2022-03-09 16:30:51

Reklama

Nowy Targ

Marian Głut - ostatni przedwojenny starosta doczekał upamiętnienia

Jego sylwetkę opisywaliśmy na łamach Tygodnika Podhalańskiego dokładnie 3 lata temu. Dziś mjr. Marian Głut upamiętniony został pamiątkową tablicą.

Zawisła ona przy wejściu do starej części urzędu miasta. Jej autorką jest nowotarska artystka Joanna Borowicz. Na odsłonięcie podczas posiedzenia komisji kultury przybyli też potomkowie słynnego starosty - w tym wnukowie Piotr oraz Marian.

- W imieniu swoim i rodziny dziękuję władzom. Jako rodzina jesteśmy dumni - podkreśla Piotr Głut. - Dziadek na terenie Nowego Targu i powiatu zajmował się przede wszystkim organizacją ruchu spółdzielczego oraz obroną dziewiczego charakteru Tatr. W okresie przedwojennym istniała koncepcja rozbicia Czechosłowacji i połączenia Polski i Słowacji. Prowadził rozmowy z wysłannikami ks. Tiso. Po niepowodzeniach tych rozmów w 1939 roku złożył rezygnację z funkcji starosty, która nie została przyjęta - wspomina wnuk.

Dzieje, szczególnie te z końca II wojny i działalności w opozycji antykomunistycznej przypomniał Tadeusz Morawa.

A my przypominamy tekst, który opublikowaliśmy na naszych łamach w marcu 2019 roku.

Ostatni taki starosta

Nie chciał kolejki na Kasprowy Wierch, zwalczał dzikie schroniska, a ze Słowakami próbował tworzyć konfederację przeciw Hitlerowi. Wszystko to w 4 lata działalności Mariana Głuta na stanowisku nowotarskiego starosty.

Pamiętają o nim jedynie najbardziej dociekliwi historycy i krewni. Wnuk Piotr Głut mieszka w Nowym Targu. Ale nie ma to związku z tym, że dziadek Marian był tu starostą. Po prostu - ojciec Jan podczas studiów zakochał się w nowotarżance Janinie Kozaczce, siostrze znanego malarza. I tak historia jakby zatoczyła krąg. Wrócił do miasta, w którym również przez przypadek Marian Głut był ostatnim przedwojennym starostą.

Władza strzela, a starosta rozmawia

Notka biograficzna jest bogata w miejsca, numery pułków, legionów, urzędów i zasług. Ale ciekawsze są żywe wspomnienia, które gdzieś w rodzinie pozostały po niezwykłym dziadku. Bo Marian Głut do 1935 roku nie był w żaden sposób związany z Podhalem. Do czasu, gdy mianowany został starostą nowotarskim. Wówczas urząd ten piastowano z rządowego nadania, a nie jak obecnie w efekcie wyborów samorządowych.

Józef Ratajczak, kuzyn Piotra, krakowianin, z wykształcenia i zamiłowania historyk, wspomina godziny spędzone z babcią Wandą, która ciekawie opowiadała o dziadku Marianie. Wszyscy w rodzinie pamiętają opowieść o pierwszych dniach urzędowania dziadka w Nowym Targu. W Polsce rozlewały się strajki chłopskie, krwawo tłumione przez sanacyjną policję. Ginęli ludzie. Tymczasem nowo mianowany starosta miał powiedzieć, że nie będzie zaczynał urzędowania od katowania ludzi. I pojechał do Czarnego Dunajca rozmawiać z chłopami.

- Ojciec sam był chłopskiego pochodzenia, to i rozumiał potrzeby ludzi ze wsi. Powiedział do górali z ciupagami, że władza strzela, ale on przyszedł rozmawiać - wspomina Jadwiga Ratajczak, córka starosty i mama Józefa.

Urzędowanie Mariana Głuta nie trwa długo. Mimo to dał się poznać jako zagorzały miłośnik przyrody tatrzańskiej, zwolennik zachowania jej dziewiczego charakteru. Sprzeciwiał się więc budowaniu w Tatrach dzikich schronisk dla turystów. Nie chciał też budowy kolejki na Kasprowy Wierch, jednak musiał ostatecznie uznać racje zwolenników tej turystycznej atrakcji. Ostatecznie wziął udział w jej uroczystym otwarciu u boku prezydenta Ignacego Mościckiego.

Swoje urzędowanie zakończył jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. W 1938 roku pośredniczył w rozmowach z przedstawicielami ruchów narodowych na Słowacji. Część z nich nie chciała współpracy z Hitlerem, więc starosta Głut podjął się misji na pograniczu dyplomacji i działalności wywiadowczej. Liczył, że w tych niepewnych czasach uda się stworzyć polsko-słowacką konfederację. Jednak wszystkie jego starania przekreśliło siłowe włączenie spornych terenów Spisza i Orawy przez polską armię. Do tego doszedł konflikt z ówczesnym wiceministrem komunikacji Aleksandrem Bobkowskim. - Gdy ojciec składał dymisję na ręce premiera, tłumaczył, że nie może być reprezentantem rządu, który nie dotrzymuje obietnic danych obywatelom - wspomina córka ostatniego przedwojennego starosty.

Zakopiański? Da, Zakopiański.

Marian Głut starał się objąć posadę dyrektora oddziału Banku Polskiego we Lwowie, ale wybuch wojny przekreślił plany zawodowe. Wrzesień `39 zastał go po wschodniej stronie granicy wyznaczonej przez Ribbentropa i Mołotowa. - W rodzinie krąży opowieść, jak dziadka, wychodzącego z lwowskiego kościoła, zatrzymali enkawudziści - opowiada Piotr Głut. - Podał żołnierzowi zamiast dowodu legitymację TOPR-u. Rosjanin zaczął składać litery: "Was zawut Zakopiański?" - zapytał. A dziadek twardo: "Da, Zakopiański". Więc go puścili. A był na liście poszukiwanych przez sowietów - przywołuje anegdotę wnuk Piotr.

Aresztowania i tak Marian Głut nie uniknął, ale dzięki wstawiennictwu Marii Kasprowiczowej po 3 tygodniach został zwolniony. Mimo to we Lwowie działał w konspiracji, a w 1940 roku przez zieloną granicę uciekł do Krakowa. Działał w AK, współorganizował Organizację Bezpieczeństwa Wydziału Wojskowego Delegatury Rządu na Kraj. W 1944 roku został komendantem Okręgu Krakowskiego organizacji "Nie". Potem podporządkował ją płk. Franciszkowi Niepokólczyckiemu i miał zaprzestać działalności konspiracyjnej. Choć utrzymywał nadal kontakty ze zrzeszeniem "Wolność i Niezawisłość".

Po wojnie, wracając z Nowego Targu, zorientował się, że w jego domu jest kocioł, więc uciekł do Bytomia. Wrócił do Krakowa po roku. W 1952 roku jednak został aresztowany pod zarzutem przynależności do WiN-u. Niemal po roku długiego śledztwa został zwolniony. 6 lat później, ciężko schorowany, zmarł w Krakowie.

Awansem z wojska

To tylko część jego bogatej biografii. Jest jeszcze równie barwna opowieść o działalności, zanim został nowotarskim starostą. Tu dociekliwy historyk zauważył, że Marian Głut w 1912 roku, jako gimnazjalista w Tarnowie, zaangażował się w działalność Związku Strzeleckiego. Podczas I wojny światowej służył w Legionach Polskich Piłsudskiego i pod Nowym Korczynem został ranny. Zamiast karabinu dostał do ręki ołówek - został podoficerem rachunkowym komendy legionów. Jednak wojna się o niego nadal upominała. Po aresztowaniu Piłsudskiego i podpisaniu traktatu brzeskiego próbował przejść na drugą linię frontu. Złapany, wcielony został do wojska austriackiego i wysłany na front włoski.

W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, wziął udział w odsieczy Lwowa. Po wojnie zaczął piąć się po szczeblach wojskowej kariery. Równolegle studiował prawo. Wobec braku możliwości dalszego awansu przeszedł do cywila, szukając pracy w administracji państwowej. I tym sposobem po odbyciu praktyki w wileńskim urzędzie wojewódzkim dekretem ministra spraw wewnętrznych otrzymał stanowisko starosty nowotarskiego.

(Nie)doceniony

Marian Głut nie był nowotarżaninem, a przymiotnik przy jego stanowisku wydawał się wynikać z czystego zbiegu okoliczności. Jednak przez 4 lata trudnej działalności przysłużył się lokalnej społeczności. - Może warto byłoby ocalić jego pamięć, nadając jego nazwisko którejś z nowych ulic? - zastanawia się Piotr Głut.

Swą sugestię, popartą przez radnego Leszka Pustówkę, przekazał burmistrzowi. Czy Marian Głut zostanie doceniony przez nowotarżan? Czas pokaże.

Reklama

Komentarze Facebook

Powyższe komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu społecznościowego Facebook.
Redakcja 24tp.pl nie wpływa na treść oraz nie odpowiada za wpisy dokonane przez użytkowników portalu Facebook.

Dodaj komentarz

Reklama

ABC 2022-03-14 02:03:48

W okresie przedwojennym Starosta Głut prześladował Słowaków mieszkających na Spiszu. Opornych wysiedlono lub aresztowano. A koncepcję rozbicia Czechosłowacji i połączenia Słowacji do Polski realizowano wspólnie z Hitlerem, wówczas przyjacielem II RP. Starosta M. Głut nie prowadził rozmów z wysłannikami ks. Tiso, to jakiś nonsens!

AK Podhale 44 2022-03-10 06:27:16

Ma być poprawnie 2022 Rok Armii Krajowej

AK Podhale 44 2022-03-10 06:22:46

Treść na tablicy poświęcona mjr Marianowi Głutowi została sporządzona przez dyletanta. W roku 2020 Armii Roku Krajowej na tej tablicy brak informacji, że Marian Głut był wybitnym oficerem ZWZ-AK, był komendantem Okręgu Krakowskiego w wojskowych strukturach ,,NIE". Podlegał organizacyjnie bezpośrednio gen. Okulickiemu i gen. Fieldorfowi. W 80 rocznice przemianowania ZWZ w AK robi się dziadostwo. Zastanawiam się kto ingerował w treść tej tablicy ,że mu przeszkadza słowo Armia Krajowa?

Galerie

Dyplomowa wystawę w Szkole Kenara

Szkoła Kenara po wielkim remoncie

Tatromaniacy pod Giewontem

Jubileuszowa Gala Szpitala na Ciągłówce

Na Kamieńcu w Zakopanem stanie dom wielofunkcyjny

Małopolska Wspiera Talenty

Zakopane, święconka w parafii Świętego Krzyża

Święcenie pokarmów z Majerankami przy rabczańskim, starym kościółku

Stanisław Kulon w Salonie Marcowym

Konwencja wyborcza Maciej Tokarz i Nowy Targ zasługuje na więcej

Marka Tatrzańska 2023 w Teatrze Witkacego

Jubileuszowa Wiosna Jazzowa Zakopane 2024

Świat, w którym nie widać nic czyli Barbara Sowińska w przedszkolu

Luna czyli spektakl bez słów dla najmłodszych widzów

Konwencja wyborcza Grzegorza Watychy i komitetu Nasze Miasto

Przyszłość Powiatu Nowotarskiego przedstawia

Biały Miś - jeden i tylko jeden, prawdziwy

Podhalańczycy pod Giewontem

Kto krzyż odgadnie, ten nie upadnie

Przedszkolaki na stoku

Karnawał na Śniegu czyli Mali Śwarni na natach

Ach co to był za bal

Grupa exMaanam w Nosalowym Dworze

Pnioki, Krzoki, Ptoki

Obrazy Natalii Kuropki w "Kmicicu"

Kolędowanie Martyny Kasprzyckiej i Macieja Czemplika

Hanna Zbyryt u Ojców Jezuitów na Górce

Mateusz Ziółko dla Centrum Pomocy Dzieciom

Kolędowanie z "Krywaniem"

Szkolne urodziny w "Kmicicu"

Zobacz pozostałe galerie

Ogłoszenia zobacz więcej dodaj ogłoszenie

PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958.
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594.
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941.
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227.
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233.
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA WNĘTRZ KRÓTKIE TERMINY GWARANCJA NA WYKONANE ROBOTY. 602839607
Tel.: 602839607
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689.
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane - DOM na ulicy Grunwaldzkiej. 660 797 241
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Działka pow. 41ar do zabudowy położona w Lipnicy Wielkiej pod Babią Górą. 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428.
PRACA | dam
Zatrudnię TYNKARZA I POMOCNIKA przy tynkach maszynowych. 730 39 73 01.
PRACA | dam
Poszukujemy osób do pomalowania drewnianych balkonów w obiekcie turystycznym w Zakopanem. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 693 692 100. 693692100
Tel.: 693692100
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912.
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912.
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371.
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590.
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484.
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098.
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 1.6 HA i 42 AR. 505 429 375.
NAUKA
NATIVE SPEAKER - JĘZYK ANGIELSKI - nauka face to face lub online, PRZYGOTOWANIE DO MATURY - Zakopane, okolice - 605 069 173
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880.
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325.
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.