech powodów. Po pierwsze znajdują się na wysokości prawie 1800 m n.p.m., a więc wyżej niż wszystkie szczyty w Polsce poza Tatrami. Wiadomo, że im wyższe jest mrozowisko w formie wklęsłej, tym w nocy panują tam niższe temperatury. Po drugie są to suche kotły krasowe. Po trzecie mają ogromne baseny do gromadzenia zimnego powietrza - dodaje Arnold Jakubczyk. W Litworowym Kotle mieści się maksymalnie 438 tysięcy m sześc., a Mułowym Kotle 121 tysięcy m sześc. powietrza, które nie może stamtąd uciec. Znajduje się w pułapce niczym woda w garnku. Im masy powietrza są cięższe, tym większa szansa na niższą temperaturę.
Teraz Kamil, Arnold i Michał nawiązali współpracę z Tatrzańskim Parkiem Narodowym. Dostali zgodę na postawienie w obu kotłach w Czerwonych Wierchach profesjonalnych stacji meteorologicznych, które będą prowadzić stałe pomiary.

To potrwa kilka lat
- Niestety oczekiwanie na taką pogodę, jak zdarzyła się w 2017 roku, może potrwać kilka lat. Mamy jednak nadzieję, że uda nam się udowodnić, że polski biegun zimna leży w Tatrach - mówi Michał Wróbel i dodaje, że śledzenie tak niskich temperatur nie wymaga wielce specjalistycznego stroju. - Wystarczy górski strój na cebulkę - dodaje Michał. Na jednym z filmów zamieszczonych w internecie widać, jak mocno spada temperatura w Kotle Litworowym. We wrześniu tego roku na brzegu Kotła Litworowego termometr pokazywał dodatnie wartości temperatury, a na jego dnie minus 10 st. C.

Zrzutka w internecie
Pasjonaci meteorologii zbierają w internecie pieniądze na postawienie profesjonalnej stacji meteorologicznej z możliwością bieżącego śledzenia zdalnie temperatur, co jest o tyle trudne, że na dnie tatrzańskich kotłów nie ma zasięgu internetu. Co ważne, kierownictwo nad badaniami objął Zakład Meteorologii i Klimatologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na realizację swojego projektu potrzebują 10 tys. złotych, udało im się już zebrać już ponad 6 tys. Zbiórkę można wesprzeć tu: https://zrzutka.pl/fmygpu

Paweł Pełka

Zostań Patronem Tygodnika Podhalańskiego.

1
/ Fot. Litworowy Kocioł zimą
2
W latach 2016-17 na dnie Litworowego Kotła stał kij z przytwierdzony do niego termometrem.
3
/ Fot. Arnold Jakubczyk i Kamil Filipowicz na dnie Litworowego Kotła
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama
2025-07-06 20:00 Policyjna przygoda w ramach Lata z Radiem, pod Giewont przybył inspektor Wawelek 2025-07-06 19:30 Requiem dla gazdówki 2025-07-06 19:00 Przed nami drugi koncert festiwalu "Muzyka u Wnuka" 2025-07-06 18:45 Młody zawodnik z Szaflar w gronie najlepszych zawodników w Europie! 1 2025-07-06 18:42 Piękny widok z Antałówki. Jeden budynek psuje krajobraz 1 2025-07-06 18:30 Dwa dni podniebnego szaleństwa nad Nowym Targiem 2025-07-06 18:00 Na jednej lufie się nie kończy 2025-07-06 17:36 Okolice Nowego Targu zamieniły się w arenę zmagań kolarskich 2025-07-06 17:30 Inspirowane pienińskimi zwierzętami 2025-07-06 17:00 W środę w Bukowinie Tatrzańskiej rozpoczną się "Sabałowe Bajania" (wideo) 1 2025-07-06 16:00 Zakopane - edycja chińska 1 2025-07-06 15:00 Policjanci na Spotkaniach z Gorcami 2025-07-06 14:30 Łapszanka kusi widokami (WIDEO) 2025-07-06 14:20 Pożar traw w Rabie Wyżnej 1 2025-07-06 14:00 W tych miejscach znajdziesz oryginalne, unikatowe pamiątki z Zakopanego 2025-07-06 13:00 Dla ochłody nowotarskie lody 2 2025-07-06 12:26 Himalaistka Krystyna Palmowska zostanie pochowana na Powązkach w Warszawie 1 2025-07-06 12:00 Jak korzystać ze sztucznych ułatwień w Tatrach 2 2025-07-06 11:30 Spotkanie na Lawendowym Wzgórzu 2025-07-06 11:11 Fatalne prognozy pogody. Wszystko przez niż genueński 4 2025-07-06 11:00 Wiemy kiedy nastąpi oddanie stadionu przy ulicy Orkana do użytku 3 2025-07-06 10:30 Koncert Wojciecha Gracza rozpocznie Festiwal Muzyki Organowej im. ks. Kamila Kowalczyka 2025-07-06 10:00 Ochotni w Czarnogórze (WIDEO) 2025-07-06 09:30 Jedni w domu, inni nad ciepłym morzem 2025-07-06 09:00 Szczawnica Lamb Festival - Pasterskie Smaki Natury 2 2025-07-06 08:00 Rehabilitacja tarasowa 2 2025-07-05 23:44 Kukulska, Doda, Wanda i Banda - gwiazdy z Równi Krupowej (ZDJĘCIA) 6 2025-07-05 22:14 TV Disco Stars w Krościenku (WIDEO) 1 2025-07-05 21:13 Śmigłowiec TOPR poleciał w Tatry Słowackie 2 2025-07-05 20:35 Zagrane Lato 10 2025-07-05 20:00 Ta przejażdżka może traktorzystę z Spytkowic całkowicie zrujnować 3 2025-07-05 19:00 Zdrój nad Gorącym Potokiem 1 2025-07-05 18:00 Grzech pierworodny 1 2025-07-05 17:21 Lato z Radiem w Zakopanem 2 2025-07-05 17:00 Wywłaszczyć, to tak łatwo powiedzieć 2 2025-07-05 16:00 Pożądana przeprawa 2 2025-07-05 15:00 Okolice Łysej Polany oblężone. Auta parkują nawet tutaj 3 2025-07-05 14:00 W filiach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zakopanem w wakacje nie ma nudy 2025-07-05 13:30 Etap w Spytkowicach - sport, integracja i radość z jazdy 2025-07-05 13:00 Barierki i ławki w Borze na Czerwonem wymienione na nowe 2025-07-05 12:00 Podróżniczy bum w Balicach, uważaj co przywozisz z wakacji! 2025-07-05 11:30 Wakacjada w hali MOSIR Zakopane 2025-07-05 11:00 Podszkle i ostatnia powiatowa droga gruntowa zastąpiona asfaltową nawierzchnią 2025-07-05 10:36 Będzie remont dachu szkoły podstawowej w Krościenku 2025-07-05 10:00 Widzieliście taką bieżnię? 2 2025-07-05 09:00 Wszyscy kochają starostę 5 2025-07-05 09:00 Strażacy szturmują Babią Górę 2025-07-05 08:00 Hala sportowa w Szlachtowej gotowa 2025-07-04 22:00 Zadymienie na Gubałówce. Interweniowały służby 3 2025-07-04 21:32 Jutro strażacy zdobędą Babią Górę w pełnym umundurowaniu
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2025-06-22 01:24 1. Wzbogacony o 8 kolejnych budynków:):):) Wzbogacony:):):) 2025-06-22 00:36 2. A, czyli wyrżnąć drzewa i walnąć betonowe kloce tak jak już Radisson zrobił na miejscu przepięknego Modrzejowa, który powinien być muzeum, a rozjechały go spychacze. Brawo! Oby tak dalej, zalejemy betonem wszystką zieleń, dziedzictwo wyburzyć. Lepiej się zaborcy obchodzili z polskim krajobrazem i architekturą niż deweloperzy. 2025-06-12 19:04 3. Dla wielu osób za drogo, może by tak pomyśleć o zniżce dla mieszkańców? 2025-05-19 17:33 4. Jan mnie tam tyz zabrakło bo kosula w krate mi nie wyschła... miałem portki na posek zapinane ... rekonesans taki a sztuka "Ulice Jerozolimy " , Ulice pise się z duzej litery pamiytej .se tło .. i suchej co powiado doktor ... sztuk pięknych... 2025-04-24 10:37 5. Tylko na zdjęciach i w realu pusto przez fatalny dojazd do Szczawnicy. Stać w korku I niszczyć zawieszenie, to średnia przyjemność. 2025-04-02 12:01 6. A co na to czorne misie? Te brązowe tyż złe mogą być. 2025-03-28 12:31 7. Co Palace ma wspólnego z Wyklętymi. Ktoś chyba pomylił wątki i miejsca. Czyżby nowy starosta bał się OGNIA ? 2025-03-18 00:29 8. No i teraz wreszcie będzie prawo i sprawiedliwość. 2025-03-12 11:25 9. Na spotkaniu zabrakło schorowanego już pana dra Ryszarda Dąbrowieckiego, który jest pasjonatem twórczości mistrza Hasiora. Wydał nawet o nim książkę pt. "Upadły Anioł- Rzecz o Władysławie Hasiorze" 2025-03-04 09:43 10. Ach ten nieszczęsny młotek. Rośnie w siłę nasza ideologiczna brać
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama