Reklama

2022-01-16 13:19:53

Reklama

Tatry

W poszukiwaniu polskiego bieguna zimna

Reklama

Trzech pasjonatów meteorologii postanowiło udowodnić, że polski biegun zimna leży nie pod Suwałkami czy na Orawie, ale w Tatrach.

Kocioł Litworowy w Tatrach. Miejsce niezwykłe nie tylko ze względu na to, że porastają e latem łany litworu, jak zresztą sama nazwa wskazuje. Kocioł położony jest na wysokości ok. 1800 metrów n.p.m. w Czerwonych Wierchach. Ma 70 metrów głębokości, jest osłonięty ze wszystkich stron. Gdyby leżał w granitowych Tatrach Wysokich, z pewnością znajdowałby się w tym miejscu głęboki staw. Jest jednak położony wśród wapiennych stoków Tatr Zachodnich, gdzie woda przesiąka przez skały tworząc głębokie jaskinie.

To miejsce zafascynowało trzech pasjonatów meteorologii: Kamila Filipowicza, Arnolda  Jakubczyka i Michała Wróbla. Postanowili sprawdzić, czy Kocioł Litworowy oraz leżący niedaleko nieco mniejszy i bardziej skalisty Kocioł Mułowy nie są najzimniejszymi miejscami w Polsce.

Z torfowiska w Tatry
- Pierwsze pomiary zimna prowadził na torfowisku w Czarnym Dunajcu Arnold Jakubczyk. Ja podobne, bardzo zimne miejsce odkryłem u siebie, w okolicach Katowic. Prowadziliśmy swoje pomiary i dzięki temu poznaliśmy się na forach internetowych. Sam pomysł, aby sprawdzić, czy takich warunków nie spełniają kotły w Czerwonych Wierchach, narodził się w głowie Kamila Filipowicza, który spędza wiele czasu w Tatrach - opowiada Michał Wróbel.
To właśnie Kamil, mając świetne rozeznanie topograficzne terenu w Tatrach oraz wiedzę meteorologiczną, poszukiwał takiego zimnego miejsca w Tatrach. Wytypował dwa kotły - Litworowy i Mułowy, na których dnie nie ma stawów i zimne powietrze może się tam kumulować.

Pierwsze mrozowisko
Arnold Jakubczyk dodaje, że na podstawie pomiarów temperatur w podobnych kotłach w Alpach stwierdzili, iż w Tatrach również muszą znajdować się takie miejsca. - Przygodę z meteorologią zacząłem w młodości, ale na poważnie zająłem się tym w 2011 r., a w 2012 odkryłem pierwsze mrozowisko, które jest dziś znane jako biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Podczas jazdy z Czarnego Dunajca do Puścizny Rękowiańskiej odczuwałem wieczorem różnice temperatury. Postanowiłem to zbadać - opowiada o początkach przygody z meteorologią i mrozowiskami Arnold Jakubczyk.

Minus 45 st. C? Nie ma dowodów
Pomiary w Tatrach zaczęli prowadzić w 2016 roku. Jak na razie udało się w Kotle Litworowym zmierzyć temperaturę -37,5 st. C. To jedna z najniższych temperatur, którą pokazały termometry w Polsce. Oficjalny rekord to - 41 st. C. Taką temperaturę zmierzono w 1940 roku w Siedlcach. Ten rekord najprawdopodobniej został pobity właśnie w Kotle Litworowym w 2017 roku. Wtedy w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej zanotowano temperatury poniżej - 37 st. C. Warunki atmosferyczne wskazywały na to, że na dnie kotłów w Tatrach temperatura spadła wtedy grubo poniżej - 40 st., może nawet w okolice - 45 st. C. Niestety, nie ma na to dowodów - wtedy w termometrze ustawionym w Kotle Litworowym przez pasjonatów meteorologii wyczerpały się jednak baterie.

W kotle jak w garnku
- Wierzymy, że Litworowy i Mułowy Kocioł są najzimniejsze w Polsce z trzech powodów. Po pierwsze znajdują się na wysokości prawie 1800 m n.p.m., a więc wyżej niż wszystkie szczyty w Polsce poza Tatrami. Wiadomo, że im wyższe jest mrozowisko w formie wklęsłej, tym w nocy panują tam niższe temperatury. Po drugie są to suche kotły krasowe. Po trzecie mają ogromne baseny do gromadzenia zimnego powietrza - dodaje Arnold Jakubczyk. W Litworowym Kotle mieści się maksymalnie 438 tysięcy m sześc., a Mułowym Kotle 121 tysięcy m sześc. powietrza, które nie może stamtąd uciec. Znajduje się w pułapce niczym woda w garnku. Im masy powietrza są cięższe, tym większa szansa na niższą temperaturę.
Teraz Kamil, Arnold i Michał nawiązali współpracę z Tatrzańskim Parkiem Narodowym. Dostali zgodę na postawienie w obu kotłach w Czerwonych Wierchach profesjonalnych stacji meteorologicznych, które będą prowadzić stałe pomiary.

