Reklama

2022-01-16 13:19:53

Tatry

W poszukiwaniu polskiego bieguna zimna

Trzech pasjonatów meteorologii postanowiło udowodnić, że polski biegun zimna leży nie pod Suwałkami czy na Orawie, ale w Tatrach.

Kocioł Litworowy w Tatrach. Miejsce niezwykłe nie tylko ze względu na to, że porastają e latem łany litworu, jak zresztą sama nazwa wskazuje. Kocioł położony jest na wysokości ok. 1800 metrów n.p.m. w Czerwonych Wierchach. Ma 70 metrów głębokości, jest osłonięty ze wszystkich stron. Gdyby leżał w granitowych Tatrach Wysokich, z pewnością znajdowałby się w tym miejscu głęboki staw. Jest jednak położony wśród wapiennych stoków Tatr Zachodnich, gdzie woda przesiąka przez skały tworząc głębokie jaskinie.

To miejsce zafascynowało trzech pasjonatów meteorologii: Kamila Filipowicza, Arnolda  Jakubczyka i Michała Wróbla. Postanowili sprawdzić, czy Kocioł Litworowy oraz leżący niedaleko nieco mniejszy i bardziej skalisty Kocioł Mułowy nie są najzimniejszymi miejscami w Polsce.

Z torfowiska w Tatry
- Pierwsze pomiary zimna prowadził na torfowisku w Czarnym Dunajcu Arnold Jakubczyk. Ja podobne, bardzo zimne miejsce odkryłem u siebie, w okolicach Katowic. Prowadziliśmy swoje pomiary i dzięki temu poznaliśmy się na forach internetowych. Sam pomysł, aby sprawdzić, czy takich warunków nie spełniają kotły w Czerwonych Wierchach, narodził się w głowie Kamila Filipowicza, który spędza wiele czasu w Tatrach - opowiada Michał Wróbel.
To właśnie Kamil, mając świetne rozeznanie topograficzne terenu w Tatrach oraz wiedzę meteorologiczną, poszukiwał takiego zimnego miejsca w Tatrach. Wytypował dwa kotły - Litworowy i Mułowy, na których dnie nie ma stawów i zimne powietrze może się tam kumulować.

Pierwsze mrozowisko
Arnold Jakubczyk dodaje, że na podstawie pomiarów temperatur w podobnych kotłach w Alpach stwierdzili, iż w Tatrach również muszą znajdować się takie miejsca. - Przygodę z meteorologią zacząłem w młodości, ale na poważnie zająłem się tym w 2011 r., a w 2012 odkryłem pierwsze mrozowisko, które jest dziś znane jako biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Podczas jazdy z Czarnego Dunajca do Puścizny Rękowiańskiej odczuwałem wieczorem różnice temperatury. Postanowiłem to zbadać - opowiada o początkach przygody z meteorologią i mrozowiskami Arnold Jakubczyk.

Minus 45 st. C? Nie ma dowodów
Pomiary w Tatrach zaczęli prowadzić w 2016 roku. Jak na razie udało się w Kotle Litworowym zmierzyć temperaturę -37,5 st. C. To jedna z najniższych temperatur, którą pokazały termometry w Polsce. Oficjalny rekord to - 41 st. C. Taką temperaturę zmierzono w 1940 roku w Siedlcach. Ten rekord najprawdopodobniej został pobity właśnie w Kotle Litworowym w 2017 roku. Wtedy w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej zanotowano temperatury poniżej - 37 st. C. Warunki atmosferyczne wskazywały na to, że na dnie kotłów w Tatrach temperatura spadła wtedy grubo poniżej - 40 st., może nawet w okolice - 45 st. C. Niestety, nie ma na to dowodów - wtedy w termometrze ustawionym w Kotle Litworowym przez pasjonatów meteorologii wyczerpały się jednak baterie.

W kotle jak w garnku
- Wierzymy, że Litworowy i Mułowy Kocioł są najzimniejsze w Polsce z trzech powodów. Po pierwsze znajdują się na wysokości prawie 1800 m n.p.m., a więc wyżej niż wszystkie szczyty w Polsce poza Tatrami. Wiadomo, że im wyższe jest mrozowisko w formie wklęsłej, tym w nocy panują tam niższe temperatury. Po drugie są to suche kotły krasowe. Po trzecie mają ogromne baseny do gromadzenia zimnego powietrza - dodaje Arnold Jakubczyk. W Litworowym Kotle mieści się maksymalnie 438 tysięcy m sześc., a Mułowym Kotle 121 tysięcy m sześc. powietrza, które nie może stamtąd uciec. Znajduje się w pułapce niczym woda w garnku. Im masy powietrza są cięższe, tym większa szansa na niższą temperaturę.
Teraz Kamil, Arnold i Michał nawiązali współpracę z Tatrzańskim Parkiem Narodowym. Dostali zgodę na postawienie w obu kotłach w Czerwonych Wierchach profesjonalnych stacji meteorologicznych, które będą prowadzić stałe pomiary.

To potrwa kilka lat
- Niestety oczekiwanie na taką pogodę, jak zdarzyła się w 2017 roku, może potrwać kilka lat. Mamy jednak nadzieję, że uda nam się udowodnić, że polski biegun zimna leży w Tatrach - mówi Michał Wróbel i dodaje, że śledzenie tak niskich temperatur nie wymaga wielce specjalistycznego stroju. - Wystarczy górski strój na cebulkę - dodaje Michał. Na jednym z filmów zamieszczonych w internecie widać, jak mocno spada temperatura w Kotle Litworowym. We wrześniu tego roku na brzegu Kotła Litworowego termometr pokazywał dodatnie wartości temperatury, a na jego dnie minus 10 st. C.

Zrzutka w internecie
Pasjonaci meteorologii zbierają w internecie pieniądze na postawienie profesjonalnej stacji meteorologicznej z możliwością bieżącego śledzenia zdalnie temperatur, co jest o tyle trudne, że na dnie tatrzańskich kotłów nie ma zasięgu internetu. Co ważne, kierownictwo nad badaniami objął Zakład Meteorologii i Klimatologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na realizację swojego projektu potrzebują 10 tys. złotych, udało im się już zebrać już ponad 6 tys. Zbiórkę można wesprzeć tu: https://zrzutka.pl/fmygpu

Paweł Pełka

Kup e-wydanie Tygodnika Podhalańskiego.

1
/ Fot. Litworowy Kocioł zimą
2
W latach 2016-17 na dnie Litworowego Kotła stał kij z przytwierdzony do niego termometrem.
3
/ Fot. Arnold Jakubczyk i Kamil Filipowicz na dnie Litworowego Kotła
Komentarze Facebook
Dodaj komentarz
Wysłanie komentarza oznacza akceptację regulaminu komentowania na łamach 24tp.pl
Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.
2023-03-21 21:50 Wypasał owce ponad 60 lat. Zmarł długoletni juhas 2023-03-21 21:27 Stracili prawo jazdy - jeden za promil, drugi za prędkość 2023-03-21 20:55 Tir potrącił pieszego 2023-03-21 20:30 Turysta ewakuowany z Babiej Góry. Miał złamaną nogę 2023-03-21 19:30 Marta Kubacka jest w najlepszych rękach w Polsce jeśli chodzi o kardiologię 1 2023-03-21 19:00 Kmicic tętni gospodarczym życiem 2023-03-21 18:30 Droga Krzyżowa w góralskiej oprawie 2023-03-21 18:00 Załóż skarpetki nie do pary 2 2023-03-21 17:40 Dzień wagarowicza maluchy spędziły na komendzie. Narozrabiały? 2023-03-21 17:00 Znów palą się trawy (WIDEO) 3 2023-03-21 16:42 Nasiona słonecznika: dobierz je do kierunku uprawy 2023-03-21 16:30 Wystawa rekonstrukcji zabytkowych rękawic furmańskich i pokaz tkactwa 2023-03-21 16:01 Samochód stoczył się do potoku (WIDEO) 3 2023-03-21 15:26 Jeden z najwybitniejszych gitarzystów młodego pokolenia wystąpi w Ibisie 2023-03-21 15:00 Pierwszy dzień wiosny, Dzień Kolorowej Skarpetki czyli Światowy Dzień Zespołu Downa 2023-03-21 14:30 Przed nami kolejna odsłona BGK Memoriału Józefa Oppenheima 2023-03-21 14:00 Nie żyje mistrz bibułkarstwa 2023-03-21 13:30 Będą góralskie pamiątki. Zgłoś swój projekt do 5 maja 2023-03-21 13:00 Psie WC w miejscu kaźni 2 2023-03-21 12:20 Zepsuty traktor i plama oleju na Drodze na Bystre w Zakopanem 2 2023-03-21 12:01 Mistrzowskie tytuły biegaczy UKS Regle Kościelisko 2023-03-21 11:00 Salon Marcowy 2023. W piątek wernisaż 2023-03-21 09:52 Tragedia w Szaflarach 2023-03-21 09:30 Przedświąteczne klimaty. Robimy pisanki 2023-03-21 09:00 Planuj już wycieczki w ramach akcji Odkryj Beskid Wyspowy 2023-03-21 08:30 Tatry - moja miłość. Krótkie podsumowanie 2023-03-21 08:00 Wóz dla Ukrainy 2 2023-03-20 22:00 Dzięki zaangażowaniu strażaków akcja krwiodawstwa w Maruszynie odbyła się z powodzeniem 3 2023-03-20 21:00 Bóbr inżynier i "esteta" 5 2023-03-20 20:00 Inwestor kontrowersyjnej biogazowni przestrzega rabiański samorząd 10 2023-03-20 19:00 Wiosenne jabłuszko dla Kamilki 2023-03-20 18:30 Ciepła i inspirująca książka o Księżycu, jego magii i o życiu. Konkurs dla czytelników 2023-03-20 18:00 Ciasta dla Cyprianka 1 2023-03-20 17:00 Pod Tatrami spotkała się melancholia z nostalgią i dała nam portugalskie "Saudade" 2023-03-20 17:00 Przygarnij przyjaciela - psy z nowotarskiego schroniska czekają 2023-03-20 16:30 Mistrz i uczeń. Koncert 2023-03-20 16:15 Dawid Kubacki podał przyczynę wycofania się ze skoków w Norwegii 5 2023-03-20 16:00 Nie żyje Danuta Pyziak, żegna ją Gminny Ośrodek Kultury Regionalnej w Kościelisku 2023-03-20 16:00 Sto policyjnych interwencji w weekend w powiecie tatrzańskim 8 2023-03-20 15:30 Babskie posiady nad ziołami 1 2023-03-20 15:22 Pożar traw na Olczy w Zakopanem 1 2023-03-20 15:03 Rabczanka okradała sklepy w Nowym Targu 2 2023-03-20 14:00 W piątek ostatnie pożegnanie trenera Włodzimierza Weselskiego 1 2023-03-20 13:35 Demoniczne Zakopane, letnia i zimowa stolica Polski, zbierało się tu fajne towarzystwo 2023-03-20 13:21 Pokaz Filmów o Sztuce pod znakiem plakatu i jego twórców 2023-03-20 13:00 Wielkie sprzątanie w mieście - sprawdźcie gdzie przestawić auto 2023-03-20 12:55 Zakopiańskie obchody Światowego Dnia Zespołu Downa 4 2023-03-20 12:15 Wypadek z udziałem motocyklisty w Szaflarach 1 2023-03-20 12:12 Ruszyły wiosenne przeglądy techniczne urządzeń w ośrodkach turystycznych Grupy PKL 2023-03-20 12:00 Wypadek przy remizie, z samochodu trzeba było ratować zakleszczonych pasażerów
NAJPOPULARNIEJSZE ARTYKUŁY
NAJCZĘŚCIEJ KOMENTOWANE
OSTATNIE KOMENTARZE
2023-03-21 21:54 1. Bez kolejek, bez zapisów, bez terminów... Jednak ten NFZ to miszczostfo świata. 2023-03-21 20:57 2. Jak zmusić magistrat do otwarcia drzwi? Wpuście tam skunksa- sami otworzą. 2023-03-21 20:50 3. Pamiątki martyrologiczne - pamiątkami, ale trzeba jakoś żyć. Zabetonowane coraz więcej wokół. Kultura estetyczna górali jest niereformowalna więc wygląda to jak wygląda. Niech urzędnicy zadbają i posprzątają. W końcu niech zapracują na tyle ile im placimy, a płacimy nie mało. 2023-03-21 20:34 4. Absolutnie zgadzam się z poprzednim komentarzem. Uczmy szacunku i tolerancji. 2023-03-21 19:49 5. Jak zobaczyłem że to pan A.B. jest inwestorem to juz wszystko zrozumiałem. Wszystko co robi ten jegomość jest na granicy prawa i przyzwoitości. Znam temat bo pracowałem u niego. Pilnujcie się mieszkańcy, póki nie jest za późno. 2023-03-21 19:31 6. @kornik drukarz, dziękuję za info. 2023-03-21 19:31 7. 1 całkowicie nikomu nie potrzebna przebudowa - autobus miejski spokojnie dalby radę na placu takim jak był ,a złomów busy sa tam zupełnie nie potrzebne ,a le cóz unia na takie bezsensowne inwestycje daje kase wiec łasy na pochwały burmistrz po nie sie schylił , problem w tym, ze żeby je dostać trze ba mieć wkład własny , a wkład własny to najczęściej kredyt , druga sprawa przy okazji tej "eko: inwestycji dokumentnie zniszczono nawierzchnie połowy długości przewodników Tatrzanski , nawierznie która nie dawno był przebudowana tzn wymienią piękna zabytkowa Kostkę brukowa na średniej jakości asfalt prawdomównie dla tego ze dyrekcji parku przeszkadzał stukot kół dorożek PS do dzis nie wyjaśniono co stało sie z tą kostką 2023-03-21 19:21 8. @ Ali na czym niby ma polegać ta Eko logia? moze na tym ze zwierzeta przez rok teej przebudowy przyzwyczja sie do huku maszyn i je nie beda uciekały na słowacje w sylwestra? 2023-03-21 19:17 9. @sitarz - ależ grali dawno temu w tygodniku był artykuł pt kapitan nemo o pewnym wujku co mały fiatem wpadł do tego potoku i przepłynęło kilka stopni wodnych i ze dwa mosty ( woda była duzo duzo większa 2023-03-21 18:46 10. Kolejny zwolennik nie używania ręcznego.
2023-02-28 03:12 1. ja nie kupuje tej narracji. Idź do wojska - bądź "zdziwiony" że zginiesz na froncie, misji pokojowej, na ćwiczeniach na poligonie etc. Albo w TOPR- to naczelnik mówi do spotkanego zakopiańczyka: "Pan z nami pójdzie na 4 lata kontraktu"? no nie. To nie Rosja. Tu się kandydata tak nie wciela. Jeżeli ktoś nie akceptuje ryzyka szuka pracy w biurze/sklepie. Z dala od służby ratowniczej. 2023-02-24 23:22 2. najlepsze było to że samochody różnych służb zaparkowały i zablokowały chodnik - Brawo piękny przykład. 2023-02-17 13:19 3. Brakowało jeszcze toastów i drink baru... 2023-02-02 18:13 4. Ciesom nos kónicki od mojego ojca, jeedyn ze Skrzypnego, a dr ugi z Dunajca, hej! 2023-01-27 00:11 5. tak, TOPR miał cały zestaw do akcji lawinowej, ale i prostą i treściwą pogadankę o śniegu i zagrożeniach z nim związanymi. I to wszystko co ta akcja miała wspólnego ze śniegiem. Myślę że rzucanie śnieżkami do celu było by lepsze od tej całej reszty "atrakcji". 2023-01-23 11:54 6. Z tego co widziałem, TOPR miał cały zestaw lawinowy 2023-01-23 09:22 7. Rośnie Ci to dziecko. 2023-01-17 00:14 8. Basia śpiewa przeeeeślicznie! Kolędy chwytają za serce. 2023-01-16 21:25 9. Z nazwą, czyli śniegiem tan dzień miał mało wspólnego. Chyba liczyli na to że śniegu nie będzie. A był. Atrakcje typu wawel bus - kolejka może 30metrow ale odstać trzeba było 2,5 godziny. Strzelnica z elektronicznej wiatrówki - kolejka około 45minut. Samba, rysowanie, i to chyba koniec tych atrakcji. Jedynie TOPR miał sondę lawinowa, i to chyba jedyne co ze śniegiem ta cała akcja miała wspólnego. 2023-01-11 12:16 10. A ta szkoła to gdzie?
WARUNKI W GÓRACH
POGODA W WYBRANYCH MIASTACH REGIONU
Reklama
Polecamy

Pożegnania

FILMY TP

Bojcorka

Album TP

Dołącz do nas - facebook