2022-03-09 16:30:51

Nowy Targ

Marian Głut - ostatni przedwojenny starosta doczekał upamiętnienia

Reklama

Jego sylwetkę opisywaliśmy na łamach Tygodnika Podhalańskiego dokładnie 3 lata temu. Dziś mjr. Marian Głut upamiętniony został pamiątkową tablicą.

Zawisła ona przy wejściu do starej części urzędu miasta. Jej autorką jest nowotarska artystka Joanna Borowicz. Na odsłonięcie podczas posiedzenia komisji kultury przybyli też potomkowie słynnego starosty - w tym wnukowie Piotr oraz Marian.

- W imieniu swoim i rodziny dziękuję władzom. Jako rodzina jesteśmy dumni - podkreśla Piotr Głut. - Dziadek na terenie Nowego Targu i powiatu zajmował się przede wszystkim organizacją ruchu spółdzielczego oraz obroną dziewiczego charakteru Tatr. W okresie przedwojennym istniała koncepcja rozbicia Czechosłowacji i połączenia Polski i Słowacji. Prowadził rozmowy z wysłannikami ks. Tiso. Po niepowodzeniach tych rozmów w 1939 roku złożył rezygnację z funkcji starosty, która nie została przyjęta - wspomina wnuk.

Dzieje, szczególnie te z końca II wojny i działalności w opozycji antykomunistycznej przypomniał Tadeusz Morawa.

A my przypominamy tekst, który opublikowaliśmy na naszych łamach w marcu 2019 roku.

Ostatni taki starosta

Nie chciał kolejki na Kasprowy Wierch, zwalczał dzikie schroniska, a ze Słowakami próbował tworzyć konfederację przeciw Hitlerowi. Wszystko to w 4 lata działalności Mariana Głuta na stanowisku nowotarskiego starosty.

Pamiętają o nim jedynie najbardziej dociekliwi historycy i krewni. Wnuk Piotr Głut mieszka w Nowym Targu. Ale nie ma to związku z tym, że dziadek Marian był tu starostą. Po prostu - ojciec Jan podczas studiów zakochał się w nowotarżance Janinie Kozaczce, siostrze znanego malarza. I tak historia jakby zatoczyła krąg. Wrócił do miasta, w którym również przez przypadek Marian Głut był ostatnim przedwojennym starostą.

Władza strzela, a starosta rozmawia

Notka biograficzna jest bogata w miejsca, numery pułków, legionów, urzędów i zasług. Ale ciekawsze są żywe wspomnienia, które gdzieś w rodzinie pozostały po niezwykłym dziadku. Bo Marian Głut do 1935 roku nie był w żaden sposób związany z Podhalem. Do czasu, gdy mianowany został starostą nowotarskim. Wówczas urząd ten piastowano z rządowego nadania, a nie jak obecnie w efekcie wyborów samorządowych.

Józef Ratajczak, kuzyn Piotra, krakowianin, z wykształcenia i zamiłowania historyk, wspomina godziny spędzone z babcią Wandą, która ciekawie opowiadała o dziadku Marianie. Wszyscy w rodzinie pamiętają opowieść o pierwszych dniach urzędowania dziadka w Nowym Targu. W Polsce rozlewały się strajki chłopskie, krwawo tłumione przez sanacyjną policję. Ginęli ludzie. Tymczasem nowo mianowany starosta miał powiedzieć, że nie będzie zaczynał urzędowania od katowania ludzi. I pojechał do Czarnego Dunajca rozmawiać z chłopami.

- Ojciec sam był chłopskiego pochodzenia, to i rozumiał potrzeby ludzi ze wsi. Powiedział do górali z ciupagami, że władza strzela, ale on przyszedł rozmawiać - wspomina Jadwiga Ratajczak, córka starosty i mama Józefa.

Urzędowanie Mariana Głuta nie trwa długo. Mimo to dał się poznać jako zagorzały miłośnik przyrody tatrzańskiej, zwolennik zachowania jej dziewiczego charakteru. Sprzeciwiał się więc budowaniu w Tatrach dzikich schronisk dla turystów. Nie chciał też budowy kolejki na Kasprowy Wierch, jednak musiał ostatecznie uznać racje zwolenników tej turystycznej atrakcji. Ostatecznie wziął udział w jej uroczystym otwarciu u boku prezydenta Ignacego Mościckiego.

Swoje urzędowanie zakończył jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. W 1938 roku pośredniczył w rozmowach z przedstawicielami ruchów narodowych na Słowacji. Część z nich nie chciała współpracy z Hitlerem, więc starosta Głut podjął się misji na pograniczu dyplomacji i działalności wywiadowczej. Liczył, że w tych niepewnych czasach uda się stworzyć polsko-słowacką konfederację. Jednak wszystkie jego starania przekreśliło siłowe włączenie spornych terenów Spisza i Orawy przez polską armię. Do tego doszedł konflikt z ówczesnym wiceministrem komunikacji Aleksandrem Bobkowskim. - Gdy ojciec składał dymisję na ręce premiera, tłumaczył, że nie może być reprezentantem rządu, który nie dotrzymuje obietnic danych obywatelom - wspomina córka ostatniego przedwojennego starosty.

Zakopiański? Da, Zakopiański.

Marian Głut starał się objąć posadę dyrektora oddziału Banku Polskiego we Lwowie, ale wybuch wojny przekreślił plany zawodowe. Wrzesień `39 zastał go po wschodniej stronie granicy wyznaczonej przez Ribbentropa i Mołotowa. - W rodzinie krąży opowieść, jak dziadka, wychodzącego z lwowskiego kościoła, zatrzymali enkawudziści - opowiada Piotr Głut. - Podał żołnierzowi zamiast dowodu legitymację TOPR-u. Rosjanin zaczął składać litery: "Was zawut Zakopiański?" - zapytał. A dziadek twardo: "Da, Zakopiański". Więc go puścili. A był na liście poszukiwanych przez sowietów - przywołuje anegdotę wnuk Piotr.

Aresztowania i tak Marian Głut nie uniknął, ale dzięki wstawiennictwu Marii Kasprowiczowej po 3 tygodniach został zwolniony. Mimo to we Lwowie działał w konspiracji, a w 1940 roku przez zieloną granicę uciekł do Krakowa. Działał w AK, współorganizował Organizację Bezpieczeństwa Wydziału Wojskowego Delegatury Rządu na Kraj. W 1944 roku został komendantem Okręgu Krakowskiego organizacji "Nie". Potem podporządkował ją płk. Franciszkowi Niepokólczyckiemu i miał zaprzestać działalności konspiracyjnej. Choć utrzymywał nadal kontakty ze zrzeszeniem "Wolność i Niezawisłość".

Po wojnie, wracając z Nowego Targu, zorientował się, że w jego domu jest kocioł, więc uciekł do Bytomia. Wrócił do Krakowa po roku. W 1952 roku jednak został aresztowany pod zarzutem przynależności do WiN-u. Niemal po roku długiego śledztwa został zwolniony. 6 lat później, ciężko schorowany, zmarł w Krakowie.

Awansem z wojska

To tylko część jego bogatej biografii. Jest jeszcze równie barwna opowieść o działalności, zanim został nowotarskim starostą. Tu dociekliwy historyk zauważył, że Marian Głut w 1912 roku, jako gimnazjalista w Tarnowie, zaangażował się w działalność Związku Strzeleckiego. Podczas I wojny światowej służył w Legionach Polskich Piłsudskiego i pod Nowym Korczynem został ranny. Zamiast karabinu dostał do ręki ołówek - został podoficerem rachunkowym komendy legionów. Jednak wojna się o niego nadal upominała. Po aresztowaniu Piłsudskiego i podpisaniu traktatu brzeskiego próbował przejść na drugą linię frontu. Złapany, wcielony został do wojska austriackiego i wysłany na front włoski.

W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, wziął udział w odsieczy Lwowa. Po wojnie zaczął piąć się po szczeblach wojskowej kariery. Równolegle studiował prawo. Wobec braku możliwości dalszego awansu przeszedł do cywila, szukając pracy w administracji państwowej. I tym sposobem po odbyciu praktyki w wileńskim urzędzie wojewódzkim dekretem ministra spraw wewnętrznych otrzymał stanowisko starosty nowotarskiego.

(Nie)doceniony

Marian Głut nie był nowotarżaninem, a przymiotnik przy jego stanowisku wydawał się wynikać z czystego zbiegu okoliczności. Jednak przez 4 lata trudnej działalności przysłużył się lokalnej społeczności. - Może warto byłoby ocalić jego pamięć, nadając jego nazwisko którejś z nowych ulic? - zastanawia się Piotr Głut.

Swą sugestię, popartą przez radnego Leszka Pustówkę, przekazał burmistrzowi. Czy Marian Głut zostanie doceniony przez nowotarżan? Czas pokaże.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

ABC 2022-03-14 02:03:48

W okresie przedwojennym Starosta Głut prześladował Słowaków mieszkających na Spiszu. Opornych wysiedlono lub aresztowano. A koncepcję rozbicia Czechosłowacji i połączenia Słowacji do Polski realizowano wspólnie z Hitlerem, wówczas przyjacielem II RP. Starosta M. Głut nie prowadził rozmów z wysłannikami ks. Tiso, to jakiś nonsens!

AK Podhale 44 2022-03-10 06:27:16

Ma być poprawnie 2022 Rok Armii Krajowej

AK Podhale 44 2022-03-10 06:22:46

Treść na tablicy poświęcona mjr Marianowi Głutowi została sporządzona przez dyletanta. W roku 2020 Armii Roku Krajowej na tej tablicy brak informacji, że Marian Głut był wybitnym oficerem ZWZ-AK, był komendantem Okręgu Krakowskiego w wojskowych strukturach ,,NIE". Podlegał organizacyjnie bezpośrednio gen. Okulickiemu i gen. Fieldorfowi. W 80 rocznice przemianowania ZWZ w AK robi się dziadostwo. Zastanawiam się kto ingerował w treść tej tablicy ,że mu przeszkadza słowo Armia Krajowa?

Reklama

Galerie

Wiosenna Szczawnica

Palace, Katownia Podhala i brama do Auschwitz

Cały świat Zofii Szwajnos

Przystań na Kamieńcu rośnie dzień po dniu

Szczęśliwa trzynastka, czyi Miś Zakopiański wybrany

Morskie Oko okiem młodych artystów

W sąsiedztwie Domu Doktora

Młodzi artyści i ich wizje kubizmu

Hasior - rekonesans w Czerwonym Dworze

Zawody Koziołka Matołka 2025

Aukcja dla Domu Doktora

Cześć i chwała żołnierzom wyklętym

Drań Witkacy na nas patrzy

Odważnej Estery Karp wyprowadzanie z zapomnienia

Tomasz Gluziński i jego twórczość w Opolance

Dzień Babci i Dziadka w SP Ciche 1

Dom Doktora powstaje po pożarze

Otwarcie 31. Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży w Sportach Zimowych

Świat dorożek i powozów na Podhalu

Urodzinowy Chasior u Hasiora

WOŚP na Chotarzu w Kościelisku

Śleboda Józefa Koszarka w Okszy

Premierowa "Wdowa po sołtysie"

Kolędy i pastorałki w Miejskiej Galerii Sztuki

Noworoczne kolędowanie w Czerwony Dworze

Święto gwary w Białym Dunajcu

Cudnej mimozie - wstrętna pokrzywa, czyli duch Makuszyńskiego w Opolance

Halina Rząsa - dokumentalistka pra-ekologii

"Widziałam Joannę" Mariusza Koperskiego w Gwarno

Benefis Eugeniusza Karkoszki z Lipnicy Wielkiej

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | dam
Nowo otwarta restauracja na Krupówkach zatrudni na stałe OSOBĘ Z DOŚWIADCZENIEM W PRZYGOTOWYWANIU BURGERÓW I KEBABÓW. Proszę o wysłanie kontaktu na mail: niemcowna@o2.pl
MOTORYZACJA | sprzedaż
SKUTER INWALIDZKI ELEKTRYCZNY. 784 950 106.
PRACA | dam
Recepcjonista do obsługi apartamentów w Białce Tatrzańskiej. Oferujemy stabilne zatrudnienie i atrakcyjne wynagrodzenie. Zainteresowanych prosimy o kontakt pod numerem 692 477 200 i przesłanie CV na adres m.koszarek@gorskagrupa.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam BACÓWKĘ, nowo wybudowaną na Sralówkach. 515 503 494, 18 265 39 77.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Dwa KONIE POCIĄGOWE 9.500 zł/szt. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | budowlane
STEMPLE BUDOWLANE 6 zł/szt. DESKI SZALUNKOWE 600 zł/kubik. WIĘŹBA 950 zł/kubik. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO OPAŁOWE 160zł/ m3. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | budowlane
DOM Z PŁAZÓW CIOSANYCH 10x8m - do przeniesienia. 790 759 407.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI Z OFLISEM na szałasy. 790 759 407.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL HANDLOWO-USŁUGOWY 110m2 W CENTRUM NOWEGO TARGU, UL. KRZYWA. 608 806 408
PRACA | dam
RESTAURACJA W KOŚCIELISKU ZATRUDNI: KUCHARZY, POMOCE KUCHENNE, KELNERÓW. 608 806 408
PRACA | dam
DORYWCZO - SPRZĄTANIE W KOŚCIELISKU. 608 806 408
PRACA | dam
KOŚCIELISKO - OSOBĘ DO OBSŁUGI IMPREZ: WESELA, KOMUNIE, CHRZCINY. 608 806 408
PRACA | dam
DO PRACY W PENSJONACIE W KOŚCIELISKU z możliwością zamieszkania. 608 806 408
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDEGO MERCEDESA SPRINTERA. 531 666 333.
MOTORYZACJA | kupno
KUPIĘ KAŻDĄ TOYOTĘ. OSOBOWE, TERENOWE. CAŁE LUB USZKODZONE. 531 666 333.
PRACA | dam
RESTAURACJA W ZAKOPANEM ZATRUDNI KELNERA-KELNERKĘ W SYSTEMIE ZMIANOWYM (8 GODZINNYM). 512351742 ZAMOYSKIEGO 2 watra@zakopane-restauracje.pl
Tel.: 512351742
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni EKSPEDIENTKĘ. Bardzo dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
PRACA | dam
Piekarnia w Zakopanem zatrudni KIEROWCĘ. Dobre warunki pracy. 604 102 804, 602 285 793.
USŁUGI | budowlane
OCIEPLANIE PODDASZY WEŁNĄ MINERALNĄ, ADAPTACJA PODDASZY, ZABUDOWA GK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
KOMPLEKSOWE WYKOŃCZENIA WNĘTRZ, MALOWANIE, PANELE, MONTAŻ DRZWI, ŁAZIENKI, ZABUDOWY GK. 660 079 941.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Podczerwone -sprzedam mieszkanie 46m2 gotowe do zamieszkania tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Kościelisko-Czajki -dom na super widokowej działce -sprzedam tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Łopuszna działka budowlana 1466 m2 -media, dojazd asfaltowy tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -działka 1398m2 z planem zagospodarowania -MU , przy drodze asfaltowej, blisko wyciagi narciarskie tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -działka z pozwoleniem na budowę dwoch domków -blisko wyciąg narciarskie tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Jurgów-sprzedam do do zamieszkania tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Suche --działka 2000m2 z pozwoleniem na budowę , blisko wyciagu tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Białka Tatrzańska -działka 2500m2 -pierwsza linia zabudowy, zjazd, wz sprzedam tel 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane- Jaszczurówka -dom -pensjonat na dużej działce 1758 m2 -sprzedam 660797241 b12.pl.
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
Zakopane -Jaszczurówka- lokal pod gastronomie w apartamentowcu 100m2 -do wynajęcia lub sprzedaży tel 6607972410.
NIERUCHOMOŚCI | kupno
Kupię DOM do 100.000 zł. 500 221 028.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
Owczarek podhalański. 501816189
Tel.: 501816189
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Sprzedam LAS w Łopusznej. 18 28 560 60.
PRACA | dam
Wspólnota Mieszkaniowa INFINIUM - Aleje 3 Maja 5 w Zakopanem - POSZUKUJE FIRMY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI SPRZĄTANIA BUDYNKU (klatki schodowe, korytarze, itp.) ORAZ TERENU ZEWNĘTRZNEGO. Kontakt w sprawie zakresu do złożenia oferty tel. 889 18 91 54 - zarządca nieruchomości.
PRACA | dam
Pensjonat w Zakopanem zatrudni POKOJOWĄ - 666 37 83 57.
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, POSPRZĄTAM. 796 358 958.
PRACA | dam
Zatrudnię pracowników budowlanych, ekipy, podwykonawców. 601 508736.
PRACA | dam
Zatrudnimy Panią na pokoje. Praca całoroczna stała w małym obiekcie 40-50 osób w Zakopanym. Panie chętne, proszę o kontakt. 18 2061434 sgzakopane@interia.eu
Tel.: 18
PRACA | dam
Przedsiębiorstwo Budowlane Sikora zatrudni pracowników na stanowisko: pomocnik budowlany, malarz, tynkarz, płytkarz, cieśla, zbrojarz, pracownik ogólnobudowlany .
Tel.: 602 629 623
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
DZIAŁKA BUDOWLANA W MURZASICHLU 19 arów, kameralna. 517 018 380
SPRZEDAŻ | różne
NOWE KILIMY RĘCZNIE TKANE (z owczej wełny). Wzór: jarzębina (60/80). Tel. 793 887 893
SPRZEDAŻ | różne
Sprzedam GOBELIN - pejzaż zimowy - (145/80). TORBY JUHASKIE. Tel. 793 887 893
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
SPRZEDAŻ | różne
DREWNO KOMINKOWE. 501 577 105.