To potrwa kilka lat
- Niestety oczekiwanie na taką pogodę, jak zdarzyła się w 2017 roku, może potrwać kilka lat. Mamy jednak nadzieję, że uda nam się udowodnić, że polski biegun zimna leży w Tatrach - mówi Michał Wróbel i dodaje, że śledzenie tak niskich temperatur nie wymaga wielce specjalistycznego stroju. - Wystarczy górski strój na cebulkę - dodaje Michał. Na jednym z filmów zamieszczonych w internecie widać, jak mocno spada temperatura w Kotle Litworowym. We wrześniu tego roku na brzegu Kotła Litworowego termometr pokazywał dodatnie wartości temperatury, a na jego dnie minus 10 st. C.

Zrzutka w internecie
Pasjonaci meteorologii zbierają w internecie pieniądze na postawienie profesjonalnej stacji meteorologicznej z możliwością bieżącego śledzenia zdalnie temperatur, co jest o tyle trudne, że na dnie tatrzańskich kotłów nie ma zasięgu internetu. Co ważne, kierownictwo nad badaniami objął Zakład Meteorologii i Klimatologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na realizację swojego projektu potrzebują 10 tys. złotych, udało im się już zebrać już ponad 6 tys. Zbiórkę można wesprzeć tu: https://zrzutka.pl/fmygpu

Paweł Pełka

Zostań Patronem Tygodnika Podhalańskiego.

1
/ Fot. Litworowy Kocioł zimą
2
W latach 2016-17 na dnie Litworowego Kotła stał kij z przytwierdzony do niego termometrem.
3
/ Fot. Arnold Jakubczyk i Kamil Filipowicz na dnie Litworowego Kotła
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

Reklama
2025-09-13 15:30 Jutro Msza święta na Babiej Górze 2025-09-13 15:00 Zakopane walczy o tytuł Turystyczne Skarby Małopolski i 100 tysięcy złotych 1 2025-09-13 14:00 Pomóżmy Klaudii pokonać glejaka 2025-09-13 13:01 Wspólne szkolenie TOPR i czeskiej armii 2025-09-13 12:00 W Białce trwa budowa kanalizacji. Najgorsze dopiero przed budowlańcami (WIDEO) 2025-09-13 11:00 Turysta na szlaku na Wysoką stracił przytomność 2025-09-13 10:00 Strażacy ze Szczawnicy uratowali jelonka 6 2025-09-13 09:32 Trwa remont ul. Stanisławy Pawłowskiej w Krościenku 2025-09-13 09:00 Dziś może być deszczowa sobota 2 2025-09-13 08:00 Zakopane pamięta o Kurierach Tatrzańskich - uroczystości w Kuźnicach (ZDJĘCIA, WIDEO) 2 2025-09-12 21:00 Znaleziono psa w Nowym Targu w rejonie ulicy Grel 2 2025-09-12 20:00 Pomagamy 14-letniej Natalce z Nowego Targu 2025-09-12 19:00 Gminy z Podhala dostały pieniądze z Rządowego Funduszu Dróg 2 2025-09-12 18:42 Samochód wylądował na ogrodzeniu 7 2025-09-12 18:00 Prawie 12 tys. osób dojechało nad Morskie Oko elektrycznymi busami 8 2025-09-12 17:00 Idealny poranek w Tatrach. Byliśmy na Przełęczy Kondrackiej (WIDEO) 2025-09-12 16:00 Nielegalna broń, narkotyki i kradzione precjoza 1 2025-09-12 14:55 Zderzenie czterech aut w Zarytem 2025-09-12 13:41 Kierowca zasłabł. Auto wyłamało barierki i spadło ze skarpy 6 2025-09-12 12:57 Nagła ulewa i grad w centrum Zakopanego (WIDEO) 2025-09-12 12:00 Co robić w weekend w Zakopanem? 2025-09-12 11:00 Śladami Nila (WIDEO) 4 2025-09-12 10:00 Nocne poszukiwania i odnalezione zwłoki 2025-09-12 09:25 Pożar gałęzi w Tylmanowej 2025-09-12 09:00 Rodzinny Rajd Rowerowy w Nowym Targu - niedziela pełna sportu, radości i pięknych widoków! 2025-09-12 08:00 Podhalańscy kolarze uczcili 342. rocznicę Odsieczy Wiedeńskiej na Kahlenbergu 2025-09-11 21:00 Traktoriada po raz drugi w Nowym Targu 1 2025-09-11 20:00 Zapraszamy do Teatru Witkacego. Zobaczymy Krystynę Jandę (WIDEO) 21 2025-09-11 19:23 Chmury ustępują. W piątek od rana słońce 9 2025-09-11 19:00 Wojewoda przekazał order Józefowi Gąsienicy Sobczakowi, zasłużonemu olimpijczykowi 2025-09-11 18:00 60 milionów złotych na inwestycje w oświacie 3 2025-09-11 17:30 W niedzielę Dożynki Miętusiańskie 2025-09-11 17:00 Radny Jakub Kot zaprasza na Zimową Akademię Sportu 7 2025-09-11 16:00 Jubileuszowy Polaniarski Osod przeniesiony. Aktualizacja 2025-09-11 15:20 Polski turysta nocował wysoko w Tatrach. Potrzebował pomocy ratowników 3 2025-09-11 14:58 Gaz pieprzowy w szkole w Nowym Targu. Interweniowali strażacy 2025-09-11 13:55 Dramatyczna akcja ratunkowa w Tatrach. Niestety, turysta zmarł 5 2025-09-11 13:30 Witkacowskie IP w szponach demonicznej AI 2025-09-11 13:00 Andrzej Bargiel na lodowcu pod Mount Everestem 2 2025-09-11 12:00 Policja rusza do szkoły 2 2025-09-11 11:22 Gmina Krościenko nad Dunajcem bierze udział w VII edycji konkursu Turystyczne Skarby Małopolski (WIDEO) 1 2025-09-11 10:40 Bardzo duże korki na zakopiance 13 2025-09-11 10:30 Bardzo groźny pożar w Kiczorach 1 2025-09-11 10:00 W Tatrach chmury, mgły i deszcz, ale będzie lepiej 1 2025-09-11 09:37 Ostrzeżenie przed burzami 2025-09-11 08:56 Ratownicy TOPR i ich psy (ZDJĘCIA) 2025-09-11 08:30 Remake "Wojny państwa Rose" na ekranach kin. Mamy dla Was bilety 1 2025-09-11 08:30 Kolumna informacyjna Urzędu Miasta Zakopane 2025-09-11 08:00 Nie mam już siły żyć 5 2025-09-10 21:00 Remont ulicy Sienkiewicza przebiega zgodnie z planem 4
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2025-09-13 15:33 1. #Taki sobie czytelnik - 10/10 i pomyśl ile kasy wpadło. TPN coraz mocniej w masówkę idzie. Tu będzie drugie Vegas i takie same pieniądze 2025-09-13 15:32 2. Właściciel zabezpieczy zgniłymi deskami, w zimie śnieg zasypie i może dziecko wpaść Przy okazji, takiego bałaganu komunikacyjnego jak w Szczawnicy to szukać ze świecą po świecie. Jak Wy tam wytrzymujecie przy kłapiących pokrywach kanalizacji sanitarnej, przy następnym remoncie to droga powiatowa będzie z samych pokryw, kłapiących pokryw. W ciągu ulicy Głównej były pokrywy na zawiasach z czasów komuny, przyszło nowe i partaczy się od czasów wymiany, chyba z 15 lat. W Polsce nie ma firmy, która by takie pokrywy osadzała równo. 2025-09-13 15:13 3. Raczej Zakopane walczy o tytuł turystycznej meliny i ma szansę na 100 tysięcy chętnych na darmowego sylwestra i bezkarną żulernię na Równiach. Dziękujemy ci sołtysie przyjazny karpiom. 2025-09-13 15:13 4. @dobra rada nawet i od dziada,co się czepiasz grunt że nie lewak jak większość komentujących 2025-09-13 14:22 5. Rodzimej produkcji Biedrun ma krotki zasieg , ale system ladowania podobny. 2025-09-13 13:56 6. Czarny punkt. 2025-09-13 13:47 7. paniy a wyściy skąd? 2025-09-13 13:23 8. @dziadeek, a wyczytałeś o tym, że do tiurmy trafił kolega doktóra niejaki "wielki bu" znowu będą pielgrzymki po chareśt a w tv. russpublika okrzykną go więźniem politycznym, ale nie ma co się martwić przecież kolega doktóra nie wyrzeknie się go! i będzie ułaskawienie i ha ha i ha ha 2025-09-13 13:19 9. Pod Warszawa znaleziono zas Fagota. To wyrzutnia sowieckiej produkcji. Ciekawe jaki jest mechanizm ladowania tego Fagota i czy ktos go juz uzyl ? 2025-09-13 13:17 10. Następnym razem taki "jelonek' moze mieć na imie Marysia albo Jasio. Wląsciciel odkrytej studzienki zapewne nieznany?
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama